ارگونومی
سال:1398 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

زمینه و هدف یکی از اثربخش ترین روش های مدیریت ریسک فاکتورهای ارگونومی در محیط کاری دخیل کردن کارکنان در شناسایی و ارزیابی این ریسک ها و درنهایت طرح ریزی و اجرای مداخلات از سوی خود آنهاست؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر اجرای برنامه ارگونومی مشارکتی با تکیه بر انتقال دانش ارگونومی به کارکنان و بررسی تاثیر مداخلات حاصل از این برنامه بر شاخص های ماکروارگونومی است. روش کار مطالعه پیش رو به صورت مداخله ای نیمه-تجربی با همکاری یازده نفر از کارکنان یکی از آزمایشگاه های تشخیص طبی انجام شده است. برای این منظور، از ابزارهای پرسشنامه رضایت شغلی مینه سوتا و شناخت شغل واگنر استفاده شد. برنامه ارگونومی مشارکتی این مطالعه براساس راهنمای کلینیک بهداشت شغلی انتاریو کانادا (Occupational Health Clinics for Ontario Workers Inc (OHCOW اجرا شد. تفاوت سطح مولفه هایی همچون رضایت شغلی و افزایش توان انگیزشی کارکنان، قبل و بعد از اجرای مداخلات حاصل از برنامه ارگونومی مشارکتی OHCOW، با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 در این محیط کاری بررسی شد. یافته ها میزان رضایت شغلی قبل و بعد از اجرای مداخلات ارگونومی مشارکتی با وجود افزایش نسبی، تفاوت معنی داری نداشت، اما در یکی از مقیاس های آن یعنی «جو سازمانی»، تغییر معنی داری ایجاد شده بود (0/016=P). همچنین توان بالقوه انگیزشی کارکنان بعد از اجرای مداخلات در مقایسه با قبل از آن افزایش معنی داری داشت (0/013=P). نتیجه گیری در این مطالعه از ارگونومی مشارکتی با هدف بهبود برخی جنبه های ماکروارگونومی استفاده شد. براساس نتایج، ارگونومی مشارکتی می تواند برخی مقیاس های رضایت شغلی و توان انگیزشی را در میان کارکنان افزایش دهد. درنهایت پیشنهاد می شود زمان بیشتری برای تاثیرگذاری مداخلات در نظر گرفته شود.

زمینه و هدف امروزه به دلیل رشد شتابان کلان شهرها و کمبود وسایل حمل ونقل عمومی درون شهری، بسیاری از مردم هنگام استفاده از این وسایل، ازجمله اتوبوس در حالت ایستاده سفر می کنند که این وضعیت سبب درد، ناراحتی و بروز حوادث غیرتصادفی برای آنها می شود. هدف مطالعه حاضر، ارزیابی ارگونومیکی صندلی ایستاده-نشسته برای مسافران ایستاده در اتوبوس درون شهری است. روش کار شرکت کنندگان این مطالعه، هشت دانشجوی مرد دانشگاه علوم پزشکی تهران با میانگین (انحراف معیار) سن (2/12) 25/25 بودند. شرکت کنندگان از بین داوطلبانی که فاقد بیماری ها و اختلالات اسکلتی عضلانی بودند، انتخاب شدند. به منظور ارزیابی صندلی ایستاده-نشسته و مقایسه با حالت ایستاده در اتوبوس درون شهری که در پاییز 1397 انجام گرفت، از روش های الکترومیوگرافی و مقیاس بورگ استفاده شد. نتایج فعالیت انقباض عضلانی ناحیه پا و مقیاس بورگ در نرم افزار SPSS نسخه 24 وارد و تجزیه و تحلیل شد. یافته ها میانگین نمره مقیاس بورگ برای احساس ناراحتی مسافران در همه اندام ها به جز باسن، در حالت ایستاده-نشسته کمتر از حالت ایستاده است. همچنین میزان فعالیت انقباضی عضلات ناحیه پا در حالت ایستاده-نشسته به طور معنی داری (05/0>P) کمتر از حالت ایستاده به دست آمد. نتیجه گیری نتایج مقیاس بورگ و فعالیت انقباضی عضلات پا سبب کاهش سطح ناراحتی و فعالیت انقباضی عضلات پا هنگام استفاده از صندلی ایستاده-نشسته در مقایسه با حالت ایستاده شده است؛ بنابراین می توان صندلی مذکور را برای همه مسافران وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری که در حالت ایستاده قرار دارند مفید دانست.

زمینه و هدف براساس قوانین و الزامات داخلی و بین المللی، ضروری است میزان مواجهه کارکنان با ریسک فاکتورهای ارگونومی مدیریت شود. فعالیتی که براساس آن فرد ملزم به استفاده از بدن برای حمل، بالا آوردن، پایین بردن، هل دادن، کشیدن و نگه داشتن بار باشد، وظیفه دستی نامیده می شود. هدف مطالعه حاضر، معرفی چگونگی اجرای برنامه ارگونومی مشارکتی و آشناسازی ارگونومیست ها با آن برای مشاغلی است که وظایف دستی دارند. روش کار مطالعه حاضر در طول سال 1396 بر روی همه کارکنان شاغل در واحد شارژ راکتور یک شرکت رزین سازی که تعداد آنها 20 نفر بود انجام شد. برای انجام مطالعه از ارگونومی مشارکتی به روش پرفورم Participatory Ergonomics for Manual tasks (PErforM)M استفاده شد. با استفاده از گام های اجرایی این روش مشارکتی، پس از برگزاری جلسه های متعدد آموزشی، ریسک های ارگونومیک به کمک کارکنان و با استفاده از فرم من ترا (ManTRA)ی M anual Task Risk Assessment tool شناسایی و ارزیابی شد. سپس با استفاده از ابزار دات موکراسی (DotMocracy) مداخلات پیشنهادی کارکنان به دست آمد و برای اجرا استفاده شد. همچنین این مداخلات پیش از اجرا شبیه سازی شدند تا امکان پذیری اجرای آنها بررسی شود. یافته ها با استفاده از ManTRA مشخص شد که هل دادن پالت های حاوی کیسه های 800 کیلوگرمی و شارژ ماشین آلات با کیسه های 25 کیلوگرمی، پرخطرترین وظایف دستی هستند. پس از اجرای مداخلات با استفاده از ارگونومی مشارکتی، شدت وظایف تکراری و اعمال نیرو در نواحی دست، شانه و پایین کمر کاهش یافتند. نتیجه گیری پرفورم، ظرفیت بالایی برای تعدیل مواجهه کارکنان با ریسک فاکتورهای ارگونومی و کشف راه حل های کنترلی اثربخش ساده و کاربردی دارد، اما دستیابی به این هدف نیازمند ارتقای دانش ارگونومی تیم های کاری و تعهد مدیریت است.

زمینه و هدف مدل های متنوعی از ابزار آچاربکس در بازار مصرف وجود دارند که دارای وزن، طول دسته و قطر دسته متفاوتی هستند. هر یک از این ویژگی ها می تواند به تنهایی نیروی اعمال شده دست را تغییر دهد و بر احساس راحتی کاربر تاثیرگذار باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط ویژگی های ابعادی و وزن چند مدل مختلف از ابزار آچاربکس با نمره شاخص کاربردپذیری آنها انجام شد. روش کار 58 تکنسین مرد از کارکنان واحدهای تاسیسات و نگهداری وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، 12 مهره با میزان سفتی N/m 8 گشتاور را به کمک شش مدل آچاربکس با ویژگی های فیزیکی متفاوت باز کردند. حجم نمونه براساس تعداد پیشنهاد شده در مطالعات کاربردپذیری انتخاب شد. برای تعیین نمره کاربردپذیری هریک از مدل ها، از پرسشنامه اعتبارسنجی شده شاخص کاربردپذیری سیستم (SUS) پس از آزمایش استفاده شد. مطالعه در سال 1396 صورت گرفت و از نرم افزار SPSS نسخه 21 برای آنالیز داده ها استفاده شد. یافته ها میان شاخص کاربردپذیری با پارامترهای فیزیکی آچاربکس ها ارتباط معنی داری از نظر آماری وجود دارد (0/001>P). آچاربکس هایی با طول دسته بلندتر و قطر دسته در محدوده قطر بهینه دسته ابزارهای دستی برای مردان نمره کاربردپذیری بیشتری به دست آورده است و شرکت کنندگان تجربه بهتری از اجرای آزمون با این مدل ها داشته اند. نتیجه گیری استفاده از شاخص کاربردپذیری سیستم (پرسشنامه SUS) به منظور سنجش کیفیت طراحی انسان محور ابزارهای دستی، روشی مناسب برای ارزیابی و انتخاب ابزارهای دستی پرمصرف کارکنان مشاغل فنی است. نتایج این ارزیابی برای کاربردهای کوتاه مدت بسیار معتبر است، اما برای فعالیت های طولانی باید از شاخص های غیرذهنی و فیزیولوژیک مانند الکترومیوگرافی (EMG) استفاده کرد.

زمینه و هدف طراحی محیط کار از عوامل موثر بر عملکرد و کارایی کارکنان است. بهره وری نه تنها ممکن است تحت تاثیر عوامل محیطی قرار گیرد، بلکه از عوامل درونی مانند ویژگی های جمعیت شناختی نیز تاثیر می پذیرد؛ بنابراین این پژوهش رابطه عوامل محیطی و جمعیت شناختی را با بهره وری کارکنان دانشکده های دانشگاه آزاد شیراز بررسی می کند. روش کار در این پژوهش مقطعی 186 نفر از 360 نفر کل کارکنان دانشکده های دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، به عنوان گروه نمونه در دسترس بررسی شدند. از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه محیط فیزیکی کار اداری کارکنان و پرسشنامه بهره وری هرسی گلداسمیت استفاده شد. از ضریب همبستگی پیرسون برای سنجش ارتباط بین متغیرهای کمی، به طور جداگانه، با بهره وری استفاده و برای بررسی ارتباط هم زمان متغیرهای دموگرافیک و محیطی با بهره وری از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. یافته ها بین پنج عامل بررسی شده در طراحی محیط کار (صندلی، صدا، دما، روشنایی و چیدمان محیط) با بهره وری کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین بین سطح تحصیلات با امتیاز بهره وری ارتباط معنی داری وجود دارد؛ به طوری که افراد با سطح تحصیلات دکتری از افراد با سطح تحصیلات زیر دیپلم سطح بهره وری بالاتری دارند. همچنین در بررسی تاثیر هم زمان عوامل دموگرافیک و محیطی با بهره وری تنها عامل چیدمان ارتباط معنی داری را نشان می دهد. نتیجه گیری طراحی مناسب محیط کار با میزان بهره وری کارکنان دانشکده های دانشگاه آزاد مرتبط است. این امر می تواند به مشخصات دموگرافیک افراد مربوط باشد، اما در بررسی تاثیر هم زمان هر دو عامل چیدمان بیشترین ارتباط را با بهره وری نشان می دهد.

زمینه و هدف خستگی ذهنی وضعیتی است که با فعالیت طولانی مدت شناختی ایجاد می شود. خستگی ذهنی به فعالیت بیش از حد مغزی منجر می شود که در آن سلول های مغزی خسته و مانع بهره وری فرد و عملکرد کلی شناختی می شود. هدف از این پژوهش ارزیابی خستگی ذهنی دانشجویان با استفاده از شاخص های مغزی است. روش کار این پژوهش توصیفی تجربی است که روی 20 تا از دانشجویان دانشکده بهداشت با میانگین (انحراف معیار) سنی 24/40 (3/73) سال در سال 1397 در دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شده است. برای بررسی عملکرد شرکت کنندگان از آنها خواسته شد متنی با غلط های املایی را بررسی و آن غلط ها را تصحیح کنند. این فعالیت در 5 مرحله 15 دقیقه ای انجام شد. در همه مراحل الکتروانسفالوگرام (EEG) آنها ثبت و در هر مرحله مقیاس آنالوگ بصری توسط شرکت کنندگان تکمیل شد. از نرم افزار SPSS نسخه 24، برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها فعالیت امواج آلفا، بتا و تتا در 15 دقیقه اول به ترتیب، 0/30± 0/89، 0/33± 0/70 و 0/36± 1/19 و 15 دقیقه آخر به ترتیب 0/34± 0/63، 0/26± 0/55 و 0/34± 1/03 بود. کاهش در فعالیت امواج مغز افزایش میزان خستگی ذهنی آنها را نشان می دهد. همچنین افراد با مقیاس آنالوگ بصری بیان داشته اند که دچار خستگی ذهنی شده اند. مطابق با نتایج ارتباط معنی داری بین EEG و مقیاس آنالوگ بصری دانشجویان دیده نشد. نتیجه گیری امواج آلفا، بتا و تتا می توانند شاخص های مناسبی برای ارزیابی خستگی ذهنی باشند. همچنین خستگی ذهنی می تواند عاملی باشد که بر دقت و عملکرد افراد تاثیر بگذارد؛ به گونه ای که به کاهش توجه و بازدهی آنها منجر شود.

زمینه و هدف فرهنگ اخلاق مدار پیش بینی کننده رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی است. فرهنگ اخلاقی آگاهی ما را در فعالیت هایمان ارتقا داده و می تواند هوشیاری ما را درباره تعهدات دو جانبه مان به سازمان افزایش دهد؛ بنابراین باید به آن توجه شود. هدف این پژوهش بررسی ارتباط فرهنگ اخلاق مدار با تمایل به رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی توسط آزمون نقش میانجی تناسب فرد سازمان در کارکنان دانشگاه ارومیه است. روش کار این پژوهش توصیفی همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری همه کارکنان دیپلم به بالای دانشگاه ارومیه مشتمل بر 503 نفر در سال 1397 بود که بر این اساس 217 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های استاندارد استفاده شده است. داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی و روش مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. یافته ها فرهنگ اخلاقی با رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معنی داری دارد. همچنین تاثیر مستقیم و معنی دار فرهنگ اخلاقی بر تناسب فرد سازمان تایید شد. تناسب فرد سازمان با رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معنی دار دارد. افزون بر آن نقش میانجی گری متغیر تناسب فرد سازمان در رابطه میان فرهنگ اخلاقی با دو متغیر دیگر، رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی، نیز تایید شد. نتیجه گیری فرهنگ اخلاق مدار به طور مستقیم تناسب فرد سازمان را ارتقا می دهد. همچنین با تایید نقش میانجی تناسب فرد سازمان فرهنگ اخلاق مدار اثر غیرمستقیم، مثبت و معنی دار بر رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی دارد.

زمینه و هدف: با توجه به فراگیر شدن روزافزون تلفن های همراه هوشمند می توان آن را به عنوان مسئله ای مهم و تأثیرگذار در همه ابعاد زندگی بررسی کرد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر مدت استفاده از تلفن همراه هوشمند بر وضعیت سر و شانه جوانان 20 تا 35 سال است. روش کار: جامعه آماری این پژوهش نیمه تجربی، جوانان 20 تا 35 سال دارای تلفن همراه هوشمند، ساکن جزیره کیش در سال 1397 بود. نمونه آماری 50 نفر (25 مرد و 25 زن) بود که به صورت داوطلبانه و هدفمند انتخاب و با استفاده از فرم وابستگی اعتیادگونه به تلفن همراه هوشمند (کشور کره جنوبی) به دو گروه کاربر کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم شدند. در بررسی وضعیت اندام فوقانی وضعیت شانه، توسط شاخص کتف و وضعیت قرارگیری سر، توسط عکس برداری نیم رخ بدن و نرم افزار کینوا (ساخت کشور فرانسه) اندازه گیری شد. از آزمون t مستقل برای مقایسه متغیرها در دو گروه استفاده و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 تجزیه و تحلیل شد. 0/05>P معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج حاکی از اختلاف معنی دار میان وضعیت اندام فوقانی در دو گروه کاربر کوتاه مدت و کاربر بلند مدت استفاده از تلفن همراه هوشمند (0/033=P) و همچنین وضعیت شانه میان زنان و مردان (0/002=P) بود، اما درمورد وضعیت قرارگیری سر اختلاف معنی داری بین زنان و مردان وجود نداشت (0/436=P). نتیجه گیری: با توجه به اختلاف معنی دار دو گروه در مورد وضعیت اندام فوقانی می توان از نتایج پژوهش برای آگاهی، پیشگیری و بهبود وضعیت اندام فوقانی بهره برد.