تحقیقات مرتع و بیابان ایران
سال:1388 | دوره:16 | شماره:3 (پیاپی 36) |تعداد مقالات:15

تخریب مراتع از نظر کاهش سطوح و همچنین کاهش توان تولید از جمله مسایل مبتلابه منابع طبیعی کشور می باشد. گستره این پدیده به حدیست که در اغلب گزارشهای کارشناسی و مطالعات مختلف مرتبط با منابع طبیعی به آن اشاره شده است. آنچه تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته ارایه بیان کمی موضوع و شاخصی برای سنجش و پایش روند تخریب می باشد. در این تحقیق به منظور ارایه شاخصی برای این پدیده و نظارت بر آن نسبت به اندازه گیریهای کمی و کیفی اقدام شد. در 101 منطقه نمونه در سطح 9 استان کشور شامل استانهای اردبیل، گیلان (جنوب شرق استان)، همدان، کرمانشاه، تهران، مرکزی، خوزستان، اصفهان و یزد، با استفاده از نقشه های توپوگرافی مربوط به دو مقطع زمانی (1335-1334 و 1375-1374) پدیده های اراضی زراعی، اراضی جنگلی، باغها و بیشه های دست کاشت، اراضی صخرهای و پرشیب، سطوح آزاد آبها، اراضی مرطوب و شوره زار، تپه های شنی، نقاط شهری و روستاها و اراضی مرتعی مورد مقایسه قرار گرفت و سطوح از دست رفته مشخص گردید. تغییرات تولید علوفه مرتعی در مراتعی که تغییر کاربری نداشتند، از طریق اندازه گیری تولید علوفه در مناطق مرجع (قرقها یا مناطق محصور) و مناطق نمونه تعیین و میزان کاهش بازدهی علوفه مراتع به عنوان شاخص تخریب مشخص شد. این شاخص برای نواحی مختلف رویشی شامل نیمه بیابانی، استپی، نیمه استپی، جنگلهای خشک، کوههای مرتفع که بر اساس تقسیمات نواحی رویشی به روش هانری پابو به عنوان ناحیه آب و هوایی ایران - تورانی معرفی شده است، بدست آمد. نتایج بدست آمده نشان داد که کمترین تخریب در ناحیه نیمه بیابانی با شاخص تخریب %28.4 و بیشترین آن در ناحیه کوههای مرتفع با شاخص تخریب %60.5 به وقوع پیوسته است. میانگین اعداد بدست آمده برای مراتع کل ناحیه رویشی ایران - تورانی نشان دهنده شاخص تخریب %49.4 است. بدین معنی که مراتع این ناحیه رویشی در حدود نصف توان تولیدی خود را در مقایسه با توان بالقوه خود از دست داده اند. همچنین مشخص شد که طی مدت 40 سال از (1335 تا 1375) حدود %9.1 سطوح اراضی مرتعی به سایر کاربریها تبدیل شده است.

اثر سطوح مختلف آمیختگی پلیمری آبدوست از نوع پلی اکریل آمید با نشان تجارتی «سوپر آبA 200 » با ماسه بادی روی ویژگیهای رویشی پانیکوم (Panicum antidotale) در مقایسه با ماسه بادی و خاک رس بدون پلیمر، به عنوان شاهد، در کشت گلدانی به مدت سه سال در فضای باز موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور مورد بررسی قرار گرفت. سطوح آمیختگی پلیمر با ماسه بادی به نسبت های 0.2، 0.6 و 1.0 درصد وزنی بوده و همه تیمارها به اندازه ظرفیت زراعی گلدان های تیمار ماسه بادی بدون پلیمر، هفت روز یکبار و فقط در سال های اول و سوم آبیاری شدند. زنده مانی بوته ها در کشت به تاخیر افتاده سال اول بدون اختلاف معنی دار بین تیمارها 80 تا 100 درصد بود. به دلیل کفایت بارندگی پاییز و زمستان سال اول و کفایت گنجایش گلدان ها برای ذخیره بارش، آبیاری در سال دوم انجام نشد؛ از این رو بوته های باقیمانده از سال اول تا اوایل بهار زنده ماندند. با تکرار کشت و آبیاری در سال سوم، زنده مانی بوته ها بدون اختلاف معنی دار بین تیمارها، 60 تا 100 درصد بود. بیشترین مقدار ماده خشک از کشت بموقع سال سوم، با میانگین 6.17 گرم برای هر بوته، از تیمار خاک رسی بدون پلیمر بدست آمد و پس از آن بدون اختلاف معنی دار بود، تیمارهای 0.6 و 1.0 درصد پلیمر آمیخته با ماسه بادی بترتیب در ردیف های بعد قرار گرفتند و اختلاف آنها با سایر تیمارها معنی دار بود. کمترین مقدار تولید ماده خشک متعلق به تیمار ماسه بادی بدون پلیمر به مقدار 2.91 گرم از هر بوته بود.

گونه های گیاهی در چرخه زندگی موجودات دیگر نقش اساسی داشته و همواره مورد بهره برداری آنها بوده اند. تنوع این گونه ها باعث پایداری و تعادل این چرخه می شود، بنابراین مراقبت و حفاظت از گونه ها ضامن حفظ و بقای اکوسیستم می باشد. در این مطالعه فلور و تنوع گونه های گیاهی در قسمتی از حوزه آبخیز طالقان شامل زیرحوزه های آرموت، کش، زیدشت و کلانک به مساحت 16230 هکتار مطالعه شده است. در منطقه مورد مطالعه، 13 تیپ گیاهی شناسایی شد که در هر تیپ بر حسب وسعت و یکنواختی پوشش گیاهی 1 یا 2 منطقه معرف انتخاب شد و در هر منطقه معرف دو ترانسکت افقی و عمودی برای دخالت دادن تاثیر جهت و ارتفاع بر حضور گونه ها استقرار یافت و روی هر ترانسکت از 10 پلات 1 مترمربعی استفاده شد. در هر پلات لیست گونه ها و تعداد آنها یادداشت گردید، سپس شاخصهای تنوع گونه ای، غنای گونه ای و یکنواختی گونه ای از داده ها محاسبه شد. شاخص تنوع گونه ای سیمپسون برای منطقه مطالعه 0.114 برآورد شد که نشان دهنده تنوع نسبتا زیاد است، همچنین شاخص تنوع گونه ای شانون - واینر 81.2 بدست آمد که تنوع بیشتر از حد متوسط را نشان می دهد. یکنواختی گونه ای نیز بر اساس شاخصهای استفاده شده در این مطالعه، در حد متوسط بوده است. از نظر غنای گونه ای در منطقه 116 گونه جمع آوری شد که به 63 جنس و 18 تیره تعلق دارند.

وقوع خشکسالی در منطقه سیستان از سال 1378 شرایط مساعدی را جهت شکل گیری طوفانهای گردوخاک مهیا نموده است. از آنجا که طوفانهای گردوخاک خسارتهای زیادی را به منابع زیستی وارد می نماید بررسی این رخداد امری ضروری بنظر می رسید. به منظور بررسی طوفانهای گرد و خاک، داده های بادسنجی از ایستگاه سینوپتیک زابل دریافت گردید. برای رسم گلباد از نرم افزار WRPLOT و نرم افزار کمکی باد صبا استفاده شد. همچنین جهت تعیین تغییرات طوفانهای گردوخاک علاوه بر داده های سرعت باد و دید افقی از کدهای هواشناسی شماره 30 تا 35 استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل این داده ها نشان داد که جهت باد غالب منطقه شمال تا شمال غربی است. همچنین فراوانی طوفانهای گردوخاک پس از وقوع خشکسالی ها افزایش چشمگیری داشته؛ بطوری که تعداد روزهای همراه با طوفان گردوخاک از میانگین 10 روز در سال در طی سالهای 1377–1369 به میانگین 54 روز در سال در طی سالهای 1383-1378 رسیده است. در طی سالهای 1383-1378، نزدیک به 324 روز طوفان گردوخاک شدید تا متوسط در منطقه مورد مطالعه رخ داده است. فراوانی روزهای با دیدهای افقی کمتر از 1 کیلومتر در سال 1380 نسبت به دیگر سالهای مورد بررسی حداکثر می باشد. این پدیده در ماههای خرداد، تیر، مرداد و شهریور نسبت به ماههای دیگر سال بیشتر است. دامنه تغییرات مدت زمان وقوع طوفانهای گردوخاک بین 3 تا 110 ساعت در سال بوده و فراوانی طوفانهای با مدت زمان بیشتر از 3 ساعت حدود 50 درصد می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که پس از وقوع خشکسالی اخیر شاخص غبارناکی در منطقه مورد مطالعه 5 برابر افرایش داشته است.

مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، با توجه به نقش آن در برنامه ریزیهای احیای مراتع از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برای امکان تفکیک اثر مدیریت از اثرهای فاکتورهای اقلیمی، تاثیر قرق در اصلاح مراتع گیان در استان همدان طی چهار سال مورد بررسی قرار گرفت. یادداشت برداری در پلاتهای ثابت از سال 1375 تا سال 1379 به مدت 4 سال در داخل و خارج قرق انجام شد. بررسی تغییرات پوشش تاجی در محدوده قرق و بیرون آن در سالهای بررسی نشان داد که در سال 1378 نسبت به سال 1375 در داخل قرق، جمع پوشش تاجی گونه های دایمی حدود 80 درصد افزایش یافته است و همچنین در طول این مدت در بیرون قرق نیز جمع پوشش تاجی گونه های چند ساله زیاد شد که از نظر آماری معنی دار بودند. بدین ترتیب مقایسه پوشش تاجی گونه های چندساله داخل و بیرون قرق در سال آخر بررسی نیز نشان داد که پوشش تاجی این گونه ها در بیرون قرق زیادتر از داخل قرق بودند و این بدلیل افزایش زیاد گونه های بوته ای خاردار و کاهش گندمیان در بیرون قرق بود. بنابراین در طول بررسی گونه های کلاسI  و II در داخل قرق افزایش و گونه های کلاسIII  کاهش یافتند، در حالی که در بیرون قرق عکس آن اتفاق افتاد و همچنین تولید در داخل قرق افزایش و در بیرون آن کاهش یافت.

عدم رعایت تعادل دام و مرتع و بهره برداری بیش از حد در بسیاری از مراتع ایران، موجب تخریب این منابع شده و خسارت جبران ناپذیری به پوشش گیاهی و خاک وارد نموده است. به همین انگیزه روند تغییرات تولید، پوشش تاجی و ترکیب کلاس خوشخوراکی تیپ های مرتعی در ایستگاه مدیریت دام و مرتع مارگون طی 4 سال (از سال 1379 تا 1382) مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی شاخصهای پوشش تاجی و ترکیب گونه ها از نظر خوشخوراکی در تیپ های مختلف مرتعی با شیوه اندازه گیری سطح پلات و برآورد تولید با روش قطع و توزین انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد که تمامی شاخصها در طی سالهای بررسی تحت تاثیر مدیریت دام و مرتع روند صعودی داشتند، بطوری که تنوع گونه ای در مراتع منطقه در پایان اجرای طرح به 31 گونه رسید و سهم کلاسهای خوشخوراکی I،II  و III در پایان اجرای طرح در ترکیب، به ترتیب 12.6، 27.5 و 9.5 درصد به دست آمد؛ در حالی که تحت تاثیر مدیریت دام و مرتع، گونه خوشخوراک Bromus tomentellus در عرصه توسعه بیشتری یافته است. همچنین در پایان اجرای طرح پوشش تاجی از 33.4 درصد به 55.5 درصد و تولید علوفه از 309 کیلوگرم در هکتار به 569.8 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت.

پوشش گیاهی بهترین شاخص برای تشخیص و تشریح تغییرات محیطی است. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر خصوصیات فیزیکی - شیمیایی خاک های بیابانی بر روی پوشش درختی انجام شده است. آبیاری با استفاده از سیلاب در جهت مدیریت پایدار، باعث تامین آب و افزایش رشد گیاهان می گردد. به منظور رفتارسنجی تاثیر پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی - شیمیایی خاک و به تبع آن تاثیر روی پوشش درختی سه گونه بیابانی کنار، کهور پاکستانی و کرت، در سه قطعه با میزان ورودی سیلاب مختلف بعد از 11 سال اجرای طرح پخش سیلاب «ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب تنگستان در استان بوشهر»، انتخاب گردید و هر قطعه به دو قسمت بالادست و پایین دست تقسیم شد. بعد در هر قطعه 6 پروفیل حفر و برخی از خصوصیات فیزیکی - شیمیایی خاک اندازه گیری شد. پوشش درختی (قطریقه، ارتفاع درخت و قطر تاج در دو جهت) به روش خوشه ای با پلات های 1600 مترمربعی (40×40 متر)، در چهار جهت اصلی در اطراف هر پروفیل بررسی شد و اطلاعات حاصل از برداشت های صحرایی و آزمایشگاهی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که پخش سیلاب (با توجه به عدم یکنواختی پخش) اثر متفاوتی در صفات مورد ارزیابی هر سه گونه داشته است و در مقایسه سطوح پخش سیلاب بیشترین اثر را روی ویژگیهای رویشی قطر یقه و قطر تاج داشته است و قطعه (1) بهترین وضعیت رویشی را داشت و نیز سطوح پایین دست از وضعیت بهتری برخوردار بودند. همچنین اثرهای متقابل قطعات و سطوح پخش سیلاب در قطر یقه، ارتفاع کهور و کرت و قطر تاج معنی دار بود. در نهایت،مقایسه خصوصیات خاک نشان داد که درصد شن، رس، سیلت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، ازت، فسفر و پتاسیم در بین قطعات اختلاف معنی داری دارند که قطعه (1) از وضعیت بهتری نسبت به دیگر قطعات برخوردار است.

تغییر اقلیم و افزایش گرمای جهانی یکی از مهمترین چالش ها در توسعه پایدار محسوب می گردد که ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ای در اتمسفر می باشد. دی اکسیدکربن عمده ترین جزء گازهای گلخانه ای محسوب می گردد. به منظور کاهش دی اکسید کربن اتمسفری و ایجاد تعادل در محتوای گازهای گلخانه ای، کربن اتمسفر می بایست جذب و در فرم های آلی ترسیب گردد. مراتع، حدود نیمی از خشکی های جهان را تشکیل می دهند و حاوی بیش از یک سوم ذخایر کربن زیست کره خاکی می باشند. در نتیجه، این اراضی قابلیت زیادی جهت ترسیب کربن دارا می باشند. در این مطالعه اثر شدت چرا بر مقدار و توزیع ترسیب کربن خاک و زیتوده گیاهی در مراتع نیمه خشک سیساب بجنورد واقع در استان خراسان شمالی مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از بازدید صحرایی، سه منطقه نمادین شدت چرایی (مرجع، کلید و بحرانی) مشخص گردید. مقادیر کربن در زیتوده هوایی، زیرزمینی، لاشبرگ و خاک (عمق 15-0 و30-15 سانتی متری) این سه منطقه محاسبه شد. نتایج نشان داد که میانگین کل ترسیب کربن در منطقه مرجع، کلید و بحرانی به ترتیب 38.71، 28.17 و 24.43 تن در هکتار بود. نتایج توزیع کربن نیز نشان داد که بیش از 97 درصد از کل ترسیب کربن را کربن آلی خاک تشکیل می داد و همچنین ذخیره کربن در زیتوده زیرزمینی، بیش از زیتوده هوایی بود. به طور کلی می توان چنین نتیجه گیری کرد که افزایش شدت چرا منجر به کاهش درصد پوشش گیاهی، میزان زیتوده گیاهی و در نهایت کاهش میزان ترسیب کربن در خاک و زیتوده گیاهی شده است و خاک مهمترین مخزن کربن آلی در مراتع می باشد.

استفاده از روشهای نوین پایش اکوسیستم های مرتعی از ضروریات مطالعات اکولوژیک است. یکی از روشهای نوین پایش اکوسیستم مرتعی، روش LFA می باشد که پایه ریزی اصول و عوامل ارزیابی سطح خاک این روش منطبق با شرایط اکولوژیک کشور استرالیا صورت گرفته است. هدف از این مطالعه ارایه LFA تطبیق داده شده در یک اکوسیستم مرتعی خشک واقع در ناحیه مرکزی ایران با متوسط بارندگی سالیانه 188 میلی متر می باشد. در روش LFA، به منظور دستیابی به عوامل سطح خاک (شاخص نفوذپذیری، پایداری و چرخه عناصر غذایی) از امتیازات داده شده به 11 عامل سطح خاک استفاده می شود. به منظور تطبیق روش LFA ارزیابی سطح خاک اکوسیستم مرتعی با استفاده از روش LFA با 10 تکرار صورت گرفت. سپس تجزیه و تحلیل حساسیت امتیازات 11 عامل انجام گرفت و عوامل بافت خاک و نوع و شدت فرسایش با کمترین حساسیت از روش LFA حذف شده و عامل سنگریزه موجود در سطح خاک به آن اضافه گردید (LFA تطبیق داده شده). صحت شاخصهای سطح خاک ارایه شده توسط روشLFA  و روش LFA تطبیق داده شده از طریق اندازه گیریهای صحرایی و آزمایشگاهی تعیین گردیده و مقایسه شدند. نتایج نشان داد که صحت شاخصهای سطح خاک روش LFA در طبقه صحت متوسط (R:0.4-0.6) و صحت شاخصهای سطح خاک روش  LFAتطبیق داده شده در طبقه صحت کامل (R>0.6) قرار دارند. این نتیجه بیانگر کارایی بیشتر روش اصلاح شده CLFA(تطبیق داده شده) نسبت به روش LFA برای کاربرد در منطقه مورد مطالعه و نواحی مشابه آن می باشد.

گیاه مرتعی Salsola orientalis گونه ای پایا از خانواده Chenopodiaceae می باشد که بدلیل خوشخوراکی و مطلوبیت و نیز خشکسالی های اخیر، شدیدا مورد چرای دام واقع شده، بطوری که در برخی از مناطق حذف گردیده و یا در حد تک بوته هایی بر جای مانده است. برای مطالعه آت اکولوژی این گونه در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی)، ابتدا کلیه رویشگاه های آن مشخص گردید و با تعیین چندین سایت مطالعاتی خصوصیات رویشگاهی (اقلیم، توپوگرافی و خاک) آن بررسی شد. سپس، مطالعه بر روی مواردی از قبیل فنولوژی، نحوه تولید مثل، پوشش تاجی، تراکم و نیز سیستم ریشه این گیاه متمرکز گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که دامنه ارتفاعی رویشگاه های این گونه مرتعی از حداقل 500 متر تا حداکثر 1500 متر ارتفاع از سطح دریا متغیر است. این گونه مرتعی در تمام جهات شیب دیده شد و در عرصه های با شیب 5 تا 40 درصد رویش دارد. میانگین بارندگی در این رویشگاهها 150 تا 400 میلیمتر برآورد شد. متوسط درجه حرارت سالانه از حداقل 10 تا 17.5 درجه سانتیگراد متفاوت است. در منطقه خراسان، این گیاه در بیشتر رویشگاه هایش بصورت همراه با گونه های غالب Artemisia diffusa،Poa bulbosa ،Artemisia sieberi  و نیز سایر گونه های جنسSalsola  مشاهده می شود. مطالعات خاک شناسی نشان داد که این گونه مرتعی خاک های با عمق متوسط تا عمیق و بافت لومی شنی تا لومی سیلتی را می پسندد. همچنین ملاحظه شد که رویشگاه های این گونه مرتعی عمدتا دارای خاک های با اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی (7.4-7.8) می باشند و میزان هدایت الکتریکی در آنها از 0.8 تا 7.2 دسی زیمنس بر متر در نوسان است. بررسی سیستم ریشه آن نشان داد که گونه مورد نظر دارای ریشه های مستقیم با انشعابهای فرعی فراوان است. عمق نفوذ ریشه ها در خاک حداکثر تا 1.5 متر دیده شد. رشد رویشی این گیاه از اواسط اسفند ماه با ظهور برگهای متقابل رشته ای آغاز می گردد و تا اواسط خرداد به طول می انجامد. گلدهی از اوایل خرداد آغاز می شود و در اواسط مهرماه بذرها حالت شیری و خمیری دارند. مرحله رسیدگی بذر این گیاه از اوایل تا اواخر آبان است. بذرهای آن به تدریج از اوایل تا اواسط آذرماه ریزش می کنند. نتایج همچنین نشان داد که قوه نامیه بذرهای این گیاه با گذشت زمان و در شرایط نگهداری طبیعی به شدت کاهش می یابد. زادآوری این گونه مرتعی در طبیعت عمدتا توسط بذر صورت می گیرد. نتایج حاصل از تجزیه ترکیبات شیمیایی قسمت علوفه این گیاه در مرحله بذردهی نشان داد که علوفه خشک آن دربرگیرنده 13.8 درصد پروتئین، 18.28 درصد خاکستر، 2.62 درصد کلسیم و 26.19 درصد فیبر می باشد.

در تحقیقات مختلف به ویژگی آللوپات بودن گونه های مختلف جنس درمنه اشاره شده است. در این تحقیق اثر بازدارندگی Artemisia sieberi بر ویژگیهای جوانه زنی گونه Salsola rigida مورد بررسی قرار گرفت تا با توجه به اهمیت گیاهان یاد شده در مناطق خشک و نیمه خشک، در صورت استفاده همزمان از آنها در برنامه های توسعه پوشش گیاهی، تاثیرپذیری و حساسیت سالسولا از نظر ویژگیهای جوانه زنی بذر در قبال تاثیر درمنه مورد ارزیابی قرار گیرد. بدین منظور، بذر سالسولا ریجیدا از شرکت پاکان بذر اصفهان تهیه شد. اندام های هوایی درمنه دشتی از مراتع منطقه جعفریه استان قم جمع آوری و به آزمایشگاه انتقال داده شد. پس از خشک شدن اندام هوایی و آسیاب آن، عصاره 30 درصد حجمی - وزنی و با به حجم رساندن، غلظتهای 25 و 50 درصد بدست آمد. آزمایش با 4 تیمار شامل غلظت های 25، 50 و100 درصد عصاره اندام هوایی درمنه دشتی و تیمار شاهد (آب مقطر) انجام شد. بذرهای سالسولا ریجیدا روی کاغذ درون پتری دیش هایی با 4 تکرار قرار گرفت. آزمایش به مدت 13 روز در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. شمارش بذرهای جوانه زده به صورت روزانه انجام شد و ویژگیهایی چون درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، دوره متوسط جوانه زنی و درصد بازدارندگی در طول دوره آزمایش مورد بررسی قرار گرفت. در پایان آزمایش، پس از انجام تجزیه واریانس بر روی داده ها، میانگین تیمارها با آزمون دانکن دسته بندی و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد بین تیمارهای مورد مطالعه از نظر درصد جوانه زنی، متوسط دوره جوانه زنی و درصد بازدارندگی در سطح احتمال 1 درصد و از نظر سرعت جوانه زنی در سطح 5 درصد تفاوت معنی دار وجود دارد. به طور کلی نتیجه گیری می شود که جوانه زنی سالسولا ریجیدا تحت تاثیر بازدارندگی درمنه دشتی قرار می گیرد.

هدف از این مطالعه پهنه بندی اقلیمی استان اصفهان براساس روش دومارتن و با استفاده از روش های زمین آماری است. برای این منظور از آمار 35 ایستگاه هواشناسی در یک دوره 30 ساله استفاده شد. در ابتدا با استفاده از میانگین بارندگی و دمای سالیانه مقادیر ضریب خشکی دومارتن در هر ایستگاه بدست آمد. به منظور پهنه بندی این مقادیر از روش های کریجینگ، کوکریجینگ و تابع معکوس فاصله با توان های 1 تا 5 استفاده شد. پس از نرمال سازی داده ها واریوگرام مربوطه ترسیم شد. برای برازش مناسبترین مدل بر روی واریوگرام تجربی از مقادیر کمترRSS  استفاده شد. در روش کوکریجینگ از مقادیر بارش که همبستگی بیشتری با مقادیر دومارتن داشتند استفاده شد. برای انتخاب مناسبترین روش میان یابی با استفاده از روش ارزشیابی متقابل(Cross validation)  و شاخص آماری RMSE مقادیر خطای هر روش بدست آمد. نتایج نشان داد که روش کوکریجینگ دارای کمترین میزان خطاست. در نهایت با استفاده از آن و به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه پهنه بندی اقلیمی استان اصفهان تهیه شد. نقشه نهایی نشان داد که %80 منطقه مورد مطالعه در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده است.