پژوهش های زراعی ایران
سال:1387 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:35

سالهاست که باکتریهای جنس آزوسپیریلوم به عنوان عامل محرک رشد گیاهان خانواده غلات معرفی شده اند. تولید فیتوهورمونها، بویژه اکسین، به عنوان یکی از مهمترین عوامل افزایش عملکرد در گیاهان تلقیح شده شناخته شده است. بر همین اساس تعداد 52 جدایه باکتری از ریشه گیاهان این خانواده جداسازی، شناسایی و خالص سازی شدند و پس از انجام آزمون های کیفی و کمی تولید اکسین به روش رنگ سنجی، اثرات جدایه برتر بیوسنتز کننده اکسین بر روی گیاه ذرت شیرین مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بخش جداسازی باکتری از ریزوسفر نشان دادند که احتمال دستیابی به باکتریهای این جنس پایین و در حدود 17% بوده است. بعلاوه اینکه در آزمون کیفی 2/31% و در آزمون کمی تمامی جدایه ها توانایی تولید اکسین را دارا بودند. در قسمت آزمون گلخانه ای، تیمار باکتریایی اثر معنی داری بر روی وزن تر بلال، وزن خشک ریشه و کل اندام هوایی و نیز میزان نیتروژن و فسفر گیاه بر جای گذاشت. افزایش سطح و وزن خشک ریشه در مقایسه با تیمار شاهد و در نتیجه بالا رفتن سطح جذب مواد غذایی، یکی از دلایل افزایش عملکرد در گیاهان تلقیح شده در نظر گرفته شد. در مجموع، نتایج گلخانه ای این تحقیق در تایید نتایج درون شیشه ای نشان داد که باکتری های آزوسپیریلوم برای گیاه ذرت شیرین سودمندی نسبتا مناسبی داشته است.

به منظور بررسی اثر بقایایی زعفران (کورم و اندام هوایی) بر رشد چهار گیاه زراعی گندم، چاودار، ماش و لوبیا که در تناوب با آن قرار می گیرد تحقیقی در سال 1384 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایش اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. گیاهان زراعی بعنوان فاکتور اصلی، کورم و اندامهای هوایی زعفران و مقدار بافت های زعفران اضافه شده به خاک (25/4، 15، 30 و 75 گرم بافت زعفران در 5/1 کیلوگرم خاک گلدان) بعنوان فاکتور فرعی و در قالب فاکتوریل در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اندام و مقدار بافتهای اضافه شده زعفران به خاک تاثیر معنی داری بر کلیه صفات مورد مطالعه در 4 گیاه زراعی داشت. با افزایش مقدار بافتهای اندام هوایی زعفران اضافه شده به خاک، نسبت به شاهد درصد کلروفیل، ارتفاع، سطح برگ، بیوماس اندامهای هوایی و ریشه افزایش یافت اما با افزایش مقدار بافت کورم زعفران اضافه شده به خاک نسبت به شاهد همه صفات مورد مطالعه کاهش یافتند. گیاهان تابستانه (ماش و لوبیا) در مقایسه با گیاهان زمستانه (گندم و چاودار) کمتر تحت تاثیر تنش مواد موجود در بافتهای زعفران قرار گرفتند. در مجموع نتایج این آزمایش نشان داد که بافتهای کورم زعفران بر گیاهان زراعی مورد مطالعه، اثر آللوپاتی منفی، ولی برگهای زعفران اثر تحریک کنندگی دارد.

بررسی تنوع ژنتیکی جوامع گیاهی همواره برای اصلاح کنندگان گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در این مطالعه تعداد 64 ژنوتیپ از نظر 14 صفت زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. ضرایب تنوع فنوتیپی برای تعدادی از صفات بالا بود که بیانگر وجود تنوع قابل قبول در صفات مورد بررسی می باشد. نتایج حاصل از تجزیه مولفه های اصلی حاکی از نقش 6 مولفه در توجیه 66/74 درصد از تنوع کل داده بود. مولفه اول در ارتباط با صفات زایشی از جمله تعداد کل دانه در خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه، تاریخ 50 درصد گلدهی و طول خوشه بود. در مولفه سوم مدت زمان رسیدن کامل با 730/0- اثرات منفی بر عملکرد خواهد داشت. بررسی ضرایب همبستگی بین صفات مورفولوژیکی رابطه منفی و معنی دار بین زودرسی و ارتفاع بوته را نشان داد که بیانگر این است که ارقام زودرس، ارتفاع بوته بلندتری داشتند. نتایج حاصل از رگرسیون مرحله ای برای توجیه زودرسی بر اساس صفات زراعی مورد مطالعه، سه صفت تاریخ 50 درصد گلدهی، تعداد دانه سالم در خوشه و ارتفاع بوته را بعنوان مهمترین صفات تبیین کننده (%3/54 =R2) کل تغییرات زودرسی معرفی نمود. تجزیه خوشه ای، صفات مورد مطالعه را در دو گروه طبقه بندی کرد و صفات مرتبط با زودرسی را مجزا نمود. همچنین تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها با روش واریانس مینیمم وارد و معیار فاصله ای اقلیدسی توانست لاین ها و ارقام زراعی و بومی را در گروه های مختلف قرار دهد. ارقام بومی از لحاظ صفات مرتبط با زودرسی و اجزا عملکرد ظرفیت بالایی داشتند.

به منظور بررسی تغییرات رشد و عملکرد سه رقم گلرنگ بهاره شامل محلی اصفهان، CU1، و Gilla در سه تاریخ کاشت 15 و 30 فروردین و 14 اردیبهشت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 79-78 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. نتایج این آزمایش نشان داد که اکثر صفات مورفولوژیکی گیاه به جز ارتفاع اولین انشعاب از سطح خاک تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند، و از این نظر کاشت زودتر موجب رشد بیشتر ارقام شد. ارقام نیز از نظر تعداد گره تولیدی، ارتفاع اولین شاخه جانبی، و طول میانگره با یکدیگر تفاوت معنی داری داشتند و این تفاوت در تاریخ های مختلف کاشت ثابت بود به نحوی که روند معنی داری صفات رویشی در اثر برهمکنش ارقام و تاریخ کاشت از روند مشابه معنی داری اثر رقم پیروی کرد. ارقام گلرنگ از نظر تعداد طبق تولیدی و بارور تفاوتی معنی داری نداشتند، ولی رقم محلی اصفهان بیشترین تعداد دانه در طبق با کمترین وزن هزار دانه را دارا بود و رقم CU1 در نقطه مقابل آن قرار گرفت. کاشت زودتر سبب تولید تعداد طبق بیشتر، درصد باروی بیشتر طبق ها و تشکیل تعداد بیشتر دانه در طبق های فرعی گردید، در حالی این عامل اثری بر وزن هزار دانه نداشت. رقم Gilla از نظر تعداد طبق تولیدی و بارور، رقم محلی اصفهان از نظر تعداد کل دانه در طبق، و رقم CU1 از نظر وزن هزار دانه، به ویژه در اولین تاریخ کاشت، برتری داشتند، ولی به طور کلی رقم محلی اصفهان در تمامی تاریخ های کاشت عملکرد دانه بیشتری تولید نمود. از بین ویژگی های مورفولوژیکی گیاه، ارتفاع، قطر ساقه و تعداد شاخه جانبی همبستگی بیشتری با عملکرد دانه نشان دادند، و در کل تعداد طبق اصلی بیشترین همبستگی را با عملکرد داشت. نتایج این بررسی نشان داد کاشت رقم محلی اصفهان در اولین فرصت ممکن، به دلیل بومی بودن و تطابق پذیری بیشتر آن به شرایط ایران، امکان تولید عملکردهای بیشتری را در مقایسه با سایر ارقام فراهم می سازد.

به منظور بررسی دماهای کاردینال علفهای هرز سلمه(Chenopodium album) ، خرفه (Portulaca oleracea) و علف خرچنگ (Digitaria sanguinalis) و امکان پیش بینی زمان ظهور آنها در مزرعه، آزمایشی با طرح کاملا تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار در آزمایشگاه تحقیقات علفهای هرز دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1384 به اجرا در آمد. بذرها علفهای هرز تحت تیمارهای دمایی ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتی گراد در دستگاه جوانه زنی با رطوبت نسبی 50 درصد و روشنایی کامل به مدت 14 روز قرار گرفتند. بذرها جوانه زده هر روز شمارش شدند و سپس سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی محاسبه و نمودار دماهای کاردینال جوانه زنی علفهای هرز فوق ترسیم شد. نتایج این بررسی نشان داد که تاثیر درجه حرارت بر روی سرعت و درصد جوانه زنی بذرها هر سه گونه، معنی دار بود. دماهای کاردینال شامل دمای پایه(Tb) ، دمای بهینه (To) و دمای بیشینه (Tc) برای علف خرچنگ  به ترتیب 16/14 ،6/25 و 3/41، برای گیاه سلمه به ترتیب 4، 5/29 و 3/43 درجه سانتی گراد و برای گیاه خرفه به ترتیب 8/11 ، 35 و 3/49 درجه سانتی گراد می باشد. این نتایج حاکی از آن است که علفهای هرز به دلیل اختلافات فیزیولوژیکی و در نتیجه سرعت رشد اولیه متفاوت دارای اوج جوانه زنی متفاوتی می باشند و بسته به زمان، قدرت استقرار آنها متفاوت است.

به منظور تعیین تراکم و تاریخ کاشت مناسب گیاه همیشه بهار آزمایشی در سال 1384، در مزرعه آموزشی تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده، طرح اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بود. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تاریخ کاشت (10 فروردین، 25 فروردین و 10 اردیبهشت) در کرت اصلی و سه فاصله روی ردیف (10، 20 و 30 سانتیمتر) در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت و تراکم دارای اثر معنی دار بر روی عملکرد گل خشک و عملکرد دانه بود. تاریخ کاشت های 10 و 25 فروردین عملکرد گل خشک بیشتری از تاریخ کاشت 10 اردیبهشت داشتند. همچنین تاریخ کاشت 10 فروردین بیشترین عملکرد دانه را داشت. در بین سه فاصله کاشت، فاصله روی ردیف 10 سانتیمتر بیشترین عملکرد گل خشک و دانه را داشت. در این آزمایش با تاخیر در کاشت، شاخص برداشت گل و دانه افزایش معنی داری نشان داد. شاخص برداشت گل در بوته به طور معنی داری تحت تاثیر تراکم قرار نگرفت، اما شاخص برداشت دانه در بوته با افزایش تراکم کاهش معنی داری نشان داد.

قارچ های مایکوریزا بعنوان بخشی از تنوع زیستی خاک، نقش قابل توجهی در کارکردهای اکوسیستم ایفا می کنند. برای تعیین وجود، فراوانی و تنوع قارچ های مایکوریزا و همچنین اثر فعالیت های کشاورزی بوم نظام زراعی اصلی استان خراسان بر قارچ های مایکوریزا، مطالعه ای در سه منطقه متفاوت از نظر میانگین درجه حرارت و بارندگی سالیانه در شهرستان های شیروان، مشهد و گناباد انجام شد. دو سیستم کشاورزی کم نهاده و پرنهاده گندم و سیستم طبیعی در هر منطقه به عنوان اکوسیستم های مورد مطالعه انتخاب گردیدند. مصرف نهاده های کشاورزی ملاک تمایز مزارع در سیستم های کشاورزی بود، به طوریکه مزارع سیستم کم نهاده و پرنهاده در هر منطقه به ترتیب بر اساس کمترین و بیشترین مقدار مصرف نهاده ها انتخاب گردیدند. در هر منطقه از خاک مزارع گندم کم نهاده و پرنهاده و سیستم طبیعی نمونه گیری انجام شده و درصد مواد آلی خاک و تعداد اسپور قارچ های مایکوریزا تعیین شد. درصد مواد آلی خاک در همه مناطق و سیستم های مورد مطالعه پایین بود و تحت تاثیر فعالیت های کشاورزی افزایش معنی داری نشان داد. میانگین تعداد کل اسپور مایکوریزا در مناطق شیروان، مشهد و گناباد به ترتیب 118، 99 و 76 عدد در هر گرم خاک خشک بوده و تحت تاثیر منطقه مورد مطالعه تفاوت معنی داری داشت. تعداد کل اسپور مایکوریزا تحت تاثیر مواد آلی خاک و تولیدات گیاهی در سیستم های مورد مطالعه نیز تفاوت معنی داری داشته و سیستم های کشاورزی برتری قابل توجهی بر سیستم های طبیعی نشان دادند. غنای گونه ای قارچ های مایکوریزا در سیستم های پرنهاده و طبیعی گناباد 4 و در سایر سیستم های مورد مطالعه 5 بود. توزیع فراوانی گونه های قارچ مایکوریزا در مناطق و سیستم های مورد مطالعه نیز تفاوت معنی داری داشت. بر اساس نتایج، قارچ های مایکوریزا در خاک سیستم های مورد مطالعه حضور قابل توجهی دارند و فعالیتهای کشاورزی باعث بهبود شرایط برای ایجاد همزیستی و بهره وری از کارکردهای آنها گردیده است، اما سودمندی این همزیستی مستلزم شناخت گونه های موثر و توجه به آنها در مدیریت سیستم های کشاورزی است.

کاربرد کودهای بیولوژیک به ویژه باکتری های محرک رشد گیاه و قارچ میکوریزا به جای مصرف کودهای شیمیایی از مهمترین راهبردهای تغذیه ای در مدیریت پایدار بوم نظام های کشاورزی می باشد. به منظور بررسی تاثیر مایه تلقیح باکتری های ازتوباکتر (Azotobacter paspali)، آزوسپیریلوم (Azospirillum brasilense) و قارچ همزیست میکوریزا (Glomus intraradaices) بر رشد گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) آزمایشی در بهار سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل:(A)  ازتوباکتر، (B) آزوسپیریلوم، (C) میکوریزا، A+C، B+C، A+B،A+B+C  و شاهد بودند. مقدار 15 میلی گرم از هر مایه تلقیحی برای 110 گرم بذر به ازای هر تیمار به جز شاهد و به صورت تلقیح قبل از کاشت به کار برده شد. نتایج آزمایش نشان داد که تلقیح بذر سیاهدانه با کودهای بیولوژیک باعث افزایش معنی دار ارتفاع گیاه، شاخص سطح برگ، حداکثر تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول در مقایسه با شاهد شد. ارتفاع گیاه در تیمار ترکیبی آزوسپیریلوم و قارچ نسبت به سایر تیمارهای مورد آزمایش بیشتر بوده و بیشترین ارتفاع گیاه در 89 روز پس از سبز شدن مشاهده شد. حداکثر و حداقل شاخص سطح برگ در 82 روز پس از سبز شدن به ترتیب برای تیمار آزوسپیریلوم و میکوریزا و شاهد برابر 37/0 و 22/0 بدست آمد. بیشترین و کمترین میزان تجمع ماده خشک در 89 روز پس از سبز شدن به ترتیب در تیمار ترکیبی آزوسپیریلوم و میکوریزا و شاهد برابر 0/66 و 3/38 گرم در متر مربع حاصل شد. حداکثر و حداقل مقادیر سرعت رشد محصول در 82 روز پس از سبز شدن به ترتیب در تیمارهای آزوسپیریلوم و قارچ و شاهد برابر با 5/14 و 8/5 گرم در متر مربع در روز بدست آمد. همچنین، بیشترین و کمترین سرعت آسیمیلاسیون خالص در 61 روز پس از سبز شدن به ترتیب در تیمار دوگانه آزوسپیریلوم و قارچ و شاهد معادل با 2/47 و 7/39 گرم در متر مربع برگ در روز حاصل شد.

نیکل یکی از فلزات سنگین است که خصوصیات سمی و حتی کشندگی آن برای انسان، حیوانات و گیاهان تایید شده است. البته برخی از گیاهان به عنوان گیاهان انباشته کننده این عنصر معرفی شده اند و در تعداد اندکی نیز نیکل به عنوان فلزی سودمند در رشد آنها شناخته شده است. بنابراین بررسی تاثیر نیکل بر رشد گیاه دارای اهمیت است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر غلظتهای مختلف نیکل بر رشد و خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه جعفری، در شرایط کنترل شده انجام شد. جوانه زنی بذرهای جعفری در ژرمیناتور انجام گرفت و نشاهای گیاهی به محلول های کشت منتقل گردیدند و در محلول غذایی هوگلند حاوی غلظتهای: 0، 25/0، 5/0، 75/0، 1، 5/1، 2 و ppm 4 نیکل (نیترات نیکل) و در هفت تکرار رشد داده شدند. دوازده هفته پس از اعمال تیمارها، خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی شامل: مقدار کلروفیل، بیوماس گیاهی، طول ریشه و بخش هوایی، سطح برگ، تعداد برگها، مقاومت روزنه ها و مقدار نیکل در بخش هوایی و ریشه ها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که سطوح مختلف غلظت نیکل، تاثیر معنی داری بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی ریشه و اندام هوایی شامل: وزن خشک و تر ریشه و اندام هوایی، طول ریشه، طول بخش هوایی، تعداد برگ، سطح برگ و عدد SPAD داشت. در این آزمایش با افزایش غلظت نیکل، مقدار کمی تمامی صفات فوق الذکر به طور معنی داری نسبت به تیمار شاهد کاهش یافتند. همچنین نتایج حاصل نشان داد که با افزایش غلظت نیکل، مقاومت روزنه ها نسبت به تیمار شاهد بصورت معنی داری افزایش یافت که نتیجه آن کاهش تولید بیوماس ریشه و اندام هوایی است. علایم مورفولوژی سمیت نیکل به صورت نکروزه شدن برگ ها، کاهش قطر ریشه و انشعابات آن و همچنین تغییر رنگ ریشه ها قابل ملاحظه بود.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد، اجزا عملکرد دانه و درصد روغن دانه گیاه کرچک مطالعه ای در سال زراعی 83- 82 با استفاده از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای این آزمایش عبارت بودند از ترکیبی از چهار سطح تاریخ کاشت (شامل 18 فروردین، 2 اردیبهشت، 17 اردیبهشت و 1 خرداد) و چهار سطح کودهای آلی و شیمیایی (شامل کود گاوی، کود کمپوست هر یک به مقدار 30 تن در هکتار و کود شیمیایی (100 کیلوگرم در هکتار ازت و 250 کیلوگرم در هکتار فسفر) و تیمار بدون کود (شاهد)) بود. نتایج این بررسی نشان داد که با تاخیر در کاشت عملکرد دانه؛ درصد روغن دانه و عملکرد روغن کاهش یافت ولی از نظر آماری اختلاف معنی داری بین تاریخهای دوم اردیبهشت، هفدهم اردیبهشت و اول خرداد مشاهده نشد. شاخص برداشت و وزن صد دانه تحت تاثیر هیچیک از تیمارها اعم از تاریخ کاشت و تیمارهای کودی قرار نگرفت. بیشترین تعداد شاخه های جانبی، تعداد گل آذین های بارور، تعداد کپسول بارور در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن کاه و کلش در تاریخ کاشت 17 اردیبهشت و تیمار کود شیمیایی حاصل شد. نتایج این بررسی نشان داد که بیشترین درصد روغن، عملکرد دانه و عملکرد روغن در تیمارهای کود کمپوست و کود شیمیایی و در تاریخ کاشت 18 فروردین بدست آمد.

جهت بررسی اثرات تاریخ های کاشت و رژیمهای آبیاری بر خصوصیات زراعی و عملکرد یک رقم نخود (رقم ILC3279)، آزمایشی در سال زراعی 81 - 1380 در مزرعه آموزشی تحقیقاتی آموزشکده کشاورزی شهید رجایی نیشابور اجرا شد. آزمایش مورد نظر بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. کرتهای اصلی شامل چهار رژیم آبیاری (عدم آبیاری در طول فصل رشد (رژیم دیم)، یک بار آبیاری بهاره (اول گلدهی)، دو بار آبیاری بهاره (شروع گلدهی و 50% گلدهی) و فاریاب) و کرتهای فرعی دارای چهار تاریخ کاشت (پاییزه، انتظاری، بهاره و تاخیری) منظور شدند. در این آزمایش کشت تاخیری با رژیمهای آبی دیم, یک بار آبیاری بهاره و دو بار آبیاری بهاره خشک شدند و فقط کشت تاخیری با رژیم آبی فاریاب باقی ماند. بر اساس نتایج حاصله افزایش آب آبیاری توانست ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، فاصله بین گره ها، تعداد گره، تعداد ساقه، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلافهای دو دانه ای، یک دانه ای و پوک، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن صد دانه و عملکرد را افزایش دهد. با افزایش طول دوره رشد، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد گره، تعداد ساقه، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلافهای (دو دانه ای و پوک)، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته افزایش یافت. در این میان کشت پاییزه بالاترین عملکرد را نسبت به تاریخهای کاشت دیگر داشت و کشت تاخیری نسبت به کشت انتظاری و بهاره دارای عملکرد بیشتری بود. گیاهان کشت پاییزه با رژیم آبی فاریاب نسبت به سایر تاریخهای کاشت و رژیمهای آبی از ارتفاع بوته، تعداد گره، تعداد ساقه، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلافهای یک دانه ای و پوک، تعداد دانه در بوته و عملکرد بیشتری برخوردار بودند. کشت بهاره با رژیم آبی دیم به علت کوتاه شدن دوره رشد و کاهش آب قابل دسترس دارای ارتفاع بوته، تعداد گره، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلافهای یک دانه ای، تعداد دانه در بوته، وزن دانه، وزن صد دانه و عملکرد کمتری بود.

این مطالعه برای ارزیابی و تشخیص منابع تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در ارقام بادام زمینی طرح ریزی شد. پانزده صفت مورفولوژیک و زراعی در 39 رقم بادام زمینی اندازه گیری شد. این صفات شامل عملکرد روغن، وزن یکصد دانه، وزن یکصد غلاف، طول و عرض دانه، طول و عرض غلاف، تعداد دانه در غلاف، نسبت وزن دانه به وزن غلاف، نسبت حجم دانه به حجم غلاف، درصد روغن، تعداد غلاف در بوته، طول و عرض برگچه و نسبت طول به عرض برگچه بود. مجموعه اعداد حاصل به وسیله تجزیه تشخیص کانونیکی (CDA) در ترکیب با روش کلاستر بندی تجزیه شدند. در این مطالعه، دو متغیر کانونیکی معنی دار بودند و متغیر کانونیکی که شامل وزن یکصد دانه، عملکرد روغن، وزن یکصد غلاف، نسبت حجم دانه به حجم غلاف و تعداد غلاف در بوته بود، بیشترین نقش را در تفکیک ارقام داشت. متغیر های کانونیکی برای گروه بندی ارقام به 3 زیر گروه مورد استفاده قرار گرفتند. تجزیه تشخیص کانونیکی در شناسایی تنوع ژنتیکی و صفاتی که بهترین توصیف را از تنوع بین ارقام داشتند، مفید واقع شد. تجزیه کلاستر نیز ارقام را به گروه های مشابه تفکیک نمود.

به منظور بررسی اثرات تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد علوفه و دانه کوشیا (Kochia scoparia L. Schrad) آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در زمان در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1386 در مزرعه تخقیقات شوری قطب علمی گیاهان زراعی ویژه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در کیلومتر 15 جاده مشهد-سرخس به اجرا در آمد. کرت اصلی شامل چهار سطح تراکم (10، 20، 30 و 40 بوته در مترمربع) و کرت های فرعی شامل تعداد چین (بدون برداشت، یکبار برداشت و دو بار برداشت) بود. در هر چین عملکرد ماده خشک، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه ودر انتهای فصل رشد علاوه بر صفات فوق، عملکرد دانه و وزن هزار دانه نیز تعیین گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که تراکم 30 بوته در مترمربع دارای بیشترین عملکرد ماده خشک، وزن خشک برگ و وزن خشک ساقه است. همچنین چین اول از نظر عملکرد ماده خشک، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه نسبت به چین دوم برتری داشت و اثر متقابل چین در تراکم نیزدر وزن خشک برگ معنی دار گردید. در انتهای فصل رشد و پس از رسیدگی فیزیولوژیکی مشخص گردید که بین سطوح محتلف تراکم از نظر ارتفاع بوته و تعداد شاخه اختلاف معنی داری وجود ندارد، ولی تراکم 30 بوته در متر مربع بهترین تراکم از نظر تولید ماده خشک، وزن خشک برگ و وزن خشک ساقه بود و تراکم 20 بوته در مترمربع بهترین تراکم جهت تولید دانه در این گیاه است.

در این آزمایش تحمل به سرمای 14 رقم گندم در شرایط مزرعه مورد مطالعه قرار گرفت. ارقام آنزا، بزوستایا، پیشتاز، توس، زاگرس، زرین، شهریار، فلات، قدس، گلنسون، مارون، نوید، نیک نژاد و ام ـ وی ـ17 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در پاییز سال زراعی 84-1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد کشت شدند. کاشت بر روی ردیف های 5 متری و با تراکم 400 بوته در متر مربع انجام گرفت. مرحله رشدی گیاه و عدد کلروفیل متر قبل از سرمای زمستان، درصد بقا زمستانه و ارتفاع بوته، اجزا عملکرد و عملکرد دانه نیز در پایان فصل رشد اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که در شرایط مزرعه با وجود سرمای نسبتا شدید (-9.2oC) اغلب ارقام قادر به تحمل شرایط زمستان سال آزمایش بودند و تنها ارقام زاگرس و مارون به ترتیب با 3/93 و 3/73 درصد بقا، متحمل خسارت زمستانه شدند. رقم توس بیشترین عملکرد دانه و زاگرس و مارون کمترین عملکرد را داشتند. عملکرد دانه با تعداد سنبلچه در سنبله (r=0.85***) و وزن هزار دانه (r=0.85***) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. نتایج نشان داد که رقم گلنسون بیشترین و مارون کمترین میزان تحمل به سرما را دارا بودند. 

به منظور بررسی و پی جویی مقاومت به علف کشهای بازدارنده ACCase در توده های علف هرز فالاریس مشکوک جمع آوری شده از مزارع گندم دو استان فارس و گلستان، آزمایش دز-پاسخ در گلخانه تحقیقاتی دانشکده دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نتایج نشان داد که توده های AR، SR3، MR4، FR2، FR4 و FR8 از استان فارس و GR2-1 از استان گلستان با درجات مختلفی به علف کش دایکلوفوپ-متیل مقاوم شده اند. وجود سطوح مختلف مقاومتی، احتمالا بدلیل وجود مکانیسم های متفاوت مقاومت به این علف کش در توده های یاد شده می باشد. توده های AR، SR3 و MR4 به علف کشهای بکار برده شده دارای مقاومت عرضی بوده و بین 11-5 برابر به علف کش دایکلوفوپ-متیل و 8-7 برابر به کلودینوفوپ-پروپارژیل مقاوم شده اند. در این بین توده SR3 بالاترین درجه مقاومت را به هر دو علف کش نشان داد.

به منظور بررسی توارث پذیری و نحوه عمل ژن یا ژن های دخیل در مقاومت به ویروس موزائیک معمولی لوبیا، چهار تلاقی بین ژنوتیپ های مختلف لوبیا قرمز با درجات مختلف مقاومت نسبت به BCMV انجام شد و نتاج نسل اول جهت تولید نسل دوم خودبارور شدند. همچنین برای تولید نتاج، تلاقی برگشتی، بوته های نسل اول با هر یک از والدین تلاقی داده شد سپس تمام نسل ها (والدین، نسل اول، نسل دوم و تلاقی های برگشتی با هر دو والد) برای هر یک از تلاقی ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط گلخانه کشت گردیدند. عمل آلوده سازی در مرحله 2 برگی و نمونه برداری جهت آزمون الایزا 3 هفته پس از آلودگی انجام گردید. نتایج تجزیه میانگین نسل ها و تجزیه واریانس نسل ها نشان داد که اجزا افزایشی و اپیستازی نقش مهمی در صفت مقاومت به BCMV دارند. معنی دار شدن اثرات اپیستازی و تخمین ژن های در حال تفرق در والدین نشان داد که بیش از یک ژن در کنترل این صفت در این تلاقی ها دخالت دارد. همچنین متوسط توارث پذیری عمومی و خصوصی تلاقی ها به ترتیب 77 و 64 درصد تخمین زده شد که این مطلب نیز اهمیت اثر افزایشی و موثر بودن عمل گزینش در پروژه های اصلاحی در رابطه با این صفت را تایید می کند.

به منظور ارزیابی شبیه سازی اثر کاهش سطح برگ، بر عملکرد کمی و کیفی چغندرقند آزمایشی درسال زراعی 84-1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام گرفت. در این آزمایش چهار سطح شدت برگ زدایی، صفر، 30، 60 و 100 درصد، و شش زمان برگ زدایی 26 اردیبهشت، 10 خرداد، 28 خرداد، 18 تیر، 9 مرداد و 29 مرداد به صورت آزمایش کرت های خرد شده با اختصاص زمان برگ زدایی به کرت های اصلی و شدت برگ زدایی به کرت های فرعی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که عملکرد ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام های هوایی و عملکرد قند ناخالص تحت تاثیر زمان برگ زدایی قرار گرفت، در حالیکه زمان برگ زدایی تاثیری بر درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، درصد قند ملاس و عملکرد قند خالص نداشت. برگ زدایی در مراحل میانی دوره رشد تاثیر بیشتری بر صفات مورد اندازه گیری داشت و اثرات برگ زدایی زودهنگام و یا دیرهنگام بسیار کمتر بود. تیمارهای 30، 60 و 100 درصد برگ زدایی سبب کاهش معنی دار عملکرد ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام های هوایی، درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص در مقایسه با تیمار شاهد (عدم برگ زدایی) شد ولی درصد قند ملاس در اثر تیمارهای فوق افزایش یافت. درصد قند ناخالص و درصد قند خالص نیز تحت تاثیر اثر متقابل زمان و شدت برگ زدایی قرار گرفت.

به منظور بررسی اثر روش های مختلف مدیریت علف های هرز در چغندرقند، آزمایشی در دو سال زراعی 85-84 و 86-85 در منطقه مشهد، انجام شد. هر آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل: علف کش گلتکس +علف کش بتانال، علف کش  گلتکس+کولتیواسیون، دیسک+علف کش بتانال، دیسک+کولتیواسیون، گیاه پوششی+علف کش بتانال، گیاه پوششی+کولتیواسیون، علف کش  بتانال+وجین و در نهایت تیمار وجین کامل بود. نمونه برداری از جمعیت علف های هرز در سه مرحله، ابتدای فصل رشد، بعد از بعد از اعمال مدیریت و در انتهای فصل رشد انجام شد. در آزمایش سال اول و دوم، در بین تیمارهای مدیریتی در مرحله اول نمونه برداری، تراکم علف های هرز در تیمارهای گیاه پوششی و دیسک نسبت به دیگر تیمارها کمتر بود. اما در مرحله دوم نمونه برداری در آزمایش اول تیمار وجین کامل و دیسک+کولتیواسیون به ترتیب با 5/21 و 6/26 بوته در مترمربع و در ازمایش دوم تیمار وجین کامل و تیمار علف کش بتانال+وجین به ترتیب با 14 و 8/17 بوته در مترمربع کمترین تراکم علف هرز را داشتند. در آزمایش دوم حداقل و حداکثر عملکرد چغندرقند در تیمارهای گیاه پوششی+علف کش بتانال و وجین کامل به ترتیب با 43 و 104 تن در هکتار در مقایسه با تیمار شاهد با 3500 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. حداکثر عیار قند (19.35 درصد) در تیمار علف کش بتانال+کولتیواسیون و حداقل عیار قند (88/14درصد) در تیمار وجین مشاهده شد. البته حداکثر عملکرد قند در تیمار وجین+علف کش بتانال (85/17در هکتار) و حداقل آن در تیمار گیاه پوششی+بتانال (5/7 تن در هکتار) بدست آمد.

به منظور بررسی ویژگی های اگرواکولوژیک کلپوره، جهت اهلی سازی آن در نظامهای زراعی، ابتدا مطالعه ای در رویشگاه طبیعی در پارک ملی تندوره واقع در استان خراسان شمالی، جهت بررسی ویژگیهای بیولوژیکی آن انجام گرفت که با نمونه برداری های لازم، ویژگیهایی از قبیل تراکم، ارتفاع، زیست توده و قطر تاج آن مشخص شد. همچنین، در دو آزمایش جداگانه، خصوصیات زراعی آن در دو سال زراعی 1385-1384 و 1386-1385 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد مطالعه شد. تیمارهای مورد بررسی در آزمایش اول شامل تاریخ های مختلف کشت مستقیم بذر در سه تراکم (13، 17 و 25 بوته در مترمربع) و در آزمایش دوم شامل دو تاریخ انتقال نشا (25 مهر و 15 اردیبهشت) و سه تراکم (13، 17 و 25 بوته در متر مربع) کاشت بود. این آزمایشات به صورت طرح فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار به اجرا در آمد. در هر دو آزمایش، فاصله بین ردیف 20 سانتیمتر بود و تیمار تراکم از طریق تغییر فواصل روی ردیف (20،30 و 40 سانتیمتر) اعمال گردید. همچنین در آزمایش دیگری در سال زراعی 1386-1385، اثر سطوح مختلف کود دامی (10، 20 و 30 تن در هکتار) و فواصل آبیاری (14، 21 و 28 روز) بر ویژگی های گیاهی کلپوره،  به صورت مجزا بررسی شد. نتایج مشاهدات صحرایی نشان داد که این گیاه بیشتر در ارتفاع 1000 تا 1100 متری در خاکهایی با بافت لومی و فقیر رشد می کند. متوسط تراکم گیاه 4 بوته در واحد سطح با ارتفاع 17 سانتیمتر،  قطر تاج 15 سانتیمتر  و وزن خشک اندام هوایی 11 گرم در مترمربع بود. نتایج آزمایش های مزرعه ای نشان داد که تکثیر از طریق بذر ناموفق است و نشاهای پاییزه از جنبه های مختلف از جمله وزن خشک اندامهای هوایی بهتر از نشاهای بهاره بودند و ویژگیهای زراعی گیاه در سال دوم به مراتب بهتر از سال اول بود. علاوه برآن، رشد گیاه در شرایط زراعی از نظر اندازه گیاه و وزن خشک اندام هوایی بهتر از رویشگاه طبیعی، ولی درصد اسانس آن در سال زراعی اول به مراتب کمتر از رویشگاه طبیعی بود (50 درصد). سطوح مختلف کود دامی و فواصل آبیاری اثر معنی داری بر ویژگی های زراعی کلپوره نداشت.

به منظور مطالعه تاثیر تنش خشکی آخر فصل (دوره زایشی) بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، صفات فنولوژیک ومورفوفیزیولوژیک، 151 خانواده F3 حاصل از تلاقی بین دو رقم گندم دوروم حساس به خشکی Massara-1 و متحمل به خشکی Oste-Gata در آزمایشی طی سال زراعی 83-1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا گردید. از دو طرح مجزا بصورت بلوک های کامل تصادفی در دو شرایط آبیاری کامل و تنش رطوبتی انتهای فصل (قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی) استفاده شد. تنش خشکی تاثیر قابل توجهی بر صفات مرتبط با مرحله رشد زایشی گیاه از جمله عملکرد دانه، اجزای عملکرد، شاخص برداشت، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و محتوای نسبی آب برگ (RWC) داشت. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که در شرایط آبیاری کامل صفت عملکرد بیولوژیک و در شرایط تنش رطوبتی صفت شاخص برداشت بخش عمده ای از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. نتایج تجزیه عامل ها در دو محیط نشان داد که صفات مورد ارزیابی در عوامل پنهانی مرتبط با خصوصیات فنولوژیکی گیاه، پتانسیل تولید گیاه، اجزای عملکرد و شاخص برداشت، قامت گیاه و خواص فیزیولوژیک قابل گروه بندی هستند. درصد تغییرات توجیه شده توسط این عامل ها در دو محیط متفاوت بود بطوریکه در شرایط تنش رطوبتی صفات مرتبط با اجزای عملکرد دانه، قامت گیاه و صفات فیزیولوژیک درصد بیشتری از تغییرات صفات را در مقایسه با شرایط عدم تنش رطوبتی توجیه  کردند. تجزیه خوشه ای خانواده های مختلف در دو محیط تنش و عدم تنش رطوبتی بر اساس کلیه صفات ارزیابی شده توانست خانواده ها را در پنج گروه مجزا قرار دهد. پنج گروه ذکر شده به تفکیک شامل خانواده های دیررس، خانواده های زودرس، خانواده های دارای عملکرد بالا در شرایط تنش رطوبتی، خانواده های با افت شدید عملکرد در شرایط تنش رطوبتی و خانواده های دارای صفات فیزیولوژیک مطلوب در شرایط تنش رطوبتی بودند. توجه به فاصله ژنتیکی این گروه ها از یکدیگر می تواند در برنامه های به نژادی در جهت اهداف مختلف به کار گرفته شود.

افزایش تاثیر مدیریت و درک بهتر از پویایی جمیعت  علف های هرز، نیازمند توجه خاصی به توزیع مکانی علفهای هرز می باشد. سطوح آلودگی و توزیع مکانی علف های هرز تاج خروس خوابیده، سلمه تره و تاجریزی سیاه در 4 قطعه زمین تحت کشت ذرت هر یک به ابعاد 10*30 متر مورد بررسی قرار گرفت. نیتروژن به دو صورت کاربرد یکجا در زمان کاشت ذرت (T1وT2) و تقسیط مساوی بین زمانهای کاشت و شش برگی بکار رفت (T3وT4) یک قطعه از هر دو قطعه زمینی که روش کوددهی مشابهی در آن اعمال شد، تحت تیمار علفکش نیز قرار گرفت (T1وT3) چهار مرتبه نمونه برداری از علف های هرز در تقاطع اضلاع شبکه های مربعی 5/2 متر با فواصل 23 روز انجام شد. اولین نمونه برداری 2 تیر ماه قبل از اعمال تیمار کودسرک و علفکش در قطعات مربوطه صورت گرفت. برای مطالعه توزیع مکانی علف های هرز پارامترهای مدل مناسب سمی واریو گرام محاسبه شده و نقشه های توزیع مکانی با استفاده از کریجینگ رسم شد. سمی واریوگرام  علف های هرز مورد مطالعه در سطح قطعات و در چهار مرحله نمونه برداری، با مدلهای کروی و نمایی سازگاری داشتند و همبستگی مکانی در طول فصل رشد متوسط تا قوی بود. تاج خروس خوابیده در ابتدای فصل رشد، در تمامی قطعات به صورت علف هرز غالب مشاهده شد و سلمه تره و تاجریزی سیاه تراکم کمتری داشتند. متوسط تراکم جمعیت تاج خروس خوابیده و تاجریزی سیاه در اولین مرحله نمونه برداری در تیمارهای تقسیط کود به ترتیب بیشتر و کمتر از تیمارهای کاربرد یکجای کود بود. در مورد علف هرز سلمه تره تفاوت بارزی مشاهده نشد. کاربرد علفکش در تیمارهای مربوطه، متوسط تراکم جمعیت هر سه گونه مذکور را به نحو قابل توجهی کاهش داد؛ اگرچه هیچگاه تراکم بعد از کاربرد علفکش صفر نشد. در اکثر موارد عدم کاربرد علفکش باعث افزایش جمعیت در مرحله دوم نمونه برداری شد. در هر سه گونه تحت مطالعه، ساختار لکه ای مشاهده شد و بررسی نقشه های توزیع مکانی وجود لکه هایی با مراکز پر تراکم که به تدریج به سمت حاشیه تراکم آنها کاهش می یافت را تایید کرد. به طور کلی ساختار و موقعیت مکانی لکه ها با وجود مقداری جابجایی حفظ شد و احتمالا این مکانها محل ظهور علف های هرز سال بعد می باشند. لذا ممکن است کاربرد متناسب با مکان علف کش و بهره بری از مزایای آن امکانپذیر باشد؛ اگرچه در این باره تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

به منظور بررسی اثر زمانهای مختلف برگزدایی (20، 40، 80،60 و 100 روز پس از کاشت) و نیز شدت آن (0، 30، 66 و 100 درصد) روی رقم تری وی کراس 647 آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1384 انجام گرفت. کرتهای اصلی شامل زمانهای برگزدایی و کرتهای فرعی شامل شدتهای برگزدایی بود. برای این منظور در فواصل زمانی مذکور مقدار برگ در حد 33 درصد، 66 درصد و 100 درصد از تمام برگهای بوته های یک کرت قطع شد و در پایان آزمایش صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک از قبیل تعداد برگ در بوته، وزن خشک کل و اجزای گیاهی، عملکرد و اجزای آن و نیز شاخص برداشت مورد ارزیابی قرار گرفت. به طور کلی نتایج نشان داد که برگزدایی در مراحل اولیه (20 و 40 روز) و آخر رشد (100 روز) تاثیری بر اکثر صفات مورد بررسی نداشت ولی در مراحل میانی دوره رشد، این صفات را تحت تاثیر قرار داد و باعث کاهش آنها شد. شدت برگزدایی نیز تا حد 66 درصد تاثیری بر این صفات نداشت ولی در سطح 100 درصد آنها را کاهش داد. بدین ترتیب به نظر می رسد با قطع کمی بیش از 50 درصد برگ، گیاه بتواند خود را ترمیم نماید ولی در 100 درصد امکان ترمیم کامل وجود نداشته است. از نظر زمانی نیز اعمال تیمار برگزدایی در 20 و 40 روز پس از کاشت تاثیر سویی بر رشد و نمو گیاه نداشت زیرا برای گیاه امکان ترمیم وجود داشته است ولی در 60 و 80 روز چنین امکانی بدست نیاورده است و در مراحل انتهایی رشد (100 روز پس از کاشت) چون گیاه رشد خود را کامل کرده است، برگزدایی تاثیر سویی بر خصوصیات رشد و نموی آن نداشته است.

به منظور استفاده توام از روش مکانیکی کنترل علف های هرز (خاکورزی) و سمپاشی نواری برای کاهش مصرف علف کش در زراعت چغندرقند، آزمایشی مزرعه ای در سال 1384 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی (اراک) به اجرا درآمد. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار و 4 تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل، خاکورزی بین ردیفی در دو سطح (با و بدون خاکورزی) و فاکتور فرعی شامل نسبتهای 100، 75، 50 و 25 درصد مقدار توصیه شده مخلوط علف کشهای دسمدیفام (بتانال آ. ام.) + کلریدازون (پیرامین) به صورت پخش سراسری و نسبتهای 75،50 و 25 درصد علف کش های مذکور به صورت پخش نواری بود. ضمنا دو تیمار شاهد بدون کنترل و وجین دستی نیز به فاکتورهای فرعی اضافه شد. نتایج بدست آمده اختلاف معنی داری را در بین تیمارهای اصلی (خاکورزی و عدم خاکورزی) در مورد صفات اندازه گیری شده گیاه زراعی نشان نداد. بیشترین عملکرد ریشه و وزن کل بوته چغندرقند پس از تیمار وجین دستی از نسبتهای 100 و 75 درصد علف کش با پاشش سراسری و 75 درصد با پاش نواری بدست آمد. درصد قند نیز در بین تیمارهای آزمایش تفاوت معنی داری نداشت. نسبت های 100 و 75 درصد علف کش در بین تیمارهای با پاشش سراسری و 75 درصد در بین تیمارهای با پاشش نواری بیشترین کاهش زیست توده و کنترل علف هرز را داشتند. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده از عملکرد ریشه و وزن کل بوته، می توان در جهت صرفه جویی از مصرف علف کش و با توجه به مسایل زیست محیطی مصرف بالای علف کش ها، از نسبت 75 درصد سراسری و نواری به جای نسبت کامل (100%) علف کش استفاده نمود.

نخود یکی از قدیمی ترین حبوبات مهم کشت شده در مناطق حاشیه ای و مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. جوانه زنی و استقرار گیاهچه نخود به عنوان یکی از محصولات زراعی مناطق خشک و نیمه خشک برای تعیین تراکم نهایی بوته در واحد سطح دارای اهمیت ویژه ای است. هدف از این پژوهش بررسی اثر چهار سطح تنش خشکی و یک تیمار شاهد بدون تنش (شامل: صفر، 4- ، 8- ، 12- ، 16- بار) بر جوانه زنی 12 ژنوتیپ نخود، با استفاده از پلی اتیلن گلایکول بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در شرایط کنترل شده، درون انکوباتور آزمایشگاه فیزیولوژی دانشگاه فردوسی در سال 1384 انجام شد. در تمام سطوح خشکی صفات رشدی شامل سرعت و درصد جوانه زنی، طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و نسبت آنها و در نهایت میزان مصرف ذخیره غذایی لپه ها، کاهش یافت و روند نزولی در آنها مشاهده شد. با توجه به تنوع صفات در پتانسیل های 4- و 8- بار، می توان گفت که این بازه، بهترین محدوده برای تعیین میزان تحمل ژنوتیپ های نخود به تنش خشکی بود و در تنش های شدید خشکی اکثر ژنوتیپ ها قادر به تولید ریشه چه و ساقه چه نبودند. به طور کلی ژنوتیپ های جم، کرج 31-60-12، ILC482 و MCC101 به شرایط خشکی پاسخ مطلوبتری دادند. با تکرار این آزمایش در مراحل دیگر رشد در شرایط مزرعه با اطمینان بیشتری می توان کشت این ارقام را در مناطق تحت تنش توصیه کرد.

بمنظور پیش بینی اثرات رقابتی تاج خروس بر عملکرد سورگوم دانه ای با استفاده از سطح برگ نسبی تاج خروس آزمایشی در سال زراعی 1384 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بصورت مدل واکنش در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تراکمهای 0 ، 2 ، 8 و 16 بوته در مترمربع تاج خروس و تراکمهای 10 ، 15 و 30 بوته در مترمربع سورگوم بودند. برای تحلیل و پیشگویی نتایج حاصل از رقابت و ضریب خسارت، از مدل سه پارامتره کراف و همکاران استفاده شد. نتایج بدست آمده حاکی از حساسیت شدید سورگوم به رقابت تاج خروس بود به طوریکه عملکرد دانه سورگوم درتراکمهای 10 ،15 و 30 بوته در متر مربع سورگوم به ترتیب 11/0، 38/0 و 22/0 کیلوگرم در متر مربع و همچنین عملکرد بیولوژیک سورگوم بترتیب 6/0، 27/1 و 1 کیلوگرم در مترمربع کاهش نشان داد. برآورد مدل از ضریب خسارت نسبی (q) ضمن دلالت بر برتری رقابتی تاج خروس حاکی از گسترش سریع سطح برگ تاج خروس نسبت به سورگوم بود. این نتایج نشان داد استفاده از مدل یاد شده ضمن تعیین ضریب خسارت نسبی می تواند روش خوبی برای توصیف داده های بدست آمده از رقابت سورگوم و تاج خروس با استفاده از سطح برگ نسبی علف هرز باشد.

به منظور بررسی تنوع گونه ای،کارکردی و ساختار جوامع علف های هرز مزارع گندم استان خراسان در مطالعه ای چهار ساله (1386-1383) تعداد 259 مزرعه در 21 شهرستان استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی از مرحله ساقه دهی تا پایان مرحله خوشه دهی گندم مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری بطور تصادفی با روش سیستماتیک و مطابق الگوی w با استفاده از کادر 5/0 × 5/0 متر مربعی انجام و تراکم، درصد فراوانی و یکنواختی علف های هرز به تفکیک جنس و گونه تعیین شد. آنالیز داده ها با استفاده از روش چند متغیره تجزیه مولفه های اصلی (PCA) انجام شد. در این بررسی 120 گونه علف هرز از 26 خانواده گیاهی شناسایی شد. خانواده های کاسنی (Asteraceae) و گندمیان (Poaceae) با 20 و 25 گونه به ترتیب بیشترین غنای گونه ای دو لپه و تک لپه ای را داشتند. همچنین علف های هرز یکساله با 89 گونه و دو ساله با 7 گونه به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد را داشتند. بیشترین تعداد گونه علف هرز در نیشابور (52 گونه) و کمترین آن در نهبندان (4 گونه) مشاهده شد. در بین شهرستانهای مورد مطالعه مشهد و قوچان با 71% بیشترین درجه تشابه و تایباد و نهبندان فاقد تشابه بودند. بیشترین شاخص های شانون و سیمپسون در اسفراین به ترتیب معادل 93/2 و 1 و کمترین آن در نهبندان معادل 57/0 و 71/0 مشاهده شد. از نظر تراکم، درصد فراوانی و درصد یکنواختی علف های هرز در سطح تشابه 75% شهرستانهای مختلف در پنج خوشه مجزا قرار گرفتند.