تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1396 | دوره:33 | شماره:5 (پیاپی 85) |تعداد مقالات:22

عصاره گیاهان دارویی ممکن است به عنوان آفت کشت زیستی دوست دار طبیعت و بدون خطر برای انسان ها و حیوانات مورد استفاده قرار گیرند. در این تحقیق، اثرات شش گیاه دارویی بومی شامل Satureja sahendica Bornm.، Satureja khuzistanica Jamzad، Scrophularia striataBoiss.، Thymbra spicata L.، Oliveria decumbens Vent. و Vitex agnus-castus L. و سم استامی پراید در کنترل آفت سفید بالک خیار (Bemisia tabaci) و برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه خیار در شرایط مزرعه ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تمام عصاره های بکار رفته سبب کاهش جمعیت سفید بالک نسبت به شاهد شدند. اما از میان آنها، بیشترین تأثیر در کنترل این آفت برای Oliveria decumbensVent. ثبت گردید. کاربرد عصاره ها به ویژه در غلظت های ppm500 و ppm1000 سبب افزایش معنی دار تعداد میوه درجه یک و تعداد میوه درجه دو شد. با افزایش غلظت عصاره ها از ppm250 تا ppm1000، محتوی پتاسیم برگ افزایش و محتوی کلسیم و سفتی میوه کاهش یافت. نتایج نشان داد که کاربرد عصاره ها و سم استامی پراید به ویژه در غلظت بالا (ppm1000) باعث ایجاد برخی اثرات منفی در گیاه میزبان و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان شد. به طور کلی، تمام عصاره های بکار رفته به ویژه عصاره Oliveria decumbens Vent.، در غلظت های پایین سبب کنترل مؤثر آفت سفید بالک بدون اثرات منفی بر گیاه میزبان در مقایسه با حشره کش استامی پراید شدند.

گیاه مورد مطالعه، گیاهی هیبریدی با نام علمی Loganberry (Rubus×Loganobaccus) از خانواده Rosaceae و جنس Rubusمی باشد که میوه ای مانند توت فرنگی می دهد. میوه این گیاه قرمز و بسیار ترش است و این گیاه بسیار کمیاب، یکی از ارقام تمشک قرمز می باشد. Loganberry بومی ایران نبوده و در حال حاضر از طریق کشت درون شیشه ای تکثیر می گردد. تاکنون تحقیقی از نظر فیتوشیمیایی بر روی گونه هیبریدی Loganberry انجام نشده است. در این تحقیق، عصاره برگ گیاه Loganberry Rubus×Loganobaccus)، تکثیر شده از طریق کشت درون شیشه ای، از نظر ترکیب های طبیعی مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این تحقیق، ابتدا مراحل عصاره گیری و چربی گیری انجام شد. عصاره روی ستون کروماتوگرافی برده شد و از نظر ترکیب های تشکیل دهنده بررسی شد. سپس ترکیب طبیعی با استفاده از روش های مختلف طیف سنجی IR، 1H-NMR، 13C-NMR و dept 135 شناسایی شد. نتایج حاصل از روش های طیف سنجی منجر به شناسایی یک فلاونوئید به نام هسپریدین (Hesperidin) شد.

این مطالعه برای اولین بار در ایران با هدف بررسی کمّی و کیفی اسیدهای چرب موجود در بذر دو گونه Withania coagulans (Stocks) Dun. وWithania somnifera (L. ) Dun. و نیز بررسی تأثیر رویشگاه های متفاوت بر کمّیت و کیفیت اسیدهای چرب انجام شد. پنج نمونه از بذرهای گیاهان مورد مطالعه از رویشگاه های مختلف استان سیستان و بلوچستان در آبان ماه 1395 جمع آوری گردید. پس از جداسازی بذر از میوه گیاهان، روغن بذرها به روش سوکسله و با حلال n-Hexan استخراج شد و توسط دستگاه GC مجهز به دتکتور FID مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفت. نتایج نشان داد، رویشگاه های مختلف تأثیر قابل توجهی بر میزان و نوع اسیدهای چرب موجود در روغن بذر دو گونه گیاه مورد بررسی داشته است. به طوری که در نمونه بوزیدان (Withania somnifera (L. ) Dun. ) جمع آوری شده از رویشگاه زاهدان، اسیدهای چرب غالب لینولنیک اسید (امگا3) (%39. 84) و در رویشگاه سراوان، آرشیدیک اسید (SFA) (34. 95%) بود. همچنین اسیدهای چرب غالب برای نمونه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dun. ) جمع آوری شده از رویشگاه های گشت سراوان و پیپ به ترتیب لینولنیک اسید (امگا3) (62. 73% و 67. 03%) و در رویشگاه تنگه سرحه اولئیک اسید (امگا9) (69. 22%) بدست آمد. به طور کلی نتایج حاصل از این بررسی تأثیرگذاری بالای موقعیت اکولوژیکی را بر کمّیت و کیفیت اسیدهای چرب موجود در بذر این دو گونه گیاهی به اثبات رساند و نشان داد که بذرهای بوزیدان در مقایسه با بذرهای پنیرباد حاوی مقادیر بیشتری روغن می باشد.

به منظور بررسی تأثیر قارچ میکوریزا و امواج فراصوت بر برخی صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی سیاه دانه (Nigella sativa L. ) این آزمایش در سال 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار بود. فاکتورهای آزمایش شامل قارچ میکوریزا در سه سطح عدم تلقیح، تلقیح به میزان توصیه شده، تلقیح به میزان دو برابر توصیه شده و پرتودهی در پنج سطح صفر، 3، 5، 7 و 9 دقیقه با امواج فراصوت با فرکانس 42 کیلوهرتز بود. نتایج این بررسی نشان داد که عملکرد دانه، وزن هزاردانه، درصد کلونیزاسیون ریشه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تأثیر اثر اصلی قارچ میکوریزا قرار گرفتند. درصد و عملکرد اسانس به طور معنی داری تحت تأثیر سطوح مختلف میکوریزا قرار گرفت. بیشترین درصد اسانس از مصرف مضاعف ماده تلقیح به میزان 1/1% بدست آمد. بین دو تیمار تلقیح از نظر تأثیر بر عملکرد دانه و وزن هزاردانه تفاوت معنی دار مشاهده نشد. اثر امواج فراصوت باعث افزایش در ارتفاع ساقه، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس گردید. بیشترین عملکرد دانه و وزن هزاردانه از تیمار 7 دقیقه پرتودهی و به ترتیب به میزان 696. 3 کیلوگرم در هکتار و 2. 7 گرم حاصل شد. براساس نتایج حاصل، اثر متقابل قارچ میکوریزا و امواج فراصوت بر ارتفاع ساقه، تعداد کپسول در بوته و درصد اسانس معنی دار شد. بالاترین درصد اسانس در ترکیب های تیماری 9 دقیقه پرتودهی و عدم تلقیح با میکوریزا و همچنین 3 دقیقه پرتودهی و استفاده از میکوریزا بدست آمد.

ارزیابی عملکرد کمّی و کیفی جمعیت های بومی با رقم زراعی گیاه دارویی ماریتیغال تحت تأثیر فصل کاشت پاییز و بهار در منطقه معتدل و اثر کاشت در منطقه سردسیر بر روی ویژگی جمعیت های مختلف حائز اهمیت می باشد. از این رو آزمایشی به صورت کرت های خردشده شامل فصل کاشت پاییزه و بهاره به عنوان کرت اصلی و چهار جمعیت بومی (شوش، پل دختر، خرم آباد و الشتر) و یک رقم زراعی به عنوان کرت فرعی به مدت دو سال (1394-1393) در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین جمعیت های بومی و زراعی این گیاه در یک طرح بلوک های کامل تصادفی در منطقه سردسیر الشتر در بهار کشت و با هم مقایسه شدند. براساس نتایج بدست آمده تفاوت معنی داری بین کشت بهاره و پاییزه وجود داشت. بیشترین ارتفاع بوته (107 سانتی متر)، قطر کپه (44 میلی متر)، تعداد دانه در کپه (78 عدد) و عملکرد دانه (1000 کیلوگرم در هکتار) در کشت پاییزه بدست آمد. اثر متقابل فصل کاشت و نوع جمعیت نشان داد که بیشترین میزان ماده مؤثره سیلی مارین (22 میلی گرم در گرم وزن خشک دانه) و سیلی بین (3. 9 میلی گرم در گرم وزن خشک دانه) در کشت پاییزه و در رقم زراعی بدست آمد. همچنین آزمایش مقایسه جمعیت های بومی و زراعی در منطقه سردسیر الشتر نشان داد که بیشترین میزان ماده مؤثره سیلی بین (4. 2 میلی گرم در گرم وزن خشک دانه) و سیلی مارین (بیش از 21 میلی گرم در گرم وزن خشک دانه) در جمعیت بومی الشتر نسبت به سایر جمعیت ها بدست آمد. به طور کلی در این آزمایش مشخص شد که بیشترین عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی ماریتیغال در منطقه معتدل خرم آباد در کاشت پاییزه بود و بیشترین میزان ماده مؤثره سیلی مارین و سیلی بین در منطقه سردسیر الشتر، در جمعیت بومی الشتر نسبت به سایر جمعیت ها بدست آمد.

التهاب یکی از واکنش های دفاعی بدن در برابر میکروارگانیسم ها و عوامل حساسیت زا است. مسیر NF-Κ b (Nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells) یک جزء ضروری از پاسخ های التهابی دخیل در تعدادی از بیماری های دستگاه تنفسی مانند آسم و بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) است. در طب سنتی، گیاه Eucalyptus globulus Labill. از تیره Myrtaceae به شکل استنشاقی برای بیماری های عفونی و التهابی دستگاه تنفسی استفاده می شود. در این مطالعه، فعالیت ضدالتهابی اسانس E. globulusو همچنین تأثیر آن بر مسیر NF-κ B بررسی شد. برای ارزیابی فعالیت ضدالتهابی، از مدل التهاب ایجاد شده توسط کاراژینان در کف پای موش استفاده شد. اسانس به صورت داخل صفاقی در دوزهای 3-0. 5 میلی گرم بر کیلوگرم وزن حیوان تزریق شد. از استیل سالسیلیک اسید (آسپرین) در دوز 250 میلی گرم بر کیلوگرم به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. یک مدل آزمایشگاهی براساس ساختار ژن گزارشگر لوسیفراز (با تکرارهایی از یک توالی کدینگ مورد توافق NF-ĸ B) برای بررسی اثرات مهارکنندگی اسانس بر مسیر NF-κ B در سلول های لوسمی میلوئید مزمن انسانی (K562) در غلظت های 250-100 میکروگرم بر میلی لیتر استفاده شد. اسانس E. globulus به طور معنی داری سبب کاهش التهاب (0. 05>p) در دوزهای 5/0 و 1 میلی گرم بر کیلوگرم در زمان 1 تا 3 ساعت پس از تزریق کاراژینان گردید. میزان حداکثر کاهش التهاب حدود 58% نسبت به گروه کنترل بود. همچنین اسانسE. globulus توانستفعالیت NF-κ B ناشی از TNFα (Tumor Necrosis Factor alpha) را به طور معنی داری (0. 01>p) در غلظت 250 میکروگرم بر میلی لیتر کاهش دهد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که اسانس E. globulus یک محصول طبیعی ضدالتهابی قوی است که اثرات آن احتمالاً از طریق مسیر NF-κ B تنظیم می گردد.

رازیانه از مهمترین و قدیمی ترین گیاهان دارویی و متعلق به خانواده چتریان می باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات مورفو-فنولوژیکی در اکوتیپ های رازیانه، آزمایشی با 33 اکوتیپ مختلف رازیانه در قالب طرح آگمنت نسبتاً تکرار شده در باغ دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا گردید. صفات تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، تعداد روز تا 50 درصد رسیدگی دانه، ارتفاع گیاه تا چتر اصلی، ارتفاع کل گیاه، تعداد شاخه های اصلی گیاه، تعداد چتر در بوته، تعداد چتر بارور گیاه، تعداد چترک در چتر اصلی، تعداد دانه در چتر اصلی، طول میانگره، تعداد میانگره انتهایی، و عملکرد دانه گیاه اندازه گیری شدند. با توجه به نتایج تجزیه ریمل، اختلاف معنی-دار بین اکوتیپ های مختلف از نظر اکثر صفات مورد بررسی مشاهده شد. وراثت پذیری عمومی برای صفات مختلف بین 14 و 93 درصد برآورد گردید. صفات مطلوب برای بهبود کارآیی گزینش اکوتیپ های مطلوب شامل تعداد دانه در چتر اصلی، تعداد چتر بارور گیاه، تعداد چترک در چتر اصلی، تعداد چتر بودند که همبستگی مثبت معنی داری با عملکرد دانه نشان دادند. نتایج تجزیه بای پلات نشان داد که اکوتیپ های اهواز، 54، کرمان، نیریز و رزن در اکثر صفات برتر بودند. نتایج تجزیه خوشه ای اکوتیپ ها را در دو خوشه قرار داد. با توجه به نتایج این آزمایش، تنوع قابل ملاحظه ای بین اکوتیپ های رازیانه مورد مطالعه وجود دارد و ﻣ ﻲ ﺗ ﻮ ان از طرﻳ ق ﺗ ﻼ ﻗ ﻲ ﺑ ﻴ ﻦ اکوتیپ های ﺑ ﺮ ﺗ ﺮ ﺧ ﻮ ﺷ ﻪ ﻫ ﺎ ی ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻒ و آزﻣ ﻮ ن ﻧ ﺘ ﺎ ج آﻧ ﻬ ﺎ از طریق ﺑ ﺮ ﻧ ﺎ ﻣ ﻪ ﻫ ﺎ ی ﺑ ﻪ ﻧ ﮋ ادی و اﻧ ﺘ ﺨ ﺎ ب ﻧ ﺴ ﺒ ﺖ ﺑ ﻪ تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود.

به منظور ارزیابی اثرات تنش خشکی و کود دامی بر برخی صفات فیزیولوژیکی و عملکرد کمّی و کیفی دو گونه گیاه دارویی آویشن باغی (Thymus vulgaris L. ) و آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در دو سال زراعی 1394 و 1395 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سطوح رطوبتی (100، 67 و 33 درصد ظرفیت زراعی)، گونه های آویشن (دنایی و باغی) و کود دامی (صفر و 30 تن در هکتار) بودند. تنش خشکی در هر دو سال زراعی موجب کاهش صفات هدایت روزنه ای، محتوی نسبی آب، میزان کلروفیل a و b و عملکرد کمّی و کیفی گردید، ضمن آنکه میزان کاروتنوئید تحت تأثیر تنش افزایش یافت. هر چند در شرایط تنش خشکی عملکرد کمّی و کیفی در گونه های آویشن کاهش پیدا کرد اما کاربرد 30 تن در هکتار کود دامی باعث افزایش عملکرد کمّی و کیفی شد. همچنین در بین دو گونه مورد آزمایش، گونه آویشن دنایی محتوی نسبی آب و عملکرد کمّی و کیفی (اسانس) بیشتری را در هر دو سال زراعی نسبت به گونه آویشن باغی داشت. با توجه به این نتایج می توان بیان کرد که گونه آویشن دنایی می تواند رشد موفقیت آمیزی در مناطق اقلیمی خشک و نیمه خشک داشته باشد و برای کاشت در این مناطق توصیه می گردد. همچنین نتایج این آزمایش نشان دهنده تفاوت معنی دار بین دو سال زراعی بود و در سال دوم میزان عملکرد کمّی و کیفی در هر دو گونه مورد مطالعه افزایش پیدا کرد.

Zataria multiflora Boiss. (آویشن شیرازی) از گیاهان دارویی با ارزش و در معرض انقراض می باشد که در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی برخی از عناصر معدنی گیاه آویشن شیرازی و نیز مقایسه انباشت فلزات سنگین در برخی از رویشگاه های طبیعی کشور، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در چهار رویشگاه کشور در استان های اصفهان، فارس، یزد و هرمزگان انجام شد. عناصر معدنی این گیاه دارویی شامل ریزمغذی ها و تعدادی از عناصر ضروری و پرمصرف ازجمله آهن، روی، منگنز، مس، منیزیم، سدیم، کلسیم، پتاسیم و تعدادی از فلزات ازجمله کروم، کبالت، سیلیسیم، سرب، آرسنیک، نیکل، کادمیم، وانادیم و جیوه که جمعاً 17 عنصر بود، با استفاده از دستگاه پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) اندازه گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری در میان رویشگاه ها برای تمامی عناصر به غیر از سه فلز آرسنیک، کادمیوم و جیوه (P<0. 01) وجود دارد. سه فلز ذکر شده در حد تشخیص دستگاه ICP نبوده و به همین دلیل، ناچیز در نظر گرفته شد. از دیگر نتایج این تحقیق می توان به اثر رویشگاه بر خصوصیات کیفی گیاه اشاره کرد. گیاهان رشد کرده در منطقه یزد دارای حداکثر مقدار سدیم، منیزیم، آهن و حداقل مقدار کلسیم و کبالت بودند، در حالیکه گیاهان رشد کرده در رویشگاه اصفهان حداکثر مقدار روی، منگنز، مس، پتاسیم و حداقل مقدار سدیم و منیزیم را نشان دادند که بیانگر اثر معنی دار حاصلخیزی رویشگاه بر خصوصیات کیفی این گیاه دارویی می باشد. مقایسه مقدار عناصر سنگین تجمع یافته در گیاهان جمع آوری شده با حد مجاز گزارش شده توسط سازمان جهانی بهداشت حکایت از عدم وجود سمّیت این عناصر داشت. از اهداف کاربردی این تحقیق امکان معرفی شاخص های یونومیک در شناسایی جمعیت های گیاه Zataria multiflora Boiss. و نیز مقایسه سلامت محصول در میان رویشگاه های مختلف بود.

هدف این تحقیق بررسی اثرات سطوح مختلف پودر گیاه نعناع فلفلی (Mentha piperita L. ) بر سیستم ایمنی، خصوصیات لاشه و عملکرد بلدرچین های ژاپنی بود. برای این منظور از 200 قطعه جوجه بلدرچین ژاپنی Coturnix Japonica (Coturnix) یک روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار و 5 تکرار و 10 پرنده در هر تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح نعناع فلفلی (صفر، 0. 25، 0. 5 و 0. 75 درصد) بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف سطوح 0. 5 و 0. 75 درصد پودر نعناع فلفلی موجب کاهش شدت انفجار تنفسی شد (01/0P<). عدم تأثیر تیمارهای آزمایشی بر نسبت هتروفیل به لنفوسیت، هتروفیل، لنفوسیت و مونوسیت مشاهده گردید (0. 05>P). همچنین سطوح مختلف پودر گیاه نعناع فلفلی نسبت به تیمار شاهد به طور چشمگیری باعث کاهش آنتی بادی ها در مقابل آنتی ژن گلبول های قرمز خون گوسفندی (SRBC) و تضعیف سیستم ایمنی هومورال شد (0. 01>P). بعلاوه اینکه سطوح مختلف پودر گیاه نعناع فلفلی با افزایش تکثیر لنفوسیت ها و افزایش معنی دار ضخامت پرده بین انگشتان پا در پاسخ به تزریق SRBC سبب تقویت سیستم ایمنی سلولی گردید (0. 01>P). مصرف پودر گیاه نعناع فلفلی تأثیری بر عملکرد بلدرچین های ژاپنی در طول هفته های مختلف آزمایشی و کل دوره نداشت (0. 05>P). همچنین اختلاف معنی داری بین تیمارهای آزمایشی از لحاظ خصوصیات لاشه، وزن اندام های داخلی و طول و وزن بخش های مختلف روده وجود نداشت (0. 05>P). بنابراین با توجه به تقویت پاسخ های ایمنی سلولی توسط پودر گیاه نعناع فلفلی، می توان استفاده از پودر گیاه نعناع فلفلی را هنگام نیاز به تقویت پاسخ های ایمنی سلولی در بیماری های ویروسی مانند نیوکاسل، برونشیت و آنفولانزا یا عفونت های انگلی داخل سلولی مانند کوکسیدیوز پیشنهاد کرد.

به منظور بررسی تأثیر بیوچار بر صفات کمّی سیاه دانه (Nigella sativa L. ) در شرایط کم آبیاری، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح 100% (I1)، 70% (I2) و 40% (I3) نیاز آبی و کرت های فرعی شامل فاکتور بیوچار در سه سطح شامل بدون بیوچار (B1)، 10 تن در هکتار بیوچار (B2) و 20 تن در هکتار بیوچار (B3)؛ و کود شیمیایی در دو سطح شامل بدون مصرف کود (F1) و مصرف کود (F2) بود. نتایج نشان داد که مصرف10 تن در هکتار بیوچار در مقایسه با مصرف20 تن در هکتار، تعداد دانه در بوته و وزن دانه در بوته را به طور معنی داری افزایش داد. کاربرد کود شیمیایی بر کلیه صفات سیاه دانه بجز وزن هزاردانه معنی دار بود. با وجود معنی دار نبودن اثر ساده بیوچار بر عملکرد دانه و بیولوژیک، اثر متقابل آن با کود شیمیایی و نیاز آبی معنی دار شد. در استفاده همزمان 10 تن در هکتار بیوچار به همراه کود شیمیایی و آبیاری براساس 70% نیاز آبی (I2B2F2)، بیشترین میزان افزایش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک (به ترتیب با 1356 کیلوگرم در هکتار و 5776 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. به این ترتیب کاربرد مقدار متعادلی از بیوچار به همراه کود شیمیایی به دلیل بهبود عناصر غذایی خاک و کاهش آبشویی نیتروژن، علاوه بر تأثیر بهینه بر عملکرد، میزان آب مصرفی در تولید سیاه دانه را نیز کاهش داد.

سیلیسیم دومین عنصر فراوان در کره زمین می باشد که می تواند اثرات مضر فلزات سنگین را تخفیف دهد. به منظور بررسی اثر تغذیه با سطوح نانوذرات سیلیسیم بر شاخص های رشدی و فیزیولوژی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L. ) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی با رطوبت نسبی 40 تا 50% و میانگین شدت نور 434 لوکس در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آلودگی خاک توسط محلول کلرید سرب در غلظت های شاهد، 500، 1000 و 1500 میلی گرم بر کیلوگرم و محلول پاشی با نانو ذرات سیلیسم (0، 5/1 و 3 میلی مولار) بود. شاخص های مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، قطر ریشه و ساقه و شاخص های فیزیولوژیک شامل رنگریزه های فتوسنتزی، نشت غشاء، محتوی آب نسبی و شاخص های بیوشیمیایی شامل پرولین، کربوهیدرات محلول، فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدان اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تنش سرب بسیاری از صفات مورفولوژیک گیاه گشنیز مانند ارتفاع، وزن تر و خشک گیاه، قطر ریشه و ساقه را به طور معنی داری کاهش داد، به طوری که با افزایش سطح سرب به ترتیب سبب کاهش 57، 50، 20، 41، 15، 42 و 25 درصدی در صفات وزن تک بوته، وزن ریشه، قطر طوقه، قطر ریشه، طول ریشه، ارتفاع گیاه، سطح برگ و درصد ماده خشک برگ شد، اما تیمار محلول پاشی با 3 میلی مولار نانوذرات سیلیسیم در بیشتر صفات مرفولوژیک موجب بهبود شرایط رشدی گیاه گشنیز در شرایط تنش گردید. به طوری که با افزایش غلظت سرب میزان کلروفیل a و b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و کربوهیدرات کل کاهش یافتند اما تیمار سیلیسیم سبب افزایش میزان آنها در گیاهان تحت تنش شد، درحالی که میزان پرولین، فنل و ظرفیت آنتی اکسیدانی با افزایش غلظت تا 1500 میلی گرم بر کیلوگرم سرب به طور معنی داری افزایش یافت. به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد که برای گیاه گشنیز استفاده از نانو ذرات سیلیسیم می تواند اثرات منفی تنش سرب را تا حد قابل قبولی کاهش دهد.

عناب (Ziziphus jujuba Mill. ) یکی از گیاهان دارویی ارزشمند است که به دلیل دارا بودن ویتامین ها، موسیلاژ، آنتی اکسیدان، آلکالوئید و ترکیب های فنولی کاربرد فراوانی در صنایع دارویی دارد. کلسیم یکی از مهمترین عناصر معدنی است که در تعیین کیفیت میوه دخالت دارد و همچنین نقش این عنصر در بهبود متابولیت های ثانویه در گیاهان به اثبات رسیده است. با وجود این اطلاعات اندکی در مورد کاربرد برگی این عنصر در گیاه عناب وجود دارد. از این رو در این مطالعه اثر محلول پاشی برگی نیترات کلسیم و کلرید کلسیم بر خصوصیات آنتی اکسیدانی و کیفی میوه عناب در قالب طرح بلوک کامل تصادفی اجرا گردید. تیمارها شامل شاهد (آب مقطر)، کلرید کلسیم (0. 5% و 1%) و نیترات کلسیم (0. 5% و 1%) بودند. محلول پاشی در دو مرحله، در زمان تقسیم سلولی میوه (20 روز بعد از اتمام گلدهی) و کامل شدن رشد سلولی میوه (40 روز بعد از اتمام گلدهی) انجام شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی با نیترات کلسیم 0. 5% باعث افزایش معنی دار مقدار اسیدیته میوه شد، همچنین تیمار کلرید کلسیم 0. 5% مقدار آنتوسیانین میوه را نسبت به شاهد افزایش داد. بیشترین میزان آنتی اکسیدان، ویتامین ث و محتوی کلسیم میوه در تیمار کلرید کلسیم 1% حاصل شد. حداکثر مقادیر کلروفیل a، b و کل در برگ های درختان تیمار شده با نیترات کلسیم 1% مشاهده گردید. به طور کلی نتایج نشان داد که محلول پاشی برگی با نمک های کلسیم موجب بهبود خصوصیات آنتی اکسیدانی و کیفی میوه ها نسبت به شاهد می شود.

این آزمایش به منظور تعیین اثر گیاه سوزن چوپان (Scandix pecten-veneris L. ) بر صفات عملکردی، سیستم ایمنی، فراسنجه های خونی و خصوصیات لاشه جوجه های گوشتی انجام شد. در این آزمایش تعداد 240 قطعه جوجه گوشتی ماده از سویه راس 308 در 4 تیمار آزمایشی (4 تکرار با تعداد 15 قطعه جوجه در هر تکرار) در قالب طرح کاملاً تصادفی در سطوح مختلف (صفر، 0. 5، 1 و 1. 5 درصد جیره) مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد از نظر عملکرد رشد، مصرف دان و ضریب تبدیل غذایی در پایان دوره پرورش تفاوت معنی داری بین تیمارها وجود داشت، به طوری که میانگین وزن و ضریب تبدیل غذایی در تیمار 1. 5% به طور معنی داری بالاتر و کمتر از تیمار کنترل بود (0. 05>P). از نظر غلظت گلوکز، تری گلیسیرید، کلسترول، HDL و خصوصیات لاشه اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد. ﺗ ﺤ ﺮ ﻳ ﻚ ﺳ ﻴ ﺴ ﺘ ﻢ اﻳ ﻤ ﻨ ﻲ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴ ﻠ ﻪ ﺗ ﻴ ﻤ ﺎ رﻫ ﺎ در دو ﻣ ﺮ ﺣ ﻠ ﻪ ارزﻳ ﺎ ﺑ ﻲ ﮔ ﺮ دﻳ ﺪ و ﻣ ﺸ ﺨ ﺺ ﺷ ﺪ ﻛ ﻪ ﻋ ﻴ ﺎ ر آﻧ ﺘ ﻲ ﺑ ﺎ دی ﻋ ﻠ ﻴ ﻪ ﮔ ﻠ ﺒ ﻮ ل ﻗ ﺮ ﻣ ﺰ ﮔ ﻮ ﺳ ﻔ ﻨ ﺪ در تیمارهای 1 و 1. 5 درصد به ترتیب در نوبت اول و دوم خونگیری بالاتر از سایر تیمارها بود (0. 05>P). اختلاف معنی داری بین وزن نسبی لاشه و اندام های داخلی جوجه های گوشتی در بین تیمارها مشاهده نشد. بیشترین درصد سلول های ائوزینوفیل (5. 67) در تیمار حاوی 1. 5% و کمترین آن (34. 4) در تیمار حاوی 5/0% مشاهده شد (0. 05>P). به طور کلی استفاده از سطح 1. 5% گیاه سوزن چوپان در کل دوره پرورشی می تواند باعث بهبود صفات عملکردی طیور گردد. از سوی دیگر با توجه به فعالیت آنتی اکسیدانی و ضدباکتریایی گیاه، می توان نتیجه گرفت که این گیاه دارای اثرات مثبتی بر فعالیت و ایمنی بدن طیور باشد.