الجمعیه العلمیه الایرانیه للغه العربیه و آدابها
سال:1391 | دوره:8 | شماره:22 |تعداد مقالات:10

چکیده عربی:شهد القرن الرابع الهجری إزدهارا ثقافیا وحضاریا رائعا فی شتی مستویات حیاة المسلمین، حیث ازدهرت نشاطات علمیة وفلسفیة وأدبیة خاصة فی الشرق الإسلامی. فی هذه الأجواء نشأت جماعة إخوان الصفا السریة الذین کانوا قائلین بضرورة إدماج الفلسفة الیونانیة فی الشریعة الإسلامیة لغسلها مما اعتراها من الجهل والضلالة. فألفوا أثرا موسوعیا ضخما یشتمل علی إثنتین وخمسین رسالة ونشروا عقائدهم خلالها واتخذوا القصة وسیلة لنشر عقائدهم بعض الأحیان، من أشهرها قصة تداعی الإنسان علی الحیوان فی الرسالة الثانیة والعشرین.درسنا هذه القصة علی أساس البنیة الفکریة والعقائدیة لإخوان الصفا والآراء التی طرحوها فی تبیین معتقداتهم فی شتی مجالات الإجتماعیة والسیاسیة والعقائدیة لتبیین رکائز خطابهم فی هذه القصة. تبین هذه الدراسة أن خطاب إخوان الصفا فی هذه القصة خطاب نقدی یشمل معظم شرائح المجتمع العباسی فی القرن الرابع ویرتکز علی رکائز منها النزعة العقلانیة، النزعة المثالیة، النزعة الصوفیة والنقد الإجتماعی والسیاسی للمجتمع البشری عامة والمجتمع العباسی خاصة. چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده فارسی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده عربی:إن التحامق لون خاص من شعر الفکاهة یتصرف فیه الشاعر وکأنه مصاب بالبله والحمق وما به حمق، بل إنه یتظاهر بذلک عن وعی وإرادة. یتواجد شعر التحامق فی کل عصر من الأعصر الأدبیة، إلا أنه شاع شیوعا واسعا فی العصر المملوکی حتی أصبح فنا قائما بذاته فی ذلک العصر وسمة بارزة للأدب المملوکی. یتحدث شاعر التحامق فی شعره عن أشیاء من أهمها: الفقر، العیوب الجسمیة والعیوب النفسیة والاستهتار بالقیم السامیة والخلق النبیلة ولوم الحکام والأمراء. والباعث الرئیسی الذی دفع الشاعر إلی شعر التحامق فی ذلک العصر هو التکسب، إلا أن ثمة عوامل اجتماعیة أدت إلی توسیع نطاقه ومن أهمها: الفقر المدقع الناجم عن الحروب المستمرة والضرائب المثقلة علی کاهل الشعب، ظلم الحکام الجائرین، والانحراف الذی طرأ علی المعاییر الخلقیة والمقائیس الاجتماعیة، کل ذلک جعل الشعراء یزدرون بالقیم السامیة والخلق النبیلة ازدراء. یرمی هذا البحث إلی دراسة شعر التحامق ومضامینه وأسباب شیوعه فی العصر المملوکی، إذ إنه یعطی صورة واضحة عن الأوضاع العامة للعصر المملوکی وحیاة الناس فی ذلک العصر. چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده فارسی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده عربی:لیست الصلة التأریخیة بین الفرس و العرب، سواءا قبل الاسلام و بعده، مکتومة علی أهل الثقافة والادب. إن حرکة التاثیر و التأثر المتبادل بین الشعبین، لها تأریخ طویل بمدی هذه العلاقة و أبعادها المختلفة. و الأدب المقارن یهدف إلی کشف هذه التیارات و وصفها وتحلیلها. مازالت اللغة الفارسیة و مفاخرها مصدر تأثیر فی الأدب العربی. و کان لها منزلة سامیة عند العرب، خاصة عند مفکریهم و کبار أدباءهم. یبدو أن الدراسة المقارنة حول العراق، لاتخلو من الفائدة، و ذلک بصفتها دولة مجاورة، و مع الأخذ بعین الإعتبار القواسم المشترکة الثقافیة و العقائدیة و التأریخیة التی تجمعنا. إن اللغة الفارسیة و آدابها تحتل مکانة سامیة عند شعراء هذه الدراسة (الزهاوی، والرصافی، والنجفی، والجواهری) و تعتبر ینبوعا استوحی منه الکثیر منهم. و قد ألزم معظمهم أنفسهم علی تعلمها. کما یرون أن الأدب الفارسی یضارع الأدب الغربی، و حتی أبعد من ذلک فی أنه أکثر قرابة إلی الروح العربی. لیس فی خلفیة أدبهم أو ظاهره أی صراع و معاداة علی اللغة الفارسیة و آدابها أو القومیة الفارسیة. للعلاقات الودیة و الإقامات فی ایران، من جانب بعض الشعراء دور کبیر فی توسیع و تعمیق هذه التأثیرات. هذه المقالة باعتمادها علی المنهج الوصفی و التحلیلی تتطرق إلی إجابة لهذا السؤال الرئیسی: ما هی مکانة اللغة الفارسیة و آدابها و مفاخرها العلمیة و الأدبیة فی شعر هولاء الشعراء؟ چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده عربی:مشهد القصة یبین المکان و الزمان و البیئة التی یحدث فیها «العمل القصصی». للمشهد أهمیة بالغة فی القصة، لأن القصة لابد أن تحدث فی مکان و زمان. و قصة سلیمان (ع) إضافة إلی أن للمشهد و خلق المشهد أهمیة فائقة فیها، أدت دورا أکثر فنیة بالنسبة إلی القصص البشریة، بحیث أثر المشهد علی أفعال شخصیات القصة و تأثر بها، و وجه أعمالها و سبب التعامل بین شخصیات القصة و المشاهد. یبدو اختلاط الزمان و المکان و استحالة فصلهما فی هذه القصة بوضوح. فی المقطع التاسع و العاشر، وضع المشهد معادلا للقصة کلها، فلا یملک جمیع سمات خلق المشهد الفنی و الأدبی فی قشرها الخارجی فحسب، بل تؤدی دورا خارقا للعادة فی قشرها الداخلی. چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:در متون دینی و به خصوص در قرآن کریم، توجه خاصی به جوارح انسانی شده که در نوع بیان، شرح وظایف و تقدیم و تاخیر آن ها نکته ها نهفته و رازها تعبیه شده است. در میان این اعضا، "قلب" و مترادف های آن، جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده اند. اگرچه تمام اعضای بدن انسان و در مرتبه بالاتر، قلب او، صفات و کارکردهای اعجاب برانگیزی داشته و اخیرا متخصصانی چون "مایکل رزن" گفته اند که قلب، هزاران سلول عصبی دارد که وظیفه ذخیره اطلاعات را به عهده دارند، هیچ کدام از این گفته ها نمی تواند دلیلی بر کاربرد غیرمجازی قلب در قرآن کریم باشد. در این میان، محققانی با غفلت از ادله عده زیادی از مفسران قرآن کریم مبنی بر کاربرد مجازی واژه قلب، تنها بر اساس شواهدی از کشفیات علمی، به گونه جزمی بیان کرده اند که کاربرد قلب در قرآن مجید حقیقت است، نه مجاز. نویسندگان مقاله حاضر، ضمن رد نکردن این کشفیات، ثابت خواهند کرد که با فرض درستی آن یافته ها کاربرد قلب در قرآن، مجاز است نه حقیقت. این مقاله، اثبات کرده است که قلب انسان اگرچه از نظر فیزیولوژیکی وظایف مهمی را برعهده دارد، نمی تواند از قدرت درک و تفقه برخوردار باشد، زیرا ایمان انسان که یک امر ماندگار و قلبی است پس از مردن او و نابود شدن این تکه گوشت مادی، از بین نرفته و کماکان پابرجاست. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:خاقانی شروانی (520 -595 هـ.ق) از شاعران توانمند سبک آذربایجانی است که به دو زبان فارسی و عربی شعر سروده است. باوجود روند رو به رشد خاقانی پژوهی در دو دهه اخیر، توجه چندانی به سروده های عربی این شاعر توانمند نشده است. این امر، موجب شده قضاوت درست درباره خاقانی و اندیشه های او یک سویه و تنها با توجه به سروده های فارسی او صورت گیرد. پژوهش حاضر در این راستا و به منظور رفع این خلاء بر آن است که به پرسش های زیر پاسخ دهد: 1. سروده های عربی و فارسی خاقانی از نظر مضمون چه تشابه ها و تفاوتهایی دارند؟2. دلیل نبود توجه کافی به سروده های عربی خاقانی چیست؟ روش پژوهش، کیفی است و نتایج با تحلیل محتوی، به شیوه کتابخانه ای و سندکاوی بررسی شده است. نتایج، نشان می دهد، با این پژوهش می توان به درک درست تری از اندیشه های خاقانی دست یافت و زمینه را برای پژوهش بهتر در مورد سروده های وی فراهم آورد. چکیه عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:مطالعه استعاره یکی از کانونی ترین محورهای رویکرد معنابنیاد زبان شناسی شناختی است. بر اساس نظریه شناختی لیکاف و جانسون (1980) در باب استعاره، جایگاه استعاره نظام مفهومی ای است که بر اساس آن می اندیشیم و عمل می کنیم. زبان نیز از آنجا که برگرفته از فرایندهای ذهنی است، کاملا استعاری است. به این ترتیب، بر اساس استعاره، دیگر صرفا یک آرایه ادبی نیست که وظیفه اش تنها زینت کلام باشد. در این نظریه، استعاره به هر نوع مفهوم سازی یک حوزه مفهومی در قالب حوزه مفهومی دیگر اطلاق می شود. اصول نظریه را می توان در قالب هشت فرض اصلی همه جا حاضر بودن، حوزه ها، مدل، یک جهتی بودن، تغییرناپذیری، ضرورت، خلاقیت و تمرکز خلاصه کرد.محدودیت بررسی های استعاره در متون مذهبی ای همچون نهج البلاغه به جنبه های زیبایی شناختی آن، نگارنده را بر آن داشت تا در چارچوب نظریه معاصر استعاره، ضمن بررسی اصول این نظریه، به تحلیل مفهومی استعاره های نهج البلاغه و بازسازی مدل های شناختی آن ها بپردازد. یافته های این مقاله، که حاصل استخراج برخی از استعاره های نهج البلاغه، بر اساس تعریف نظریه معاصر استعاره و تحلیل آن در چارچوب این نظریه است، ضمن تایید اصول نظریه شناختی استعاره، فراوانی بسیار استعاره ها و ضرورت شناختی آن ها در نهج البلاغه را نشان می دهد. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

از جمله ویژگی های زبانی شعر امل دنقل، «هنر ناسازواری» است که غالبا با فراخوانی میراث ادبی و تاریخی- دینی و دگرگونی آن ها با دلالت های معاصر، به صورت متناقض بیان می شود. هدف بنیادی امل دنقل از به کارگیری این گونه زبانی، بیان اوضاع و شرایط سیاسی شکست حاکم بر مصر است که شاعر با شم قوی سیاسی دنبال کشف، نقد و اصلاح آن ها است. احساس تناقض دنقل، ریشه در گذشته پرفراز و نشیب تولد و نمو ناهنجار سیاسی اش دارد، اما در کنار آن، تقارن حیات شعری سیاسی وی همراه رشد این فن، به پیشدستی اش در گزینش این جادوی زبانی برای بیان مقاصد خودکمک کرد. او با چنگ زدن به میراث عربی دنبال مجالی بود که گذشته طلایی را در مقابل شکست حاضر عربی قرار داده تا تفاوت شرایط فعلی را با وضعیت آرمانی پررنگ کند. وی زبان ناسازواری را در سه سطح لفظی و جمله و خصوصا اندیشه، به کار گرفت و با دگرگونی در متون دینی و ادبی میراثی و ایجاد ارتباط بینامتنی بین متن غایب و متن حاضر که بیشتر از نوع حوار است، شورشی فکری- زبانی را در قالب ادب پایداری به پا داشت در این مقاله، پژوهشگر به دنبال کشف دامنه تاثیر شرایط سیاسی اجتماعی جامعه مصری-عربی بر ساختار زبان شعر امل دنقل با هدف نشان دادن میزان توفیق هنر ناساز شاعر به عنوان عنصر غالب زبانی در نقد شرایط سیاسی دهه های شصت و هفتاد قرن بیستم است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.