مدیریت اطلاعات سلامت
سال:1388 | دوره:6 | شماره:2 (پیاپی 12) |تعداد مقالات:11

مقدمه: مدیران و ارایه کنندگان خدمات سلامت جهت افزایش کارایی و اثر بخشی سازمان و پیشبرد اهداف آن باید شناخت کافی از نظام اطلاعات سلامت داشته باشند؛ چرا که پایه و اساس سیاست گذاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری در سطوح مختلف مدیریتی، آمار و اطلاعات دقیق، صحیح، بهنگام و معتبر و تفسیر درست این اطلاعات می باشد. پژوهشگر در این پژوهش، سطح تکامل نظام اطلاعات سلامت شهرستان در استان اصفهان را بر اساس راهنمای سازمان جهانی سلامت ارزیابی نموده است.روش بررسی: در این پژوهش کاربردی و توصیفی- مقطعی در سال 87-1386، که جامعه پژوهش جامعه پژوهش شبکه های بهداشتی درمانی (نظام های سلامت شهرستان) در استان اصفهان بود، شهرستان فلاورجان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. ابزار جمع آوری داده ها، چک لیست محقق ساخته حاوی 334 موجودیت اطلاعاتی، بر اساس مولفه ها و موجودیت های اطلاعاتی راهنمای سازمان جهانی سلامت بود که روایی آن با نظر استادان صاحب نظر و پایایی آن با بازآزمایی کلیه مراکز مورد مطالعه به اثبات رسید (98.5 درصد (Cronbachs Alfa=درصد داده های مطالعه با مراجعه مستقیم پژوهشگر در دو مرحله مجزا به 12 مرکز سلامت شهری، 8 مرکز سلامت روستایی و 1 مرکز سلامت شهرستان، در شهرستان فلاورجان، و مشاهده و مطالعه اسناد و مدارک و تکمیل چک لیست جمع آوری گردید و یافته ها با استفاده از آنالیز توصیفی نرم افزار 13 SPSS و با اعمال ضریب وزن هر محور مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: میانگین نمره سطح تکامل نظام اطلاعات سلامت شهرستان در استان اصفهان 75.35 درصد است. بیشترین میزان رعایت موجودیت های اطلاعاتی در نظام اطلاعات سلامت شهرستان مربوط به محور جمع آوری داده ها به میزان 70 درصد و کمترین میزان رعایت موجودیت های اطلاعاتی در این نظام مربوط به استفاده از اطلاعات در تصمیم گیری به میزان 10 درصد بود.نتیجه گیری: ارزیابی نظام اطلاعات سلامت شهرستان، حوزه های بهبود و قابل ارتقا را مشخص نمود. مدیریت نظام سلامت جهت تصمیم گیری و سیاست گذاری اصولی و صحیح در نظام سلامت شهرستان، باید نسبت به بازسازی اساسی نظام اطلاعات سلامت شهرستان و تربیت مهارت های مدیریتی و اطلاعاتی مدیران نظام سلامت شهرستان، همت گمارد.

مقدمه: رضایت آگاهانه بیمار، اساس اخلاق پزشکی و صلاحیت بیمار، یکی از مهم ترین ابعاد رضایت آگاهانه است. این پژوهش با هدف بررسی صلاحیت بیماران و عملکرد واحد پذیرش در اخذ رضایت نامه معالجه و عمل جراحی در بیمارستان های آموزشی شهرستان کاشان انجام گردید.روش بررسی: در این پژوهش توصیفی مقطعی، 300 بیمار (رضایت دهنده) بخش جراحی از بیمارستان های آموزشی شهر کاشان در سال 1386 به صورت تصادفی ساده و با توجه به برنامه زمانی پذیرش بیماران جراحی وارد مطالعه شدند. جهت بررسی صلاحیت بیماران برای امضای فرم رضایت نامه جراحی و عملکرد واحد پذیرش از چک لیست استفاده شد. روایی چک لیست توسط متخصصان مربوط تایید شد. یافته ها با نرم افزار SPSS تحلیل شد.یافته ها: 80 درصد بیماران صلاحیت لازم جهت امضای فرم رضایت نامه را در زمان پذیرش داشتند، در حالی که هنگام گرفتن رضایت فقط 55 درصد از آنان، خودشان رضایت داده بودند. علاوه بر این 6.3 درصد از بیمارانی که رضایت دادند، خودشان صلاحیت لازم برای دادن رضایت را نداشتند. 3.59 درصد اشخاص ثالث از نظر نسبت با بیمار، صلاحیت رضایت دادن نداشتند. به اکثر رضایت دهندگان فرصت مطالعه فرم رضایت نامه داده نشده بود (3.75 درصد)، برای مطالعه فرم تشویق نشده بودند (7.98 درصد) و در هیچ موردی نسبت شخص رضایت دهنده با بیمار کنترل نشده بود.نتیجه گیری: عملکرد واحدهای پذیرش نسبت به اخذ رضایت از افراد از لحاظ نسبت قانونی (شخص ثالث) و داشتن صلاحیت با دقت صحت کامل انجام نمی شود. شفاف شدن قوانین مربوط برای کارکنان، افزایش دقت و توجه آنان و همچنین توضیح دادن فرم های رضایت نامه برای بیماران توصیه می شود.

مقدمه: امروزه با وجود زیر سوال بودن اثر بخشی مدل های مختلف کیفیت، مساله کیفیت در سازمان های بهداشتی و درمانی بیش از هر زمان دیگر اهمیت یافته است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی عملکرد الگوی مدیریت کیفیت فراگیر (استاندارد 2000 :9001 ISO) در بیمارستان های سازمان تامین اجتماعی استان تهران بود.روش بررسی: این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی مقطعی بوده، به شیوه کاربردی در سال 1385 اجرا شد. محیط پژوهش شامل بیمارستان های تامین اجتماعی البرز، شهدای پانزده خرداد، شهریار و میلاد بود. داده ها با برگزاری جلسات بارش افکار با مدیران و ناظران بهبود کیفیت و صاحبان فرایندها، گردآوری و نتایج با استفاده از نرم افزار Excel تحلیل شد.یافته ها: پس از استقرار الگوی مدیریت کیفیت فراگیر (2000 :9001 ISO) میزان پیشرفت و بهبود فرایندها در زمینه منابع انسانی، رضایت مشتریان، عملیات اجرایی مهم (عملکرد خاص سازمان)، الزامات شرکت های طرف قرارداد، امور مالی و بازار به ترتیب 24.61 درصد، 41.60 درصد، 91.57 درصد، 31.50 درصد و 82.45 درصد و میانگین درصد امتیازات چهار بیمارستان 13.55 درصد بود.نتیجه گیری: بیمارستان های مورد مطالعه با به کارگیری الگوی مدیریت فراگیر (2000 :9001 ISO) به نتایج مثبتی در زمینه بهبود فرایندها دست یافته اند، اما موفقیت های کسب شده پایین تر از حد مطلوب خود می باشد و لازم است جهت کسب موفقیت بیشتر، سازمان ها بهبود مستمر فرایندها را در زمینه امور مالی و بازاریابی و ارتباط با شرکت های تامین کننده طرف قرارداد با جدیت دنبال نمایند.

مقدمه: با توجه به نقش آموزش بیمار و خانواده در فرایند مراقبت بیمار، کمیسیون مشترک اعتباربخشی مراکز بهداشتی و درمانی آمریکا در برنامه اعتباربخشی بیمارستانی خود، استانداردهای آموزش بیمار و خانواده را تدوین کرده است. از طرفی تحقیقات انجام شده حاکی است که استانداردهای بیمارستانی وزارت بهداشت ایران چندان کامل و جامع نیست. با این اوصاف با انجام یک مطالعه توصیفی، تطبیقی بر آن شدیم تا از وضعیت استانداردهای آموزش بیمار و خانواده وزارت بهداشت آگاه شویم.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی – تطبیقی در سال 1386 استانداردهای بیمارستانی (فرم استاندارد اجرایی ارزشیابی شماره ب) مربوط به آموزش بیمار وزارت بهداشت ایران (4 گزاره) با استانداردهای آموزش بیمار و خانواده کمیسیون مشترک اعتباربخشی مراکز بهداشتی – درمانی آمریکا (کمیسیون مشترک) (10 گزاره) مقایسه شد. روش گردآوری داده ها، استفاده از اطلاعات موجود و ابزار مورد استفاده چک لیستی بود که بر اساس استانداردهای آموزش بیمار و خانواده کمیسیون مشترک تهیه شد. تحلیل داده ها با استفاده از جداول تطبیقی و روش های آمار توصیفی انجام گرفت.یافته ها: میزان تطابق استانداردهای بیمارستانی وزارت بهداشت با استانداردهای آموزش بیمار و خانواده کمیسیون مشترک به میزان 40 درصد تطابق نسبی و 60 درصد عدم تطابق بود.نتیجه گیری: با توجه به یافته های این مطالعه، می توان گفت که آموزش بیمار و خانواده هیچ جایگاهی در استانداردهای بیمارستانی وزارت بهداشت ندارد. بنابراین تدوین استانداردهای آموزش بیمار و خانواده باید مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه: مجلات علمی یکی از مهم ترین ابزارهای اطلاع رسانی و رشد دانش در هر رشته به شمار می آید. یکی از راه های تشخیص جایگاه یک مقاله، استناد علمی به آن است که مهم ترین معیار برای ارزیابی یک اثر علمی، میزان استناد به آن است. هدف از این مطالعه تعیین میزان استنادات و مشارکت گروهی نویسندگان مقالات مجله پژوهش در علوم پزشکی از ابتدای سال 1379 تا پایان 1382 بوده است.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی بود که از روش تحلیل استنادی برای انجام آن استفاده شد. بدین منظور اطلاعات توسط چک لیست گردآوری و سپس با استفاده از قانون Bradford و ضریب همکاری گروهی نویسندگان، نتایج به دست آمد و با نرم افزار SPSS تحلیل گردید.یافته ها: در مجموع 386 مقاله از 21 مجله تولید شده بررسی گردید که در کل دارای 4915 استناد بود. متوسط تعداد استناد برای هر مقاله 73.12 استناد و بیشترین تعداد مقاله مربوط به سال 1382 بود. در رابطه با میزان مشارکت، بیشترین مقالات سه نویسنده داشت. میانگین ضریب همکاری در حد متوسط قرار داشت. از میان انواع منابع، نشریات با 75.69 درصد بیشترین استفاده را داشتند.نتیجه گیری: نگاهی کلی به مقالات و استنادهای مجله پژوهش در علوم پزشکی نشان داد که نویسندگان مقالات مجله پژوهش در علوم پزشکی نسبت به سایر محققان تحقیقات گذشته در یک حد میانه برای تدوین مقالات خود به منابع، استناد کرده اند و به انجام کارهای گروهی نیز گرایش داشته اند. همچنین استنادهای تعلق گرفته به نشریات در مقالات تالیفی مورد بررسی نشریات از مدل قاعده Bradford تبعیت می کردند.

مقدمه: با توجه به روند روزافزون کاربرد رایانه در آموزش، استفاده از رایانه در محیط های آموزشی غیر قابل اجتناب شده، نقش مهم و فزاینده ای را در امر آموزش پزشکی ایفا می کنند. پژوهش حاضر به منظور تعیین میزان مهارت، نگرش و عملکرد اعضای هیات علمی در مورد کاربرد رایانه و اینترنت در فعالیت های آموزشی و پژوهشی انجام شده است.روش بررسی: مطالعه حاضر به صورت توصیفی– مقطعی بر روی تعداد 124 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، که جامعه تحقیق را تشکیل می دادند، در سالهای 85-1384 صورت گرفت. از پرسش نامه برای جمع آوری اطلاعات در سه حیطه مهارت، نگرش و عملکرد استفاده شد. پرسش نامه دارای روایی صوری و محتوایی بود. داده های به دست آمده توسط نرم افزار 15SPSS و با استفاده از آمار توصیفی (شاخص های مرکزی و پراکندگی) جهت بررسی رابطه نگرش و مهارت تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها: 29 درصد جامعه مورد مطالعه در سطح مهارت عالی، 7.38 درصد در سطح خوب، 3.15 درصد در سطح متوسط و 3.11 درصد در سطح مهارت ضعیف قرار داشتند. 9.58 درصد از اعضای هیات علمی نگرش عالی و 6.26 درصد نگرش خوب داشتند. 9.41 درصد اعضای هیات علمی به طور متوسط در هفته بین 15-10 ساعت از رایانه و 9.33 درصد به طور متوسط در ماه بیش از 60 ساعت از اینترنت بهره می گرفتند. با استفاده از آزمون Spearman بین مهارت و نگرش همبستگی معنی داری وجود داشت .(P=0.04, r=0.2) نتیجه گیری: اکثریت اعضای هیات علمی نسبت به کاربرد رایانه و اینترنت در آموزش پزشکی نگرش مثبت داشتند، ولی تعدادی از آن ها از دانش و مهارت کافی برخوردار نبودند. بنابراین لازم است تدابیری برای ارتقای مهارت و عملکرد اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در راستای استفاده بهینه از رایانه و اینترنت در امر آموزش و پژوهش اتخاذ گردد.

مقدمه: با توجه به نقش اساسی داروها در سلامت جامعه، تحقیقات علوم دارویی جایگاه ویژه ای در نظام ملی پژوهش سلامت کشورها دارد. از طرف دیگر، سیاست گزاری و برنامه ریزی برای فعالیت های پژوهشی آتی، نیازمند ارزیابی توصیفی و نقد تولید علم در دهه های گذشته است. هدف از انجام مطالعه حاضر، ارزیابی روند تحقیقات علوم دارویی ایرانی منتشر شده در نشریات بین المللی و مقایسه آن با سایر کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی از طریق تحلیل علم سنجی در طی سال های 1996 لغایت 2006 میلادی بود.روش بررسی: پژوهش حاضر یک مطالعه بوم شناختی و ابزار مطالعه، پایگاه های داده ایISI: Web of Science ، Scopus و International Pharmaceutical Abstract (IPA) بود. مستندات نمایه شده در حیطه موضوعی علوم دارویی (داروسازی، فارماکولوژی، سم شناسی و شیمی دارویی) طی 11 سال (2006-1996 میلادی) برای ایران و 13 کشور منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی در این سه پایگاه مورد جستجو قرار گرفته، از نظر کمی اندازه گیری و تحلیل شد. تحلیل داده ها با استفاده از دو نرم افزار Excel و SPSS انجام گرفت.یافته ها: در مجموع 11 سال اخیر، کشور ایران از نظر تعداد اسناد علوم دارویی نمایه شده در بین کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی در هر سه پایگاه داده ای WOS،Scopus و IPA رتبه دوم را پس از کشور مصر دارد. تحلیل روند مستندات علوم دارویی پایگاه های مذکور در طی این سال ها بیانگر آن است که در سال های 2004 تا 2006، رتبه ایران در دو پایگاه WOS و Scopus به مقام اول ارتقا یافته و این موضوع در سال های 2005 و 2006 در پایگاه IPA نیز صادق است. رتبه بندی تعداد تطبیق یافته اسناد علوم دارویی کشورهای مورد مطالعه بر اساس درآمد ناخالص ملی (GDP) و جمعیت هر کشور، بیانگر رتبه چهارم ایران در پایگاه داده ای Scopus و IPA و رتبه پنجم در پایگاه داده ای WOS است.نتیجه گیری: در سال های اخیر کشور ایران از نظر تولید مطلق علوم دارویی در بین کشورهای مورد مطالعه توانسته است به رتبه اول دست یابد. حفظ این مقام در سال های آینده، نیازمند برنامه ریزی و توجه کافی به بهره برداری از پتانسیل دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی در حوزه علوم دارویی و علوم بین رشته ای است.

مقدمه: از جمله تغییراتی که پس از اصلاح ساختار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این وزراتخانه شکل گرفت، ایجاد دفاتر تحقیقات کاربردی در حوزه های مختلف ستادی بود. این پژوهش پس از محاسبه دقیق تعداد طرح های انجام شده در هر یک از دفاتر حوزه معاونت توسعه مدیریت و منابع به بررسی نتایج هر طرح به طور جداگانه پرداخت و میزان و قابلیت بهره گیری از آن ها را برآورد نمود.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی و گذشته نگر، 23 طرح پژوهشی که در حوزه معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی از شهریور سال 1378 تا ‏شهریور 1383 به انجام رسیده بود با روش نمونه گیری سرشماری و ابزار جمع آوری، فرم جمع آوری اطلاعات بررسی شد. این طرح در چهار مرحله انجام شد: در مرحله اول، اطلاعات دموگرافیک طرح ها به صورت یک پرسش نامه غیر حضوری تکمیل گردید. در مرحله دوم، گزارش نهایی طرح ها توسط تیم تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت و بر اساس آن اهداف اختصاصی و دستاوردهای اصلی استخراج شد و به صورت جدولی منظم درآمد. در مرحله سوم، مصاحبه ای با کاربران اصلی طرح ها صورت گرفت و نتایج به صورت سه جدول جداگانه (میزان بهره گیری، قابلیت بهره گیری و موانع بهره گیری) تنظیم گردید. در مرحله چهارم، با توجه به یافته ها و اظهارات کاربران، راه کارهای عبور از موانع، تدوین و تشریح شد. یافته ها به کمک محاسبات ساده ریاضی تحلیل شد.یافته ها: 16 طرح از کل طرح های انجام شده در حوزه معاونت به صورت فراخوان عمومی، 6 طرح به صورت فراخوان محدود و یک طرح نیز بدون فراخوان سفارش داده شده اند.نتیجه گیری: در مجموع طرح های بررسی شده، میزان بهره گیری از طرح ها مطابق با درجه «کم» بوده است، در حالی که طرح ها تا درجه «زیاد» قابلیت بهره گیری داشته اند. به طور کلی می توان گفت که در بهره گیری از نتایج طرح ها، 38 درصد از موانع به موانع مدیریتی اختصاص دارد و 62 درصد از موانع در حوزه مسایل اجرایی جای می گیرد.

یکی از روش های انتقال دانش، ثبت اقدامات در قالب روند مستند سازی به صورت الکترونیکی یا کاغذی می باشد. برای پایش میزان درخواست خون، مقادیر مصرف، واکنش ها و موارد عدم مصرف پس از انجام آزمون های سازگاری، وجود فرمی با قابلیت گزارش دهی آماری و پوشش دادن نقصهای فرم موجود ضروری می نمود. بنابراین با رعایت مواردی مانند گزارش های مورد تقاضا، حمایت از مستند سازان در مواجهه با مراجع قانونی و ... این فرم با توجه به اصول علمی طراحی فرم، در نظر گرفتن قالب رایج فرم های کشور ایران که مصوب وزارت بهداشت می باشد و همچنین توجه به دستورالعمل های سازمان جهانی بهداشت طراحی گردید.