مدیریت اطلاعات سلامت
سال:1398 | دوره:16 | شماره:5 (پیاپی 69) |تعداد مقالات:12

یکی از روشهای ارزیابی پژوهشگران، از طریق مقالات علمی منتشر شده آنها است و بیشتر شاخصهای علمسنجی بر این نوع آثار علمی و سنجش کیفیت آنها تأکید دارند. از جمله شاخصهای سنجش کیفیت، دریافت استناد ) 1( و همچنین، مورد توجه قرار گرفتن مقاله در روند منظم سالیانه است. شاخص تداوم استناد سالیانه با توجه به اهمیت تداوم دریافت استناد مقاله در هر سال پیشنهاد شده است. ..

مقدمه: امروزه گردشگری اهمیت بسزایی برای کشورها دارد و در این بین، گردشگری سلامت یکی از انواع جدید و رو به توسعه گردشگری در دنیا به شمار می رود. با توجه به اهمیت گردشگری تندرستی، پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مرتبط با افزایش مدت اقامت گردشگران تندرستی در سرعین انجام شد. روش بررسی: این مطالعه از نوع کیفی بود و در آن داده های به دست آمده از مصاحبه با 19 نفر از خبرگان حوزه گردشگری و گردشگران تندرستی سرعین، با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با تحلیل داده ها، 56 کد اولیه از کل مصاحبه ها استخراج گردید. در ادامه، با مقوله بندی کدهای استخراج شده، این مفاهیم در هشت گروه «عوامل شخصی و جمعیت شناختی، روان شناختی، هزینه ای، بهداشتی و سلامتی، تنوع خدمات گردشگری، ظرفیت پذیرش گردشگری، کیفیت خدمات و قابلیت ها و امکانات زیربنایی مقصد» دسته بندی شد. نتیجه گیری: سازمان های مرتبط با حوزه گردشگری سرعین، باید عوامل شناسایی شده در تحقیق حاضر را در راستای افزایش مدت اقامت گردشگران تندرستی مد نظر قرار دهند.

مقدمه: با توجه به محدود بودن منابع مالی دولت ها در بخش سلامت، افزایش کارایی و بهره وری یک ضرورت محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف اندازه گیری کارایی و بهره وری مخارج دولت در بخش سلامت در ایران و کشورهای با شاخص توسعه انسانی بالا High HDI (High Human Development Index) طی سال های 1995 تا 2014 انجام شد. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی بود و به منظور تعیین کارایی و بهره وری مخارج سلامت دولت، از روش تحلیل پوششی داده ها DEA (Data Envelopment Analysis) و شاخص بهره وری مالم کوئیست MPI (Malmquist Productivity Index) استفاده گردید. یافته ها: میانگین کارایی فنی در ایران، 45 درصد و در کشورهای با HDI بالا، 52 درصد بود. همچنین، تغییرات بهره وری کل عوامل تولید در ایران، 93/0 و در کشورهای با HDI بالا، 99/0 به دست آمد. نتیجه گیری: تغییرات کارایی تکنولوژی، مهم ترین تاثیر را بر بهره وری کل عوامل تولید در ایران و کشورهای با HDI بالا دارد. با مشخص شدن وضعیت کارایی، می توان الگوهای مناسب برای سال های ناکارا را در راستای حرکت به سمت کارایی بیشتر ارایه نمود.

مقدمه: یکی از ابزارهای ترسیم نقشه علمی، شاخص هم رخدادی است که از مهم ترین واژگان مدارک برای بررسی ساختار مفهومی یک حوزه تحقیقاتی استفاده می کند. هدف از انجام پژوهش حاضر، تجزیه و تحلیل ساختار نقشه علمی برون دادهای حوزه اوتیسم از طریق تحلیل هم رخدادی واژگان در پایگاه Web of Science بود. روش بررسی: این مطالعه به روش علم سنجی انجام شد. جامعه تحقیق شامل 14186 رکورد از تولیدات منتشر شده حوزه اوتیسم طی سال های 2010 تا 2017 در پایگاه Web of Science بود. داده ها به روش تحلیل شبکه اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: واژگان «توانایی، ناهنجاری، سندرم، اختلال، فنوتیپ و نورون»، اصلی ترین واژگان حوزه اختلال طیف اوتیسم بودند. این واژگان بیشترین امتیاز را از نظر شاخص های مرکزیت به دست آوردند. از نظر شاخص های کلان نیز شبکه حوزه اوتیسم شبکه منسجمی بود. در این حوزه، کشورهای آمریکا، انگلستان و کانادا نسبت به سایر کشورها تولیدات بیشتری داشتند و دانشگاهای کالیفرنیا، لندن و هاروارد پرتولیدترین دانشگاه ها در عرصه بین المللی بودند. در بین دانشگاه های ایرانی نیز دانشگاه های علوم پزشکی تهران، آزاد اسلامی و علوم پزشکی شهید بهشتی نسبت به سایر دانشگاه ها تولیدات بیشتری را به خود اختصاص دادند. در بین پژوهشگران برتر از لحاظ تعداد تولیدات در سطح بین المللی، «Zwaigenbaum L. »، «Matson JL. » و «Gillberg C. » و در میان پژوهشگران ایرانی نیز «معماری الف، مشایدی پ و احمدلو م» بهترین علمکرد را کسب کردند. نتیجه گیری: اطلاعات به دست آمده از نقشه هم رخدادی واژگانی می تواند به سیاست گذاری هرچه بهتر در حوزه های علمی کمک کند؛ چرا که در این نقشه، هر واژه یا گروه واژگان به نوعی معرف یک حوزه ویژه است. بدین ترتیب، می توان تصمیمات کارامدی برای تخصیص و توزیع منابع اتخاذ کرد. همچنین، پژوهشگران می توانند با موضوعات تازه و محققان برتر هر حوزه آشنا شوند.

مقدمه: استفاده از پایگاه های اطلاعاتی به منظور دستیابی به اسناد الکترونیکی، ضرورت بررسی عملکرد و پوشش پایگاه ها را دوچندان می سازد. هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین جامعیت و مانعیت پایگاه های اطلاعاتی فارسی در بازیابی اسناد مربوط به حیطه مصدومیت های شغلی بود. روش بررسی: این مطالعه به روش توصیفی و با استفاده از مشاهده و مقایسه انجام شد. جامعه تحقیق شامل پایگاه های اطلاعاتی ملی Magiran، Irandoc، SafeLir و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی SID (Scientific Information Database) و حجم نمونه شامل تعداد اسناد بازیابی شده طی 20 سال اخیر از این پایگاه ها بود. کلید واژه ها بر اساس نظرات اعضای خبره تیم پژوهش و بررسی اسناد مربوط تعیین شد. در نهایت، 40 کلید واژه انتخاب گردید و پایگاه های مذکور مورد جستجو قرار گرفت. تعداد اسناد بازیابی شده ثبت و شاخص ها و نمودارهای مرتبط با جامعیت و مانعیت تهیه شد. یافته ها: تعداد اسناد بازیابی شده از پایگاه های Magiran، SID، SafeLir و Irandoc به ترتیب 411، 153، 523 و 149 مدرک بود. پایگاه SafeLir جامعیت نسبی بالاتر (70/83 درصد) و پایگاه SID مانعیت بالاتری (54/89 درصد) در بازیابی اسناد مربوط، نسبت به سایر پایگاه ها داشت. بیشترین همپوشانی بین پایگاه های Magiran و SafeLir مشاهده گردید (269 سند). نتیجه گیری: نتایج حاصل شده به محققان حیطه مصدومیت ها و رشته های مرتبط در شناسایی پایگاه مناسب (دارای جامعیت و مانعیت مناسب) جهت بازیابی اسناد در حوزه تخصصی آن ها کمک می کند. چنانچه جامعیت، مانعیت و یا هم مانعیت و هم جامعیت جستجو مهم باشد، می توان به ترتیب از پایگاه های SafeLir، SID و SafeLir استفاده نمود.

مقدمه: رشد چشمگیر فن آوری های وب 2 و ظهور شبکه های اجتماعی، پتانسیل بسیار زیادی را برای اشاعه برنامه های تغییر رفتار سلامت و مراقبت های بهداشتی فراهم نموده است. سازمان ها و مراکز ارایه دهنده خدمات بهداشتی نیز به عنوان عاملان اصلی این برنامه ها، سهم زیادی در استفاده از این ابزار دارند. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارایه طبقه بندی محتوای منتشر شده در شبکه های اجتماعی سازمان های بهداشتی بود. روش بررسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوای کیفی انجام شد. در گام اول، بر اساس ادبیات موجود و بررسی چارچوب های پیشین و نتایج کار محققان این حوزه، کدگذاری اولیه صورت گرفت و در گام بعدی با تجزیه و تحلیل نمونه ای مشتمل بر 582 عدد از پست های منتشر شده در صفحات شبکه های اجتماعی 11 سازمان بهداشتی مطرح در جهان، مقوله بندی و کدگذاری تکمیل گردید. یافته ها: تحلیل داده ها منجر به استخراج 27 طبقه فرعی گردید که در 14 طبقه اصلی شامل «اطلاعاتی، آموزشی، احساسی، رویدادی، دعوت کننده، تجربه ای، کارکردی، هشداری، کارمندان، چالشی، معرفی، تبلیغاتی، ابرازی و افراد مشهور» قرار گرفت. نتیجه گیری: یافته های به دست آمده، چارچوب جامعی را برای طبقه بندی پست های بهداشتی ارایه نمود. این طبقه بندی به طور خاص برای سیاست گذاران حوزه سلامت، می تواند در تولید محتوای بهداشتی با ایده های نو و استفاده روزمره به منظور تعامل با مخاطبان شبکه های اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: یکی از ابزارهای معنایی جهت بازیابی دانش از منابع پیچیده، هستی نگاشت است. با پیشرفت فن آوری های وب معنایی، ساخت و طراحی هستی نگاشت ها به عنوان ابزار سازماندهی و بازنمون دانش ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام پژوهش حاضر، طراحی هستی نگاشت حوزه بیماری های مادرزادی قلب به زبان فارسی و مراحل ساخت آن بود. روش بررسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه آماری تحقیق را کلیه منابع اطلاعاتی فارسی و انگلیسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در حوزه تخصصی بیماری های مادرزادی قلب تشکیل داد. مبنا و هسته اولیه روش مورد استفاده برای ایجاد هستی نگاشت حوزه بیماری های مادرزادی قلب، روش های به کار رفته در پژوهش های Bermejo و محمدی استانی و همکاران بود. در مجموع، 9 مرحله برای ساخت این هستی نگاشت در نظر گرفته شد که شامل «تعیین حوزه و پوشش هستی نگاشت، شناسایی منابع اطلاعاتی (اسناد، کتب، مقالات)، شناسایی اصطلاحات و مفاهیم، تعیین پوشش موضوعی و تعیین دامنه و طبقات اصلی، تعیین سلسله مراتب اصطلاحات و مفاهیم، تعریف و تعیین روابط بین اصطلاحات و مفاهیم، توصیف ویژگی های رده ها و روابط بین آن ها، تعیین روابط میان نمونه ها و ایجاد محدودیت ها، توابع و قوانین» بود. به منظور تایید روایی محتوایی، از نظر 7 متخصص قلب اطفال دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در مراحل سوم تا ششم استفاده گردید. نرم افزار Proté gé جهت ساخت هستی نگاشت استفاده شد. یافته ها: هستی نگاشت بیماری های مادرزادی قلب کودکان شامل 6 کلاس اصلی «بیماری های شایع مادرزادی قلب و جوارح مرتبط با بیماری، روش درمان، روش های تشخیصی، علایم بیماری ها و عامل خطرزا» بود. همچنین، به منظور تعریف ارتباط بین مفاهیم و اصطلاحات، 8 رابطه معنایی اصلی شامل «تشخیص داده می شود توسط، تغذیه می کند، درمان می شود توسط، درمان می کند، علت است، عوارض دارد، می باشد از علایم، هست عارضه » و 2 رابطه فرعی «مرتبط است با، دارد عامل خطرزا» تعیین گردید. نتیجه گیری: هستی نگاشت ساخته شده در مطالعه حاضر ابزار مفید و کارامدی برای سازماندهی و بازیابی دانش در این حوزه می باشد. همچنین، این ابزار می تواند برای تحلیل و ترسیم ساختار دانش در سایر حوزه ها استفاده شود.

مقدمه: بررسی رشد برون دادهای علمی در حوزه های موضوعی مختلف، می تواند یکی از پایه های سیاست گذاری علمی در آن حوزه باشد. مقالات مروری سیستماتیک، یکی از برون دادهای موثر در علوم پزشکی به شمار می رود که امروزه استفاده از نتایج آن کاربرد وسیعی پیدا کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند رشد مقالات مرور سیستماتیک پژوهشگران ایرانی در حوزه زیست پزشکی و شناسایی مجلات فعال مرتبط با آن انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه که با روش اسنادی انجام گرفت، روند رشد مقالات مرور سیستماتیک ایرانی حوزه زیست پزشکی و توزیع تولیدات علمی بر اساس زبان آن ها بررسی گردید. جامعه تحقیق شامل همه مقالات مرور سیستماتیک پژوهشگران ایرانی حوزه زیست پزشکی، متشکل از 350 مقاله فارسی و 2595 مقاله انگلیسی بود. یافته ها: تولید مقالات مرور سیستماتیک زیست پزشکی در زبان فارسی و انگلیسی به ترتیب دارای رشد متوسط 6 و 21 درصد بود و نشان داد که شتاب رشد مقالات لاتین، 5/3 برابر مقالات فارسی است. پرمقاله ترین مجله در زبان فارسی، مجله «زنان، مامایی و نازایی ایران» با 46 مقاله و در زبان انگلیسی، مجله «Asian Pacific Journal of Cancer Prevention» با 58 مقاله بود. نتیجه گیری: پژوهشگران زیست پزشکی ایران در سال های اخیر گرایش زیادی به تولید مقالات مرور سیستماتیک پیدا کرده اند و نشریات انگلیسی زبان سهم بیشتری در انتشار این مقالات داشتند.