مجله کشاورزی
سال:1384 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

برای برآورد تراکم جمعیت حلزون قهوه ‎ای مرکبات طی سال های 83-1382 در سطح باغ های ‏مرکبات استان مازندران، 20 باغ نارنگی رقم انشو در 10 منطقه (باغ مهدشت ساری، ایستگاه بهارستان ‏ساری، قائم شهر، بابل، نشتارود، نوشهر، چالوس، رامسر، تنکابن و سلمان شهر) انتخاب و نمونه برداری ‏ماهانه انجام شد. نتایج نشان داد که تراکم آفت در باغات مرکبات شهرستان رامسر با بارندگی 1196 ‏میلی متر در سال بیشترین (33.1±7.4) و باغات مرکبات شهرستان ساری با بارندگی 798 میلی متر در ‏سال کمترین (16.2±4.5) است. تراکم آفت در اوایل خرداد و آبان حداکثر و در ماه بهمن حداقل بود.‏ میزان خسارت حلزون بر برگ و میوه نارنگی رقم انشو از طریق آماربرداری جمعیتی در سه تیمار ‏مبارزه شیمیایی (کارباریل به صورت طعمه پاشی)، مبارزه مکانیکی (استفاده از لوله های ‏PVC‏ به طول 30 ‏سانتی متر از پای درخت) و تیمار تلفیقی (لوله های ‏PVC‏ و طعمه پاشی با کارباریل) به همراه شاهد ‏بررسی شد. خسارت حلزون به برگ و میوه به ترتیب در تیمارهای مبارزه شیمیایی 16.9 (±2) و 8.8 (±1)، مکانیکی 25.8 (±3.5) و 16.5 (±2) و تلفیقی 13.3 (±1.5) و 6 (±0.8) درصد بود و ‏تفاوت ها با شاهد معنی دار بود. استفاده از لوله ‏PVC‏ به همراه سم کارباریل را می توان برای افزایش تولید ‏و حفاظت بیشتر محیط زیست، به عنوان روش مناسب مبارزه برای کنترل حلزون قهوه ای مرکبات توصیه ‏نمود.‏

اثر پنج میزان بذر (350، 425، 500، 575 و 650 عدد بذر در متر مربع) عملکرد ارقام گندم کویر، ‏مهدوی، شیراز و روشن در شرایط تنش شوری در دو سال زراعی 79-1378 و 80-1379 در ایستگاه ‏تحقیقات شوری، زهکشی و اصلاح اراضی رودشت اصفهان بررسی شد. طرح آماری یک آزمایش ‏فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. برای آبیاری از آب دارای ‏EC‏ حدود 12 ‏دسی زیمنس بر متر استفاده شد. نتایج نشان داد که اثر میزان بذر بر تغییرات عملکرد دانه، تعداد سنبله در ‏واحد سطح، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت معنی دار و بر تغییرات ارتفاع بوته و ‏تعداد دانه در سنبله معنی دار نبود. تفاوت ارقام مورد بررسی از نظر کلیه صفات معنی دار بود. اثر افزایش ‏میزان بذر (تا 500 عدد در متر مربع) باعث افزایش عملکرد دانه شد. ولی مقدار بیشتر بذر بر عملکرد دانه ‏معنی دار نبود. در شرایط این آزمایش، تعداد 500 بذر در متر مربع (با 2890 کیلوگرم عملکرد دانه در ‏هکتار) مناسب ترین میزان بذر و رقم روشن (با 3267 کیلوگرم عملکرد دانه در هکتار) مناسب ترین رقم ‏تشخیص داده شد. افزایش میزان بذر سبب افزایش تعداد سنبله در متر مربع و عملکرد بیولوژیکی و کاهش ‏وزن هزار دانه و شاخص برداشت گردید. رابطه رگرسیونی عملکرد دانه با میزان بذر در محدوده میزان بذر ‏مورد مطالعه، از نوع خطی بود.

برای ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم پر محصول کلزای پاییزه در جنوب شرقی اصفهان ‏با چهار روش آبیاری (توقف کامل آبیاری از مرحله گلدهی، از مرحله خورجین دهی، از مرحله پر شدن دانه و یک آبیاری ‏پس از 80 میلی متر تبخیر از تشت کلاس ‏A‏ به عنوان تیمار شاهد) تحت آزمایش کرت های خرده شده در قالب بلوک های ‏کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 83-82 اجرا شد. توقف آبیاری از مرحله گلدهی (تنش خشکی) سبب کاهش ‏میزان روغن دانه، عملکرد روغن، عملکرد دانه و اجزای آن شد. تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار ‏دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن دانه و میزان روغن دانه در تیمار شاهد به ترتیب 3.5, 23.3, 81.5 گرم، 2730، 1332 ‏کیلوگرم در هکتار و 52.11 درصد و در تیمار توقف آبیاری از مرحله گلدهی به ترتیب 2.7, 17.8, 46.7 گرم، 2206، ‏‏1098 کیلوگرم در هکتار و 47.89 درصد بود. نتایج نشان می دهد که گیاه کلزا با حداقل آب موجود می تواند عملکرد قابل ‏قبولی را داشته باشد ولی در صورت تامین آب کافی تولید آن حداکثر است.‏

انتخاب ارقام جدید و پرمحصول با پایداری عملکرد خوب یکی از اهداف مهم اصلاح برنج می باشد. بدین منظور ‏عملکرد هشت‎ ‎لاین برنج همراه با رقم نعمت به عنوان شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در شش ‏منطقه گیلان و مازندران به مدت دو سال مقایسه شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر ساده رقم و اثر متقابل رقم × ‏مکان × سال معنی دار بود. برای تعیین لاین های پایدار از نه روش پایداری استفاده شد. لاین هفت به روش واریانس ‏محیطی و لاین یک با چهار روش شامل ضریب تغییرات محیطی، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا و ضریب ‏تبیین از لاین های پایدار بودند. لاین پنج بر اساس معیارهای واریانس و ضریب تغییرات درون مکانی و لاین چهار با استفاده ‏از ضریب رگرسیون و انحراف از خط رگرسیون، از پایدارترین لاین ها شناخته شدند. در نتیجه لاین های هفت، یک، پنج و ‏چهار با استفاده از روش های مختلف از پایدارترین لاین ها بودند. در این تحقیق لاین های چهار، یک و پنج به خاطر عملکرد ‏زیاد و بیشترین پایداری انتخاب شدند، ولی با در نظر گرفتن سایر ویژگی های مطلوب زراعی و کیفی، لاین چهار به عنوان ‏یک رقم جدید (کادوس) از طرف سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی‎ ‎در سال 1383 معرفی شد.‏

به منظور ارزیابی خسارت کرم ساقه خوار برنج (‏Chilo suppressalis Walker‏)، آزمایشی با دو عامل ‏‏(سه رقم برنج و پنج روش سم پاشی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل انجام ‏شد. داده برداری برای بوته ها ی دارای جوانه مرکزی خشک شده و خوشه های سفید شده و میزان عملکرد ‏انجام شد. برای این منظور از هر کرت تعداد پنج بوته کامل به صورت تصادفی انتخاب و ارزیابی شد. اثر ‏واریته و تعداد دفعات سمپاشی بر متغیرهای مختلف (به غیر از عملکرد) معنی دار بود (P£0.01). درصد ‏جوانه مرکزی خشک شده و خوشه های سفید شده در سال اول بیشتر از سایر سال ها بود. درصد جوانه ‏مرکزی خشک شده و خوشه های سفید شده و کاهش عملکرد در رقم طارم محلی نسبت به سایر ارقام ‏بیشتر بود (P£0.05). در طی سه سال آزمایش میانگین درصد جوانه مرکزی خشک شده و خوشه های ‏سفید شده به ترتیب 1.34 و 2.49 و کاهش عملکرد نسبت به شاهد 12.20 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. ‏ضرایب همبستگی درصد جوانه مرکزی خشک شده با عملکرد -0.37 و بین خوشه های سفید شده با ‏عملکرد -0.35 بود (P£0.01). رقم طارم محلی نسبت به ارقام خزر و نعمت از نظر خسارت های ناشی ‏از کرم ساقه خوار برنج حساس تر بود. ‏

گردو یکی از تولیدات مهم استان کرمان و شهرستان بافت مرکز تولید آن است. لذا برای تعیین ‏موفقیت گردوکاران در استفاده بهینه از منابع و همچنین امکان افزایش تولید محصول با استفاده از ‏مجموعه ای از منابع و عوامل تولید میزان کارآیی فنی، تخصیصی و اقتصادی کشاورزان تعیین گردید. پس از جمع آوری آمار و اطلاعات مناسب تابع تولید مناسب و سپس سیستم تابع تولید مرزی تصادفی ‏برآورد و میزان کارآیی فنی بهره برداران محاسبه شد. با استفاده از قضیه دوگانگی تابع هزینه مرزی از تابع ‏تولید مرزی استخراج و میزان کارآیی اقتصادی بهره برداران محاسبه شد. همچنین میزان کارآیی تخصیصی ‏با توجه به میزان کارآیی فنی و اقتصادی برآورد شد. نتایج نشان می دهد که میانگین کارآیی فنی، تخصیصی ‏و اقتصادی بهره برداران در شهرستان بافت به ترتیب 62، 67 و 41 درصد می باشد.‏

این طرح در سال زراعی 84-1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم شمال خراسان (شیروان) ‏در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و بر روی 10 رقم جو اجرا شد. تجزیه داده ها نشان داد ‏که تفاوت بین ارقام از نظر درصد پوشش، تعداد روز تا جوانه زدن، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا ‏رسیدن، ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار ‏است. با استفاده از امید ریاضی میانگین مربعات واریانس های ژنوتیپی و محیطی محاسبه شد و با استفاده از ‏این واریانس ها، وراثت پذیری صفات برآورد گردید. هچنین همبستگی صفات محاسبه شده و تجزیه علیت ‏نیز انجام شد. وراثت پذیری صفات تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدن و وزن هزار دانه بیشترین ‏مقدار بود. بر اساس نتایج تجزیه علیت، صفت تعداد دانه در سنبله بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه ‏داشت. اثر مستقیم وزن هزار دانه بر عملکرد تا حدودی به دلیل اثر غیرمستقیم و منفی از طریق تعداد دانه ‏در سنبله کاهش یافت.‏