پژوهش های زراعی ایران
سال:1387 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:25

تلقیح گیاهان لگومینه با جدایه های ریزوبیومی بومی مقاوم به شوری و خشکی تاثیر مثبتی در همزیستی لگوم-ریزوبیوم و در نتیجه افزایش رشد و عملکرد گیاه دارد. به منظور شناسایی جدایه های سینوریزوبیومی مقاوم به شوری و خشکی از 34 منطقه در استان کرمان 82 جدایه جداسازی و خالص سازی شدند و پس از آزمون گره زایی 49 جدایه انتخاب شد. از 49 جدایه 24 جدایه متفاوت بر اساس رشد در محیط کشت جامد حاوی غلظتهای متفاوت کلرید سدیم انتخاب شدند. به منظور مطالعه تحمل به شوری و خشکی 24 جدایه از محیط کشت مایع TY با 8 سطح شوری (کلریدسدیم) و 8 سطح خشکی (پلی اتیلن گلیکول 6000) استفاده شد. این آزمایش ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بین جدایه های سینوریزوبیوم از نظر مقاومت به شوری و خشکی تفاوت معنی داری وجود دارد و جدایه ها در سه گروه مقاوم، نیمه حساس و حساس به شوری و خشکی گروه بندی شدند. در آزمونی که به منظور بررسی تاثیر میزان پلی ساکارید برون یاخته ای باکتریهای سینوریزوبیوم، بر مقاومت باکتری در برابر شرایط تنش آبی انجام گرفت مشاهده شد که جدایه مقاوم 63 (S27K) برابر و جدایه مقاوم 57 (S36K) برابر پلی ساکارید بیشتری نسبت به جدایه حساس (S56K) تولید کردند و جدایه نیمه حساس (S109K) تنها سه برابر جدایه حساس به شوری و خشکی پلی ساکارید تولید کرده است. با توجه به نتایج مقاومت به شوری و خشکی، میزان تولید پلی ساکارید برون یاخته ای و با در نظر گرفتن توانایی جدایه ها در انجام فرایند تثبیت نیتروژن، دو جدایه سینوریزوبیوم S27K و S36K به عنوان جدایه های برتر و مقاوم به شوری و خشکی معرفی شدند.

به منظور واسنجی و ارزیابی مدل CERES-Wheat تحت شرایط آب و هوایی اهواز، دو آزمایش مزرعه ای در سال های زراعی 83-1382 و 84-1383 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. بعلاوه از نتایج حاصل از آزمایشات انجام شده در سال های گذشته در این مرکز نیز استفاده شد. نتایج ارزیابی مدل نشان داد که RMSE محاسبه شده برای مراحل گل دهی، رسیدگی فیزیولوژیک و همچنین برای تولید ماده خشک و عملکرد دانه به ترتیب برابر 5/2 روز، 5 روز، 640 کیلوگرم در هکتار و 460 کیلوگرم در هکتار بود (مقدار RMSE در همه موارد کمتر از 10% میانگین داده های مشاهده شده بود). این مبین توانایی خوب مدل CERES-Wheat در شبیه سازی مراحل فنولوژی و عملکرد گندم تحت این شرایط می باشد. لذا می توان بعد از واسنجی و بررسی صحت کارکرد مدل، آن را برای اهداف پژوهشی مورد نظر در شرایط اقلیمی اهواز به کار برد.

در این تحقیق، بیست ژنوتیپ جو لخت به منظور بررسی سازگاری و تعیین بهترین ارقام پر محصول و سازگار، مورد مطالعه قرار گرفتند. عملکرد دانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شش منطقه (کرج، اصفهان، نیشابور، یزد، بیرجند و زرقان) به مدت دو سال(84-1382)اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس های ساده و مرکب حاکی از وجود تفاوت های معنی دار بین ژنوتیپ ها بود. به منظور بررسی دقیق تر اثر متقابل و تعیین سازگاری ژنوتیپ ها چند روش مختلف تجزیه پایداری در این مطالعه شامل: روش های واریانس محیطی، ضریب تغییرات محیطی، روش رگرسیونی ابرهارت و راسل، روش میانگین مربعات درون مکانی سالهای لین و بینز، روش ضریب تغییرات درون مکانی سالها و روشهای غیر پارامتری میانگین و انحراف معیار رتبه و روش نسبت شاخص عملکرد مورد استفاده قرار گرفت. نتایج بدست آمده از این روش ها تقریبا مشابه بودند. بر اساس اکثر روش ها ژنوتیپ های ICNB93-328  و ALELI/4/MOLA/2 به عنوان ارقام پایدار شناخته شدند. ژنوتیپ GLORIA نیز برای مناطق نامساعد مناسب تشخیص داده شد.

به منظور بررسی اثرات مدیریت های مختلف شامل مقادیر و زمان های مختلف کاربرد کود نیتروژن و نیز علف کش بر الگوی پراکنش مکانی بذرهای سلمه تره، آزمایشی در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد که در آن 8 قطعه زمین برای کاربرد کود و علفکش هر یک به ابعاد 10×30 متر در نظر گرفته شدند. تیمار های اجرا شده عبارت بودند از: توزیع 25 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت با کاربرد علفکش، 25 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت بدون کاربرد علفکش، 25 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت و مرحله شش برگی با کاربرد علفکش، 25 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت و مرحله شش برگی بدون کاربرد علفکش، 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت با کاربرد علفکش، 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت بدون کاربرد علفکش، 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت و مرحله شش برگی با کاربرد علفکش و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن هنگام کاشت و مرحله شش برگی بدون کاربرد علفکش. در تمامی مراحل نمونه برداری تمام نقاط دارای بذر بودند. میزان افزایش بانک بذر در تیمار بدون علف کش بیشتر از تیمار کاربرد علف کش بود و علفکش در کاهش بانک بذر اثر مثبتی داشت. در تجزیه های زمین آماری، مدل های کروی و نمایی با واریوگرام های بذرهای سلمه تره در تیمار های مختلف سازگاری داشتند. در کل تیمارها دامنه تاثیر بین 88/0 تا 12/45 متر نوسان داشت. درصد اثر قطعه ای نیز بین 093/0 تا 81/28 درصد متغیر بود که به ترتیب باعث ضعیف ترین و قوی ترین همبستگی مکانی شد. از لحاظ مکانی، بذرهای سلمه تره از مناطقی با تراکم بسیار بالا تا مناطقی با تراکم پایین متغیر بود و به صورت ساختار لکه ای در دو نمونه برداری ظاهر شد. گرچه مدیریت کود نیتروژن در کاهش بانک بذر موثر نبود، ولی کاربرد علفکش در تخریب ساختار لکه ها و کاهش تراکم بذرها تاثیر داشت.

گیاه علوفه ای اسپرس از خانواده بقولات با ویژگیهای مطلوبی از جمله توان تثبیت نیتروژن مولکولی بصورت همزیستی است. به منظور بررسی عکس العمل 12 اکوتیپ مختلف اسپرس به محلول پاشی نیتروژن، آهن و روی دو آزمایش مزرعه ای مجزا در قالب طرح آماری کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. در آزمایش اول، تیمار اصلی شامل پنج اکوتیپ اسپرس الیگودرز، خوانسار، فریدونشهر، فریدن و سمیرم و تیمار فرعی شامل سه سطح محلوا پاشی اوره، 4 در هزار، 8 در هزار و 12 در هزار به ترتیب معادل 15، 30 و 45 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و یک شاهد بدون اوره بود. در آزمایش دوم، تیمار اصلی شامل هفت اکوتیپ اسپرس گلپایگان، شهرکرد-1، شهرکرد-2، ارومیه ممیش خان، ارومیه، دربند ارومیه و ارومیه-2 و تیمار فرعی در سه سطح محلول پاشی کلات آهن و روی شامل، 4 در هزار آهن، 4 در هزار روی و ترکیبی از 4 در هزار آهن + 4 در هزار روی و یک شاهد بدون روی و آهن بود. نتایج نشان داد که اثر محلول پاشی اوره در سه سطح 4 در هزار، 8 در هزار و 12 در هزار و اثر محلول پاشی عناصر کم مصرف آهن و روی و ترکیب این دو عنصر، بر متوسط ارتفاع، میزان ماده خشک قسمتهای هوایی در دو مرحله برداشت و سطح برگ در یک مرحله برداشت در اکوتیپ های مختلف اسپرس اختلاف آماری معنی داری (p<0.01) داشت. مصرف 30 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بصورت محلول پاشی، بیشترین تاثیر را بر ارتفاع، میزان ماده خشک قسمت هوایی و سطح برگ گیاه اسپرس داشت. در بین اکوتیپ های مورد مطالعه اکوتیپ الیگودرز بیشترین عکس العمل را نسبت به محلول اوره نشان داد. محلول پاشی توام آهن + روی موجب بیشترین تاثیر بر ارتفاع، میزان ماده خشک و سطح برگ گیاه اسپرس شد. در بین اکوتیپ های تحت بررسی، اکوتیپ ارومیه ممیش خان بیشترین پاسخ را نسبت به محلول پاشی آهن و روی داشت. به طور کلی، پیشنهاد می شود که مصرف 30 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و محلول پاشی 4 در هزار کلات آهن + روی برای رشد و تولید عملکرد مطلوب اسپرس در این منطقه ضروری است.

به منظور بررسی تاثیر گیاهان پوششی تابستانه و بقایای آنها و روش های مکانیکی و شیمیایی بر تراکم و زیست توده علف های هرز در باغات پرتقال والنسیا، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار در تابستان 1384 در باغ تحقیقاتی موسسه تحقیقات مرکبات کشور در رامسر اجرا شد. تیمارها شامل گیاهان پوششی سویاGlycine max ، یونجه یکسالهMedicago sativa ، شبدر برسیمTrifulium alexandrinum ، روتیواتور، مالچ کلش برنج، علفکش گلیفوسیت و شاهد بدون کنترل بودند. گیاهان پوششی در اول اردیبهشت پس از آماده سازی زمین کشت شدند و تیمار مالچ کلش برنج نیز اعمال گردید. تیمار روتیواتور هر 30 روز یک بار تا آخر آزمایش تکرار می شد. تیمار علفکش نیز در اواسط تیر ماه همزمان با کف بر کردن گیاه پوششی اعمال شد. نتایج نشان داد که گیاهان پوششی سویا و یونجه به تر تیب بیشترین و کمترین زیست توده را در بین گیاهان پوششی تولید کردند. روند شاخص سطح برگ گیاهان پوششی نیز همانند زیست توده بود، سویا بیشترین و یونجه کمترین شاخص سطح برگ را داشتند. در زیست توده علف های هرز مشاهده شد که تیمار گیاه پوششی سویا و شخم کمترین و بعد از تیمار شاهد گیاه پوششی یونجه بیشترین زیست توده علف های هرز را داشتند. بهترین تیمار برای کاهش تراکم علف های هرز باریک برگ و پهن برگ به ترتیب تیمارهای شخم و علفکش و مالچ کلش برنج و گیاه پوششی شبدر برسیم بودند و تیمار گیاه پوششی یونجه نامناسب ترین تیمار بعد از شاهد برای همه علف های هرز بود. در کل تیمار های گیاه پوششی سویا و شخم مناسب ترین و گیاه پوششی یونجه نامناسب ترین تیمارها برای کنترل علف های هرز در باغ مورد آزمایش بودند.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و مقادیر نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه، آزمایشی در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گردید. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت شامل 1، 15 فروردین و 1، 15 اردیبهشت به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح نیتروژن شامل 40، 80 و 120 کیلو گرم نیتروژن خالص در هکتار به عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر صفاتی مانند ارتفاع گیاه، تعداد انشعابات اصلی، تعداد فولیکول در گیاه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه معنی دار بود به طوری که بیشترین ارتفاع گیاه، تعداد فولیکول در گیاه و عملکرد بیولوژیک در تاریخ کاشت اول، بیشترین تعداد انشعابات اصلی و عملکرد دانه در تاریخ کاشت های اول و دوم مشاهده شد. تاریخ کاشت صفاتی مانند تعداد فولیکول در انشعابات اصلی، تعداد دانه در فولیکول، وزن هزار دانه و شاخص برداشت را تحت تاثیر قرار نداد. اثر مقادیر کود نیتروژن و اثر متقابل تاریخ کاشت × مقادیر کود نیتروژن در هیچیک از صفات فوق معنی دار نبود. با توجه به نتیجه بدست آمده گیاه سیاهدانه با دریافت 40 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار، نیتروژن مورد نیاز خود را دریافت نموده و مقادیر زیادتر نیتروژن بیشتر جنبه تجملی داشته و تاثیر آن بر عملکرد گیاه ناچیز است. همچنین تاریخ کاشت های فروردین به دلیل تولید عملکرد بالاتر مناسب تشخیص داده شدند.

به منظور بررسی مقایسه ترکیبهای مختلف کشت مخلوط زیره سبز و عدس، آزمایشی در سال زراعی 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار و 5 تیمار  شامل آرایش های مختلف کاشت مخلوط دو گیاه عدس و زیره اجرا شد. تیمارهای این آزمایش عبارت بودند از A: کشت مخلوط ردیفی زیره و عدس، B: کشت نواری زیره و عدس (3 ردیف زیره و 3 ردیف عدس)، C: کشت نواری زیره و عدس (4 ردیف زیره و 4 ردیف عدس)،D : کشت خالص زیره (6 ردیف)، E: کشت خالص عدس (6 ردیف). بدین ترتیب تیمارها در دامنه ای از کشت مخلوط ردیفی شروع و به کشت نواری ختم شد. بررسی عملکرد و اجزای عملکرد در گیاه زیره سبز نشان داد که وزن خشک اندام های رویشی، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و تعداد بذر در هر چتر بطور معنی داری تحت تاثیر ترکیبهای مختلف کاشت قرار گرفت و با تغییر الگوی کاشت از کشت مخلوط ردیفی به سمت کشت خالص مقادیر آنها کاهش یافت. وزن خشک اندام های رویشی، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در عدس نیز تحت تاثیر الگوهای کشت قرار گرفت، به طوریکه بیشترین مقادیر در تیمار کشت خالص عدس بدست آمد. ارزیابی نسبت برابری زمین (LER)  نشان داد که بیشترین (1.86) LER مربوط به تیمار A (کشت مخلوط ردیفی) و کمترین (1.26) LER مربوط به تیمار C (کشت مخلوط نواری) بود. به تدریج و با تغییر الگوی کشت مخلوط ردیفی به سمت کشت مخلوط نواری، LER کاهش پیدا کرد.

بر اساس یافته های این پژوهش، کاهش عملکرد زعفران استان خراسان در طی 10 سال گذشته بطور قابل توجهی تحت تاثیر تغییرات شاخص های آب و هوایی بویژه درجه حرارت و رطوبت قرار دارد بطوریکه در میان شهرستان های اصلی تولید کننده زعفران استان از 31 تا 66 درصد تغییرات عملکرد را می توان با این متغیرهای آب و هوایی توصیف کرد. در این پژوهش از بین پارامترهای هواشناسی، تاثیر بارندگی در مقایسه با درجه حرارت ماهانه کمتر بوده است و نتایج نشان داده است که بارندگی تنها در یکی از شهرهای اصلی تولید زعفران یعنی تربت حیدریه نقش قابل ملاحظه ای بعهده دارد در حالیکه درجه حرارت حداقل و حداکثر ماهانه اصلی ترین متغیرهای موثر بر کاهش عملکرد زعفران محسوب می شوند و در این میان نتیجه گیری شد که درجه حرارت های ماههای بهار (فروردین، اردیبهشت و خرداد) و تا حدودی ماههای اول تابستان (تیرماه) بیشترین تاثیر منفی را بر عملکرد زعفران نشان می دهند. الگوی افزایش درجه حرارت های حداقل و حداکثر این ماهها در شهرستانهای تولید کننده زعفران در استان خراسان در طی 10 سال گذشته تا حد قابل توجهی با روند کاهش عملکرد زعفران در طی این دوره انطباق نشان داده است. بر این اساس الگوهای مکانی-زمانی تغییرات عملکرد زعفران (در کنار سایر متغیرهای موثر زراعی، مدیریتی و اقتصادی) از تغییرات آب و هوایی نیز تبعیت داشته و بنظر می رسد که با تداوم تغییرات آب و هوایی، عملکرد زعفران در سالهای آینده روند کاهشی خود را ادامه خواهد داد.

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تلقیح دو ایزوله از ریزوبیوم های بومی خراسان روی گره زایی ژنوتیپهای دسی و کابلی نخود (.Cicer arietinum L) تحت رژیم های مختلف رطوبتی خاک، انجام گرفته است. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: رژیم های رطوبتی خاک در 4 سطح،FC  (ظرفیت زراعی)، 75% FC، 50%FC و 25%FC  و ژنوتیپ در دوسطح، ژنوتیپ MCC876 از تیپ دسی و ژنوتیپ MCC180 از تیپ کابلی (به ترتیب مقاوم و حساس به خشکی) و تلقیح ریزوبیوم در 3 سطح، ایزوله شماره 16، ایزوله شماره 27 و شاهد (بدون تلقیح) بودند. تفاوت بین رژیم های مختلف رطوبتی، ایزوله های تلقیح شده و ژنوتیپ های آزمایش، برای تمام صفات مورد مطالعه، مثل تعداد گره، وزن خشک گره، وزن ویژه گره، زیست توده بخش هوایی، زیست توده بخش زیرزمینی و نسبت وزن خشک بخش هوایی به بخش زیرزمینی معنی دار (01/0>p) بود. از نظر وضعیت گره زایی، ایزوله 16 در رژیم های مختلف رطوبتی خاک، موثرتر از ایزوله 27 نشان داد و تفاوت بین ایزوله 27 و شاهد معنی دار نبود (01/0>p). ژنوتیپ مقاوم نیز بیشترین تعداد گره و وزن خشک گره را نسبت به ژنوتیپ حساس داشت و نشان داد که گره زایی ژنوتیپ های مقاوم، کمتر تحت تاثیر شرایط خشکی قرار می گیرد.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن، آهن و روی بر شاخص های فیزیولوژیکی و عملکرد ذرت علوفه ای رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در سال 1382 در مزرعه مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان مرکزی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با دوازده تیمار در چهار تکرار انجام گردید. تیمارها شامل سه سطح نیتروژن، 150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به عنوان فاکتور اصلی و کود عناصر کم مصرف در چهار سطح شامل شاهد (بدون کود کم مصرف)، سولفات آهن 4 کیلوگرم در هکتار، سولفات روی 45 کیلوگرم در هکتار، سولفات آهن 4 کیلوگرم در هکتار به اضافه سولفات روی 45 کیلوگرم در هکتار به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. شاخص های فیزیولوژیک مانند شاخص سطح برگ، سرعت رشد گیاه، سرعت رشد نسبی و جذب خالص تحت تاثیر کود نیتروژن قرار گرفتند. افزایش کود نیتروژن از 150 به 225 و 300 کیلوگرم در هکتار شاخص سطح برگ، سرعت رشد گیاه و تجمع ماده خشک را از 38 روز پس از کاشت افزایش داد که این افزایش پس از رشد زایشی معنی دار بود. روند تغییرات شاخص سطح برگ نشان داد که حداکثر شاخص سطح برگ طی فصل رشد معادل 7/5 در بیشترین مقدار کود نیتروژن (300 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص)، با دریافت 1100 درجه روز رشد در ده روز بعد از ظهورگل تاجی حاصل شد همچنین روند تغییرات کل ماده خشک نشان داد که حداکثر تجمع ماده خشک معادل 1600 گرم در مترمربع با دریافت 1150 درجه روز رشد چهارده روز بعد از ظهور ابریشم مربوط به سطح 300 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص بود. در بین شاخص های فیزیولوژیکی ، سرعت جذب خالص کمتر تحت تاثیر کود نیتروژن قرار گرفت. منحنی سرعت جذب خالص در طول فصل رشد روند نزولی داشت.نتایج آزمایش نشان داد که با اضافه نمودن کودهای عناصر کم مصرف بخصوص روی، شاخص سطح برگ، سرعت رشد گیاه و تجمع ماده خشک بطور غیر معنی داری افزایش یافت. بیشترین شاخص سطح برگ معادل 2/5 و 4/5 ،سرعت رشد محصول معادل 52 و 30/55 گرم در مترمربع به ازای درجه روز و تجمع ماده خشک معادل 1575 و 1480 گرم در مترمربع به ترتیب مربوط به استفاده سولفات روی و ترکیب سولفات آهن و سولفات روی بود. در بین سطوح ازت و عناصر کم مصرف بیشترین عملکرد علوفه معادل 86/84 و 65/79 تن در هکتار بترتیب با کاربرد 300 کیلوگرم نیتروژن و 45 کیلوگرم سولفات روی در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد علوفه معادل 66/88 تن در هکتار با استفاده 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار باضافه 45 کیلوگرم سولفات روی در هکتار بدست آمد. با توجه به اهمیت شاخص سطح برگ و سرعت رشد گیاه در افزایش عملکرد علوفه می توان نتیجه گرفت که بخش عمده ای از افزایش عملکرد علوفه در نتیجه افزایش کود نیتروژن و عناصر کم مصرف مربوط به بهبود شاخص های فیزیولوژیک است. 

به منظور بررسی اثر کودهای مختلف آلی و معدنی و نیز تاثیر عصاره آنها بر سلامت گیاه، عملکرد کل و عملکرد قابل عرضه به بازار پس از شش هفته نگهداری گوجه فرنگی در انبار، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی آموزشکده کشاورزی شیروان در سال 1384 انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کودهای مختلف (گاوی، گوسفندی، مرغی، کمپوست خانگی و کود شیمیایی) و محلول پاشی عصاره کودهای آلی (گاوی، مرغی، کمپوست گیاهی و کمپوست خانگی) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر نوع کود بر عملکرد و نیز عملکرد قابل عرضه به بازار پس از خروج از انبار معنی دار بود. کودهای مرغی، گاوی و کمپوست خانگی عملکرد را در مقایسه با شاهد و کود شیمیایی افزایش دادند، اما کود مرغی عملکرد قابل عرضه به بازار را افزایش و کود شیمیایی آن را کاهش داد. اثر محلولپاشی با عصاره های کودهای آلی بر سلامت و حفاظت گیاهان و عملکرد محصول معنی دار نبود. کودهای آلی همچنین باعث زودرسی و باردهی زودهنگام تر نسبت به کود شیمیایی شدند، به طوری که عملکرد در تیمارهای کود آلی در چین های اول و دوم بیشتر از چین آخر افزایش (نسبت به شاهد) نشان داد. از طرف دیگر کود شیمیایی درصد میوه های آلوده و ناسالم را در چین اول و همچنین در تولید کل افزایش داد.

 منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری و فسفر بر عملکرد گیاه شبدر برسیم، آزمایشی با 4 سطح شوری (شامل S3=6, S2=2, S1=0.12 و S4=10 دسی زیمنس بر متر) و 2 سطح فسفر قابل جذب (شامل P1=10 و P2=30 میلی گرم در کیلوگرم) در 4 تکرار در شرایط گلخانه ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل اجرا گردید. سطوح شوری به صورت ترکیبی از نمکهای کلریدسدیم، کلریدمنیزیم، سولفات سدیم و سولفات منیزیم به ترتیب با نسبت وزنی 1:1:1:2 تهیه گردید. فاکتور فسفر از منبع KH2PO4 تامین گردید. صفات اندازه گیری شده شامل: شاخصهای رشد گیاه (سطح برگ، ارتفاع گیاه و قطر ساقه) در سه مرحله ی زمانی، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه گیاه، طول کل ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به وزن خشک اندام هوایی، عناصر غذایی جذب شده (N، P، K و Na) در اندام هوایی گیاه و نسبت پتاسیم به سدیم اندام هوایی بود. اعمال فاکتور شوری بصورت آبیاری با آب شور با EC های مذکور صورت گرفت. بطور کلی، صفات اندازه گیری شده با افزایش شوری کاهش معنی داری نشان دادند در حالیکه افزایش فسفر سبب افزایش معنی دار شاخص های رشد شبدر برسیم شد. در سطوح شوری بالا، مصرف فسفر عملکرد گیاه برسیم را بهبود بخشید. بدین ترتیب به نظر می رسد که در زمین های شور که امکان آبشویی و اصلاح وجود نداشته باشد استفاده از کودهای فسفره در افزایش عملکرد گیاه شبدر برسیم مفید واقع می گردد.

به منظور مطالعه اثر کودهای بیولوژیکی بر ویژگیهای رشد، عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis) آزمایشی در دو سال زراعی 85-1384 و 86-1385 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل انواع کود بیولوژیک رایج، از جمله کودهای حاوی باکتری های تثبیت کننده نیتروژن مانند نیتروکسین (حاوی غلظت های مختلف از باکتری های(Azospirillum/ Azotobacter ، سوپرنیترو پلاس (حاوی باکتریهای Azospirillum، کنترل کننده عوامل بیماری زای خاکزی Bacillus subtilis و باکتری محرک رشد (Pseudomonas fluorescens)، مایه تلقیح حاوی باکتری حل کننده فسفات های نامحلول (Pseudomonas fluorescens) و قارچ میکوریزا (Glomus intraradices) به تنهایی و یا ترکیبی از نیتروکسین، intraradices G. و fluorescens P. و همچنین intraradices G. و fluorescens P. و تیمار شاهد که تنها در بستر کشت از کود دامی استفاده شده بود، در نظر گرفته شدند. نتایج حاکی از آن بود که در طی دو سال آزمایش کاربرد کودهای بیولوژیک منجر به افزایش ارتفاع و قطر بوته، وزن تر و خشک بوته و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردیدند و در این میان کود سوپرنیترو پلاس و پس از آن تیمارهای تلفیقی از میکروارگانیزمها (مایکوریزا و سودوموناس فلورسنت) بیشترین تاثیر را در افزایش صفات مورد مطالعه داشتند. همچنین در سال دوم، ویژگیهای مورفولوژیک و وزن تر و خشک اندامهای هوایی در مقایسه با سال اول مقادیر بیشتری دارا بودند. در سال دوم و در مقایسه دو چین نیز مشخص شدکه کودهای بیولوژیک سبب افزایش ویژگیهای رشدی، وزن تر و خشک، میزان و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردیدند و این صفات در چین اول میزان بیشتری نسبت به چین دوم داشتند. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که کاربرد کودهای بیولوژیک نقش مفید و موثری در بهبود ویژگیهای رشد، عملکرد اندامهای هوایی و خصوصیات کیفی گیاه دارویی زوفا دارد.

تاثیر تغییر اقلیم بر عملکرد گندم آبی کشور با استفاده از یک مدل شبیه سازی رشد و بر اساس سناریوهایی مختلف تغییر اقلیم مورد بررسی قرار گرفت. گردید. به این منظور مدل SUCROS که برای محاسبه اثر افزایش غلظت CO2 بر پارامترهای فتوسنتزی اصلاح شده بود واسنجی و توسط داده های مزرعه ای مربوط به مناطق مختلف کشور تعیین اعتبار شد. جهت ارزیابی اثر متقابل افزابش غلظت CO2 و افزایش درجه حرارت، عملکرد گندم در سه غلظت 350 (فعلی)، 550 و) 700ppm دو برابر) در ترکیب با افزایش میانگین دمای روزانه به میزان صفر، 1، 2، 3 و 4 درجه سانتی گراد شبیه سازی شد. بعلاوه شرایط اقلیمی سال 2050 میلادی (1430 خورشیدی) بر پایه سناریوی مجمع بین دول تغییر اقلیم برای سال هدف (غلظت معادل (520ppm بوسیله دو مدل گردش عمومی GISS و GFDL پیش بینی گردید. برای اجرای مدلهای گردش عمومی از داده های دراز مدت (40 ساله) 25 ایستگاه کشور که از مناطق مختلف تولید گندم آبی انتخاب شده بودند استفاده شد. پیش بینی مدلهای گردش عمومی بعد از تغییر مقیاس آماری و بازسازی داده های روزانه بعنوان ورودی مدل بکار گرفته شد و عملکرد گندم آبی در مناطق مختلف کشور در شرایط اقلیمی سال هدف بدون افزایش غلظت CO2 و با افزایش آن مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه راهکارهای سازگاری گندم به تغییر اقلیم و تاثیر آنها بر بهبود عملکرد نیز ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که میانگین افزایش درجه حرارت سالانه در مناطق مختلف کشور علیرغم اختلافات بین دو مدل گردش عمومی در محدوه 5/3 تا 4/4 درجه سانتی گراد قرار داشته و شدت افزایش دما از غرب به شرق و از شمال به جنوب کشور افزایش می یابد. این الگوی گرمایش باعث خواهد شد تا فراوانی درجه حرارت های بالا تر از 30 درجه سانتی گراد در مرحله گلدهی و گرده افشانی گندم در اغلب مناطق تولید گندم کشور در مقایسه با شرایط فعلی بطور قابل ملاحظه ای افزایش یابد. تاثیر افزایش غلظت CO2 بدون گرمایش بر عملکرد گندم مثبت بود در حالیکه با افزایش میانگین روزانه اثرات غلظت CO2 شد بطوریکه بر اساس نتایج شبیه سازی با افزایش میانگین دمای روزانه به میزان 3 درجه سانتی گراد یا بیشتر عملکرد گندم حتی با افزایش غلظت CO2 نیز کاهش یافت. پیش بینی عملکرد برای سال 2050 میلادی نیز نشان داد که اگرچه غلظت CO2 تاثیر منفی افزایش درجه حرارت را تا حدودی تعدیل می کند ولی در شرایط اقلیمی سال هدف عملکرد گندم آبی در مناطق مختلف تولید در محدوده ای بین 14 تا 21 درصد کاهش خواهد یافت. ارزیابی روش های سازگاری به شرایط اقلیمی آینده نشان داد که تغییر تاریخ کاشت و اصلاح ارقامی از گندم با دامنه مقاومت بالاتر به گرما در مرحله گلدهی تاثیر چشمگیری در بهبود عملکرد خواهند داشت. بر اساس نتایج شبیه سازی با افزایش آستانه مقاومت گندم به درجه حرارت بالا در زمان گلدهی به میزان 2 تا 4 درجه سانتی گراد، از کاهش عملکرد گندم در شرایط اقلیمی سال هدف بطور قابل ملاحظه ای کاسته خواهد شد.

شوری از عمده ترین موانع تولید غلات است. به منظور ارزیابی تاثیر شوری بر صفات گیاهچه های حاصل از گیاهانی که در شرایط شور رشد کرده بودند‏، آزمایشی با چهار رقم گندم متحمل به شوری تحت تاثیر چهار تیمار (0،60،120 و 180 میلی مولار نمک سدیم کلراید) با سه تکرار اجرا گردید. بذور حاصل از این گیاهان جمع آوری و تحت آزمون جوانه زنی با آب مقطر قرار گرفتند. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد و درصد جوانه زنی، بنیه بذور (ویگور)، طول ریشه چه (RL) و ساقه چه (ShL)، وزن ریشه چه (RW) و ساقه چه (ShW) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شرایط شوری حاکم بر گیاهان مادری، تاثیر معنی داری بر صفات بنیه بذور، طول ریشه چه، نسبت طول ریشه چه به طول ساقه چه(R:Sh) ، وزن ریشه چه، وزن ساقه چه و بیوماس کل (bio) ارقام داشته است ولی این اجزاء به طور یکسان تحت تاثیر تنش شوری قرار نگرفتند. طول ریشه چه، وزن ریشه چه و ساقه چه و بیوماس ارقام در تیمارهای شوری افزایش یافت که به واسطه جذب آب در اثر کاهش پتانسیل اسمزی بذور است. طول ریشه چه و درصد جوانه زنی کمترین تفاوت را بین ارقام در سطوح مختلف شوری داشت که نشان دهنده حساسیت کم این صفات به تنش شوری است هر چند این تغییرات مشابه نبود که به دلیل تفاوتهای ژنتیکی ارقام است.

به منظور بررسی اثرات رقابتی تاج خروس و سورگوم دانه ای در سطوح مختلف تراکم گیاهی، آزمایشی در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مشهد به اجرا در آمد. آزمایش بر اساس سریهای افزایشی (مدل واکنش) بصورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آزمایش دارای دو عامل شامل تراکم تاج خروس در چهار سطح (0 ،2 ، 8 و 16 بوته در مترمربع) و تراکم سورگوم در سه سطح (10 ، 15 و 30 بوته در مترمربع) بود. بررسی ها نشان داد که تراکم سورگوم و تاج خروس بر بیوماس و تولید بذر تاج خروس اثر معنی دار (p<0.01) داشت. بیشترین میزان بیوماس تاج خروس در واحد سطح و در تک بوته تاج خروس در تراکم پایین سورگوم مشاهده شد و با افزایش تراکم سورگوم روند کاهشی داشت. حداکثر تولید بذر در واحد سطح و در تک بوته تاج خروس نیز در تراکم پایین سورگوم که تاج خروس دارای حداکثر بیوماس بود مشاهده شد. یک رابطه آلومتری ساده نشان داد که حداقل بیوماس لازم برای تولید بذر در تاج خروس 88/3 گرم در بوته می باشد.

اثرات دگرآسیبی جو در شرایط گلخانه ای و آزمایشگاهی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی در سال 1385 بررسی گردید. هدف از مرحله گلخانه ای اثر اختلاط کاه و ریشه جوبا بستر کشت بر جوانه زنی، رشد و عملکرد ذرت، چغندرقند و آفتابگردان بود که در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با تیمار کاه جو در 4 سطح 0 ،200 ،400 ،600 گرم در مترمربع و تیمار ریشه با دو سطح 0 و 50 گرم در مترمربع اجرا گردید. مرحله آزمایشگاهی در ژرمیناتور با هدف مطالعه تاثیر غلظت های مختلف عصاره آبی کاه جو بر جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت، چغندر قند و آفتابگردان اجرا گردید. برای تیمار عصاره 4 سطح 100%، 50%،33 % و 0% (شاهد) نسبت به عصاره اصلی در نظر گرفته شد. آزمایش گلخانه ای نشان داد که سطح برگ ذرت در تیمار شاهد افزایش معنی داری نسبت به سایر سطوح تیمار کاه و ریشه دارد اما اختلاف بین سایر سطوح تیمار کاه و ریشه معنی دار نبود. وزن خشک ساقه ذرت و وزن بذر در بوته در تیمار 50 گرم ریشه در مترمربع افزایش معنی داری در مقایسه با شاهد داشت. این عکس العمل مثبت به تیمار 50 گرم ریشه در مترمربع در چغندرقند بصورت افزایش وزن برگ و وزن غده ظاهر گردید. تیمار 50 گرم ریشه در مترمربع باعث افزایش وزن برگ، وزن ساقه، ارتفاع بوته، شعاع طبق، وزن طبق و وزن بذر در گیاه آفتابگردان گردید. جوانه زنی در سه گونه آزمایش شده در اثر افزایش سطح تیمار کاه کاهش یافت. ولی در تیمار کاه و ریشه بیشترین جوانه زنی مربوط به سطوح صفر (کاه) و 50 (ریشه) بود. در آزمایشگاه بیشترین عکس العمل جوانه زنی به عصاره آبی کاه جو مربوط به ذرت بود و با افزایش غلطت عصاره وزن ریشه چه آن بطور معنی داری کاهش یافت. آفتابگردان در غلظت 100% عصاره کمترین وزن ریشه چه و در شاهد بیشترین وزن را داشت. ولی در این گونه تفاوت معنی داری بین غلظت های 100% و 50% مشاهده نگردید.

به منظور بررسی خصوصیات فنولوژیک و مورفولوژیک ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.) متحمل به سرما، آزمایشی در سال زراعی 1384-1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به اجرا درآمد. در این آزمایش، 152 ژنوتیپ نخود متحمل به سرما به همراه چهار شاهد شامل کرج 31-60-12، ILC482،ILC3279  و FLIP84-48C، در قالب آزمون مقدماتی ارزیابی عملکرد (آگمنت) در کشت پاییزه (17 مهر)، مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج، تنوع قابل ملاحظه ای در میان ژنوتیپ ها از نظر صفات اندازه گیری شده شامل خصوصیات فنولوژیک (تعداد روزهای کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا گلدهی و گلدهی تا رسیدگی) و مورفولوژیک (ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته و مجموع طول شاخه ها در بوته) وجود داشت به طوری که تفاوت موجود در میان ژنوتیپ ها و نیز تفاوت میان ژنوتیپ ها با شاهدهای آزمایش در تمام موارد، معنی دار بود (05/p≤0). دوره رشد رویشی 84 درصد از ژنوتیپ ها بیش از 165 روز و دوره رشد زایشی در 87 درصد از آنها، بیش از 29 روز بود. همچنین 86 درصد از ژنوتیپ ها ارتفاعی بیش از 30 سانتی متر داشتند و مجموع طول شاخه در بوته در 82 درصد از آنها بیش از 300 سانتی متر بود. بررسی نتایج به دست آمده و عملکرد قابل توجه برخی ژنوتیپ های مورد مطالعه در این آزمایش، نشان می دهد که امکان مناسبی برای انتخاب نمونه های با خصوصیات زراعی مناسب جهت ادامه مطالعات گزینش برای تحمل به سرما در آزمایش های تکراردار فراهم آمده است.

عملکرد ارقام کلزا در پاسخ به محدودیت تامین نیاز آبی در دو سال زراعی 84-83 و 85-84 مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور آزمایشی در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار به اجرا درآمد که در آن چهار سطح تامین نیاز آبی شامل 100 (شاهد) 80، 65 و 50 درصد نیاز آبی کلزا در شرایط مشهد در کرت های اصلی و چهار رقم کلزا (شامل زرفام، اکاپی، اس.ال.ام 046 ولیکورد) در کرت های فرعی قرار گرفتند. در هر دو سال آزمایش واکنش عملکرد ارقام تحت بررسی به محدودیت تامین آب (تنش خشکی) مشابه بود. عملکرد همه ارقام با تامین 80 درصد نیاز آبی گیاه در هر دو سال در مقایسه با تیمار شاهد تفاوت معنی داری نداشت. تامین 65 درصد نیاز آبی عملکرد دانه را تنها در سال اول بطور معنی داری کاهش داد، در حالی که کاهش عملکرد دانه با تامین 50 درصد نیاز آبی در هر دو سال معنی دار بود. بالاترین کارآیی مصرف نور در ارقام زرفام، اکاپی، اس. ال. ام 046 و لیکورد به ترتیب با تامین 100 ،50 ،50 و 65 درصد نیاز آبی بدست آمد. بخشی از این تفاوت در اثر اختلاف شاخص سطح برگ ارقام بود. بیشترین شاخص سطح برگ در تیمار شاهد و کمترین مقدار آن در تیمار تنش شدید مشاهده شد. شاخص برداشت صرفا در تیمار تنش شدید (50 درصد تامین نیاز آبی) کاهش معنی داری یافت. ارقام مختلف کلزا از نظر شاخص سطح برگ و کارآیی مصرف نور در شرایط تنش خشکی رفتار متفاوتی داشتند. کارآیی مصرف نور در سطوح مختلف خشکی بین 95/0 و 6/2 گرم بر مگاژول در تیمارهای تنش متغیر بود و مقادیر کارآیی مصرف نور در همه تیمارها تابعی از شاخص سطح برگ نبود. عواملی مانند کارآیی فتوسنتز و شاخص برداشت نیز در عملکرد ارقام کلزا سهم قابل توجهی دارند.

به منظور بررسی اثرات شوری بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گندم، تحقیقی با چهار رقم (کارچیا، شعله، سرخ تخم و روشن) و یک لاین (22-66-1) گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در چهار سطح شوری (0، 60، 120 و 180 میلی مول سدیم کلراید) انجام گرفت. در طول آزمایش سطح برگ فعال گیاهان در چهار مرحله اندازه گیری شد در مرحله بوتینگ محتوای کلروفیل نسبی برگهای چهار سن مختلف به روش SPAD meter تعیین و در مرحله گرده افشانی نمونه برداری از برگها جهت اندازه گیری میزان یون های سدیم و پتاسیم صورت گرفت. در پایان مرحله رسیدگی طول ساقه و ماده خشک گیاهان نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که افزایش سطح شوری بدون توجه به نوع رقم باعث کاهش سطح برگ فعال گیاهی، ماده خشک کل و طول ساقه گیاهان گردید. تنش شوری همچنین افزایش محتوای کلروفیل نسبی قرائت شده توسط دستگاه را در پی داشت. میزان سدیم برگها نیز با افزایش سطح شوری افزایش و به تبع آن یون پتاسیم برگها کاهش یافت. با افزایش سن برگ، میزان سدیم افزایش و یون پتاسیم کاهش یافت. از محل گره ساقه گیاهان دفع نمک مشاهده شد که در لاین 22-66-1 بصورت لکه های پراکنده در سطح برگ بود.