تحقیقات علوم رفتاری
سال:1391 | دوره:10 | شماره:4 (پی در پی 25) |تعداد مقالات:11

زمینه و هدف: بررسی و شناخت نیازهای آموزشی، پیش نیاز یک سیستم آموزشی موفق است. به طور معمول این اقدام نخستین گام در برنامه ریزی آموزشی و در واقع اولین عامل ایجاد و تضمین اثربخشی برنامه آموزشی می باشد. پژوهش حاضر با هدف، تعیین نیازهای آموزشی دستیاران روان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره موضوع خودکشی انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع کیفی و روش آن پدیدارشناسی بود. جامعه پژوهش را دستیاران روان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تشکیل دادند که نمونه گیری از آنها به صورت مبتنی بر هدف صورت گرفت و در نهایت تعداد شرکت کنندگان 15 نفر انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات با استفاده از تکنیک های مصاحبه و بحث گروهی بود و به روش هفت مرحله ای Colaizzi مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته های حاصل از مصاحبه ها در 1032 کد و در کدبندی آخرین سطح به 3 دسته اصلی با عناوین، نیاز در حیطه آموزش، نیاز در حیطه فرایندها و امکانات و نیاز در حیطه منابع انسانی تقسیم شدند که از مهمترین این کدها می توان به نیاز دستیاران به توجه و رفع نگرانی نسبت به مسوولیت قانونی، نیاز به دانستن تدبیر خودکشی و مدیریت آن، نیاز به خط راهنمایی (Guide line) مشخص در درمان، لزوم تهیه پروتکل در خصوص فرایند بستری بیمار و آموزش کسب مهارت های عملی روان درمانی در برخورد با موارد خودکشی اشاره نمود.نتیجه گیری: دستیاران، نیازهای مختلف آموزشی در زمینه خودکشی دارند و به نظر می رسد که لازم است این نیازها هم در محتوای برنامه آموزشی و هم در نحوه اجرای برنامه لحاظ گردد. بنابراین لزوم بررسی بیشتر و بازنگری برنامه آموزشی در این زمینه توسط مسوولین امر احساس می گردد.

زمینه و هدف: اختلالات خلقی، گروه بزرگی از بیماری های روان پزشکی می باشد که از این بین، اختلالات طیف بای پولار مدت های زیادی بدون تشخیص و درمان مناسب باقی می ماند. یکی از ابزارهای رایج بیماریابی برای این منظور، پرسشنامه اختلالات خلقی است. از این رو، این مقاله نسخه فارسی پرسشنامه فوق و ویژگی های روان سنجی آن را در شهر اصفهان ارایه کرد.مواد و روش ها: با استفاده از نمونه گیری در دسترس 62 نفر از بیماران مبتلا به طیف اختلالات بای پولار (بر اساس مصاحبه روان پزشکی و ابزار ساختار یافته یاComposite international diagnostic interview ) و 62 نفر از افراد سالم (بر اساس پرسشنامهGeneral health questionnaires ) به عنوان گروه سالم در نظر گرفته شدند (که از نظر سن، تاهل، جنس، تحصیلات و شغل با گروه بیمار جور بودند) و ابزار MDQ (Mood disorder questionnaires) توسط آنها تکمیل گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون های آماری Cronbach's alpha، ضریب همبستگیSpearman ، تحلیل تمایزات و تحلیل عاملی استفاده شد.یافته ها: پایایی کل پرسشنامه با استفاده از 0.81 Cronbach's alpha گزارش شد. همچنین ضرایب همبستگی درونی هر سوال با نمره کل بین 0.18 تا 0.64 محاسبه شد. نقطه برش، حساسیت و ویژگی به ترتیب 8.5، 67 درصد و 76 درصد محاسبه گردید. با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و با استفاده از چرخش واریماکس، ابزار نهایی از 3 عامل اساسی برخوردار شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، پرسشنامه مزبور از ویژگی های روان سنجی مناسبی در جامعه پژوهشی برخوردار می باشد و می توان از آن به عنوان یک ابزار معتبر جهت غربالگری دقیق اختلالات طیف بای پولار در مراکز بهداشتی - درمانی استفاده نمود.

زمینه و هدف: زوج درمانی متمرکز بر هیجان، یکی از شیوه های درمانی زوجین می باشد که بر چرخه های منفی تعاملی پایدار در اثر آسیب پذیری هیجانی عمیق توجه دارد. این پژوهش با هدف اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار بر کاهش آسیب های ناشی از خیانت همسر صورت گرفت.مواد و روش ها: روش تحقیق، یک مطالعه کارآزمایی بالینی با گروه شاهد است. نمونه آماری شامل 30 زوج بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در گروه آزمایش (16 زوج) و شاهد (14 زوج) جایگزین شدند. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه افسردگی Beck، پرسشنامه استرس پس از سانحه، پرسشنامه صمیمیت زوجین و پرسشنامه انگیزه های بین فردی مرتبط با آسیب بود. گروه آزمایش 8 جلسه زوج درمانی هیجان مدار دریافت کردند. یافته های تحقیق با استفاده از روش تحلیل واریانس چندمتغیری (MANOVA یا Multivariate analysis of variance) تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: زوج درمانی هیجان مدار، افسردگی و علایم استرس پس از سانحه را کاهش داده است و باعث افزایش بخشودگی و صمیمیت شده است. نتایج پی گیری پس از یک ماه نشان داد که بین گروه آزمایش و شاهد در نمرات افسردگی، علایم استرس پس از سانحه، بخشش و صمیمیت تفاوت وجود دارد و اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار بعد از یک ماه باقی مانده است (P<0.01).نتیجه گیری: زوج درمانی هیجان مدار در کاهش افسردگی و علایم استرس پس از سانحه و افزایش صمیمیت و بخشودگی همسران مردان عهدشکن زناشویی هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت موثر بود.

زمینه و هدف: خودکشی پدیده ای چندبعدی است که عوامل فرهنگی و اجتماعی در پیش گیری و فراوانی آن نقش دارند. عوامل دینی به عنوان یکی از عوامل موثر و مهم در کاهش میزان خودکشی شناخته شده اند. برای مسلمان ها، ماه های مختلف سال اهمیت متفاوتی دارد و در آن به برگزاری آیین های فردی و اجتماعی متفاوتی می پردازند. در این مطالعه، فراوانی اقدام به خودکشی در ماه های مختلف قمری بررسی شد.مواد و روش ها: این پژوهش توصیفی بر روی پرونده کلیه اقدام کنندگان به خودمسموم سازی در دهه 1425-1416 هجری قمری صورت گرفت که به اورژانس مسمومین استان اصفهان مراجعه نموده بودند و سپس بر اساس سن و جنس طبقه بندی شدند. نتایج حاصل پس از جمع بندی توسط آزمون آماری c2 و تحت نرم افزار SPSS نسخه 11 تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها: از مجموع 14280 اقدام کننده به خودمسموم سازی، غالب اقدام کنندگان زن و در گروه سنی 39-20 سال بودند. صرف نظر از تفکیک جنسی، کمترین فراوانی اقدام در ماه های رمضان و شعبان بود. در گروه های سنی زیر 40 سال نیز کمترین فراوانی اقدام به خودکشی در ماه رمضان بود.نتیجه گیری: کاهش فراوانی اقدام به خودکشی در ماه رمضان می تواند به دلیل همراه شدن خودسازی و خویشتنداری با اقدامات نوع دوستانه و حضور در مراسم اجتماعی دینی مربوط به این ماه باشد.

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه متغیرهای هوش شناختی و تحمل ابهام با کارآفرینی در دانشجویان دانشگاه پبام نور استان آذربایجان غربی بود.مواد و روش ها: این تحقیق همبستگی، به صورت مقطعی در سال تحصیلی 90-1389 انجام شده است. تعداد نمونه 1122 نفر (450 پسر و 672 دختر) است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شده اند. ابزارهای پژوهش شامل آزمون هوش ماتریس های پیشرونده Rayon، تحمل ابهام Leein و همکار و آزمون کارآفرینی Robinson و همکار است. تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و تحلیلی با استفاده از ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه در نرم افزار آماری SPSS نسخه 16 انجام شد.یافته ها: تحلیل رگرسیون چندگانه متغیرهای پیش بین هوش شناختی و تحمل ابهام با کارآفرینی کل آزمودنی ها و نیز به تفکیک در مردان و زنان در سطح 0.01 معنی دار به دست آمد، رابطه هوش شناختی با کارآفرینی نسبت به تحمل ابهام قوی تر بود.نتیجه گیری: هر چه ویژگی های هوش شناختی و تحمل ابهام دانشجویان بیشتر باشد، خلاقیت آنها بیشتر است و کارآفرین تر هستند.

زمینه و هدف: با توجه به ایجاد رویکرد جدید در درمان اختلالات مزمن و شیوع بیشتر افسردگی مزمن نسبت به افسردگی غیر مزمن، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی طرحواره درمانی بر افسردگی مزمن انجام شد.مواد و روش ها: 14 بیمار مبتلا به افسردگی مزمن با دامنه سنی 21 تا 29 سال، به روش نمونه گیری در دسترس از میان دانشجویان دانشگاه اصفهان انتخاب و از آنها مصاحبه بالینی نیمه ساختار (Structured clinical interview for DSM-IV یا SCID) بر اساس DSM-IV به عمل آمد. همچنین از آزمون افسردگی Beck برای غربال بیماران استفاده شد. آزمودنی ها به صورت تصادفی در دو گروه شاهد و آزمایش گنجانده شدند و تنها گروه آزمایش 8 جلسه طرحواره درمانی دریافت کرد.یافته ها: طرحواره درمانی به طور معنی داری نشانه های افسردگی مزمن را در گروه آزمایش کاهش می دهد.نتیجه گیری: طرحواره درمانی، نشانه های افسردگی مزمن را به موازات تعدیل طرحواره های ناسازگار اولیه کاهش می دهد و این درمان قابلیت اجرا در مراکز روان درمانی را دارد.

زمینه و هدف: هدف اصلی این مطالعه، بررسی اثربخشی روش تحلیل رفتار کاربردی (ABA یا Applied behavioral analysis) بر علایم کودکان اوتیسم (کودکان 7-3 سال مبتلا به اوتیسم)، در مدت پنج سال است.مواد و روش ها: این تحقیق از نوع تحقیقات آزمایشی است که بر اساس آن 20 نفر از کودکان 3 تا 7 ساله مبتلا به اوتیسم در مرکز اوتیسم اصفهان به مدت پنج سال (90-1385) تحت مداخله به روش ABA قرار گرفتند. از آزمودنی ها در بدو ورود آزمون تشخیصی GARS (Gilliam Autism rating scale) اجرا گردید. این تست در پایان پنج سال دوباره اجرا شد. همچنین آزمودنی ها در ابتدای مداخله توسط چک لیست محقق ساخته، در مولفه های درک مفاهیم شناختی، ریاضی، مهارت های کلامی و خودیاری مورد ارزیابی قرار گرفتند. این چک لیست ها در پایان هر سال نیز اجرا می گردید. داده ها پس از پنج سال توسط نرم افزار SPSS نسخه 19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج آزمون t نشان داد که تفاوت معنی داری در پیش آزمون و پس آزمون در مولفه های رفتارهای کلیشه ای، مشکلات ارتباطی و تعاملات اجتماعی و کل نمره GARS وجود دارد (P<0.001). همچنین آزمون Friedman نشان داد که تفاوت معنی داری در میزان مفاهیم شناختی، ریاضی، مهارت های خودیاری و کلامی در مدت پنج سال نسبت به نمره پایه و همچنین نسبت به سال قبل وجود دارد (P<0.001). به عبارتی میزان رشد مفاهیم شناختی و ریاضی، مهارت های خودیاری و کلامی هر سال چشمگیر بوده است.نتیجه گیری: در کل می توان نتیجه گرفت که مداخله ABA بر کاهش علایم اوتیسم و افزایش مهارت ها موثر است.

نظریه های کلاسیک آزمون و سوال پاسخ در ساخت و تحلیل آزمون ها و پرسشنامه ها کاربرد زیادی دارند. نظریه سوال پاسخ به دلیل وجود نقطه ضعف های متعدد نظریه کلاسیک پا به عرصه وجود گذاشت. اگر چه این نظریه نقطه ضعف های اصلی نظریه کلاسیک را جبران نمود و انجام کارهایی مثل سنجش انطباقی و تشکیل بانک سوال در بطن آن را امکان پذیر کرد، ولی دلایل قطعی برای حذف کامل نظریه کلاسیک وجود ندارد و این نظریه هنوز در حوزه های متعدد علمی مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه پیشینه نشان می دهد که نظریه سوال پاسخ توسعه نظریه کلاسیک در غالب مدل های پیچیده تر و کامل تر است نه رقیب آن. تفاوت اصلی این دو نظریه در این است که نظریه سوال پاسخ، سوال محور، ولی نظریه کلاسیک، آزمون محور است. این موضوع پیامدهای مختلفی در پی داشته است. به عنوان مثال، مدل سازی خطای اندازه گیری در نظریه سوال پاسخ در سطح سوال و در نظریه کلاسیک در سطح آزمون است. در عمل، نظریه سوال پاسخ در مواجهه با مشکلات پیش روی نظریه کلاسیک مثل خطاهای استاندارد شرطی، طراحی آزمون های موازی، هم ترازسازی، بررسی سوگیری سوال و سنجش انطباقی، عملکرد موفقی داشته است. در مقاله حاضر اصول، مبانی، مزایا و معایب هر دو نظریه مورد مقایسه قرار گرفته اند.