امیرکبیر
سال:1384 | دوره:16 | شماره:ج - 62 |تعداد مقالات:17

آغاز و گسترش منطق فازی، اصولا با اهداف کاربردی همراه بوده است. با گذشت بیش از سه دهه از ابداع نظریه مجموعه های فازی، این شاخه از علم کاربرد متنوع و متعددی یافته است. بکارگیری این نظریه در تصمیم گیری گزینه های چند معیاره یکی از کاربردهای آن است. تصمیم گیری برای تعیین اولویت مناطق بوکسیت به منظور ادامه مطالعات اکتشافی آن از طریق ارزیابی اطلاعات موجود با بکارگیری نظریه مجموعه های فازی صورت گرفت. بیست منطقه بوکسیتی، که اطلاعات آنها به دلیل همسنگ نبودن دقت متفاوتی دارند. با این روش ارزیابی شد. معیارهای تاثیرگذار مشترک به صورت میزان ذخیره، کیفیت ماده معدنی، نسبت باطله برداری جنس سنگ های پوشاننده ماده معدنی، میزان سهولت دسترسی به مناطق و مسافت هر منطقه تا کارخانه تولید آلومینا انتخاب شد. تابع تصمیم و عملگرهای مناسب همراه با توابع عضویت هر یک از معیارها مشخص و در نهایت مطلوبیت هر گزینه با ارزش فازی آن تعیین شد. عدد به دست آمده ملاک ارجحیت مناطق نسبت به یکدیگر قرار گرفت.

بازیابی عناصر تشکیل دهنده ابزار برشی؛ یعنی کاربید تنگستن و کبالت، دیر زمانی است که آغاز شده است و در حال حاضر حدود 35 درصد از قراضه های کاربید سمانته تولیدی بازیابی می شوند. عموما بازیابی این قراضه ها با روش روی مذاب انجام می شود. در این تحقیق، قراضه های کاربید تنگستن سمانته به منظور انحلال بایندر کبالت و بازیابی کاربید تنگستن تحت عمل انحلال الکترولیتی انتخابی قرار گرفت. به کمک رسم منحنی های پلاریزاسیون خطی، پارامترهای مربوط به الکترولیت، مواد افزودنی، دانسیته جریان، دما و زمان مطالعه و بهترین شرایط برای الکترولیز انتخابی عوامل تشکیل دهنده کاربیدهای سمانته تعیین شد.

در این تحقیق انتشار امواج حاصل از انفجار و اندرکنش آن با محیط توده سنگ دربرگیرنده یک چال انفجاری توسط برنامه کامپیوتری UDEC شبیه سازی شده است. موج ضربه ای ناشی از انفجار بصورت یک پالس مثلثی ساده شده که حاصل از ماکزیمم فشار انفجار، معادل 1860 مگاپاسگال است به دیواره یک چال انفجاری به قطر 76 میلی متر وارد شده است. نتایج حاصله از تحلیل عددی با نتایج تجربی حاصل از ارتعاشات ثبت شده در یک توده سنگ گرانیتی مقایسه شده است. نتایج، انطباق خوبی را بین معیار حداکثر سرعت ذرات پیش بینی شده از روش عددی و روش تجربی نشان می دهد.

مجموعه کانسارهای کرومیتی سبزوار جزیی از افیولیت های خراسان در 175 کیلومتری شمال غرب سبزوار می باشند که مختصات آنها عبارت است از: طول جغرافیایی 20 ثانیه و 50 دقیقه و 56 درجه و عرض جغرافیایی 30 ثانیه و 35 دقیقه و 36 درجه. مجموعه سنگ های تشکیل دهنده این افیولیت ها شامل پریدوتیت ها (هارزبرژیت، دونیت و لرزولیت)، سرپانتینیت، پیروکسنیت، گابروها و نیز بازه وسیعی از ترکیبات بین بازالت ها و آندزیت بازالت ها تا ریوداسیت - داسیت، ریولیت و بازانیت ها است. در این تحقیق، سنگها مزبور بر اساس ویژگی های ژئوشیمیایی خود به تفکیک تقسیم بندی شده، جایگاه تکتونیکی آنها مشخص شد. با توجه به این مطالعات معین شد که سنگ های متوسط تا بازیک این مجموعه دارای خواصی مشابه به جزایر قوسی بوده و واحدهای آنها از نظر ژنتیکی بشدت به هم مرتبط هستند؛ به عبارت دیگر از یک مذاب واحد تفریق حاصل نموده اند. این در حالی است که سنگ های افیولیتی کاملا خواص پشته های میان اقیانوسی افیولیت های نئوتتیس را نشان می دهند. بنابر ترکیب شیمیایی و ویژگی های این مجموعه می توان نتیجه گرفت که این افیولیت ها در طول زمان بر اثر ایجاد شکافی باریک ولی عمیق در پوسته اقیانوس تتیس و سپس با تغییر رژیم کششی به فشارشی در تکتونیک ایران زمین به صورت مجموعه ای صفحه مانند در پوسته قاره ای قبلی جایگزین شده است و در حال حاضر به شکل کالرد ملانژ دیده می شوند.

با وجود آنکه الگوریتم های متعددی به منظور بهینه سازی محدوده نهایی معدنکاری روباز ارایه شده است؛ اما تاکنون تدوین و توسعه چنین الگوریتم هایی برای بهینه سازی محدوده نهایی معدنکاری زیرزمینی به دلیل تعدد روش های استخراج زیرزمینی، پیچیدگی محاسبه پارامترهای اقتصادی و عدم وجود فرهنگ استفاده از این الگوریتم ها، با موفقیت چشمگیری همراه نبوده است. در این مقاله یک الگوریتم دو بعدی با اتکا به منطق برنامه ریزی پویا برای تعیین محدوده بهینه معدنکاری زیرزمینی بر روی یک مدل اقتصادی ویژه ارایه شده است. در مدل اقتصادی مورد نظر، محدودیت های طول و ارتفاع کارگاه استخراج، از طریق مفهوم زیرکارگاه ها، که اجزای سازنده کارگاه های استخراج هستند؛ اعمال شده است. الگوریتم ارایه شده با بهره گیری از یک تابع دو ضابطه ای تکرار شونده بر روی مدل اقتصادی مذکور اجرا می شود و محدوده بهینه برای دست یابی به سود بیشینه را تعیین می کند. از این الگوریتم می توان برای بهینه سازی محدوده معدنکاری در کانسارهای رگه ای با کاربرد هر یک از روش های استخراج زیرزمینی سود جست.

با غوطه وری نمونه های نیتروژن دهی شده در حمام نمک حاوی پودر فرووانادیم، لایه سخت و مقاوم به سایش کربونیتریدوانادیم در دماهای کمتر از 700˚C بر روی قطعات فولادی شکل می گیرد. در این تحقیق، اثر زمان نیتروژن دهی، دما و زمان پوشش دهی، درصد وزنی و اندازه دانه پودر فرووانادیم بر ترکیب، ضخامت و سختی پوشش بر روی فولاد 1.2510 DIN مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش ها موید این مطلب است که در همه حالات، ساختار پوشش شامل کربونیتریدوانادیم با ترکیب (V(C,N)+V2(N,C)) و کربونیترید آهن - وانادیوم(Fe-V)(C,N) است و با افزایش زمان نیتروژن دهی، درصد وزنی و ریزدانه شدن پودر فرووانادیم، ضخامت افزایش و سختی کاهش می یابد. اما با افزایش دما و زمان فرآیند، علاوه بر افزایش ضخامت، سختی نیز افزایش می یابد. توزیع سختی در طول لایه شیب ملایمی دارد که این امر، منجر به ایجاد تطابق خوبی بین لایه و زیر لایه می شود.

زمین لغزش های اتفاق افتاده در نواحی کوهستانی منطقه سفیدار گله در استان سمنان، همه ساله موجب وارد آمدن خسارت بسیار به مناطق مسکونی و راههای مراسلاتی و ... می شود. جهت مطالعه این مساله روش آماری رگرسیون لوژستیک برای تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش مورد استفاده قرار گرفت. پایگاه اطلاعاتی شامل نقشه های شیب، لیتولوژی، جهت شیب، مدل ارتفاعی رقومی، کاربری اراضی، بارندگی و فاصله از گسل می شوند که با استفاده از نرم افزار spans در محیط GIS تهیه شدند. در این روش متغیرهای پیش بینی کننده، اتفاق افتادن و یا اتفاق نیفتادن زمین لغزشها در واحدهای شبکه بندی شده، مورد استفاده قرار گرفته و ارتباط آنها مشخص می شود. با استفاده از این ارتباط نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه تهیه شد.نتایج نشان می دهد که شیب و لیتولوژی مهمترین متغیرها برای تخمین خطر زمین لغزش در منطقه هستند. در عامل لیتولوژی واحدهای شیلی مستعدترین واحدها برای لغزش هستند. همچنین بارندگی و فاصله از گسل در مرحله اول مطالعات در نظر گرفته شد، اما در تحلیل نهایی به دلیل کم اثر بودن این عوامل از مدل حذف شد.

یکی از مهم ترین مسایل در طراحی موفقیت آمیز کارخانه ها، انتخاب محل مناسب آن است. انتخاب محل مناسب کارخانه یک مساله تصمیم گیری چند معیاره است که ابتدا مجموعه معیارها مشخص شده و سپس این معیارها برای محل های مختلف بررسی می شوند. در این مقاله به منظور انتخاب محل مناسب برای احداث کارخانه آلومینا سیمان در استان آذربایجان شرقی از روش شباهت به گزینه ایده آل استفاده شده است. 5 محل احتمالی احداث کارخانه ارزیابی شده است. مسایل مربوط به حمل نقل، تامین آب، تامین برق، تامین سوخت و زمین مورد نیاز از جمله معیارهایی هستند که بررسی شده اند. چون معیارهای دیگری که در تعیین محل احداث کارخانه موثرند. بر 5 محل احتمالی تاثیر یکسانی داشتند. مورد ارزیابی قرار نگرفته اند. در نهایت، به محل های احتمالی امتیاز داده شده و محل مناسب انتخاب شده است.

دستیابی به یک طراحی بهینه در فعالیت های مهندسی سنگ مستلزم شناسایی پارامترهای موثر و روابط بین آنها است. امروزه سیستم های مهندسی سنگ در تحلیل فرآیندهای پیچیده مهندسی سنگ کاربرد روز افزونی دارد. در این شیوه پارامترهای مهم روی قطر اصلی ماتریس قرار گرفته و اندرکنش بین پارامترها با مقدار دهی کمی در عناصر غیر قطری تعیین و سپس به کمک این ماتریس میزان اثردهی و اثرپذیری هر پارامتر در سیستم ارزیابی می شود. در این مقاله ابتدا روش کدگذاری مدل تاثیر کامل دوتایی بررسی شده، سپس با استفاده از سیستم های مهندسی سنگ خطرپذیری لغزش صفحه ای در یک شیروانی سنگی در دو حالت درزه سنگی اشباع و زهکشی شده تحلیل شده اند. به منظور شناسایی شیوه بهینه پایدارسازی یک شیروانی فرضی سه طرح مختلف به گونه ای در نظر گرفته شد که شرط پایداری با ضریب ایمنی 1.5 را تامین کنند. این طرح ها به ترتیب عبارتند از: 1- تعدیل ارتفاع شیروانی با ثابت نگه داشتن زاویه شیروانی 2- تعدیل زاویه شیروانی با ثابت نگه داشتن ارتفاع شیروانی 3- تعدیل همزمان ارتفاع و زاویه شیروانی. نتایج نشان می دهد با انجام عملیات زهکشی خطرپذیری لغزش %25 کاهش می یابد. با استفاده از تحلیل شدت اندرکنش پارامترها در سه طرح در نهایت طرح دوم به عنوان طرح بهینه معرفی شده است.

مقاله حاضر به ارایه یک فرمول بندی اجزای محدود برای المان یک بعدی (دوگرهی) قاب های بتن مسلح مسطح می پردازد که در آن، آثار غیرخطی مصالح فشرده شده است. رفتار غیرخطی مصالح بتن و فولاد در کشش و فشار و اثر نرم شدگی کرنش بتن با استفاده از مدل های تنش - کرنش یک بعدی در فرمول بندی ها گنجانیده شده است. سازگاری کرنش ها در مقاطع مختلف المان با پذیرش صحت فرض ناویه - برنولی ارضا شده و پیوستگی بین بتن و فولاد کامل فرض می شود. در شیوه ارایه شده با انتگرالگیری از مدول مماسی مصالح در ارتفاع هر مقطع، ماتریس نرمی و ماتریس سختی مقاطع به دست می آیند. سپس بر مبنای اصل بار مجازی و ارضای دقیق تعادل، با انتگرالگیری از ماتریس نرمی و بردار بار باقیمانده مقاطع مختلف در طول عضو، ماتریس نرمی و به تبع آن ماتریس سختی و بردار بارهای باقیمانده گرهی اعضا تعیین شده و نهایتا همگرایی با تکرار رویه فوق حاصل می شود. روش حاضر، برخلاف سایر فرمول بندی های اجزای محدود (روش های مبتنی بر سختی)، فاقد تقریب ذاتی مربوط به کاربرد توابع شکل است. در نهایت با تحلیل چند نمونه و مقایسه نتایج حاصل از فرمول بندی حاضر با دیگر فرمول بندی ها و نتایج آزمایشگاهی موجود، صحت فرضیات و دقت و کارآیی روش ارایه شده بررسی می شود.

محوطه عملیات راهسازی در بزرگراه ها به علت تراکم ترافیکی و تاخیر ناشی از آن، افزایش مصرف سوخت و استهلاک وسایل نقلیه، نشر آلاینده ها، کاهش ایمنی و افزایش تصادفات باعث بالا رفتن هزینه استفاده کنندگان از راه می شود. در این مطالعه پس از بررسی این هزینه ها توابعی ریاضی برای محاسبه هزینه های ناشی از تاخیر، افزایش مصرف سوخت و نشر آلاینده ها در محوطه عملیات راهسازی ارایه شد.با استفاده از برنامه شبیه سازی FRESIM و نتایج حاصل از آمارگیری، محوطه عملیات راهسازی مدل شد. تاخیر از طریق کسر زمان سفر در سرعت آزاد زمان سفر حاصل از برنامه به دست آمد و نتایج نشان داد که تاخیر در بالادست باند مسدود به صورت تابعی نمایی از حجم ورودی، حجم وسایل نقلیه سنگین و طول محوطه عملیات راهسازی است و در باندهای مجاور باند بسته، تابعی از طول محوطه عملیات راهسازی و محدودیت سرعت می باشد. تاخیر در پایین دست محوطه عملیات راهسازی؛ که ناشی از افزایش شتاب است. مقدار ناچیزی است که از آن صرفنظر می شود. همچنین نتایج حاصل از بررسی هزینه ها نشان داد مهم ترین بخش از هزینه ها، هزینه های ناشی از تاخیر است.

بدون شک تخریب سازه های بتنی بر اثر سیکل های یخ زدن و آب شدن یکی از مسایل اساسی بتن سازی در مناطق سردسیر محسوب می شود. عوامل زیادی بر دوام بتن در مقابل یخبندان تاثیر می گذارند که می توان به مواردی از قبیل مقدار آب مصرفی، مقدار سیمان، نسبت آب به سیمان، شرایط عمل آوری، میزان هوای بتن و تعداد سیکل های یخ زدن و ذوب شدن اشاره کرد. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر بعضی از این عوامل در راستای دستیابی به روابط تجربی به منظور تبیین اثرات یخ زدگی بر بتن معمولی است. در این ارتباط به بررسی نقش مقادیر مختلف نسبت آب به سیمان 0.5)، 0.6، 0.7 و (0.8 و میزان هوا 3)، 4.5، 6 و 7.5 درصد( در کنار تعداد سیکل های یخ زدن و آب شدن، بر دوام بتن معمولی در برابر یخبندان پرداخته شد. در مجموع 288 نمونه بتن ساخته و مراقبت شد. نمونه ها تحت آزمایش ذوب و انجماد براساس استاندارد C666B ASTM، پس از 45، 100 و 150 سیکل قرار گرفتند. در نهایت بر اساس اطلاعات تجربی، روابطی برای سنجش دوام بتن معمولی در برابر یخبندان ارایه شد.