تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
سال:1382 | دوره:11 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

با توجه به آنکه روشهای مختلف تکثیر غیرجنسی از جمله ریزازدیادی برای درختان بالغ نوش مورد توجه محققا ن قرار گرفته، این پژوهش در راستای بررسی مقایسه ای تکثیر درون شیشه ای ژنوتیپهای برتر این گیاهان، صورت پذیرفت. در این تحقیق، سرشاخه های پایه های بالغ و برگزیده نوش در گلستان (ژنوتیپ اول) و قزوین (ژنوتیپ دوم) پس از جمع آوری در فصل پاییز، مورد سترون سازی قرار گرفتند. شستشو با آب و مایع ظرفشویی و برس کشی با محلول اتانل 705 به عنوان پیش تیمار سترون سازی و غوطه وری نمونه ها در اتانل 70% به مدت 1 دقیقه و آنگاه شستشو با محلول کلرور مرکوریک 0.1% در زمانهای مختلف (7 دقیقه در مورد نمونه های ژنوتیپ اول و 9 دقیقه در مورد نمونه های ژنوتیپ دوم) به عنوان بهترین تیمار سترون سازی، انتخاب گردید. جوانه ها در محیط کشت MS دارای هورمون 2ip در غلظت 0.5 میلیگرم در لیتر، استقرار یافتند. سپس برای مرحله شاخه زایی و تکثیر از دو محیط کشت MS و DKW با ترکیب هورمونی از 0.5 تا 1 میلیگرم در لیتر BA و 2ip به طور مجزا و به همراه 0.01 میلیگرم در لیتر IBA، استفاده گردید. محیط کشت MS حاوی هورمونهای 2ip وIBA به ترتیب با غلظت 1 و 0.01 میلیگرم در لیتر، بیشترین مقدار شاخه زایی را برای ژنوتیپ اول نشان داد. میزان تکثیر و رشد طولی شاخه برای ژنوتیپ اول بیشتر از دوم بوده و میانگین رشد طولی نمونه ها در محیط کشت DKW بهتر از MS بود.

نه جمعیت از گونه Festuca arundinacea در این بررسی مورد مطالعه قرار گرفت. روش SDS-PAGE از الکتروفورز در این بررسی به کار گرفته شد. پس از استخراج پروتئینهای ذخیره ای بذر و راندن آنها بر ژل آکریل آمید، تنوع باندهای پروتئینی مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از شناسایی مقرهای مختلف باندهای موجود روی ژل، حضور یا عدم حضور این باندها و نیز تراکم آنها مورد توجه قرار گرفت. در مجموع 22 موقعیت باند پروتئینی بر روی ژل مشاهده گردید. تعداد باندها در جمعیت خارجی A2210 بیش از سایر جمعیتها بود و جمعیت جمع آوری شده از سنندج از این نظر دارای کمترین تعداد بود. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای، جمعیتها را به دو دسته تقسیم نمود. در این دسته بندی جمعیتهای خارجی در یک دسته متمایز قرار گرفتند که حاکی از احتمال وجود منشا مشترک برای آنها بود. بیشترین فاصله میان جمعیت جمع آوری شده از گرگان و یک جمعیت خارجی بود.

در مطالعات سیتوژنتیک، تهیه نمونه میکرو سکوپی با پراکنش مناسب کروموزومها در سطح سلول و با وضوح کافی، از معضلاتی است که همیشه دامنگیر سیتولوژیستها بوده و می باشد. از این رو در این تحقیق از ترشحات دستگاه گوارش حلزون به جای آنزیم سیتاز که در هضم اجزای سلول و تهیه نمونه های شفاف میکروسکوپی به کار می ‎رود استفاده گردید تا امکان فراهم کردن یک ابزار بومی و سهل الوصول را بررسی نماید. به این منظور پس از جمع آوری تعداد زیادی حلزون از جنگلهای ارسباران ترشحات سیستم گوارشی آنها استخراج و به مدت 30 دقیقه در 4000 دور در دقیقه سانتریفوژ شده و در دمای صفر درجه نگهداری گردید. به منظور آزمون فرآورده حاصل در مطالعات مـیکروسکوپی سلولهای مریستمی در گونه ای از آگروپیرون، پس از انجام مراحل پیش تیمار، هیدرولیز و رنگ آمیزی از این فرآورده جهت هضم سایر اجزا سلولی استفاده شده و موجب شد که کروموزومها به صورت یکنواخت در صفحه متافازی سلول پخش شوند.

گیاه درمنه (.Artemisia spp) از تیره Asteraceae (Compositae) با حدود 34 گونه در ایران یکی از با اهمیت ترین جنسهای گیاهی می باشد. گسترش گونه های جنس درمنه و تعدد و شباهت نزدیک گونه ها به هم مشکلاتی را در شناخت آنها پیش می آورد. این جنس گونه های متنوعی دارد، به طوری که در پست ترین نقاط ایران یعنی حاشیه دریای خزر تا ارتفاعات بالای کوههای جبال بارز (4000 متر) گسترش داشته و رشد می یابند. در این مطالعه، تعداد کروموزومهای پنج گونه درمنه (A. annua L.،A. scoparia Waldst & Kit، spicigera C. Koch A.، .A. vulgaris L و .A. absinthium L) جمع آوری شده از مناطق مختلف شمال ایران شمارش شد. عدد کروموزومی  پایه در این پنج گونه x=8 و x=9 می باشد. تعداد کروموزومهای درمنه های مورد بررسی عبارت است از: A. annua: 2n=2x=18، A. Scoparia: 2n=2x=16، A.spicigera: 2n=4x=36، A.vulgaris: 2n=2x=16 و A. absinthium: 2n=2x=18.

در این تحقیق کاریوتیپ 8 گونه سالسولا با استفاده از مریستم نوک ریشه و مشاهدات متافاز میتوزی مورد بررسی قرار گرفت. گونه های مطالعه شده S. nitraria، S. crassa، S. dendroides، S. incanescens، S. kali، S. tomentosa و S. richteri وS. rigida می باشند. براساس شمارش کروموزومی، گونه های مورد مطالعه در چهار گروه 2n=2x=18 (4 گونه) و 2n=4x=36 (2 گونه) و 2n=6x=54 (1 گونه) و 2n=8x=72 (1 گونه) قرار گرفتند. با تجزیه و تحلیل دادههای حاصل از مطالعه ژنوم گونه ها شامل تعیین طول کل هر کروموزوم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه و نسبت بازوی بلند به کوتاه، میزان قرابت گونه های مورد مطالعه مشخص شد. براساس جدول لوان، نوع کروموزومهای هر گونه مشخص و مورد بررسی قرار گرفت.

به منظور تعیین عکس العمل 6 گونه اسپرس بومی (Onobrychis ssp.) استان فارس نسبت به تنش خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با 4 تکرار در سال 1381 انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل 6 گونه اسپرس (O. sojakii، O. melanotricha، O. aucheri ssp. Psamophilla، O. viciaefolia،O. crista-galli، O. aucheri ssp. teheranica) و 4 پتانسیل اسمزی (صفر، -0.3، -0.7 و -1.1 مگاپاسکال) بود که به وسیله محلول پلی اتیلن گلایکول 6000 (PEG) ایجاد گردید. فاکتورهای مورد مطالعه شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول و وزن محور زیر لپه (هیپوکوتیل) و وزن گیاهچه بودند. نتایج نشان داد تنش خشکی، بر کلیه صفات فوق تاثیر منفی معنی داری داشته است. همچنین تنشهای خشکی اعمال شده اختلاف معنی داری را در سطح 1 درصد بین گونه های مورد مطالعه ایجاد کرد. از نظر درصد جوانه زنی نیز گونه های O. crista-galli وO. viciaefolia در کلیه پتانسیلها، بالاترین درصد جوانه زنی را به خود اختصاص دادند، در حالیکه گونه O. aucheri ssp. psamophilla را می توان حساسترین گونه به تنش خشکی دانست.