خانواده پژوهی
سال:1390 | دوره:7 | شماره:26 |تعداد مقالات:16

در قوانین جمهوری اسلامی ایران دو سن مختلف (15 و 18 سال) به عنوان حداقل سن اشتغال تعیین شده است. هم چنین، کارگران بین سنین 15 تا 18 سال نیز تحت عنوان «کارگر نوجوان»، تعریف شده و مقررات خاصی در مورد شرایط کاری آنان وضع گردیده است.با وجود این، ملاحظاتی در قانون کار وجود دارد که باعث می شود تحقق مفاد آن، در رابطه با کار کودکان و نوجوانان با چالش مواجه گردد.برای مثال، مواد 188، 191 و 189 امکان مستثنا شدن کارگران کارگاه های خانوادگی، کارگران کارگاه های کوچک کمتر از 10 نفر و هم چنین برخی از فعالیت ها در بخش کشاورزی و دامداری از شمول قسمتی از قانون کار را فراهم می کند. استثنائات فوق باعث می شود تا بسیاری از کودکان، نوجوانان و جوانان شاغل در بخش های غیردولتی (که اکثریت شاغلان نوجوان و جوان را تشکیل می دهند) از مزایای رفاهی در نظر گرفته شده توسط قانون کار محروم شوند.مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات مورد نیاز به صورت کتابخانه ای به واکاوی این موضوع و بررسی خلأهای موجود در قوانین کشور می پردازد.

هدف اصلی این پژوهش، مطالعه رابطه سبک های فرزندپروری اقتداری، آمرانه و سهل گیر والدین با ابعاد کمال گرایی خودمحور، دیگرمحور و جامعه محور فرزندان در نمونه ای از خانواده های ایرانی است. سیصد و چهل و دو دانش آموز (184 دختر، 158 پسر) مشغول به تحصیل در پایه های اول تا سوم دبیرستان های مناطق 8، 10، 11 و 19 شهر تهران در سال 1388 همراه با والدین شان (342 پدر، 342 مادر)، در این پژوهش شرکت کردند.دانش آموزان مقیاس کمال گرایی چندبعدی تهران TMPS)؛ بشارت، 1386) و والدین پرسشنامه اقتدار والدین (PAQ؛ بوری، 1991) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده های پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دادند که سبک فرزندپروری آمرانه پدر با کمال گرایی خودمحور (P≤0.05، r=0.110)، دیگر محور (P≤0.01، r=0.145) و جامعه محور فرزندان (P≤0.01، r=0.228) رابطه دارد، هم چنین سبک اقتداری مادر، کمال گرایی دیگرمحور فرزندان را پیش بینی می کند (P≤0.027، b=0.125). در تبیین یافته های پژوهش می توان گفت خانواده های دارای سبک فرزند پروری آمرانه فرزندان را برای عملکرد کامل تشویق می کنند و نسبت به شکست های آن ها با ناامیدی، اضطراب و بی قراری واکنش نشان می دهند، در نتیجه فرزندان نیز از هر اشتباهی ترسیده و سعی می کنند با کمال گرا بودن از اشتباه و شکست دوری کنند.

شکل گیری مفهوم خداوند در کودکان و نقش چهره های دلبستگی در پیدایش و تحول این مفاهیم، به ویژه در دهه های اخیر مورد توجه روان شناسان قرار گرفته است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تجربه فقدان بر ادراک کودکان در مورد مادر، پدر و خداوند طراحی و اجرا گردید. در این پژوهش که از نوع علی مقایسه ای است، از میان کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی نواحی چهارگانه شهر شیراز، تعداد 126 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. سه مقیاس افتراق معنایی آزگود در مورد ادراک کودک از پدر، مادر و خداوند جهت جمع آوری داده های پژوهش مورد استفاده قرار گرفت.نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس نشان داد بین کودکان دارای تجربه طلاق والدین، کودکان دارای تجربه فوت والدین و کودکان عادی از نظر اندازه های مربوط به ادراک خداوند، ادراک صفات مهرورزانه خداوند، ادراک صفات مهرورزانه مادر، ادراک پدر و ادراک صفات مهرورزانه پدر تفاوت معناداری وجود دارد. بدین ترتیب که کودکان دارای تجربه فقدان، خداوند و پدر و مادر را کمتر واجد صفات مهرورزانه توصیف می کردند. این تفاوت بین گروه ها در اندازه های مربوط به ادراک خداوند و ادراک صفات مهرورزانه خداوند، بین گروه های عادی با گروه فوت والدین و در اندازه های ادراک پدر و ادراک صفات مهرورزانه پدر، بین گروه های عادی و گروه دارای تجربه طلاق والدین نیز بود. هم چنین، در اندازه های ادراک خداوند، ادراک پدر، ادراک صفات مهرورزانه خداوند، ادراک صفات مهرورزانه مادر و ادراک صفات مهرورزانه پدر، بر اساس آن که کودک با چه کسی زندگی می کرد، بین گروه ها تفاوت معناداری وجود داشت. نتایج این مطالعه همسو با الگوی تطابقی دلبستگی به خداوند نشان می دهد، دلبستگی کودک به ویژه به پدر، در نتیجه فقدان با اضطراب همراه بوده و به دلبستگی به خداوند نیز تسری می یابد. در نتیجه، کودک والدی را که از دست داده، و به دنبال آن خداوند، را کمتر واجد ویژگی های مهرورزانه تلقی می نماید.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مدیریت والدین بر کارکرد خانواده های کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی صورت گرفته است. روش پژوهش اندازه گیری مکرر (از نوع طرح تک آزمودنی) است. جامعه آماری شامل مادران دارای فرزند 12-4 ساله مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی می باشد که به بیمارستان رفیده مراجعه کرده اند. نمونه آماری شامل 14 مادر می شود که حاضر به شرکت در پژوهش بوده و با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند.ابزار پژوهش، ابزار سنحش خانواده (FAD) می باشد. یافته های حاصل از پژوهش با استفاده از فرمول آماری تحلیل واریانس (انداره گیری مکرر) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که در پایان دوره آموزش، کارکرد خانواده به طور معناداری بهبود یافته است. هم چنین پژوهش نشان داد که آموزش مدیریت والدین منجر به افزایش و بهبودی کارکرد خانواده در خانواده های کودکان مبتلا به ADHD شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییر ملاک های ازدواج در سه نسل، در میان اهالی روستای کبودان از توابع شهرستان قائن انجام شده است، تا علاوه بر تعیین تغییرات در ملاک ها، علل و عوامل موثر بر این تغییرات را در بین سه نسل بررسی کند. به این منظور از روش نظریه زمینه ای (GT)، به عنوان یک روش تفسیری استقرائی که مبتنی بر کدبندی داده هاست استفاده شده است.این بررسی یک مطالعه کیفی می باشد که از مصاحبه عمیق و شرکت کننده مشاهده گر استفاده شده است. جهت تحلیل اطلاعات یافته های بدست آمده شامل هشت مقوله عمده می باشند که عبارتند از: کاهش خویشاوندگرایی، اجبار در برابر اختیار، ورود عناصر نوسازی (آموزش مدرن، رسانه های جمعی، رفت و آمد به شهر) و رفاه، الگوبرداری از فرهنگ های غیرمحلی، افزایش تحصیلات، افزایش آگاهی، تغییر شکل خانواده و مقوله هسته این بررسی «جایگزینی نسبی» است که مقولات عمده فوق را در برمی گیرد. بر این اساس، شرکت کنندگان در تغییر ملاک های ازدواج یک جایگزینی نسبی می بینند. نظریه حاضر در قالب یک مدل زمینه ای شامل سه بعد شرایط، تعاملات و پیامدها که خود بیانگر نظریه زمینه ای نهایی می باشد، ارائه شده است.

اگرچه حضور زنان در مشاغل مختلف افزایش قابل ملاحظه ای داشته است، اما هم چنان بخش عمده ای از مسوولیت های خانه بر عهده آن هاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل تاثیرگذار بر تقسیم کار خانگی میان زوجین، عدالت ادراک شده از تقسیم کار خانگی و تاثیر آن ها بر رضایت زناشویی انجام شد.162 نفر از زنان شاغل با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و تعداد 150 نفر از زنان خانه دار به وسیله روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از میان زنان متاهل شهرستان کامیاران انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، همبستگی جزئی، آزمون t برای گروه های مستقل و رگرسیون گام به گام استفاده شده است. نتایج نشان دادند که بین تقسیم کار خانگی و رضایت زناشویی رابطه بسیار ضعیف، اما میان عدالت ادراک شده از کار خانگی و رضایت زناشویی رابطه قوی تری وجود دارد. مدل به دست آمده از تحلیل رگرسیون بیانگر این است که 16.9 درصد از کل تغییرات رضایت زناشویی توسط متغیرهای عدالت ادراک شده از کار خانگی و سطح تحصیلات و هم چنین 5.5 درصد از کل تغییرات متغیر تقسیم کار خانگی توسط متغیرهای ساعات کاری و تحصیلات همسر تبیین می گردد.

هدف این پژوهش بررسی نقش ویژگی های روانی شخصیتی زوج های ناسازگار در ایران (اصفهان) و کانادا (تورنتو) در سازگاری زناشویی آن ها است. به منظور دستیابی به این هدف، از جامعه آماری زنان و مردان مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان و تورنتو به ترتیب 137 و 71 نفر به عنوان گروه نمونه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس برای پاسخگویی به ابزارهای پژوهش انتخاب شدند. از پرسشنامه سازگاری زناشویی اسپانیر و هفت زیرمقیاس برگرفته شده از MMPI-2 شامل افسردگی، آشفتگی فکری، ملال ذهنی، ناسازگاری خانوادگی، افکار گزند و آسیب، بیگانگی عاطفی و مشکلات خانواگی به منظور دستیابی به داده های مورد استفاده در پژوهش استفاد شد.داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام مورد تحلیل قرار گرفتند. در سطح همبستگی در گروه ایرانی بین ویژگی های شخصیتی روانی با سازگاری زناشویی رابطه منفی معنادار (P<0.01) بدست آمد. اما در گروه کانادایی فقط افسردگی، آشفتگی فکری، ملال ذهنی، ناسازگاری خانوادگی و مشکلات خانواگی با سازگاری زناشویی دارای رابطه منفی و معناداری (P<0.05 یا P<0.01) بودند. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که از بین کلیه ویژگی ها، ناسازگاری خانوادگی و افکار گزند و آسیب در نمونه ایرانی و در نمونه کانادیی فقط ناسازگاری خانوادگی قادر به پیش بینی سازگاری زناشویی هستند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی پیامد های طلاق عاطفی و استراتژی های مواجهه با آن، و به روش نظریه مبنایی انجام شده است. اطلاعات از طریق مصاحبه عمیق با بیست نفر از زنان مراجعه کننده به یکی از مراکز مشاوره تهران جمع آوری و با استفاده از کدگذاری نظری تحلیل شده اند. زنان در مصاحبه ها پیامدهای طلاق عاطفی را مواجهه خود و فرزندان با فشارها و مشکلات روحی بیان کرده اند. آنان استراتژی های متفاوتی را در مواجهه با طلاق عاطفی دنبال کرده اند؛ استراتژی های زنان را بر اساس هدف می توان به سه دسته رابطه محور، خویشتن محور، و فرزندمحور تقسیم کرد. استراتژی های رابطه محور در صدد اصلاح و بهبودبخشی رابطه همسری است؛ استراتژی های خویشتن محور در جهت بازیابی خویشتن و بهبودبخشی زندگی شخصی اتخاذ شده اند؛ و هدف استراتژی های فرزندمحور نیز بهبودبخشی وضعیت فرزندان در زمینه های مختلف است. هم چنین استراتژی ها بر اساس تاثیری که بر رابطه همسری دارند، به سه دسته مثبت، منفی و خنثی تقسیم می شوند. در مجموع استراتژی های رابطه محور، استراتژی هایی مثبت یا خنثی هستند؛ و استراتژی های خویشتن محور و فرزندمحور استراتژی هایی منفی یا خنثی هستند. نتایج پژوهش تفاوت و حتی در مواردی تضاد در استراتژی های زنان را نشان می دهد، لذا در درمان طلاق عاطفی توجه به تفاوت ها ضروری است و نمی توان به روش های درمانی یکسان برای خانواده های مختلف بسنده کرد.