ارگونومی
سال:1393 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

مقدمه: از مفهوم آگاهی موقعیتی در تجزیه و تحلیل رفتار رانندگان مطالعات گذشته استفاده شده است. با این وجود ارتباط بین اجزا آگاهی موقعیتی، عملکرد و توانایی شناختی رانندگان اتوبوس بررسی نشده است. هدف مطالعه حاضر بررسی ارتباط بین توانایی های شناختی و آگاهی موقعیتی و عملکرد رانندگان در شبیه سازی رانندگی اتوبوس می باشد.روش انجام کار: در مطالعه حاضر 30 راننده حرفه ای اتوبوس که دارای مدرک دیپلم و بالاتر بودند، شرکت کردند. از روش SAGAT برای بررسی آگاهی موقعیتی و از آزمون های میدان دید مفید، اشکال جای گرفته و حافظه فعال برای اندازه گیری توانایی های شناختی استفاده شد. زمان واکنش ترمز زدن و انحرافات از مسیر رانندگی معیارهای عملکرد رانندگی در این مطالعه بودند.یافته ها: نتایج ارتباط معناداری بین آگاهی موقعیتی رانندگان در قبل و بعد از شرایط خطرناک نشان دادند. بین ظرفیت حافظه فعال، توجه توزیع شده، توجه انتخابی و اشکال جای گرفته با سطح یک آگاهی موقعیتی رابطه معناداری دیده شد. همچنین نتایج این مطالعه بین حافظه فعال، توجه توزیع شده با انحراف از مسیر رابطه معناداری نشان داد.بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در کل آگاهی موقعیتی راننده بعد از شرایط خطرناک افزایش می یابد. این مطالعه نشان داد که توانایی های شناختی تنها سطح یک آگاهی موقعیتی را تحت تاثیر قرار می دهند. با توجه به نقش آگاهی موقعیتی در عملکرد رانندگی، نتایج حفظ مسیر نشان می دهند که ادراک ممکن است یک عامل کلیدی در عملکرد رانندگی بعد از شرایط خطرناک باشد.

مقدمه: ترافیک یکی از مشکلات اجتماعی در جوامع امروزی و در شهرهای بزرگ می باشد. برای مهار ترافیک، علاوه بر گشایش راه ها، نیاز به فرهنگ سازی و نیز استفاده از روش های هوشمند می باشد، بدین سبب سیستم های کنترل ترافیک شهری ابداع گردیده است. وظایف اپراتورهای این مراکز برای مدیریت ترافیک، شامل فرآیندهای شناختی گوناگون است. تجزیه و تحلیل کار شناختی (analysis cognitive work) برای تجزیه و تحلیل این سیستم های کاری، با هدف بهبود طراحی سیستم، به عنوان یک چارچوب، در این مطالعه معرفی شده است.روش انجام کار: تجزیه و تحلیل کار شناختی (CWA)، محدودیت های سیستم را از طریق پنج فاز شناسایی می کند، که در ابتدا با تحلیل قلمرو کاری آغاز و بعد از تحلیل وظیفه، تحلیل استراتژی و بررسی همکاری ها و سازمان های اجتماعی، با شناسایی صلاحیت های لازم پرسنل به پایان می رسد.یافته ها: نتایج این مطالعه شامل: طرح کلی مراحل اجرای تکنیک CWA، تحلیل قلمرو کاری، نردبان تصمیم، جزئیات مربوط به شاخص های سطوح مرتبط، استراتژی های موجود، نقشه جریان اطلاعات (IFM)، نقشه جریان اطلاعات(IFM)  برای چارچوب بندی تحلیل اجتماعی سازمان، و تجزیه و تحلیل شایستگی شخص، می باشد.بحث و نتیجه گیری: نتیجه این پژوهش می تواند جهت گزینش و آموزش اپراتورهای مرکز کنترل ترافیک استفاده گردد، چرا که به کارگیری تجهیزات مدرن در امر کنترل ترافیک نیازمند پرسنل مجرب و با توانمندی های شناختی می باشد، در غیر این صورت موجب به هدر رفتن سرمایه و انرژی سازمان ها خواهد بود. هر چه تصمیمات اپراتور بیشتر وابسته به پردازش اطلاعات باشد، توانایی های شناختی اپراتور نیز باید بیشتر باشد. فرآیندهای شناختی کاوش دیداری (visual search)، حل مساله و زمان سنجی از ویژگی های شناختی لازم برای تصدی این شغل است.

مقدمه: شیوع بالای گردن درد در بین دندان پزشکان به یک معضل مهم سلامت در شاغلین دندانپزشکی تبدیل شده است که پیامدهایی نظیر کاهش کارایی نیروی انسانی، فرسودگی شغلی و بازنشستگی پیش از موعد را در پی دارد. هدف از مطالعه حاضر بررسی میزان ارتباط بین ریسک فاکتورهای فردی، شغلی و اختلال راستایی وضعیت سرجلوآمده با گردن درد دندان پزشکان و نیز تعیین اولویت فاکتورهای مورد بررسی در ایجاد گردن درد است.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی 70 نفر از دندان پزشکان شاغل در دو مرکز دندانپزشکی شهر تهران با استفاده از تست کلینیکی ارزیابی وضعیت سرجلوآمده مورد بررسی قرار گرفتند. ویژگی های فردی و شغلی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری گردید و شدت درد در نواحی مختلف بدن با استفاده از مقیاس دیداری درد (VAS) تعیین شد. از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و رگرسیون خطی چندگانه برای بررسی ارتباط و میزان تاثیر متغیرهای مورد بررسی بر ایجاد گردن درد استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج بیشترین درد در ناحیه گردن (%66.6) بوده است. همچنین 40 نفر (%57.1) از دندان پزشکان شرکت کننده در این مطالعه دچار وضعیت سر جلو آمده بودند. بر اساس نتایج رگرسیون خطی چندگانه، اختلال وضعیت سرجلوآمده با ضریب استاندارد (b=0.64) موثرترین فاکتور در پیش بینی بروز گردن درد بود.نتیجه گیری: اختلال راستایی سرجلوآمده نسبت به سایر عوامل فردی و شغلی، تاثیر بیشتری در ایجاد گردن درد دارد. از آنجا که در این مطالعه ریسک فاکتورهای غیر شغلی موثر در ایجاد اختلال راستایی سرجلوآمده حذف شده بودند، بنابراین می توان نتیجه گرفت که در مشاغل نشسته ایستا مانند دندانپزشکی، پوسچر نامناسب گردن مهم ترین ریسک فاکتور برای ایجاد گردن درد می باشد.

زمینه و هدف: در کارگاه های ساخت اعضای مصنوعی و وسایل کمکی، پوسچر نامطلوب و حرکات تکراری و مداوم از جمله ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی - عضلانی محسوب می شوند. این مطالعه با هدف ارزیابی ارگونومیک محیط کار در این مراکز انجام گرفت.روش بررسی: در این مطالعه تمام پرسنل شاغل در مراکز ارتوز و پروتز (42 نفر) با روش سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات عبارت بود از پرسشنامه ویژگی های دموگرافیک و شغلی، پرسشنامه نوردیک و چک لیست ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیک (ERF). تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله نرم افزار SPSS نسخه 16 و آزمون های آماری مربوطه انجام شد.یافته ها: میانگین و انحراف استاندارد سن و سابقه کار افراد مورد مطالعه به ترتیب برابر با (10.21) 37.26 و (9.39) 12.8 سال بدست آمد. بیشترین میزان شیوع علائم اختلالات اسکلتی - عضلانی در بین پرسنل، مربوط به نواحی کمر (%42.9)، شانه ها (%40.5) و زانوها (%40.5) بود. در ارزیابی به وسیله چک لیست ERF، میانگین امتیاز در اندام های فوقانی و تحتانی و همچنین میانگین امتیاز کل بیش از حد مجاز (بیشتر از 7) بدست آمد.نتیجه گیری: در بهبود شرایط کار، اقدامات اصلاحی و کنترل ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی - عضلانی در افراد مورد مطالعه، توجه به ریسک فاکتورهای نواحی کمر، شانه و زانوها به علت شیوع بالا در این نواحی اهمیت دارد. نتایج این مطالعه نشان داد که مشکلات عمده ارگونومیک در کلینیک های درمانی ارتوز و پروتز مربوط به وظایف کفاشی، کار با سمباده، پر کردن قالب گچی و اصلاح قالب گچی می باشد و انجام مداخلات ارگونومیک جهت کاهش و یا حذف پوسچرهای نامطلوب ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: ناراحتی های اسکلتی - عضلانی ناشی از کار در کاربران رایانه از شیوع بالایی برخوردار است. هدف این مطالعه ارزیابی ارگونومیک خطر ابتلاء به اختلالات اسکلتی - عضلانی کاربران کامپیوتر و تاثیر 8 هفته تمرینات اصلاحی بر کاهش دردهای اسکلتی - عضلانی بود.مواد و روش ها: در مرحله اول وضعیت بدنی و ناراحتی های اسکلتی - عضلانی 84 نفر از کاربران کامپیوتر ادارات تویسرکان با استفاده از روش RULA و پرسشنامه نوردیک ارزیابی شد. در مرحله بعدی 30 نفر جهت شرکت تمرینات اصلاحی به دو گروه 15 نفری کنترل و تجربی تقسیم و پس از 8 هفته مجدد ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از روش آماری t مستقل و همبسته تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: میزان شیوع درد به ترتیب در نواحی گردن، کمر، شانه، ناحیه پشت، مچ دست، آرنج و زانوها درصد بالایی در افراد مورد مطالعه مشاهده شد. در واکاوی پوسچر، 63.1 و 53.6 درصد آزمودنی ها به ترتیب در اندام های چپ و راست در سطوح اقدامی دو، 32.2 و 44.1 درصد در سطح اقدامی سه و 2.4 درصد نیز در ناحیه راست بدن در سطح چهار قرار داشتند. پس از مداخله برنامه تمرینات اصلاحی، در اندام های فوقانی گروه تجربی 38.3 درصد (p=0.001) و در اندام تحتانی 38.7 درصد کاهش معنی دار درد مشاهده شد (p=0.006).نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد فراوانی اختلالات به ویژه در نواحی گردن، کمر، شانه، پشت و مچ دست در گروه مورد مطالعه بالاست و تمرینات اصلاحی منتخب قادر بود موجب کاهش درد و سطح خطر شود.

مقدمه: شاخص کاربردپذیری، عملکرد یک محصول را در زمینه رضایت کاربر و افزایش بهره وری مورد ارزیابی قرار می دهد. اصول کاربردپذیری عبارتند از؛ اثربخشی، کارآیی، ایمنی، امکانات، آموزش پذیری، یادآوردپذیری. هدف اصلی این مطالعه طراحی ابزاری جهت برآورد میزان کاربردپذیری نرم افزارهای تحت وب در زمینه اتوماسیون فرایندهای پژوهشی تعیین شده است.مواد و روش کار: پس از استخراج پرسشنامه اولیه از منابع استاندارد ارزیابی کاربردپذیری، جهت بررسی شاخص های روایی، سازگاری درونی و تکرارپذیری، به ترتیب از تکنیک های تعیین روایی محتوایی، ضریب آلفای کرونباخ و روش بازآزمایی استفاده شده است. اهم مراحل انجام کار عبارتند از: تعیین دامنه و ابعاد محتوایی پرسش ها، تهیه پیش نویس پرسشنامه، تعیین اعضای پانل تخصصی، روش انجام، نحوه ثبت و تحلیل داده های پرسشنامه، تعیین معیارهای پذیرش پرسش ها، تعیین شاخص روایی محتوایی، پایایی پرسشنامه، تکرارپذیری پرسشنامه.یافته ها: ابزار نهایی بصورت پرسشنامه ای 50 سوالی طراحی شد. همچنین شاخص روایی محتوایی CVI در نهایت برای پرسشنامه مقدار 0.763 بدست آمد. نتایج آنالیز پاسخ های پرسشنامه نهایی نشان داد که پایین ترین ضریب پایایی مربوط به بخش مدیریت خطاها با مقدار آلفای کرونباخ برابر 0.742 می باشد. در نهایت نیز میزان شاخص تکرارپذیری پرسشنامه نهایی، با استفاده از روش بازآزمایی، مقدار (P<0.001) 0.993 بدست آمد.نتیجه گیری: پس از طراحی پرسشنامه نهایی با شرایط احراز روایی، پایایی و تکرارپذیری مناسب، می توان با اطمینان بالا گفت که این ابزار در صورت اعمال بر روی نرم افزارهای مربوطه، نتایج مناسبی را در جهت ارتقای کیفیت و کارایی نرم افزار و محیط کاربری آن، به دنبال خواهد داشت.

مقدمه: در بسیاری از محیط های شغلی حساس و پیچیده، خطاهای انسانی از اهمیت بالایی برخوردار هستند. حوادث زیادی همه ساله در نقاط مختلف جهان شواهدی برای تائید خطای ناشی از عملکرد پردازش اطلاعات اپراتورها می باشد. هدف اصلی این مطالعه بررسی تقاضای نیروی انسانی اپراتورها بر اساس مدل پردازش اطلاعات انسانی و بارکاری، و تدوین یک مدل رگرسیونی برای آن بوده است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک پژوهش موردی می باشد. اطلاعات به صورت مصاحبه با کارکنان، مشاهده فرایند عملیات و ارائه پرسشنامه ای: بخش نخست مربوط به مدل پردازش اطلاعات انسانی و بخش دوم مربوط به بارکاری ذهنی NASA – TLX و یک قسمت ضمیمه نظرسنجی تقاضای نیروی انسانی جمع آوری شد و با استفاده از آزمون های آماری SPSS-16 تجزیه و تحلیل وظایف صورت گرفت.یافته ها: بین بارکاری با مراحل مدل پردازش اطلاعات انسانی از جمله ادراک (r=0.65، P<0.01)، پاسخ گفتاری (r=0.45، P<0.01) و پاسخ دستی (r=0.15، P<0.05) همبستگی دیده شد. از عوامل موثر بر بارکاری، پاسخ گفتاری (b=0.232، P=0.033) و ادراک (b=0.576، P=0.001) بود و از مهم ترین عوامل در پیش بینی تقاضای نیروی انسانی، ادراک (b=2.514، P=0.008)، بارکاری (b=1.57، P=0.018) و پاسخ گفتاری (b=2.428، P=0.010) بدست آمد.بحث و نتیجه گیری: افزایش تمرکز و توجه و مهارت های ادراکی از طریق اقدامات روانی شامل کاهش بارکاری و استرس، و برگزاری دوره های آموزشی تخصصی جزء ضروریات کار قلمداد می شود.

مقدمه: با توجه به اثرات زیان بار عدم تناسب بین ابعاد مبلمان آموزشی و ابعاد بدنی دانش آموزان این بررسی با هدف بررسی تناسب ابعاد مبلمان آموزشی با اندازه های بدنی دانش آموزان در شهر یزد انجام گرفته است.مواد و روش ها: جامعه مورد مطالعه در این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی شهرستان یزد بود که بعد از تعیین تعداد افراد نمونه، پارامترهای ارتفاع رکبی، طول باسن رکبی، ارتفاع تکیه گاه آرنج، پهنای باسن، ضخامت ران و ارتفاع زیر کتفی 307 نفر از آنها اندازه گیری شد. همچنین از میان مبلمان های مورد استفاده در مدارس مورد مطالعه، دو نوع صندلی دسته دار و دو نوع میز و نیمکت که دارای درصد فراوانی بیشتری بودند برای تجزیه و تحلیل انتخاب شد.یافته ها: نتایج حاصل از مقایسات آماری نشان داد که در مبلمان نوع 1، عرض نشستنگاه با 96.74 در حد قابل قبول و آزادی ران با 100 درصد تناسب ایده آل است. در مبلمان نوع 2 عمق برای اکثریت دانش آموزان مناسب بود و عرض نشستنگاه با 96.42 تناسب در حد قابل قبولی می باشد، حد آزادی ران نیز با صد درصد تناسب خوبی را به خود اختصاص داد. در مبلمان نوع 3 فاکتوری با ضریب تناسب بالا وجود نداشته و در مبلمان نوع 4، عرض نشستنگاه و حد آزادی ران در حد مطلوب بود.نتیجه گیری: به طور کلی میزان تناسب ابعاد مبلمان ها با ابعاد آنتروپومتری دانش آموزان در حد مطلوب نیست.