علوم محیطی
سال:1385 | دوره:4 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

یکی از مشکلات جانبی تولید کود کمپوست در کشور وجود مقادیر زیاد رطوبت (بیش از 70 درصد) در زباله است که منجر به تولید شیرابه کمپوست می شود که اگر به نحو مطلوب جمع آوری و کنترل نشود، مشکلات زیست محیطی مانند آلودگی خاک و آب های زیرزمینی را به وجود خواهد آورد. به طور کلی تصفیه به منظور پاک سازی از آلودگی های باکتریایی یا شیمیایی انجام می شود. از فرایندهای متداول در تصفیه خانه های آب عمل انعقاد است که به عنوان پیش فرایندی فیلتراسیون را کامل خواهد کرد. برای این منظور از مواد منعقد کننده ای چون کلرید آهن، آلوم و غیره استفاده می شود. به منظور بررسی اثر سه منعقد کننده مختلف سولفات مس، کلرید آهن و بنزوات سدیم بر گندزدایی و برخی خصوصیات شیمیایی شیرابه، آزمایشی با 4 تیمار اصلی: 1- شاهد (شیرابه خالص، (L، 2- شیرابه + سولفات مس (Lcs)، 3- شیرابه + کلرید آهن (Lcf)، 4- شیرابه + بنزوات سدیم (Lsb) هر کدام در دو سطح 40 و 80 میلی گرم بر لیتر به عنوان تیمارهای فرعی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد استفاده از هر سه ترکیب شیمیایی هدایت الکتریکی و مقدار کربن آلی محلول تیمارهای آزمایشی نسبت به تیمار شاهد (شیرابه خالص) کاهش داشت. در حالی که مقدار PH در تیمارهای آزمایشی تفاوت معنی داری نداشت. مقایسه دو سطح نمک مصرفی با یکدیگر نشان داد که مقدار 40 میلی گرم بر لیتر نمک نسبت به 80 میلی گرم بر لیتر در کاهش تعداد میکروارگانیسم ها کارایی بهتری داشت. تیمارهای آزمایشی کلرید آهن 40 میلی گرم بر لیتر بنزوات سدیم 40 و 80 میلی گرم بر لیتر بیشترین تاثیر را بر کاهش تعداد کل میکروارگانیسم ها و تعداد باکتری ها نشان دادند. تیمار سولفات مس 40 میلی گرم بر لیتر کارایی زیادی در کاهش تعداد کلی فرم های مدفوعی و غیرمدفوعی داشت. در حالی که تیمار بنزوات سدیم 40 میلی گرم بر لیتر حداکثر کاهش را در تعداد قارچ ها نشان داد.

یون نیترات از مهم ترین آلاینده های منابع آب آشامیدنی شهر اراک می باشد. بر اساس نتایج آخرین تحقیقات، مشخص شده که غلظت نیترات حدود 80 درصد شبکه تامین آب آشامیدنی این شهر بالای 10 میلی گرم در لیتر (بر اساس نیتروژن) است که بر اساس استانداردهای معتبر داخلی و بین المللی غیر قابل مصرف برای آشامیدن می باشد. از آنجا که در دنیای امروز تصمیم گیری و برنامه ریزی در سطوح کلان در تمام زمینه ها به خصوص در مورد مسایل زیست محیطی بدون مشارکت مردم امکان پذیر نیست، بنابراین لزوم آگاهی اقشار مختلف جامعه در مورد معضلات زیست محیطی هر منطقه بسیار ضروری است. هدف از انجام تحقیق تعیین میزان آگاهی افکار عمومی مردم شهر اراک نسبت به آلودگی نیتراتی منابع آب آشامیدنی این شهر و سنجش نحوه برخوردهای متفاوتی است که با این معضل زیست محیطی داشته اند. اطلاعات و داده های لازم جهت تحقیق از پرسش نامه هایی به دست آمده است که در مناطق مختلف شهر توزیع و سپس جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. تحقیقات اولیه نشان می دهد که تقریبا 90 درصد افرادی که مورد پرسش واقع شده اند از پایین بودند کیفیت ظاهری آب آشامیدنی شهر اراک با اطلاع هستند ولی تنها 38 درصد از افراد مزبور از بالا بودن غلظت نیترات در منابع آب آشامیدنی شهر مطلع هستند. از این میان تنها 15 درصد از افراد مورد پرسش واقع شده، از مخاطرات بهداشتی بالا بودن غلظت آلاینده نیترات در آب آشامیدنی آگاهی دارند و عکس العمل تقریبا جدی در قبال این موضوع اتخاذ کرده اند. بر اساس نتایج این تحقیق، اگر چه ارتباط منطقی بین سطح تحصیلات افراد و میزان آگاهی از کیفیت آب آشامیدنی وجود داشت، ولی ارتباطی بین سطح تحصیلات افراد با میزان آگاهی از بالابودن غلظت نیترات و یا مخاطرات بهداشتی آن مشاهده نشد.

در این تحقیق به منظور بررسی اثرات کارگاه های پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان بر کیفیت آب رودخانه هراز و روند خود پالایی آن، چهار کارگاه تکثیر و پرورش ماهی و ده ایستگاه نمونه برداری انتخاب شدند. اندازه گیری خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مواد مغذی آب شامل ToC، DO، BOD5، pH، سختی کل، TDS، TSS، کدورت، EC، PO4، NH4، NO3 و NO2 در هر دو ماه یکبار و در یک دوره یکساله صورت گرفت. نتایج حاصل از آنالیزها نشان داد که دامنه مقدار متوسط پارامترها در ایستگاه های مختلف را در مدت بررسی برای دما، 8.9-11.7 درجه سانتی گراد، 8.7-11.3DO میلی گرم در لیتر، 2.95-5.9 BODS میلی گرم در لیتر، 7.4-7.9 pH، سختی کل 160-245 میلی گرم در لیتر، 209-247 TDS میلی گرم در لیتر، 62-156 TSS میلی گرم در لیتر، کدورت 21.2-76 NTU، 389-491 EC میکروموس بر سانتی متر، 0.014-0.115 PO4 میلی گرم در لیتر، 0.014-0.783 NH4 میلی گرم در لیتر، 0.74-1.49 NO3 میلی گرم در لیتر و 0.003-0.021 NO2 میلی گرم در لیتر متغیر بود. در این مطالعه مقادیر پارامترهای فوق در ایستگاه های مختلف دارای نوساناتی بوده و برخی از آن ها شامل DO، TSS، NH4، و کدورت در ایستگاه های مختلف اختلاف معنی داری داشتند که نتیجه تاثیر مزارع پرورش ماهی و خودپالایی رودخانه می باشد. این فاکتورها در فصول مختلف سال نیز در تغییر بوده که علت اصلی آن تغییر شرایط محیطی و شدت فعالیت کارگاه ها می باشد.

از عوامل متاثر از سیاست های انسانی محیط تغییر سیمای سرزمین ها است. «تغییر سیمای سرزمین» به مفهوم تغییر ساخت و عملکرد تمامیت فضایی و بصری فضای زیست انسان - یکی کننده جغرافیا، موجودات زنده، و مصنوعات انسان ساخت - به دنبال کنش ها و واکنش های متقابل بوم شناختی و انسان شناختی در طول زمان حاصل می آید. «تغییر بوم شناختی سیمای سرزمین» از جمله مفاهیم عمده در برنامه ریزی پایداری است که به عنوان یک اصل علمی در تصمیم سازی های مربوط به کاربری زمین و پوشش زمین مورد استفاده قرار می گیرد. پژوهشگران مطالعات تغییر سیمای سرزمین مسیر «مطالعات تغییر بوم شناختی سیمای سرزمین» را راهبری کرده، پاسخگوی توسعه رویکردهای میان دانشی در این زمینه هستند. روند اصلی این تلاش های میان دانشی لزوم تمرکز بر علت ها و معلول های تحرکات تخصیص زمین و پوشش زمین و اثرات بوم شناختی - انسان شناختی برنامه ریزی های سیاستی و مدیریتی توسعه پایدار سیمای سرزمین ها است. گرچه مطالعات تغییر بوم شناختی سیمای سرزمین تمرکز اصلی تلاش های پژوهشی مشترک در این زمینه است، لیکن لزم شناسایی برنامه ای علمی که این تشریک مساعی را مححق بگرداند مورد توجه بسیار است. این مطالعه درصدد است راهبردی علمی در ارایه این برنامه عملی معرفی نماید تا سوالات و پیآمدهای کلیدی بحث، از جمله طبیعت میان دانشی - دانشی مطالعات، پاسخ داده شوند. در مدلسازی استنتاجی مطالعه، به دنبال رویکردهای «تعادل یابی سیستم های محیطی» و «پایدارسازی سیستم های سیمای سرزمین» مدل های برنامه ریزی پایداری محیط، «تعالی خوانی عملکرد شبکه سیستم های بومی - انسانی محیط» از طریق مطالعات میان دانشی تغییر بوم شناختی - انسان شناختی فضا در بعد زمان (بومی – فضایی - زمانی) قابل کنترل می گردد. طی این مقاله برنامه توسعه پژوهش در حوزه «مطالعات میان دانشی تغییر بوم شناختی سیمای سرزمین» از طریق ارایه یک برنامه راهبردی، مشتمل بر چهار حوزه «جهان بینی پژوهش»، «قانونگذاری پژوهش»، «سیاستگذاری پژوهش»، و «برنامه ریزی پژوهش»، معرفی می گردد.

ویژگی های کششی، میزان تراوایی نسبت به بخار آب و اکسیژن و میزان حلالیت در آب در رطوبت نسبی (RH) تحت بررسی در فیلم های خوراکی تهیه شده از نشاسته نخود، اندازه گیری و با فیلم های خوراکی مرسوم و مورد استفاده مقایسه گردید. افزودن گلیسرول به فیلم های نشاسته نخود که تورم و باد کردگی گرانول های حاوی آمیلوز و توزیع یکنواخت آنها در بین ژل های آمیلو پکتین را در پی داشته، در رطوبت نسبی 90 درصد، به طور معنی داری میزان کش آمدگی فیلم را افزایش داد. با افزایش رطوبت نسبی از 51 به 90 درصد، قدرت کششی فیلم تولیدی کاهش و میزان کش آمدگی افزایش یافت. میزان تراوایی بخار آب در این فیلم 130 تا g mm/m2/d/kpa150 تعیین گردید. میزان تراوایی نسبت به اکسیژن در رطوبت نسبی کمتر از 40 درصد بسیار پایین (کمتر از (cm3 mm/m2/d/kpa 0.5 بوده و میزان آن 1.2 تا 1.4 ((cm3 mm/m2/d/kpa در رطوبت نسبی 45 درصد شد. حلالیت در آب فیلم تولیدی 32 درصد بود. فیلم نسبت به اکسیژن تراوایی پایین و قابلیت کشش بالایی داشت.

شهرستان اسلام شهر در 10 کیلومتری جنوب شهر تهران قرار دارد. بر اساس آخرین بررسی های به عمل آمده مساحت این شهر در حدود 245 کیلومتر مربع است و جمعیتی قریب به 500 هزار نفر در آن زندگی می کنند. شهرستان اسلام شهر در نواحی میانی شمال غرب فلات مرکزی ایران و در دشت جنوب تهران ساخته شده است. دشت جنوب تهران از سازند آبرفت های کنونی ریز دانه و رس های قرمز رنگ پوشیده شده است که منشا خاک های منطقه اسلام شهر نیز از آن است. با گسترش شهر و صنایع و... میزان آلودگی خاک، آب و هوای شهرها نیز افزایش می یابد. گزارش حاضر نتیجه یک طرح پژوهشی در مورد بررسی میزان آلودگی خاک فضاهای سبز داخل این شهر است. در این پژوهش مقادیر تجزیه شده از نمونه های خاک فضاهای سبز اسلام شهر با میانگین پوسته فوقانی زمین و استاندارد خاک های دنیا از جمله خاک کشور چین (به دلیل مشابهت زیاد) مقایسه گردید. نتایج به دست آمده از مقایسه این داده ها نشان می دهد که خاک فضاهای سبز اسلام شهر از نظر آلودگی نزدیک به درجه اول آلودگی خاک ها می باشد. این بدان معنی است که این خاک ها هنوز آلوده نیستند و از نظر کاشت گیاهان و کشاورزی مشکل دار محسوب نمی شوند. اگر چه اغلب داده ها نزدیک مرز آلودگی مرحله اول هستند. همچنین این داده ها نشان می دهند که مقدار غلظت عناصر اندازه گیری شده در نمونه های خاک فضاهای سبز اسلام شهر نسبت به ترکیب بخش بالایی پوسته زمین غنی شده اند. این مطلب موید آن است که این خاک ها توسط کودهای شیمیایی، سموم کشاورزی و آلودگی های صنعتی و خودروها تا حدی آلوده شده اند. در نمونه های تجزیه شده از بخش های مختلف فضاهای سبز اسلام شهر مشخص شد که نمونه های خیابان مهدیه و نوری دارای آلودگی بیشتری نسبت به بقیه مناطق هستند و نمونه های ابتدای شهرک واوان از آلودگی کمتری برخوردار می باشند. علت آن است که خیابان مهدیه و نوری جایگاه تمرکز بخش عمده ای از تعمیرگاه ها و محل تردد خوردوهای سنگین و سبک است و خاک های آن محل از قدمت بیشتری نیز برخوردارند. در حالی که چنین عوامل آلوده کننده ای در ابتدای شهرک واوان کمتر بوده و خاک های آن محل نیز جوان تر هستند و کمتر تحت تاثیر آلودگی قرار گرفته اند. نتایج این پژوهش نشان داد که خاک فضاهای سبز اسلام شهر در مرز آلودگی مرحله اول قرار دارند. با توجه به قدمت کم گسترش شهرنشینی در طی 15 سال گذشته در این منطقه، این داده ها نشان از سرعت زیادی آلودگی در این خاک ها دارد.

شناخت ماهیت پیچیده جهان و درک فرآیندها و روابط میان اجزا آن همواره یکی از اهداف علوم معاصر بوده است. از سویی پیچیدگی جهان در تضاد با سادگی قوانین فیزیکی قرار دارد. در دهه های اخیر بررسی این روابط و مطالعه آنها در شکل جدیدی از علوم ارایه گردیده است که توانسته ماهیت این فرایندها را توجیه نماید. اگر چه درک این رفتارها منجر به وضع قوانین جدیدی نشده است اما ره یافت حاصل از آن مفاهیم فیزیک و ریاضیات کلاسیک را به چالش کشیده است. در دهه های آخر قرن بیستم مطالعه رفتارهای غیرخطی و پویای سیستم ها و نتایج حاصل از آنها در قالب تئوری آشوب و نهایتا پیچیدگی ارایه و منجر به درک عمیق تری از قوانین حاکم بر جهان شده است. در این میان پیچیدگی بواسطه ارتباط تنگاتنگ با تئوری آشوب، اغلب مفاهیم ارایه شده در این تئوری را بسط داده و مجموعه حاصل از آن در قالب تئوری پیچیدگی ارایه کرده است. در این رویکرد، برخلاف پندارهای پیشین چنین انگاشته می شود که قوانین یا رفتارهای ساده می توانند در بسط و تکرار خود منجر به بروز رفتارهای بسیار پیچیده شوند. در عین حال رفتارهای پیچیده در نتیجه تعاملات میان سیستم پیچیده و محیط پیرامون آن حاصل می شوند. در مجموعه سیستم های موجود سیستم های اکولوژیک از اهمیت خاصی برخوردارند زیرا عامل مهمی در برقراری و تعادل چرخه حیات محسوب می گردند. سیستم های اکولوژیک بخش عمده ای از طبیعت پیرامون ما را تشکیل می دهند که شناخت فرآیندها و مکانیسم های حاکم و درک ماهیت روابط میان اجزای آنها می تواند رهیافت مناسبی از چگونگی سازوکار سیستم های پیچیده فراهم آورد. سیمای سرزمین و به عبارتی دیگر منظر یکی از این سیستم های اکولوژیک به شمار می رود که با توجه به ویژگی های خود قادر است در مقابله با تغییرات پارامترهای محیطی و اختلالات وارده به آن پاسخ مناسبی ارایه نماید. شناخت این فرآیندها می تواند ره یافت مناسبی از مکانیسم های موجود در سیستم های اکولوژیک فراهم آورد و در نهایت زمینه مناسبی را برای شناخت عملکرد سیستم های پیچیده و در سطحی بالاتر، سیستم های زنده و رفتارهای اجتماعی و سازمانی آنها فراهم آورد.

استفاده از علم سنجش از دور در تهیه نقشه پراکنش اراضی و آمار سطح زیر کشت گندم در شهرستان بهار همدان مدنظر قرار گرفته است. از این رو با انجام مطالعات پایه در مورد این محصول کشاورزی بر اساس سطح شهرستان و تحقیق در خصوص تکنیک های مناسب پردازش تصویر، تصاویر ماهواره اسپات در دو زمان مورد استفاده قرار گرفتند. تابع تحلیل تشخیص به عنوان یک روش آماری چند متغیره برای طبقه بندی کلاس های کشاورزی بر روی تصاویر مورد استفاده قرار گرفت. تصاویر دو زمانه ماهواره spot با الگوریتم چند مقیاسه قطعه بندی شدند. سپس خصوصیات آماری پیکسل های محاط در هر قطعه به عنوان متغیرهای تحلیل تشخیص در نظر گرفته شدند بعد از انجام تحلیل تشخیص گام به گام، قطعات تصویر با استفاده از توابع تشخیص حاصله از نمونه های آموزشی در چند مرحله طبقه بندی شدند. دقت تفکیک و دقت طبقه بندی به عنوان مفاهیمی جداگانه شناخته شدند. از طرف دیگر تحلیل تشخیص پیکسل مبنا با در نظر گرفتن پیکسل های هر باند به عنوان متغیرهای ورودی تحلیل به صورت جداگانه انجام پذیرفت. با مقایسه نتایج هر دو روش مشخص گردید که روش پیکسل مبنا در تفکیک گندم از سایر کلاس ها از جمله جو دقت بیشتری دارد.