الجمعیه العلمیه الایرانیه للغه العربیه و آدابها
سال:1392 | دوره:9 | شماره:29 |تعداد مقالات:8

چکیده فارسی:معروف عبدالمجید نویسنده و شاعر مبارز مصری است که پیش از انقلاب اخیر مصر، مدت بیست و هشت سال را در تبعید به سر برده و در این مدت، تلاش کرده است تا با قدرت ادبی خود به نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورش بپردازد.او اشعاری در مدح و رثای اهل بیت (ع)، به ویژه امام حسین (ع)، دارد که در ضمن آن، اوضاع سیاسی کنونی کشورهای عربی به ویژه مصر را با دوران قیام سیدالشهدا مقایسه می کند و با ترسیم کردن ظلم و جور حاکم، روح حماسه را در مخاطب می دمد.در این مقاله، پژوهشگر می کوشد تا با نشان دادن مظاهر قیام امام حسین (ع) در اشعار عبدالمجید به تبیین شرایط سیاسی جامعه عربی، به ویژه مصر، بپردازد و بدین وسیله، اهمیت اشعار او را در افروختن شعله جنبش بیداری اسلامی و انقلاب اخیر مصر هویدا سازد.به همین منظور، ضمن معرفی معروف عبدالمجید و آثارش، نمونه هایی از اشعار وی تحلیل می شود. ابیاتی که در آن ها با نشان دادن جلوه هایی از قیام پرشور حسینی، مسلمانان را به پیروی از سرور و سالار شهیدان و مبارزه علیه ستم فرا می خواند.در این پژوهش، به این مهم دست می یابیم که وی برای تحقق این امر در جای جای اشعارش ضمن تطبیق شرایط کنونی با شرایط عصر امام حسین (ع)، راه آن حضرت را راه آزادگی و پیروزی دانسته که شجاعت و شهادت را به مسلمانان می آموزد. او از حاکمان نالایق، شکوه کرده و به آنان هشدار می دهد که حکومت های باطلشان نابود خواهد شد. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:قرآن کریم در سطح بسیار بالایی از سبک های بیانی گوناگون بهره جسته است؛ طوری که در ادبیات عرب پیش از نزول قرآن، چنین چیزی وجود نداشته است. همین امر، سبب شده است که این کتاب آسمانی از نظر اسلوب و بیان، معجزه باشد و کسی نتواند با آن رقابت کند. از جمله سبک های مذکور، می توان از صورت های ترکیبی و تمثیل و استعاره هایی یاد کرد که قرآن کریم به صورت وافر در راستای تبیین معانی و رسالت خود و نیز به منظور نزدیک ساختن موضوع به ذهن و ادراک مخاطب از آن ها استفاده کرده است. در این پژوهش، جایگاه استعاره تمثیلیه و سبک های به کارگیری آن در قرآن و نیز نقش آن در تفهیم مطالب و تقریب موضوعات مهم و حیاتی به ذهن مخاطب، مورد کنکاش و مباحثه قرار گرفته و این نتیجه، حاصل شده که استعاره تمثیلیه در قرآن به سبک های مختلفی از جمله تقدیم و تاخیر، تعریف و تنکیر، تاکید، تکرار، استفهام و امر، به کار رفته و به کارگیری این سبک ها، تصویری بسیار شفاف از معنای مورد نظر را به مخاطب ارائه داده است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:امیرالشعرا احمد شوقی، با بهره گرفتن از تاریخ کهن عربی درخصوص داستان «لیلی و مجنون»، نمایشنامه ای به نام «مجنون لیلی» در پنج پرده سروده است.تمام تلاش نگارنده بر آن بوده است که با کاوش های میدانی و کتابخانه ای، به این پرسش پاسخ دهد که شوقی در پردازش شخصیت «مجنون» در نمایشنامه خویش از چه منابع و عواملی بهره برده و شخصیتی که از «مجنون» می پردازد، چه ابعاد و وجوه شخصیتی دارد؟حاصل اینکه شخصیت پرداخته شوقی از «مجنون» برای مخاطب، شخصیتی نوعی است که امکان وجود آن در عالم واقع، تقریبا محال است. «مجنون» شخصیتی بدون تحرک و ایستا دارد که از ابتدا تا انتهای داستان، هیچ تغییر محسوسی در اعمال و رفتارش مشاهده نمی شود و مخاطب دائما او را در حال بی هوشی نظاره گر است. «مجنون» گاه، دچار جنون شده و گاه چنان به مانند عقلا سخن می راند که هیچ شکی در خرد و فرزانگی او نیست. شخصیتی که شوقی از «مجنون» پردازش کرده است، گاه، تحت تاثیر میراث کهن ادبیات عربی «پاک و عفیف» است و گاه، تحت تاثیر روایت های عامیانه داستان و دیگر ادبیات ها، به ویژه ادبیات فارسی و ترکی، «صوفی» است و گاه، تحت تاثیر ادبیات مغرب زمین، به ویژه ادبیات فرانسوی، آمیزه ای از «رئالیسم»، «کلاسیسم» و «رمانتیسم» است و در تمامی این وجوه سه گانه که برشمردیم نیز کم ژرفا و ناتمام است؛ ولی از منظر غنایی باید گفت که شخصیت غنایی مجنون در اوج بوده و به خوبی احساسات و عواطف مخاطبان خویش را برمی انگیزد. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:در شیوه نقد روان کاوانه، با استناد به مدارک موجود از قبیل مصاحبه ها، نامه ها، اشعار و آثار ادیب، می توان به شرایط روانی و عوامل تاثیرگذار در روحیات و خلقیات وی دست یافت.محمد ماغوط به عنوان شاعری با خصوصیات اخلاقی نظیر ترس، بی اعتمادی به جهان خارج، دل مردگی و کناره گیری از اجتماع، مصرف بیش از اندازه شراب و سیگار شناخته می شود. این خلق و خوی ماغوط، ریشه در دوران کودکی سراسر فقر و درک تبعیض طبقاتی موجود در جامعه دارد. روحیه حساس و عاطفی شعرا، توان تحمل زندگی آکنده از تلخی و درد را ندارد. این اخلاق وی بازخورد نابهنجار ضربه زندان است که هرگز فراموش نمی شود. زندان و شکنجه های آن، دلیل اصلی اختلال استرس پس از ضربه در روان اوست. او نمی تواند با بحران های زندگی، خود را هماهنگ و مشکلات روانی بعد از ضربه زندان را حل کند.هدف این پژوهش، تحلیل حالات روانی محمد ماغوط از درون آثار و اشعارش، با تکیه بر روش روان شناسی است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:تک گویی درونی، شیوه ای از گفت وگوست که از اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیست در داستان نویسی، متداول شد و توجه بسیاری از شخصیت های ادبی را به خود معطوف ساخت؛ و یکی از شیوه های بیانی است که راوی، نویسنده، از آن به منظور پیش برد ماجراهای داستان خود بهره می گیرد و گفتاری را که در ذهن یکی از قهرمانان، یا قهرمان اصلی جریان دارد، برای خوانندگان روایت می کند تا بدین وسیله محتوای ضمیر خودآگاه یا ناخودآگاه قهرمان را به خواننده منتقل کند.توفیق الحکیم، نویسنده معروف و معاصر مصری، در زمینه تک گویی در بعضی از داستان ها و رمان های خود از جمله «حمار الحکیم»، به گونه ای پیش می رود که گاهی در چند صفحه از داستان، شخصیت با خود حرف می زند؛ به خصوص با تک گویی هایی که به زبان درنمی آید و در طی آن، جریان ضمیر ناخودآگاه همان طور که در ذهن شخصیت رخ می دهد، بدون دخالت نویسنده، بازگو می شود؛ این روند، چنان واقعی و صادقانه است که ضعف ساختاری به وجود نمی آورد.این جستار بر آن است یکی از وجوه رنگارنگ بازنمایی گفتمان را در رمان «حمار الحکیم» از منظر تک گویی درونی بررسی کند تا چگونگی به کارگیری تک گویی درونی در آن توضیح داده شود و نحوه شکل گیری انواع آن، تجزیه و تحلیل شود تا به کمک آن به توصیف دنیای شخصیت ها و اشیای پیرامون آن بپردازد که در ذهن قهرمان داستان وجود دارد و بیان کند که نویسنده از شیوه های مختلف تک گویی درونی به عنوان ابزاری برای بیان افکار و اندیشه های درون ذهن شخصیت داستان، استفاده کرده است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:شان و قصه، ضمیر مفرد غایبی است که به وسیله جمله بعد از خود تفسیر می شود. این ضمیر، گاه به صورت منفصل مرفوع، گاه متصل منصوب و گاه به صورت مقدر می آید. ضمیر شان را با عبارت «شان یا امر چنین است» و ضمیر قصه را نیز با عبارت «قصه و داستان چنین است» تعبیر می کنند. این ضمیر را ضمیر حدیث، ضمیر مجهول و... نیز نامیده اند.در قرآن در موارد متعددی از این ساختار استفاده شده است و بیشتر برای بزرگداشت امری به کار رفته است که در مورد آن سخن گفته می شود. تاکنون، تحقیقی در مورد ضمیر شان و موارد آن در قرآن به شکل خاص، صورت نگرفته است و آنچه در این خصوص بیان شده در تفاسیر و منابع اعراب القرآن و منابع نحوی پراکنده است.هدف این مقاله، تبیین مواردی است که در قرآن، ضمیر شان یا قصه انگاشته شده و بیان و بررسی آرای دانشمندان اسلامی در این خصوص، نتیجه گیری و همچنین تبیین موضوعاتی است که برای بیان آن در قرآن از ضمیر شان و قصه استفاده شده است.بر اساس این تحقیق، مواردی که در قرآن، ضمیر شان یا قصه انگاشته شده حدود 52 مورد است که دانشمندان اسلامی درباره 28 ضمیر، اتفاق نظر و 24 مورد دیگر، اختلاف داشته اند. همین اختلاف ها ضروری می نماید تا موضوع، به صورت مجزا بررسی شده و گامی دیگر در جهت شناخت رموز ادبی این کتاب آسمانی برداشته شود. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:هدف از پژوهش پیش رو، بررسی وضعیت کمی مقاله های «مجله علمی- پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی» به منظور شناسایی رفتارهای استنادی و روابط هم نویسندگی با استفاده از روش علم سنجی است. نتایج این پژوهش، نشان داد به دلیل استنادنشدن به مقاله های مجله، ضریب تاثیر مجله، بسیار پایین است. همچنین یافته ها نشان داد 13% از نویسندگان، بیش از 40% مقاله ها را به نگارش درآورده اند که «قانون لوتکا» تا حدودی در این پژوهش، مورد تایید قرار می گیرد. همچنین در مقاله های این مجله، 3681 استناد داده شده که میانگین 184 استناد برای هر شماره، محاسبه و به طور میانگین برای هر مقاله 22.04 استناد برآورد شده است. پرارجاع ترین منابع، متون مرجع و معروفی چون: قرآن الکریم، لسان العرب، وفیات الاعیان وانبا ابنا الزمان، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، الجامع فی تاریخ الادب العربی و الفهرست بودند. در نگارش مقاله های این مجله، 183 نویسنده حضور دارند. از این تعداد 76% مقاله ها به صورت انفرادی نوشته شده است؛ به همین دلیل، ضریب همکاری نویسندگان در سطح پایینی قرار دارد. درکل، بر اساس مقاله های این مجله، که نمونه کوچکی از حوزه ادبیات عربی است، منابع و نویسنده هسته ای در این حوزه مشاهده نمی شود و همکاری و روابط علمی نویسندگان در سطح پایینی است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.