مطالعات انقلاب اسلامی
سال:1394 | دوره:12 | شماره:41 |تعداد مقالات:11

چکیده فارسی:تلاش های صورت گرفته در حوزه دیپلماسی عمومی در منطقه خلیج فارس همواره با چالش ها و موانع همراه بوده است. دلایل این امر به تصویر سازی غیر واقع بینانه از اهداف ج.ا.ایران توسط رسانه های گروهی قدرت های فرامنطقه ای از یک سو و عدم پویایی و کارامدی سیاست خارجی ایران در حوزه دیپلماسی عمومی از سوی دیگر بازمی گردد. این کاستی ها موجب بی اعتمادی، افزایش تنش و کاهش روابط خوب همسایگی با کشورهای این منطقه شده است. این پژوهش به دنبال این است که در چارچوب قدرت نرم، با بررسی دیپلماسی عمومی در ابعاد مفهومی و کارکردی به تحلیل نقش فرصت ها و چالش ها در حوزه دیپلماسی عمومی ایران پرداخته و راهکارهای موثر برای بهبود و تقویت مناسبات و روابط ج.ا.ایران با همسایگان جنوبی را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. چکیده عربی:ان الجهود المبذولة فی مجال الدبلوماسیة العامة بمنطقة الخلیج الفارسی کانت تواجه دائما تحدیات وموانع. والسبب هو الصورة غیر الحقیقیة لأهداف الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة فی اعلام القوی العالمیة من جهة، وعدم دینامیة وفاعلیة السیاسة الخارجیة الایرانیة فی مجال الدبلوماسیة العامة من جهة أخری. هذه النواقص أدت الی فقدان الثقة، تصاعد حدة الصراع وتدنی علاقات الجوار الحسنة مع هذه البلدان. ویسعی هذا الجهد البحثی الی تحلیل دور الفرص والتحدیات فی مجال الدبلوماسیة العامة لایران ضمن اطار القوة الناعمة التی تمتلکها والبحث عن طرق مؤثرة لتقویة وتحسین العلاقات بین الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة وجیرانها الجنوبیین.

چکیده فارسی:پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قبال جنبش های بیداری اسلامی را مورد بررسی قرار داده است. سیاست خارجی کشورهای منطقه با توجه به وسعت، سرعت و شدت این تحولات با تغییرات ماهوی، بنیادی، شکلی و تاکتیکی همراه بوده است. رژیم صهیونیستی نیز با آغاز این تحولات تغییراتی را در سیاست خارجی خود اعمال کرده است. این پژوهش به دنبال آن است تا روشن سازد که آیا اولا تغییرات امنیتی و سیاست خارجی تل آویو دارای ماهیتی بنیادین بوده یا رویکردی صرفا تاکتیکی داشته است، ثانیا تحولات بیداری اسلامی کدام ابعاد از سطوح تصمیم گیری سیاست خارجی تل آویو را تقویت و کدام ابعاد را تضعیف کرده است. نوشتار حاضر بنیان پژوهشی خود را به منظور بررسی سیاست خارجی و امنیتی رژیم صهیونیستی، سطوح پنج گانه تصمیم گیری «جیمز روزنا» قرار داده و تلاش کرده سیاست خارجی تل آویو، از آغاز بیداری اسلامی (نوامبر 2010) تا پایان دولت سی و سوم این رژیم (آوریل 2015) را مورد بررسی قرار دهد. چکیده عربی:یقوم البحث الذی بین ایدیکم بدراسة السیاسة الخارجیة للکیان الصهیونی ازاء حرکات الصحوة الاسلامیة بالاستفادة من المنهج الوصفی- التحلیلی. لقد واجهت السیاسة الخارجیة للدول والانظمة والکیانات فی المنطقة تغییرات ماهویة وأساسیة وایضا صوریة وتکتیکیة، بالنظر لوسعة وسرعة وشدة هذه التطورات. النطام الصهیونی ایضا ومع بدایة هذه التطورات، قام بتغییرات فی سیاسته الخارجیة. وما یسعی الیه البحث، هو: أولا، هل التغییرات الأمنیة والسیاسیة (الخارجیة) التی قامت بها تل أبیب لها طبیعة أساسیة وجذریة ام انها مجرد اجراءات تکتیکیة. ثانیا، ما هی الابعاد التی اضعفتها او قوتها الصحوة الاسلامیة فیما یتعلق بمستویات صناعة القرارات السیاسیة (الخارجیة) فی تل أبیب. ویعتمد البحث فی دراسة السیاسة الخارجیة والأمنیة للکیان الصهیونی علی المستویات الخمسة لصناعة القرار التی یقول بها «جیمز روزناو»، ویسعی الی دراسة سیاسة نظام تل أبیب الخارجیة منذ بدایة الصحوة الاسلامیة الاخیرة (نوفمبر 2010) حتی نهایة الحکومة الثالثة والثلاثین لهذا النظام (أبریل 2015).

چکیده فارسی:سیستان و بلوچستان به عنوان بزرگترین ناحیه اقلیت مذهبی کشور با تراکم بالای قومیتی و وجود ساختار اجتماعی طایفه قبیلگی، همیشه منطقه ای مناسب برای شکل گیری گفتمان های مشروعیت بخش خشونت بار تلقی می گردیده است که این خشونت ها یکی از بزرگترین چالش های امنیتی جمهوری اسلامی ایران در مرزهای داخلی کشور محسوب می گردد. این نگاشته با دیدی توصیفی تحلیلی و استفاده از نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف، گفتمان مشروعیت بخش گروهک تروریستی جیش العدل را در سال 1393 مورد بررسی قرار می دهد و در این راه با تحلیل بیانیه ها و استفاده از منابع دست اول، شاخص های نمادین مشروعیت بخش این گروه را معرفی کرده تا با هدفی کاربردی، شرایط را برای برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های هویتی و گفتمانی در جهت ناکام گذاشتن این عناصر مشروعیت بخش فرآهم آورد تا گامی در جهت تحکیم مبانی انقلاب در این استان برداشته شود. شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش استفاده از داده های کتابخانه ای و بیانیه های تروریستی این گروه در سال 1393 می باشد. چکیده عربی:تعتبر سیستان وبلوشستان أکبر منطقة تقطنها اقلیة مذهبیة فی الجمهوریة الاسلامیة مع کثافة قومیة ونظام اجتماعی قبائلی وعشائری، لذلک کانت علی الدوام منطقة مهیئة لظهور خطابات شرعنة العنف، وهذا العنف یعد أکبر تحد أمنی تواجه الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة داخل حدودها. هذا المقال ومن خلال منهج وصفی- تحلیلی والاستفادة من نظریة تحلیل الخطاب عند لاکلاوموف، یسعی الی دراسة خطاب مشروعیة جماعة جیش العدل الارهابیة سنة 2014، ویحدد عن طریق تحلیل بیانات الجماعة الارهابیة والمصادر الأساسیة، الرموز والشعارات التی تشرعن بها هذه الجماعة نشاطاتها... وذلک لتوفیر الشروط اللازمة لوضع برنامج وخطة تعتمد الهویة والخطاب من اجل احباط عناصر المشروعیة تلک ویکون خطوة باتجاه تقویة أسس الثورة فی تلک المحافظة. اما اسلوب جمع المعلومات فی هذا البحث، فکان استخدام المصادر المکتبیة وبیانات الجماعة الارهابیة فی عام 2014.

چکیده فارسی:در این مقاله، موج سوم بیداری اسلامی به مجموعه تحولاتی اطلاق شده که از اواخر سال 2010 از شمال آفریقا آغاز و به دیگر کشورهای عربی تسری یافت. وقوع انقلاب اسلامی دومین موج بیداری اسلامی محسوب می شود. موج اول بیداری اسلامی نیز به مجموعه واکنش هایی اطلاق می شود که نیمه دوم قرن هجدهم و قرن نوزدهم به ویژه پس از انقلاب صنعتی در گستره جهان اسلام علیه هجوم سیاسی فرهنگی غرب انجام شد. وقوع امواج مذکور، به مثابه یک «مساله علمی»، منتهی به این سوال شده که «چه نسبتی میان امواج سه گانه بیداری اسلامی که یک طی دوره دو سده ای رخ داده اند و نظام بین المللی سلطه وجود دارد؟» اگرچه امواج بیداری در شرایط فکری، سیاسی و اجتماعی متفاوتی رخ داده اند، اما فرضیه نویسنده این است که «امواج سه گانه بیداری اسلامی، واکنشی در مقابل «نظام بین المللی سلطه» و عوامل داخلی آنها در قلمرو جهان اسلام بوده است. چکیده عربی:فی هذا المقال، تعتبر الموجة الثالثة من الصحوة الاسلامیة هی تلک الأحداث التی ظهرت اواخر سنة 2010 وانطلقت من شمال أفریقیا والتی سرت الی بلدان عربیة اخری. وتعتبر الثورة الاسلامیة فی ایران الموجة الثانیة من الصحوة الاسلامیة. اما الموجة الاولی من الصحوة الاسلامیة فهی مجموعة ردات الفعل التی ظهرت منذ النصف الثانی من القرن الثأمن عشر والقرن التاسع عشر، خاصة بعد الثورة الصناعیة والتی ظهرت علی امتداد العالم الاسلامی فی مواجهة الهجمة السیاسیة- الثقافیة الغربیة. وقوع هذه الموجات الثلاث بمثابة «مسالة علمیة» تنتهی الی هذا التساؤل، وهو: «ما هی العلاقة بین الموجات الثلاث للصحوة الاسلامیة- والتی حصلت علی مدی قرنین من الزمن- ونظام الهیمنة الدولی؟»، ومع انه کان لکل واحدة من الموجات الثلاث للصحوة ظروفها الفکریة والسیاسیة والاجتماعیة الخاصة بها، لکن الفرض الذی یقوم علیه الکاتب هو «ان الموجات الثلاث للصحوة الاسلامیة کانت رد فعل ازاء نظام الهیمنة الدولی وعناصره الداخلیة فی العالم الاسلامی».

چکیده فارسی:شکست غرب در تقابل سختافزاری با گفتمان انقلاب اسلامی، باعث شد تا این جبهه تمام قدرت خود را در عرصه نرم افزاری به کار گیرد که از هژمونیک شدن گفتمان انقلاب اسلامی جلوگیری کند. رسانه های جمعی و در راس آنها شبکه های ماهواره ای فارسی زبان و وابسته یکی از مهم ترین ابزارهای غرب در این تقابل گفتمانی هستند. نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این سوال مهم و اساسی است که شبکه های ماهواره ای فارسی زبان معاند چگونه می خواهند گفتمان انقلاب اسلامی را دچار بی قراری نمایند؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه محوری مطرح است که شبکه های ماهواره ای فارسی زبان معاند، به دنبال ساختارشکنی از دال مرکزی گفتمان انقلاب اسلامی، یعنی اسلام هستند تا از این طریق گفتمان انقلاب اسلامی را دچار بی قراری و از جاشدگی کنند. چکیده عربی:هزیمة الغرب فی المواجهة الصلدة مع خطاب الثورة الاسلامیة، أدی لان یستخدم الغرب کل قواه فی المجالات الناعمة والبرمجیات، وذلک للحیلولة دون سلطة وهیمنة خطاب الثورة الاسلامیة. وتعد وسائل الاعلام العامة وفی مقدمتها القنوات الفضائیة الناطقة بالفارسیة والمرتبطة به، واحدة من اهم أدوات الغرب فی هذه المواجهة الخطابیة. ویسعی المقال الی الاجابة علی هذا السؤال المهم والأساسی، وهو: ما هی الطریقة التی تحاول من خلالها القنوات التلفیزیونیة الفضائیة المعأدیة والناطقة بالفارسیة زلزلة خطاب الثورة الاسلامیة؟ وفی الاجابة علی السؤال، تطرح الکاتبة الفرض المحوری التالی؟ وهو ان القنوات الفضائیة الفارسیة المعأدیة، تحاول تحطیم الاطر والثوابت وتستهدف النقطة المرکزیة فی خطاب الثورة الاسلامیة، ای الاسلام... لکی تتمکن من هذا الطریق زلزلة خطاب الثورة الاسلامیة واقتلاعه.

چکیده فارسی:پرسش اصلی این پژوهش این است که آمریکا در مقابل بیداری اسلامی مردم کشورهای عربی غرب آسیا و شمال آفریقا چه واکنشی داشته است؟ فرضیه ما این است که قیام های مردم کشورهای عربی منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا که منجر به سقوط رژیم های دیکتاتوری دست نشانده غرب گردیده بود، نظام سلطه غرب و در راس آن، ایالات متحده آمریکا را غافلگیر کرد و امروز آمریکا، تمام سعی و تلاش خود را به کار گرفته است تا با استفاده از ابزارها و سازوکارهای مختلف اعم از سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی در سطوح مختلف محلی، منطقه ای و فرامنطقه ای، سوار بر موج شده و تحولات سیاسی منطقه را در جهت منافع استراتژیک خود هدایت کرده و جریان بیداری اسلامی را خنثی سازد. چکیده عربی:السؤال الأساس الذی یدور حوله هذا البحث، هو: ما هو رد الفعل الامیرکی ازاء الصحوة الاسلامیة التی شهدتها الدول العربیة فی غرب آسیا وشمال أفریقیا؟ والفرض الذی یقوم علیه البحث، هو ان الثورات الشعبیة التی شهدتها البلدان العربیة فی غرب آسیا وشمال أفریقیا والتی ادت الی سقوط بعض الانظمة الدکتاتوریة العملیة للغرب، شکلت مفاجئة لنظام الهیمنة الغربی وفی مقدمته الولایات المتحدة الامیرکیة. وان أمیرکا الیوم تبذل کل جهودها وتستخدم جمیع أدواتها واسالیبها السیاسیة والدبلوماسیة والاقتصأدیة وعلی جمیع المستویات القطریة والاقلیمیة والدولیة لرکوب موجة التغییرات السیاسیة فی المنطقة وتوجیهها نحو مصالحها الاستراتیجیة واحتواء تیار الصحوة الاسلامیة.

چکیده فارسی:هدف از این تحقیق ارائه مفاهیم و اصول بنیادین معماری انقلاب اسلامی از دیدگاه صاحب نظران و تئوری پردازان انقلاب است. روش تحقیق به صورت تحلیل محتوای کیفی است. اصول معماری انقلاب اسلامی با تحلیل شعارها، سخنان و آرمان های انقلابی مرتبط با هنر و معماری استخراج گردیده است. به نظر می رسد برای تداوم مسیر انقلاب اسلامی و تحقق آرمان های آن در زمینه معماری باید این اصول را به کار گرفت. تحقیق پیش رو به ویژگی ها و شاخصه هایی از معماری انقلاب اسلامی ایران که عبارتند از هویت، زیبایی ساده، میزان جهانی شدن و سلامت محوری دست یافت. هر کدام از این ویژگی ها به زیرشاخه های ریزتری تقسیم می شوند و جزئیات بیشتری از رابطه آرمان های انقلاب و معماری مطلوب و مورد نظر به دست می دهند. چکیده عربی:الهدف من هذا البحث هو تقدیم المفاهیم والأصول الأساسیة للهندسة المعماریة التی قامت بها الثورة الاسلامیة من وجهة نظر خبراء الثورة ومنظریها. ام المنهج البحثی فیقوم علی تحلیل المضمون النوعی... واستخراج أصول العمران فی الثورة الاسلامیة وتحلیل الشعارات، الخطب، المثل الثوری المرتبطة بالفن والعمران. ویظهر انه ومن اجل استمرار مسیرة الثورة الاسلامیة وتحقیق مثلها فی مجال العمران لابد من استخدام وتوظیف هذه الأصول. والبحث الحالی توصل الی خصائص ومعاییر من الهندسة المعماریة للثورة الاسلامیة فی ایران، وهی عبارة عن: الهویة، الجمال البسیط، میزان العالمیة ومستوی السلامة. ویمکن تقسیم کل واحدة من هذه الخصائص الی اقسام متعددة والحصول علی تفاصیل اکثر من العلاقة بین مثل الثورة وقیمتها من جهة والهندسة المعماریة المنشودة والمنظورة.

چکیده فارسی:سوال اصلی این است که چگونه گروه های تکفیری تروریستی نظیر «داعش» و «جبهه النصره» در خدمت منافع و تامین امنیت اسرائیل عمل می کنند؟ نتیجه مقاله حاضر نشان می دهد که اقدامات گروه های تکفیری تروریستی که در حال حاضر یکی از عوامل مهم بی ثباتی در منطقه تلقی می شوند، عملا در راستای منافع و تامین امنیت اسرائیل است. گروه های تکفیری تروریستی نظیر «داعش» یا «دولت اسلامی عراق و شام» و «جبهه النصره» در عراق و سوریه به نحوی عمل می کنند که هدف اسرائیل در منطقه، یعنی تامین امنیت و منابع راهبردی آن برآورده می شود. اقدامات تکفیری تروریستی این گروه ها زمینه تداوم حضور ایالات متحده در خاورمیانه را فراهم می کند و این به معنای تامین امنیت اسرائیل خواهد بود؛ زیرا از زمان تشکیل اسرائیل تاکنون جلب حمایت و طرفداری قدرت های بزرگ، یک ستون دائمی راهبرد اسرائیل بوده است و با حضور امریکا در منطقه امکان تحقق این راهبرد تسهیل خواهد شد. دوم اینکه اقدامات گروه های تکفیری تروریستی سبب خواهد شد که کشورهای افراطی و مخالف اسرائیل در لاک دفاعی فرو رفته و مشغول به مقابله با بحران های داخلی گردند. در نتیجه، توانایی آنها در مقابل اسرائیل افول می کند که نتیجه آن تغییر معادلات منطقه قدرت به نفع اسرائیل خواهد بود. چکیده عربی:السؤال الأساس هو کیف تعمل المجموعات التکفیریة - الارهابیة مثل «داعش» و «جبهة النصرة» لضمان مصالح وأمن الکیان الإسرائیلی؟ ونتیجة المقال توضح ان ما تقوم به هذه المجموعات والتی تعد احد اهم اسباب عدم الاستقرار فی المنطقة، یصب لصالح کیان الاحتلال وأمنه. والمجموعات التکفیریة- الارهابیة مثل «داعش» و «جبهة النصرة» فی العراق وسوریا تتحرک بنحو یحقق لـ «إسرائیل» اهدافها فی المنطقة، ویضمن لها أمنها ومصادرها استراتیجیة. کما ان ما یقوم به التکفیریون- الارهابیون أدی الی استمرار التواجد (العسکری) الامیرکی فی الشرق الأوسط، والذی ینتهی ایضا لضمان أمن الکیان الصهیونی. لانه ومنذ قیام الکیان الصهیونی، فان کسب دعم وحمایة القوی الکبری، یعد احدهم دعائم الاستراتیجیة الإسرائیلیة، وبالتالی فان تواجد أمیرکا فی المنطقة یؤدی الی تحقیق هذه الاستراتیجیة. المسالة الاخری، هی ان البلدان الثوریة والمعأدیة لإسرائیل انشغلت بنفسها ومواجهة ازماتها الداخلیة. وبالنهایة تدنت قدراتها فی المواجهة مع «إسرائیل» وهذا یعنی تغییر موازنة القوة فی المنطقة لصالح الکیان الصهیونی.

چکیده فارسی:سوال اصلی پژوهش این است که نقش جمهوری اسلامی ایران در ایجاد وحدت و همگرایی مسلمانان، با توجه به ویژگی ها و ظرفیت ها (مادی و معنوی) چیست؟ بر این اساس، این پژوهش ویژگی ها، نقش و اقدامات اعمالی و اعلامی جمهوری اسلامی ایران را در ایجاد وحدت و همگرایی مسلمانان با روش توصیفی تحلیلی بازشناسی خواهد کرد و به ضرورت، مروری هم بر ظرفیت های مسلمان که می تواند زمینه ساز وحدت و همگرایی مسلمان باشد و همچنین بر موانع وحدت خواهد داشت. چکیده عربی:السؤال الأساس للبحث هو: ما هو دور الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة فی ایجاد الوحدة والانسجام بین المسلمین، مع الاخذ بخصائصها وامکانیاتها (المأدیة والمعنویة)؟ وعلی هذا الأساس، یقوم البحث بالقاء نظرة سریعة وبمنهجیة وصفیة- تحلیلیة علی خصائص ودور الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة والاعمال والاعلام الذی قامت بها حتی الیوم من اجل الوحدة والانسجام بین المسلمین، وبالضرورة مر البحث علی امکانیات المسلمین التی یمکن ان تساهم فی تعزیز الوحدة بینهم وایضا العوائق التی تقف بوجه هذه الوحدة.

چکیده فارسی:ما در جهان معاصر، با دو نگرش اساسی در مورد حقوق روبه رو هستیم: نگرشی بر اساس فرهنگ دینی و الهی و نگرشی مبتنی بر فرهنگ لیبرال دموکراسی که سیاست را جدای از دین می انگارد. در فرهنگ دینی، حق الهی حقی ذاتی است و سایر حقوق از حق الهی سرچشمه می گیرد. از این رو خداوند حقوق و تکالیفی را برای بشر تشریع کرده که در سایه آن، بشر می تواند به سعادت و قرب الهی دست یابد، در حالی که در نظام لیبرال دموکراسی به دلیل نادیده گرفتن مبدا جهان هستی مشروعیت همه قوانین به میل و خواست بشری وابسته است و هیچ مرجعی برای داوری به جز عقل بشری وجود ندارد. به همین دلیل پژوهشگر درصدد برآمده تا در این مقال حقوق دولت بر ملت را در دو نظام سیاسی اسلام و لیبرال دموکراسی ارزیابی کند و با یکدیگر بسنجد. مهم ترین شاخصه های مورد بحث و بررسی عبارتند از: مشروعیت، نظارت، مشارکت سیاسی و الزام سیاسی. گرچه در شاخصه های فوق، اشتراکاتی در دو نظام سیاسی مشاهده می شود، تفاوت های جدی و مهمی نیز وجود دارد که در این مقاله به آن پرداخته شده است. چکیده عربی:فی عالمنا المعاصر، نواجه رؤیتین أساسیتین فیما یتعلق بالحقوق: رؤیة تقوم علی الثقافة الدینیة والالهیة واخری تقوم علی الدیمقراطیة اللیبرالیة، والتی تری فصل السیاسة عن الدین. ففی الثقافة الدینیة، الحق الالهی حق ذاتی وسائر الحقوق تنشأ من الحق الالهی. لذلک قام ا... عز وجل بوضع حقوق وتکالیف علی البشر، وبهذه التشریفات الربانیة یمکن للانسان ان یصل الی السعادة والقرب الالهی. فی حین نظام الدیمقراطیة اللیبرالیة ولانه یغفل عن المبدأ عالم الوجود، فان مشروعیة جمیع القوانین تعود الی المیول والارادة البشریة، ولا یوجد حکم ومرجعیة غیر عقل الانسان. وعلی هذا الأساس یحاول الباحث تقییم حقوق الدولة علی الشعب فی النظامین (السیاسی الاسلامی والدیمقراطی اللیبرالی) ویقارنهم مع بعضهم. اما اهم المعاییر والمفاهیم التی یدرسها الباحث، فهی: المشروعیة، الاشراف، المشارکة السیاسیة والالزام السیاسی. ومع ان هناک معاییر ومفاهیم مشترکة بین النظامین السیاسیین المذکورین، لکن هناک اختلافات حقیقیة وعمیقة یمکن رؤیتها فی هذا المقال.