مجله جنگل ایران
سال:1392 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

کارگران جنگل در بسیاری از کارها در معرض منابع بی شمار صدا قرار می گیرند. اره موتوری به عنوان یکی از منابع تولید صدا، اولین و تنها ابزار قطع و تبدیل درخت در جنگل های شمال ایران است. هدف این تحقیق، اندازه گیری تراز فشار صدا در مواجهه شغلی کارگران با اره موتوری در کار تبدیل و نیز تعیین مدت زمان مواجهه کارگران است. این پژوهش در بخش نمخانه جنگل خیرود اجرا شد. در این تحقیق، شدت صدای اره موتوری و نیز مدت زمان برش در مرحله بینه بری، هر 15 ثانیه یک بار برای هر بینه و در مجموع به طور متوسط برای بینه های هر تنه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در مرحله بینه بری، اره موتورچی به طور دائم در معرض صدای بیش از حد استاندارد (85 دسی بل) قرار دارد (122.7-107.9 دسی بل) که به طور تقریبی تا آستانه دردناکی پیش می رود. در طول عملیات بینه بری، مدت زمان اندازه گیری صدا در محدوده بین 12.03-0.12 دقیقه بود که در آن اره موتورچی در معرض صدای 116 دسی بل قرار داشت. با توجه به استاندارد ایران و ACGIH، فرد مجاز است حدود 24 ثانیه در معرض این حد صدا قرار بگیرد که در این پژوهش، این مدت 12.02دقیقه بود و در بیشتر مواقع (بیش از 95 درصد زمان سنجی ها) مدت زمان مواجهه، بیش از حد مجاز بوده است. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش قطر تنه، کارگر مدت زمان بیشتری در معرض صدای غیرمجاز قرار می گیرد.

ارزیابی اثرات محیط زیستی روشی موثر برای حفاظت از منابع طبیعی است. با توجه به نیاز روزافزون انسان به طبیعت و اثرات نامطلوب استفاده بیش از حد بر محیط زیست از جمله خاک، ضروری است که فرایند ارزیابی آثار محیط زیستی در تعیین اهداف، بررسی شرایط پایه ای و همچنین پیش بینی و تخمین آثار محیط زیستی اجرای پروژه ها، به کار گرفته شود. در این تحقیق برای ارزیابی اثرات تفرج بر وزن مخصوص ظاهری خاک در پارک جنگلی نور، از مدلسازی فازی استفاده شد. ابتدا سه منطقه تفرج متمرکز، تفرج گسترده و شاهد، انتخاب و سپس یک شبکه منظم- تصادفی با 30 قطعه نمونه در هر منطقه پیاده شد. در هر قطعه نمونه تعداد گردشگر و مدت زمان اقامت به عنوان شاخص های ورودی محاسبه و وزن مخصوص ظاهری خاک به عنوان شاخص خروجی برداشت شد. سپس شاخص های ورودی و خروجی، طبقه بندی و قواعد فازی بر اساس سیستم استنتاج ممدانی تعریف شد. براساس مقایسه نتایج مدل با نتایج داده های تجربی، خطای مدل 6 درصد بود که بیانگر دقت مناسب مدل است. نتایج نشان می دهد که با افزایش تعداد گردشگران و مدت اقامت آنها در منطقه، وزن مخصوص ظاهری خاک افزایش می یابد و زمانی که تعداد گردشگران به 20 نفر و مدت اقامت به 1 ساعت می رسد، کوبیدگی خاک به حداکثر می رسد و افزایش این دو عامل دیگر تاثیری بر مقدار کوبیدگی خاک ندارد. همچنین نتایج نشان دهنده توانمندی مدلسازی فازی در پیش بینی اثرات فعالیت های تفرجی است.

هدف از این تحقیق، تعیین مقدار برداشت بهینه راش با استفاده از برنامه ریزی پویا در جنگل شفارود در استان گیلان است. در این بررسی، ابتدا برای پیش بینی رویش راش از مدل ریاضی لجستیک استفاده شد. در مرحله بعد با استفاده از داده های سری های زمانی قیمت و هزینه، معادلات قیمت چوب و هزینه متغیر بهره برداری راش بر اساس مدل خودکاهشی برآورد شد. سپس با استفاده از معادلات رویش، قیمت، هزینه متغیر بهره برداری و نرخ سود بانکی مقدار برداشت بهینه از جنگل با استفاده از فن برنامه ریزی پویا، به طوری که حداکثر ارزش فعلی مورد انتظار نصیب واحد تولیدی شود، محاسبه شد. برای بهینه سازی مقدار برداشت از مدل برنامه ریزی پویا در نرم افزار LINGO استفاده شد. به منظور بهینه سازی مدل، متغیرهای حداقل موجودی سرپای ممکن، مدل رویش، قیمت چوب در کنار جاده، هزینه متغیر بهره برداری، افق برنامه ریزی، هزینه انتقال گروه های قطع و وسایل بهره برداری به داخل جنگل و نرخ سود بانکی کدنویسی شدند. با توجه به متوسط موجودی سرپای منطقه که 490 متر مکعب در هکتار و حداقل موجودی سرپای ممکن در این تحقیق که 100 متر مکعب در هکتار است، مقدار برداشت بهینه و حداکثر ارزش فعلی مورد انتظار در یک دوره 100 ساله به ترتیب 6 تا 12 متر مکعب در سال و 32326 هزار ریال در هکتار برآورد شد. آنالیز حساسیت پذیری نشان داد که ممکن است مقدار برداشت بهینه با توجه به موجودی فعلی جنگل و حداقل موجودی سرپای ممکن، در نوسان باشد و حتی در مواردی هیچ برداشتی هم از جنگل صورت نگیرد.

هدف از این تحقیق بررسی تاثیر اعمال سطح تولیدی و قابل بهره برداری به جای کل سطح جنگل، در تعیین امکان برداشت و شاخص های مالی یک دوره طرح جنگلداری در جنگل آموزشی- پژوهشی خیرود است. به این منظور ابتدا بدون در نظر گرفتن سطح تولیدی و قابل بهره برداری جنگل، امکان برداشت و شاخص های مالی یک دوره ده ساله طرح جنگلداری محاسبه و سپس با اعمال سطح تولیدی و قابل بهره برداری به جای کل سطح جنگل، امکان برداشت و شاخص های مالی طرح جنگلداری در این حالت نیز محاسبه و با حالت اول مقایسه شد. امکان برداشت ده ساله بخش در حالت اول برای ضرایب برداشت 0.5، 1 و 2 درصد موجودی سرپا به ترتیب 16897، 33793 و 67586 سیلو و در حالت دوم به ترتیب 15859، 31718 و 63437 سیلو به دست آمد. ارزش خالص فعلی طرح در حالت اول برای ضرایب برداشت 0.5، 1 و 2 درصد موجودی سرپا به ترتیب 5910.77-، 2036.81- و 11509.75 میلیون ریال و نرخ بازدهی داخلی طرح به ترتیب 31-، 7- و 29 درصد برآورد شد. ارزش خالص فعلی طرح در حالت دوم برای ضرایب برداشت 0.5، 1 و 2 درصد موجودی سرپا به ترتیب -5976.01، 1990.92- و 10099.54 میلیون ریال و نرخ بازدهی داخلی طرح به ترتیب 33-، 8- و 26 درصد به دست آمد. با اعمال سطح تولیدی و قابل بهره برداری جنگل، مقدار برداشت نسبت به حالتی که به عامل مذکور توجه نشود، کمتر خواهد بود. این مساله با واقعیت همخوانی بیشتری دارد و موجب می شود که بیشتر از توان تولیدی جنگل برداشت نشود و استمرار تولید جنگل به خطر نیفتد.

به عقیده متخصصان، نقش آفرینان سازمانی به منظور رسیدن به اهداف خود از همکاری های رسمی و غیر رسمی در راستای هم استفاده می کنند. روابط غیر رسمی محدودیت هایی را در عملکرد سازمان ها به وجود می آورند، اما در صورت شناخت و مدیریت بجا، می توانند نیروی سازنده ای برای گردش کار سازمان ها باشند. اداره کل منابع طبیعی استان هرمزگان با وجود ناکارامدی هایی مانند کمبود نیروی انسانی مجرب که به طور معمول همه ادارات به آن دچارند، در مجموع تا کنون موفق عمل کرده است. این پژوهش با هدف ترسیم و تحلیل شبکه روابط رسمی و غیر رسمی میان کارکنان این اداره در بخش های مرتبط با مدیریت منابع طبیعی انجام گرفته و در این راستا از رویکرد تحلیل شبکه ای و نرم افزارهای UCINET و NetDraw استفاده شده و مرکزیت های درجه ورودی و خروجی و نیز مرکزیت بینابینی محاسبه شده است. نتایج نشان داد که روابط غیررسمی در این اداره به صورت شبکه ای است و نقاط قوت بسیاری دارد که سبب تاثیر مثبت آن بر روابط رسمی شده است. همچنین شبکه روابط رسمی تا حد زیادی از چارت سازمانی موجود پیروی می کند. در نهایت نتیجه گیری شد که تحلیل شبکه ای به عنوان رهیافتی جدید در حل مسائل مدیریتی، می تواند به مدیران در شناسایی افراد تاثیرگذار در شبکه های ارتباطی رسمی و غیررسمی و نیز افزایش مقدار بهره وری نیروی انسانی یاری رساند.

این تحقیق به منظور تعیین مناطق مناسب کشت گونه زیتون (L. Olea europea) که مختص اقلیم مدیترانه ای است و با هدف گسترش جنگل های دست کاشت بومی استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گرفت. پس از جمع آوری اطلاعات و نقشه های پایه موجود، از نقشه های توپوگرافی با مقیاس 1:25000، سه لایه اطلاعاتی مختلف تولید شد. برای دسته بندی اقلیم همگن، استان به سه زیرحوضه تقسیم و رگرسیون های مربوط محاسبه شد. لایه های آماری هواشناسی لازم با استفاده از مدل رقومی ارتفاع منطقه برای ماه های مختلف و خشک در شش لایه تولید شد. رقومی کردن نقشه های خاک از منابع مختلف به تشکیل بانک اطلاعاتی خاک با شش لایه منجر شد. لایه کاربری اراضی برای هشت طبقه اراضی زراعی آبی، اراضی زراعی دیم، مرتع، جنگل، جنگل با زیراشکوب زراعی، رخنمون سنگی، اراضی شهری و دیگر اراضی تولید شد. با آگاهی از نیازهای اکولوژیکی این گونه و تولید لایه های مختلف مورد نظر و استفاده از دو منطق بولین و فازی، مناطق مناسب تعیین شد. مساحت این مناطق با منطق های بولین و فازی به ترتیب 8708 و 7238 هکتار تعیین شد که با اعمال محدودیت بافت خاک به ترتیب به 693 و 2010 هکتار کاهش یافت.

در این پژوهش تاثیر سرب در محیط کشت آبی بر تبادلات گازی برگ دو گونه شالک و سپیدار، به همراه برخی دیگر از شاخص های فیزیولوژیک شامل محتوای نسبی آب، بیشینه هدایت الکتریکی و نرخ نشت الکترولیتی اندام ها و عملکرد فتوسیستم 2 بررسی شد. نهال های یکساله دو گونه صنوبر در محیط کشت آبی تحت تیمار سرب (PbCl2) با غلظت های 15، 45 و 90 بخش در میلیون و به صورت کلاته شده قرار گرفتند و شش هفته پس از استقرار در غلظت هدف برداشت شدند. نتایج نشان داد که حداکثر هدایت الکتریکی در برگ هر دو گونه در تیمار شدید (90 بخش در میلیون) افزایش یافت، اما تنها در گونه شالک افزایش غلظت سرب در تیمار شدید با افزایش نرخ نشت الکترولیتی همراه بود. محتوای نسبی آب اندام ها در هر دو گونه ثابت ماند، درحالی که افزایش سرب در تیمار شدید تنها موجب کاهش هدایت روزنه ای در گونه سپیدار شد. هر دو گونه قادر به حفظ عملکرد فتوسیستم 2 در طول تنش بودند، اما نرخ خالص فتوسنتز در گونه سپیدار کاهش یافت. محدودیت فتوسنتزی در هر دو گونه با توجه به کاهش کارایی مصرف آب داخلی (A/gs) مشاهده شد که در گونه سپیدار اغلب از نوع محدودیت روزنه ای و در شالک از نوع محدودیت های غیرروزنه ای بود. در مجموع می توان نتیجه گرفت که در نهال های شالک، افزایش سرب به تخریب غشای سیتوپلاسمی و آنزیم های موثر در تثبیت کربن و در نتیجه حفظ هدایت روزنه ای و تعرق منجر می شود. در مقابل بروز محدودیت های روزنه ای در نهال های سپیدار از آسیب های فیزیولوژیکی ناشی از ورود سرب به اندام های آن جلوگیری می کند.

کرم سفید ریشه درختان (Melolontha kraatzi persica R.) در وضعیت طغیان یکی از آفت های مهم نهالستان ها و عرصه های جنگلی است. بررسی شرایط زیست طبیعی این کرم با اهمیت خاکزی، در حفظ بهداشت جنگل و اجرای مناسب عملیات پرورشی اهمیت دارد. این تحقیق به منظور بررسی تراکم جمعیت کرم های سفید ریشه در جنگلکاری های بلوط، افرا، توسکا، زربین و جنگل های مخروبه مجاور انجام گرفت. ابتدا در هر تیمار، یک قطعه یک هکتاری و شامل ده قطعه 100 مترمربعی به صورت منظم تصادفی انتخاب شد. در هر فصل، بیست نمونه و در طول یک سال 400 نمونه برداشت شد. ده نمونه هر عرصه شامل برداشت خاک از سطح یک مترمربع و در عمق 30 سانتی متر بود. کرم های سفید ریشه بالغ با روش دستچین جمع آوری شد. جداسازی کرم های سفید ریشه نوزاد نیز از ده نمونه دیگر و با استفاده از قیف های برلیزی انجام پذیرفت. میانگین سالانه فراوانی کرم سفید ریشه در جنگلکاری زربین و افرا ، به ترتیب، کمترین و بیشترین مقدار را داشت و در بین دیگر تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده نشد. البته تراکم کرم سفید ریشه درختان در این مناطق از نظر شدت خسارت وارد بر توده ها اهمیت چندانی نداشت. تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی نیز نشان داد که تغییرات فصلی جمعیت کرم سفید ریشه درختان در تیمارهای مختلف، تحت تاثیر متغیرهای بارندگی، شدت نور نسبی (به عنوان یک شاخص برای دمای خاک)، رطوبت خاک و مقدار متوسط فراوانی های سوسک های بالغ کرم ریشه، درختان و پوشش گیاهی در سطح قطعه است.

این تحقیق به منظور بررسی اثر آبیاری بر زنده مانی و رشد بلوط همیشه سبز (Quercus ilex L.) در مرزن آباد، با کاشت نهال گلدانی یکساله از بذر پایه مادری با مبدا فرانسه در چارچوب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و چهار تیمار بدون آبیاری، آبیاری 10 روز، 20 روز و 30 روز یک بار در ماه های اردیبهشت تا شهریور به مدت پنج سال به اجرا در آمد. آمار زنده مانی و رشد نهال ها، هر سال جمع آوری شد و در پایان سال پنجم مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. تحلیل شرایط خاکی و اقلیمی در مدت یادشده (1385 تا 1389) نشان داد که سه تا شش ماه خشک در فصل بهار و تابستان اتفاق افتاد و در بیشتر سال ها میانگین بارندگی کمتر از میانگین بلندمدت بود. سردترین زمستان چند دهه اخیر با 19 روز یخبندان در سال 1386 رخ داد. با وجود این شرایط، در پایان سال پنجم، تیمار آبیاری 10روز یک بار با 65 درصد زنده مانی در مقایسه با 39 و 32 درصد برای دو تیمار دیگر، برتری خود را نشان داد و تفاوت آن با تیمارهای دیگر در سطح یک درصد معنی دار بود (p<%1). مرگ ومیر نهال ها درپی یخبندان سال 1386 نیز محسوس، ولی در حد طبیعی بود. آبیاری بر میانگین بلندی نهال ها موثر بود، ولی تفاوتی در تیمارهای موفق مشاهده نشد. در مجموع مهم ترین عوامل محدود کننده استقرار و رشد بلوط همیشه سبز در این ناحیه، خشکی محیط و قلیایی بودن خاک است.

قطع درختان می تواند اثرهای مختلفی در جنگل ها داشته باشد. در این تحقیق دو منطقه جنگلی به عنوان مناطق قطع و شاهد انتخاب شدند تا تغییراتی که در اثر قطع درختان بر روی عمق، جرم مخصوص و دمای برف در جنگل رخ می دهد، بررسی شود. برای اندازه گیری عمق برف متناسب با توپوگرافی، شیب و مساحت منطقه،10 پیکه در قطعه قطع و 10 پیکه در قطعه شاهد نصب شد و هر 5 روز، ارتفاع برف در محل پیکه ها اندازه گیری شد. به منظور تعیین جرم مخصوص، هر 5 روز یک بار چاله ای در برف حفر و با وسیله نمونه برداری با حجم 500 سانتی متر مکعب در عمق های مختلف به فاصله 10 سانتی متر از هم و از سطح برف تا سطح زمین از داخل برف نمونه برداری شد. به کمک دماسنج، دمای برف نیز در عمق های مختلف اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که میانگین جرم مخصوص برف در منطقه قطع 0.178 گرم بر سانتی متر مربع و در منطقه شاهد 0.151 گرم برسانتی متر مربع می باشد که از نظر آماری تفاوت معنی داری بین آنها مشاهده نمی شود. همچنین کاهش تاج پوشش ناشی از قطع درختان با عمق برف و افزایش آن ارتباط معنی دار دارد و سبب عمق برف بیشتر می شود، به طوری که میانگین ارتفاع برف در منطقه شاهد 13.88 سانتی متر است و با انجام قطع مقدار آن به 21.15 سانتی متر افزایش می یابد. افزایش دمای برف نیز رابطه معنی دار با کاهش تاج پوشش دارد. به طوری که میانگین دمای برف در قطعه شاهد 3.3- درجه سانتی گراد است که با قطع درختان به 10.3- درجه سانتی گراد می رسد.