علوم محیطی
سال:1389 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:18

این پژوهش با هدف ارائه برنامه راهبردی توسعه اکوتوریسم منطقه حفاظت شده مند بوشهر به انجام رسید. بدین منظور در گام نخست زون های منطقه حفاظت شده به روش ارزیابی چندمعیاره تعیین شدند و سپس با تکمیل پرسشنامه کلاوسون در قالب روش هزینه سفر (TCM) نیز کار ارزش گذاری، بررسی و تجزیه و تحلیل شاخص تقاضای اکوتوریسم منطقه مورد مطالعه به انجام رسید. بر اساس محاسبات انجام شده ارزش تفرجگاهی منطقه مند در زمان مطالعه 000 و 250 و 698 و 5 ریال در ماه پیش بینی شد. به منظور تدوین و ارائه راهبردهای کمی توسعه اکوتوریسم در منطقه مند از روش برنامه ریزی راهبردی فریمن موسوم به ماتریس ذینفعان استفاده گردید. در این راستا ابتدا عوامل داخلی (نقاط ضعف و قوت) و عوامل خارجی (فرصت ها و تهدیدها) محیط تحت بررسی شناسائی شدند. نتایج به دست آمده موید آن بود که علی رغم وجود جاذبه های طبیعی کم نظیر که بالقوه می توانند این عرصه را به قطب گردشگری طبیعت در مناطق حفاظت شده خشکی- دریائی کشور بدل نمایند، کمبودهایی هم چون ضعف در امکانات زیربنایی، عدم معرفی و تبلیغات نامناسب سبب شده محدوده تحت بررسی در جدول برنامه ریزی راهبردی در شرایط رقابتی (استراتژی ST) قرار گیرد. در پایان ماتریس فریمن بر اساس اولویت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی منطقه مورد مطالعه تکمیل و پس از بارگذاری هر یک از گزینه های توسعه، سه راهبرد پیشنهاد گردید که در این میان راهبرد: «جلب سرمایه گذاری بخش خصوصی از طریق ارائه تسهیلات بانکی با دوره بازگشت طولانی مدت و واگذاری انفال در قالب اسناد نود و نه ساله» با امتیاز ماخوذه 77+ به عنوان مهم ترین راهبرد پیشنهادی توسعه اکوتوریسم در منطقه مورد مطالعه می باشد.

رودخانه سیکان یکی از شاخه های انتهائی حوزه آبریز رودخانه سیمره می باشد. 57 درصد اراضی کشاورزی شهرستان دره شهر در استان ایلام در اطراف این رودخانه قرار دارند. با توجه به مصرف سالیانه 1343 تن انواع کودهای شیمیایی در این زمین ها، انتظار می رود زه آب حاصل از زمین های کشاورزی که به رودخانه سیکان می ریزد، کیفیت آب رودخانه را تحت تاثیر قرار دهد. جهت پایه ریزی استراتژی های مدیریتی آینده، کیفیت فصلی آب رودخانه، بعداز ورود این زه آب ها مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور خصوصیات کیفی آب که احتمال می رفت در اثر ورود زه آب کشاورزی تغییر کنند، در چهار فصل سال اندازه گیری شدند. دامنه غلظت NH3 از 0.53 تا 0.55 در تابستان و بهار و از 0.19 تا 0.26 میلی گرم بر لیتر در پاییز و زمستان متغیر بود که در تابستان و بهار بالاتر از حد مجاز برای آب آشامیدنی (کمتر از 0.3) بود. نیترات در حد مجاز برای آب قابل شرب بوده و در دامنه 3.7 تا 7.3 به ترتیب در پاییز و تابستان متغیر بود. سطح فسفات بین 0.007 تا 0.032 بترتیب در زمستان و تابستان متغیر بود که در حد استاندارد فسفات جهت جلوگیری از مشکلات وابسته به اتریفیکاسیون (کمتر از 0.035 میلی گرم فسفر بر لیتر) می باشد. در پاییز غلظت سولفات بالاتر از استاندارد توصیه شده یعنی 250 میلی گرم بر لیتر بود. اکسیژن محلول (DO) و تقاضای اکسیژن شیمیایی (COD) در حد کاملا قابل قبولی قرار داشتند. فعالیت های کشاورزی به عنوان دلیل اصلی افزایش نسبی پارامترهای ذکر شده شناسایی شدند.

هدف این پژوهش شناسایی رخداد خشکسالی و بررسی کوتاه مدت وقوع دوره های خشک ایرانشهر می باشد . برای بررسی خشکسالی، نمره استاندارد بارش سالانه (Z) ایرانشهر طی سال های (1385 – 1359)، به کار گرفته شد. برای شناخت دوره های خشک کوتاه مدت، مدل زنجیره مارکف مرتبه اول دو حالته استفاده گردید. روزهای سال به دو گروه، «روزهای تر» (بارش 0.1 میلی متر و بیشتر) و «روزهای خشک» (بارش کمتر از 0.1 میلی متر) تقسیم شد. پس از تعیین فراوانی روزهای «تر» و «خشک»، احتمالات ساده و اقلیمی طول هر یک ازدوره های تر و خشک و چرخه هوایی آن ها محاسبه و دوره بازگشت آن ها مشخص گردید. تحلیل خشکسالی ها نشان داد که تکرار دوره های خشکسالی در سال های اول دوره آماری کمتر و از نظم بیشتری برخوردار بوده است. از سال 1377 به بعد نه تنها فراوانی خشکسالی ها بلکه طی سال های 1377 تا 1385 شدت و تداوم آنها افزایش یافته است. سپس مقدار احتمال دو روز پیاپی خشک یا تر، اختلاف بین احتمالات ساده و اقلیمی وقوع روزهای تر و خشک تعیین گردید. ولی بین احتمالات ساده و احتمالات اقلیمی دوره های خشک و تر کوتاه مدت برای ایستگاه مورد مطالعه اختلاف قابل توجه ای مشاهده نشد. در مجموع فراوانی روزهای خشک در تمامی ماه ها مشاهده شد و متوسط روزهای خشک بیست و پنج روز و بالاتر بدست آمد.

بیشتر مدل های رایج پراکندگی آلودگی در هوا، مدل های تحلیلی هستند که تغییرات مکانی سرعت باد و ضریب انتشار را در نظر نمی گیرند، یا برای مدنظر قرار دادن تغییرات مکانی سرعت باد و ضریب انتشار، در جهت حصول حل تحلیلی از فرضیات ساده کننده ای استفاده می کنند که این فرضیات علاوه بر اینکه از دقت مدل می کاهد، مدل را نیز از نظر ریاضی پیچیده می کند. مدل های تحلیلی برای شرایط وارونگی دمایی یا عدم وجود آن بصورت جداگانه ارائه می شوند. در این تحقیق با حل عددی معادله انتقال- انتشار یک آلاینده دائمی مرتفع از سطح زمین، تغییرات مکانی پروفیل قائم سرعت باد و ضریب انتشار مدنظر قرار می گیرد. در اینجا مدل برای شرایط وجود یا عدم وجود وارونگی دمایی ارائه می گردد و حل عددی معادله انتقال- انتشار بصورت دوبعدی و ماندگار توسط روش اختلاف محدود انجام می شود. صحت سنجی مدل توسط داده های آزمایشات انجام شده توسط محققین قبلی و مدل های تحلیلی موجود انجام می شود. به علت مدنظر قرار دادن تغییرات مکانی سرعت باد و ضریب انتشار بدون هیچ گونه ساده سازی، نتایج مدل حاکی از عملکرد خوب آن نسبت به مدل های موجود است.

رطوبت خاک و پوشش گیاهی از جمله مهم ترین عوامل تاثیرگذار در خشکسالی می باشند. بنابراین بررسی چگونگی رفتار طیفی خاک (بخصوص در باند مادون قرمز نزدیک و قرمز) و درصد پوشش گیاهی در برآورد میزان خشکسالی امری ضروری است. در این تحقیق از شاخص عمودی خشکسالی (PDI)، شاخص عمودی خشکسالی اصلاح شده (MPDI) و شاخص ذخیره آب گیاه (VSWI) به منظور بررسی خشکسالی در مناطق خشک ناحیه مرکزی ایران در محدوده زمانی چهار سال (1381- 1378) استفاده شده است. به همین منظور از تصاویر سنجنده ETM+ مربوط به سال های 1378 و 1381 و آمار بارندگی 23 ساله استفاده گردید. بررسی روند پوشش گیاهی با استفاده از شاخص های گیاهی مورد استفاده نشان داد که در مناطق خشک، شاخص SAVI2 روند تغییرات پوشش گیاهی را به خوبی آشکار می سازد. نتایج حاصله از شاخص عمودی خشکسالی اصلاح شده نشان داد که در سال 1381 با وجود بارندگی بیشتر نسبت به سال 1378، شدت خشکسالی افزایش یافته است که این بدلیل کاهش درصد پوشش گیاهی ناشی از کاهش بذردهی گیاهان مرتعی در سال های قبل می باشد. هم چنین به علت افزایش بارندگی در سال 1381، شاخص PDI روند کاهشی در شدت خشکسالی را نشان داد زیرا این شاخص بر پایه رطوبت خاک عمل می کند.

مگس های سیرفید مناطق شمالی استان ایلام طی سال های 1382 و 1383 جمع آوری و شناسایی شدند. در این تحقیق، فراوانی و تغییرات جمعیت برخی گونه های مهم در منطقه نیز مورد بررسی قرار گرفت. طی این تحقیق، در مجموع تعداد 30 گونه مگس سیرفید جمع آوری و شناسایی شدند که در میان آن ها تعداد 21 گونه شکارگر، 8 گونه پوسیده خوار و یک گونه گیاهخوار بودند. تمام گونه ها برای اولین بار از استان ایلام گزارش می شوند. نتایج مربوط به فراوانی جمعیت که برای بررسی آن طی سال 1383 از تله مالایز استفاده شد نشان داد که سه گونه Episyrphus balteatus (De Geer)، Eupeodes corollae (Fabricius) و (Scaeva albomaculata (Macquart به ترتیب بالاترین فراوانی را در بین گونه های جمع آوری شده دارا بودند. لاروهای هر سه گونه شکارگر شته ها هستند. بررسی های مربوط به تغییرات جمعیت سه گونه یاد شده مشخص کرد که هر سه گونه بالاترین جمعیت را در اوایل فصل بهار هنگامی که شته ها در طبیعت به وفور یافت می شوند، دارند.

تلاش برای داشتن یک برنامه ملی آمایش سرزمین در طول 35 سال گذشته همواره با موانع و چالش های متعددی مواجه شده است. تجربه برنامه ریزی از نوع آمایش سرزمین در ایران موید اتفاقات و تصمیم گیری های پرفراز و نشیبی در ابعاد مفهومی، نظریه ای، تکنیکی، رویه ای، فرایندی، سازمانی و قانونی می باشد که گاه منجر به پیشبرد این امر شده و گاه در جهت به انزوا کشاندن و انحراف از مسیر اصلی حرکت گردیده است. این پژوهش قصد دارد که برنامه ریزی «آمایش سرزمین» را با دیدگاه فرایندی بررسی و ارزیابی کند و در این مسیر به مفاهیم، سازمان های درگیر و قوانین حاکم بر نظام برنامه ریزی ایران در رابطه با آمایش سرزمین توجه خاصی نشان دهد تا بتواند بخشی از چالش های موجود در گذشته و حال را دریابد و برای رهایی و برطرف نمودن آن ها راه حل هایی ارائه دهد. بر اساس یافته های پژوهش، مهم ترین علل عدم تحقق برنامه های آمایش سرزمین در ایران در زمینه های مفهومی، سازمانی و قانونی است. با وجود برداشت های نادرست و شناخت های اندک از مقوله آمایش سرزمین، شرایط جغرافیایی سرزمین پیچیده و متنوع ایران، قوانین کم و بیش مستقل و الزام آور مرتبط با آن، جایگاه تشکیلاتی متزلزل و مبهم و نیز وجود نگاه غالب بخشی در برنامه ریزی های میان مدت توسعه اقتصادی و اجتماعی، عملیاتی شدن پیشنهادات برنامه های آمایش با مشکلات فراوانی مواجه است.

هدف از این تحقیق میدانی؛ شناسایی، طبقه بندی و کددهی پسماندهای خطرناک تولیدی، به منظور مدیریت جامع پسماندها در بزرگ ترین واحد نفتی خاورمیانه - شرکت بهره برداری شماره 2 نفت و گاز کارون در اهواز _ بر اساس RCRA، می باشد. جهت تحقق این هدف، تجزیه و تحلیل پرسشنامه 154 سوالی، نقشه های ترسیم شده واحدها، انجام آزمایشات استاندارد، مقایسه مواد شیمیایی شناسایی شده در زائدات با 8 فهرست استاندارد بین المللی مواد خطرناک و تعیین تعداد مواد موجود در هر فهرست، در راس امور قرار گرفت. نتایج این تحقیق که برای اولین بار در ایران به انجام رسیده؛ نشان می دهد که: 33 نوع ماده زائد خطرناک، 5 گروه ماده غیرخطرناک و 25 نوع ماده زائد که خطرناک بودن آن ها اثبات نشده، شناسایی شده اند که 3 نوع ماده در فهرست مواد زائد خطرناک حاد، 4 نوع در فهرست مواد زائد خطرناک سمی، 4 نوع در فهرست مواد زائد خطرناک از منابع مشخص، 8 نوع در فهرست مواد سمی متقدم، 6 نوع در فهرست سمیت سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا و 10 نوع در فهرست سمیت بر حسب استخراج، قرار گرفتند. 6 فلز سنگین نیکل، سرب، روی، مس، کروم و کادمیوم در گروه موادسمی، قرار دارند. در نهایت، جهت پیشگیری از آلوده شدن خاک های اطراف کارخانه ها به مواد خطرناک، سانتریفیوژ پساب و برای پاکسازی خاک های آلوده، تصفیه زیستی، پیشنهاد؛ و نحوه مدیریت نهایی هر گروه از پسماندهای خطرناک و غیرخطرناک، تعیین شد.

طی سال های 1383 تا 1386 مقاومت علف های هرز یولاف وحشی (Avena ludoviciana)، فالاریس (Phalaris sp.)، چچم (Lolium rigidum) و سوروف (Echinochloa cruss-galli) در استان های خوزستان، فارس، مرکزی، گلستان، کرمانشاه، آذربایجان، گیلان و مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. در طی این سال ها 333 نمونه بذر جمع آوری شد که 319 نمونه از آن ها مشکوک به مقاومت و 14 نمونه نیز حساس بودند. از این تعداد 182 نمونه یولاف وحشی، 61 نمونه فالاریس و 14 نمونه چچم مشکوک به مقاومت به علف کش های بازدارنده استیل کوآنزیم آکربوکسیلاز (شامل کلودینافوپ پروپارژیل، فنوکساپروپ پی اتیل و دیکلوفوپ متیل) تشخیص داده شدند و 76 نمونه دیگر مربوط به علف هرز سوروف بود که مشکوک به مقاومت به علف کش های پروپانیل، بوتاکلر، مولینیت و تیوبنکارب بودند. در مجموع نتایج نشان داد که از مجموعه 333 نمونه جمع آوری شده، مقاومت82 نمونه (%26) جمع آوری شده از 92 مزرعه به وسعت 525 هکتار قطعی، مقاومت 99 نمونه (%30) جمع آوری شده از 86 مزرعه به وسعت 625 هکتار محتمل و مقاومت 152 نمونه (%46) جمع آوری شده از 68 مزرعه به وسعت 498 هکتار نیز منتفی شناخته شد. درصد افزایش تعداد نمونه های مقاوم، مساحت مزارع آلوده به بیوتیپ های مقاوم، و تعداد مزارعی که آلوده به علف‏ های هرز مقاوم بودند در سال 1386 نسبت به سال 1383 نیز برای نمونه های مقاوم به ترتیب %298، %283 و %203 بود. آنچه مسلم است در طی این سال ها تعداد مزارع آلوده به بیوتیپ های مقاوم به شدت رو به افزایش بوده و بیشترین افزایش به ترتیب مربوط به علف های هرز یولاف وحشی، فالاریس و چچم است. هم چنین در طی این سال ها بیشترین تعداد نمونه، سطح و تعداد مزرعه برای یولاف وحشی مقاوم به ترتیب مربوط به استان های خوزستان، کرمانشاه، فارس، گلستان و ایلام بوده است. این مقادیر برای فالاریس به ترتیب مربوط به استان های خوزستان، گلستان و فارس و برای علف هرز چچم مربوط به ترتیب مربوط به به استان های فارس و خوزستان بود.

محدودیت استفاده از اعداد محققین را بر آن داشته که از مجموعه های فازی برای بیان وزن عوامل استفاده کنند. مزیت این تئوری در آن است که به جای یک عدد، دامنه ای از اعداد با درجه امکان مشارکت در لغزش در نظر گرفته می شود. لذا هنگامی که از تئوری مجموعه های فازی برای بیان وزن عوامل استفاده می شود به طور قطع و یقین یک عدد به عنوان وزن تعیین نمی گردد، بلکه تنها امکان صحیح بودن عدد ارائه شده بیش از امکان صحیح بودن سایر اعداد نزدیک به آن در نظر گرفته می شود. هدف از این تحقیق تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از اپراتور فازی گاما در حوزه آبخیز هراز می باشد. به این منظور هر یک از عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه از قبیل نقشه شیب، جهت شیب، ارتفاع، لیتولوﮊی، کاربری اراضی، فاصله از جاده، فاصله از شبکه آبراهه، فاصله از گسل و نقشه همباران منطقه شناسایی و در محیط GIS رقومی گردیدند. نقاط لغزشی با استفاده از عکس های هوایی و بازدیدهای میدانی شناسایی و سطح همبستگی هر یک از عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش و نقاط لغزشی با استفاده از مدل نسبت فراوانی (Frequency ratio) مشخص و سپس مقادیر فازی با استفاده از نظرات کارشناسی و تعیین توابع عضویت برای هر یک از عوامل موثر در محیط نرم افزار Idrisi تعیین گردید. مقادیر مختلفی از گاما جهت آنالیز مورد استفاده قرار گرفت به طوری که نتایج نشان داد، اپراتور فازی گاما با مقدار l=0.975 بیشترین دقت را در تهیه نقشه حساسیت به خطر زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه دارد.

اغلب کشورهای جهان به دلیل اهمیت روزافزون مسایل محیط زیستی، سازمان مشخصی (163 کشور وزارتخانه و 23 کشور سازمان) را مسوول رسیدگی به امر حفاظت محیط زیست ساخته اند. در ایران این وظیفه در عهده سازمان حفاظت محیط زیست گذاشته شده است. با وجود تلاش های عدیده این سازمان، هم چنان مشکلات محیط زیستی کشور روند فزاینده ای دارند و در برخی موارد مانند آب و هوا خسارت های جبران ناپذیری به محیط زیست ایران وارد شده است. خلاءها و کاستی های گوناگون در قوانین و مقررات موجود در کنار ساختار کنونی سازمان حفاظت محیط زیست، کارکرد این سازمان را ناکارآمد ساخته است. این کاستی ها در سه دسته قابل دسته بندی هستند: خلاءهای قانونی مربوط به جایگاه و وظایف سازمان، خلاءهای قانونی در خصوص روابط میان سازمانی این سازمان و دیگر سازمان ها مرتبط با محیط زیست و سرانجام مشکلات برون سازمانی. این خلاءها و نبود برنامه های جامع توسعه پایدار کشور و عدم نظارت مجلس بر مسایل محیط زیستی زمینه ساز عدم مدیریت جامع، یکپارچه و کارآمد محیط زیست کشور شده است. راه حل پیشنهادی لازم در این زمینه اتخاذ رویکرد مدیریت جامع و یکپارچه محیط زیست از طریق اصلاح قوانین محیط زیست و ادغام آن در بطن یک مجموعه و نیز ادغام نهادهای موازی محیط زیستی در قالب یک وزارتخانه قوی است.

مقدار شیرابه تولیدی در فرایند تبدیل زباله های شهری به کمپوست، به دلیل بالا بودن مقدار رطوبت آن ها شیرابه زیادی تولید می شود. بنابراین اگر زباله های شهری به روش های مناسب جمع آوری و مصرف نگردد، می تواند مشکلات زیست محیطی زیادی ایجاد نماید. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر شیرابه حاصل از کمپوست زباله شهری بر خصوصیات خاک، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه گندم با چهار تیمار آبیاری با نسبت های مختلف شیرابه به آب (T0=آب معمولی، 20=T20، 40=T40 و60=T60  درصد حجمی شیرابه با آب) به صورت طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط گلخانه بر گیاه گندم انجام شد. نتایج بدست آمده بیانگر اثرات معنی دار نسبت های مختلف شیرابه به آب بر pH، هدایت الکتریکی عصاره اشباع، درصد کربن آلی، نیتروژن کل و فسفر قابل دسترس در خاک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم متناسب با افزایش نسبت شیرابه به آب است. هدایت الکتریکی عصاره اشباع، درصد کربن آلی، نیتروژن کل و فسفر قابل دسترس در خاک با افزایش غلظت شیرابه افزایش داشت و حداکثر آنها در تیمار T60 بود. تعداد دانه در سنبله، ارتفاع گیاه، وزن دانه در سنبله، عملکرد کاه و کلش و دانه در تیمار T20 نسبت به شاهد بترتیب 43.5، 13.8، 58.2، 46.3 و 57.1 درصد افزایش معنی داری داشت (p£0.05). طول سنبله و وزن هزار دانه در تیمار T20 نسبت شیرابه به آب 20.80 در مقایسه با شاهد تفاوت معنی داری را نشان نداد. افزایش غلظت شیرابه به بیش از 20 درصد حجمی، عملکرد و اجزای عملکرد گندم را نسبت به شاهد کاهش داد که احتمالا به دلیل افزایش شوری خاک و اثرات منفی آن بر این پارامترها می باشد.

پژوهش حاضر به منظور بازیابی منظر طبیعی مسیل خشک شیراز به مثابه اکوسیستم زنده و پویای شهر شیراز بر مبنای انگاره های طراحی منظر پایدار شکل گرفته است. در فرآیند بازیابی این منظر طبیعی، نخست به بازشناسی وضعیت موجود بستر از طریق تحلیل نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدهای این بستر پرداخته شده است. سپس با رعایت اصول طراحی منظر پایدار (اکولوژیکی و زیبایی شناسی و کارایی) در مناظر طبیعی (مرمت منظر) که بر حفاظت از منابع طبیعی بستر، طراحی به منظور نمایش زیبایی های اکولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین خودکفایی مناظر تاکید دارد، پیشنهادات در زمینه احیا و مرمت مسیل خشک شیراز داده شده است. این پیشنهادات بر حفاظت از حریم هوایی بستر جهت ارتقا پذیرش پرندگان مهاجر، حذف کاربری های ناسازگار با حرایم طبیعی بستر چون تصفیه خانه آب شیراز، بیمارستان نمازی و ...، احداث بندهای آبی و خاکی جهت ذخیره سازی آب رودخانه در فصول کم باران و پیاده سازی حاشیه این منظر طبیعی تاکید دارد.

رویکرد به اکوتوریسم به عنوان یک الگوی فضایی امروزه دامنه وسیعی یافته است. اکوتوریسم از نظر زیست محیطی موجب حفظ محیط زیست و از نظر اقتصادی، پویایی اقتصاد جوامع محلی را با ایجاد اشتغال و درآمد سبب می شود. بر این اساس، شناسایی قابلیت ها و راهکارهای توسعه طبیعت گردی در نواحی مختلف جغرافیایی از اهمیت اساسی برخوردار است. در این راستا، پژوهش حاضر به ارزیابی و سطح بندی پتانسیل های طبیعت گردی سیستان می پردازد. این پژوهش با هدف سنجش میزان جذابیت فضاهای اکوتوریستی سیستان؛ ضمن شناسایی قابلیت های توسعه فضایی اکوتوریسم، راهکارهای تقویت جریان اکوتوریسم را در سطح ناحیه ای اولویت بندی و مشخص می نماید. روش انجام پژوهش «توصیفی، تحلیلی و پیمایشی» است که با استفاده از 14 نماگر و با بهره گیری از مدل «تحلیل خوشه ای» به شیوه سلسله مراتبی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که چاه نیمه های سیستان، دریاچه هامون و کوه خواجه به علت برخورداری از پتانسیل های نسبتا زیاد، از نظر جذب اکوتوریست در بالاترین سطح (فراجذاب) قرار دارند. سد کوهک، پارک جنگلی، رودخانه هیرمند، سد سیستان و سد زهک به دلیل عدم وجود قابلیت های فرهنگی، امکانات اقامتی و آب سالم و گوارا در سطح دوم (میان جذاب) قرار گرفته و نهایتا چشم انداز بیابانی سیستان به علت فقر منابع طبیعی، محدودیت جذابیت های پیرامونی، کمبود امکانات رفاهی و پایین بودن سطح دسترسی و امنیت در پایین ترین سطح (فروجذاب) واقع شده اند. بنابراین با در نظر داشتن قابلیت های توسعه هر فضا و فراهم نمودن امکانات و تسهیلات مورد نیاز، می توان به ترتیب فضاهای فروجذاب، میان جذاب و فراجذاب را در اولویت توسعه فضایی قرار داد.