اپیدمیولوژی ایران
سال:1387 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

مقدمه و اهداف: شاخص سال های عمر تطبیق شده برای ناتوانی Disability-Adjusted Life Years, DALY))، پیامدهای کشنده و غیرکشنده بیماری ها و آسیب ها را در قالب یک عدد خلاصه کرده و مشکلات سلامت جوامع را به صورت کمی بیان می نماید. این مطالعه با هدف برآورد بار بیماری ها و آسیب ها برحسب شاخص DALY در سطح ملی برای 6 استان به تفکیک طراحی و اجرا شده است.روش کار: از روش های سازمان جهانی بهداشت برای برآورد بار مرگ زودرس، بار ناتوانی، و DALY استفاده شد. چند تطبیق در روشهای مزبور صورت گرفت.نتایج: میزانDALY، 21572 سال در صد هزار بود. 62% از آن عمر از دست رفته به علت مرگ زودرس و 38% آن عمر از دست رفته به علت ناتوانی بود؛ 58% به علت بیماری های غیر واگیر، 28% ناشی از علل خارجی (سوانح)، و 14% در اثر بیماری های واگیر، بیماری های مادران در نتیجه عوارض بارداری و زایمان، بیماری های حول تولد و کمبود های تغذیه ای بود. گروهی از بیماری ها و صدمات که بالاترین بار را در جنس مذکر ایجاد می کرد صدمات عمدی و غیر عمدی با 2.789 میلیون سال، و گروه مشابه در جنس مونث، اختلالات روانی با 1.191 میلیون سال DALY بود. علت منفرد مسبب بیشترین بار در جنس مذکر، حوادث ترافیکی و در جنس مونث، بیماری ایسکمیک قلب بود. بار بیماری ها در سطح استانی تنوع قابل ملاحظه ای داشت.نتیجه گیری: سیمای سلامت و بیماری در ایران در کل از نمای قدیمی غلبه بیماری های واگیردار، مرتبط با بارداری و زایمان، حول زمان تولد، و کمبودهای تغذیه ای به غلبه بیماری های غیر واگیر و سوانح و حوادث در سطح ملی گذار کرده است. نتایج بار ملی بیماری ها عینی ترین شواهد مورد نیاز برای سیاست گزاری و مدیریت برنامه های سلامت، پژوهش های سلامت، و توسعه منابع بخش سلامت هستند.

مقدمه و اهداف: سوء تغذیه در کودکان زیر 5 سال و کمبود ریزمغذی ها از مشکلات مهم تغذیه ای هر کشوری محسوب می شود. سوء تغذیه در این گروه سنی با عوارض متعدد از جمله اختلال رشد جسمی و تکامل مغزی، کاهش بهره هوشی، کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی و افزایش موارد ابتلا به بیماری ها، پوکی استخوان و در نهایت کاهش توانمندی های ذهنی و جسمی کودکان در بزرگسالی همراه است. داشتن اطلاعات کامل و جامع از وضعیت تغذیه و میزان شیوع سوء تغذیه کودکان، هدف این بررسی برای برنامه ریزی های بعدی در جهت کاهش سوء تغذیه، بهبود وضعیت تغذیه و ارتقای سلامت در کشور است.روش کار: این مطالعه یک بررسی مقطعی حاصل از داده های 34200 کودک 0 تا 72 ماهه ایرانی در 28 استان کشور است. روش نمونه گیری در هر استان به صورت خوشه ای با خوشه های نا برابر از نظر تعداد خانوار و برابر از نظر تعداد کودکان 0 تا 72 ماهه بوده است. وزن و قد کلیه نمونه ها تعیین و پس از ورود اطلاعات به نرم افزار آماری EPI6 ویرایش b6.04، در هریک از مناطق شهری و روستایی هر استان، شیوع کم وزنی و کوتاه قدی و لاغری تعیین شد. سپس شیوع موزون شده هر یک از انواع سوء تغذیه پروتئین - انرژی در هریک از استان های کشور و در سطح ملی محاسبه گردید.نتایج: 4.7 درصد از کودکان کل کشور (%95 CI: 4.5-4.9) مبتلا به کوتاه قدی هستند و شیوع کوتاه قدی در کودکان شهری به طور معنی داری کمتر از کودکان روستایی است. (به ترتیب 3.1-3.5 در مقایسه با%95 CI: 6.5-7.1 ). همچنین 5.2 درصد از کودکان کل کشور (5.1-5.4 %95 CI:) مبتلا به کم وزنی هستند. شیوع کم وزنی در کودکان شهری به طور معنی داری کمتر از کودکان روستایی است. علاوه بر این شیوع لاغری نیز در کودکان زیر 5 سال کشور، 3.7% (3.5-3.9 %95 CI:) برآورد می گردد که در مناطق شهری به طور معنی داری بیش از مناطق روستایی است. (به ترتیب 3.8-4.3 در مقایسه با %95 CI: 3.0-3.5)نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان دهنده قرار داشتن کشورمان در زمره مناطق با شیوع پایین از نظر وضعیت سوء تغذیه پروتئین - انرژی در کودکان زیر 5 سال است. گرچه در مقایسه با نتایج مطالعات گذشته، کاهش محسوسی در خصوص کلیه انواع سوء تغذیه پروتئین - انرژی در تمامی سطوح مشاهده می شود، لیکن تفاوت های موجود مابین استان ها و مناطق مختلف کشور که به نوعی ناشی از تفاوت های موجود در سطح توسعه یافتگی این مناطق است نشان دهنده لزوم طراحی و اجرای راهکار های هدفمند است.

مقدمه و اهداف: نظر به اینکه کودکان از نظر ابتلای به سل جزء اقشار آسیب پذیر جامعه هستند و میزان بروز سل در کودکان به نوعی نشانگر وضعیت سل در جامعه است، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی روند تغییرات شاخص های اپیدمیولوژیک سل در کودکان انجام شد.مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع Trend Study بوده و تمامی بیماران مبتلا به یکی از اشکال مختلف سل ریوی اسمیر مثبت، منفی و خارج ریوی از کل ایران که در محدوده سنی زیر 14 سال قرار داشتند طی سالهای 84-1371 وارد مطالعه شدند و با استفاده از تست X2 روند تغییرات شاخص های اپیدمیولوژیک سل بررسی شد.نتایج: تعداد 6168 بیمار مبتلا به سل مورد بررسی قرار گرفتند. از این تعداد 2528 نفر (40.1%) پسر و بقیه دختر بودند. بیماران بر اساس شکل بیماری به سه گروه سل ریوی اسمیر مثبت 1812 نفر (29.4%)، سل ریوی اسمیر منفی 1920 نفر (31.1%) و خارج ریوی 2449 نفر (39.7%) تقسیم شدند. میزان بروز سل ریوی اسمیر مثبت از 0.8 در صد هزار در سال 1371 به 0.2 در صد هزار در سال 1384 کاهش پیدا کرده است. میزان بروز سل ریوی اسمیر منفی، خارج ریوی و کل موارد نیز طی سالهای 84 - 1376 کاهش داشت. از نظر سنی نیز کل بیماران در سه گروه سنی 0-4 و5-9  و10-14  سال به تفکیک جنسیت مورد بررسی قرار گرفتند. در تمامی سال های مورد مطالعه در گروه سنی 0-4 و5-9 ، سال تفاوت چشمگیری از نظر ابتلای به سل در بین دخترها و پسرها مشاهده نشد ولی در گروه سنی 10-14 سال، میزان بروز در دخترها بیش از دو برابر پسرها بود.نتیجه گیری: طی دوره 14 ساله مورد مطالعه، میزان بروز سل ریوی اسمیر مثبت به میزان چهار برابر کاهش نشان داد.این میزان کاهش می تواند نشانگر افزایش آگاهی، در ارتقا بهداشت و موثر بودن برنامه ملی کنترل سل کشوری باشد. در کودکان زیر ده سال میزان ابتلا به سل نزد دو جنس دختر و پسر تفاوت محسوسی ندارد. با شروع دوران بلوغ جنسی، دختران بیشتر از پسرهای هم سن خود به بیماری سل مبتلا می شوند. با توجه به نتایج بدست آمده به منظور یافتن پاسخ برای اختلاف توزیع جنسی سل کودکان در سنین بلوغ بر ضرورت انجام بررسی های بیشتر دراین مورد تاکید می شود.

مقدمه و اهداف: بیماری قلبی عروقی اصلی ترین علت مرگ و میر در جهان است و انتظار می رود تا سال 2020 اصلی ترین علت مرگ در جهان باشد. هدف از مطالعه حاضر تهیه نقشه های توزیع جغرافیایی میزان های مرگ بیماری های قلبی عروقی در شهرستان های استان کرمان در فاصله سالهای 1384-1383 است.روش کار: در این مطالعه توصیفی، آمار کلیه موارد مرگ و میر ثبت شده در شهرستان های استان کرمان جمع آوری شد. آمار جمع آوری شده برای محاسبه میزان های میرایی مرگ ناشی از بیماری های قلبی عروقی و تهیه نقشه های توزیع جغرافیایی، مورد استفاده قرار گرفت.نتایج: میزان کلی مرگ و میر بیماری های قلبی عروقی در شهرستا ن های شمالی استان، بیشتر از شهرستان های جنوبی است. الگوی مشاهده شده به تفکیک برای مردان و زنان نیز یکسان است.نتیجه گیری: الگوی مشاهده شده احتمالا به علل رژیم غذایی نامناسب، عدم تحرک و مصرف سیگار است که به نظر می رسد در شهرستان های شمالی استان شایع تر از شهرستان های جنوبی است.

مقدمه و اهداف: کم خونی یکی از شایعترین مشکلاتی است که همه گروه های سنی را درگیر می کند. به منظور تعیین شیوع کمخونی و کم خونی میکروسیتیک در جمعیت تحت پوشش مرکز بهداشتی و درمانی اسدآبادی تبریز، یک مطالعه به روش مقطعی ـ تحلیلی (Cross-sectional) انجام گرفت.روش کار: تعداد نمونه ها 1623 نفر و روش نمونه گیری بصورت تصادفی منظم بود. نمونه ها از میان 233000 نفر زن بالای 12 سال از بین جمعیت ثبت شده، انتخاب شدند. میزان هموگلوبین، حجم متوسط سلولی (MCV) و در صورت وجود کم خونی آزمایش های تکمیلی شامل آهن سرم، فریتین، Total iron binding capacity) TIBC)، الکتروفورز هموگلوبین و شمارش رتیکولوسیت بررسی شد و داده ها با استفاده از برنامه نرم افزاری EPI6 و انجام آزمون T مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: شیوع کم خونی 9.7 درصد بود که 75.3 درصد موارد را کم خونی فقرآهن و 11.4 درصد موراد را تالاسمی مینور تشکیل می داد. میزان شیوع کم خونی فقر آهن و تالاسمی مینور در کل افراد جامعه مورد بررسی بترتیب 7.3 و 1.1 درصد بود.نتیجه گیری: یافته های این مطالعه حاکی از خفیف بودن مشکل کم خونی بر اساس طبقه بندی who در منطقه بود و کم خونی فقر آهن بیشترین علت کم خونی را به خود اختصاص می داد.

مقدمه و اهداف: هاری بعلت مرگ و میر بالا در انسان و حیوانات از جمله زئونوزهای مهمی است که در ایران از دیر باز وجود داشته است و شیوع آن بویژه در حیات وحش همواره باعث ابتلای سایر حیوانات از جمله نشخوارکنندگان، سگ ها وگربه هایی که در تماس بیشتری با انسان هستند شده است. در کشور ما ایران، روند رو به افزایش جمعیت سگ ها و گربه های ولگرد در حاشیه شهرهای بزرگ و روستاها و آمار رو به گسترش موارد حیوان گزیدگی در بسیاری ازاستان های کشور، لزوم توجه بیشتر به کنترل بیماری هاری را در جمعیت های انسانی بیش از پیش خاطر نشان می سازد.روش کار: با توجه به تنوع اقلیمی و وقوع هاری در استان ایلام، در رابطه با اپیدمیولوژی این بیماری در جمعیت های حیوانی استان طی سال های 1373 تا 1382 پژوهشی انجام گردید.نتایج: در این دوره 4 مورد هاری انسانی گزارش شده که تمامی موارد بر اساس تشخیص بالینی بوده و از هیچکدام برای تایید تشخیص بالینی نمونه به آزمایشگاه ارسال نشده است. دو مورد از مبتلایان مرد و دو مورد زن بوده اند. در سه مورد، حیوان مهاجم سگ و در یک مورد گربه بوده است. هیچکدام از موارد فوق الذکر سابقه واکسیناسیون نداشته اند. در خصوص هاری حیوانی نیز جمعا 81 مورد تایید شده توسط انستیتو پاستور ایران ثبت شده است که شهرستان شیروان چرداول با 25 مورد و بعد از آن ایوان با 17 مورد هاری بیشترین موارد را گزارش کرده اند و از نظر توزیع فصلی نیز بهار بیشترین موارد را داشته است. در سال 1380 بیشترین موارد هاری حیوانی (33 مورد) گزارش شده است. طی سال های مورد بررسی، جمعا 2431 مورد حیوان گزیدگی انسانی در استان ایلام به ثبت رسیده است. روند بروز موارد حیوان گزیدگی در این دوره افزایشی بوده است؛ بطوریکه بیشترین موارد مربوط به سال 1382 با 457 مورد بوده است. نتایج این مطالعه همچنین نشان می دهد که موارد حیوان گزیدگی در مناطق روستایی بیشتر از شهری بوده است (0.01<p) و موارد حیوان گزیدگی در مردان نیز بطور معنی داری بیش از زنان بوده است (0.01<p). از نظر گروه های سنی، بیشترین موارد حیوان گزیدگی در سنین 29-10 سال بوده است و بر همین اساس 34.4 درصد از آنان از نظر شغل افراد محصل و بعد از آن کشاورزان (12.7 درصد موارد) بوده اند. از نظر بروز زمانی در فصل های زمستان و بهار بیشترین موارد مشاهده شده است (0.01<P).نتیجه گیری: توجه مستمر به اجرای برنامه های کنترل هاری در سطوح شهرستان و استان از جمله توصیه های اصلی این تحقیق است.

مقدمه و اهدف: در ایران، لیشمانیوز پوستی به عنوان یکی از مشکلات بهداشتی در حال گسترش است و به دو فرم اپیدمیولوژیک زئونوز و آنترپوئونوز وجود دارد. هدف از مطالعه حاضر گزارش یک اپیدمی لیشمانیوز پوستی در مناطق جنوبی شهرستان بافت است.روش کار: این مطالعه در 3 روستای سلطان آباد، وکیل آباد و شاهماران بخش ارزوئیه شهرستان بافت طی بهار و پاییز 1377 به صورت سرشماری انجام شد. هدف از این بررسی، مطالعه جنبه های مختلف اپیدمی از نظر شیوع و فاکتورهای دموگرافیک، تشخیص موارد با تهیه اسمیر مستقیم و تعیین گونه عامل اپیدمی با استفاده از روش های ایمونولوژیک و بیولوژیک بود.نتایج: در مجموع 3 روستای درگیر، 13721 نفر جمعیت داشتند که میانگین سنی آنها 13.9±21.8 سال بود و 50.7% مذکر و 49.3% مونث بودند. میزان بروز، 12.3% و میانگین سنی بیماران 12.1±16.3 سال بود. میانگین تعداد ضایعات 2.58 عدد بود و 67.5% از بیماران دارای دو زخم و بیشتر بودند که اغلب بر روی پا و دست متمرکز بود، هیچگونه سابقه قبلی وجود اسکار مشاهده نگردید. تمامی 100 نمونه آزمایش شده با روش ایمونوفلورسانس غیر مستقیم و 30 نمونه با الیزا نشان دهنده آلودگی به لیشمانیا ماژور بودند. علاوه بر آن در 18 موش تلقیح شده، ضایعات پوستی بعد از 35-30 روز در پایه دم نشان داده شد.نتیجه گیری: این اولین باری است که لیشمانیوز پوستی در مناطق جنوبی شهرستان بافت به صورت یک اپیدمی بزرگ با شدت بسیار بالا در تمامی گروه های سنی و جنسی در یک منطقه کشاورزی رو به رشد بدون سابقه قبلی آلودگی روی داده است. در حال حاضر کانون اندمیک جدیدی از لیشمانیوز پوستی نوع روستایی در این منطقه تثبیت شده است. احتمالا افراد تازه واردی که از مناطق اندمیک به منظور طرح های توسعه کشاورزی به منطقه گسیل شدند، بیماری را به منطقه وارد کردند و جوندگان صحرایی را آلوده نمودند و اقدامات انجام شده برای توسعه کشاورزی باعث افزایش فوق العاده جمعیت جوندگان و پشه خاکی و پس از آن بروز اپیدمی در ساکنین روستاها گردیده است.

روش مورد - متقاطع ابتدا در اوایل دهه 90 جهت مطالعه اثرات گذرا و مواجهات کوتاه بر روی خطر حوادث حاد از جمله انفارکتوس میوکارد بکار گرفته شد. در این روش جهت برآورد خطر نسبی، فراوانی مواجهه طی یک دوره قبل از حمله بیماری (دوره خطر) با فراوانی مواجهه طی دوره یا دوره های کنترل همان فرد بجای افراد مختلف مقایسه می گردد. یک یا چند زمان کنترل برای هر مورد جهت کنترل مخدوش شدگی به وسیله صفات ثابت و خود مخدوش شدگی میان اثرات حاد و مزمن آغاز کننده ها بکار می رود.آنالیز این روش بر پایه مقایسه فراوانی مواجهه دوره خطر با فراوانی مواجهه دوره کنترل یا مقایسه فراوانی مواجهه دوره خطر با فراوانی معمول مواجهه فرد (عادات معمول) انجام می گیرد. روش مورد - متقاطع در اپیدمیولوژی بیماری ها ی قلب و عروق، آسیب ها و آلودگی هوا مکررا استفاده شده است. این مقاله مروری شامل مطالعات مورد - متقاطع منتشر شده، برای کمک به خوانندگان جهت شناخت بیشتر مفاهیم این مطالعه و نقاط قوت و محدودیت های مطالعه مورد - متقاطع در اپیدمیولوژی آسیب ها و آلودگی هوا تنظیم شده است.