سلامت کار ایران
سال:1390 | دوره:8 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

زمینه و هدف: امروزه انجام پژوهش بر روی مجلات امری معمول است. بنابراین در این مطالعه برای اولین بار به بررسی جنبه های کمی و تحلیل استنادی مقالات مجله علمی-پژوهشی سلامت کار ایران پرداخته می شود.روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی و به روش مقطعی انجام گرفته است. جامعه این پژوهش شامل کلیه مقالات شماره هایی است که دارای رتبه علمی پژوهشی (دارای 12 شماره با 106 مقاله) می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش چک لیست طراحی شده، و مشاهده می باشد که داده ها با مراجعه به اصل مدرک گردآوری شد. داده های استخراج شده با استفاده از نرم افزار آماری مایکروسافت اکسل نسخه 2010 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از بررسی نشان داد که بیشترین نوع از مطالعات انجام شده در مجله سلامت کار ایران از نوع توصیفی–مقطعی می باشند؛ همچنین موضوعی که به آن بیشتر پرداخته شده ارگونومی است. روش سرشماری، بیشترین میزان را در میان سایر روش های نمونه گیری داشت. به منابع انگلیسی بیشتر ارجاع شده است و مردان نزدیک به پنج برابر زنان در انجام مطالعات شرکت داشته اند. میزان مشارکت گروهی نیز 0.62 به دست آمد.نتیجه گیری: توزیع مناسبی میان موضوع مقالات وجود نداشت. بیشتر ارجاعات به مقالات انگلیسی زبان بود که احتمالا به دلیل کمبود یا ضعف سیستم جامع نمایه سازی منابع فارسی است. با توجه به اینکه مطالعات انجام گرفته بیشتر از نوع مشاهده ای است و از طرفی در این رشته می توان مطالعات مداخله ای و سطح بالای زیادی انجام داد، لازم است که شرایط و امکانات پژوهشی لازم برای انجام این نوع تحقیقات فراهم گردد.

زمینه و هدف: امروزه در بسیاری از محیط های شغلی نظیر صنایع هسته ای، نظامی و شیمیایی بروز یک خطای انسانی می تواند به یک فاجعه تبدیل شود. حوادث گوناگون در نقاط مختلف جهان شواهدی بر این مدعاست که از آن جمله می توان به حادثه هسته ای چرنوبیل در سال 1986، حادثه تری مایلند در سال 1979 و حادثه انفجار در صنایع شیمیایی فلیگسبورگ در سال 1974 اشاره نمود. به همین دلیل شناسایی خطاهای انسانی بویژه در سیستم های حساس و پیچیده و پیش بینی راه های کنترلی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می شود.روش بررسی: مطالعه حاضر یک پژوهش از نوع موردی محسوب می شود که در یک شرکت تهیه متانول و بخش های مرتبط با آن اجرا شده است. برای جمع آوری داده های لازم و تکمیل برگه های SHERPA از روش مشاهده، مصاحبه با متخصصین فرآیند، اپراتورهای اتاق کنترل، بررسی اسناد و مدارک فنی استفاده شده است.یافته ها: تجزیه و تحلیل برگه های کار SHERPA نشان داد که تعداد 71.25% از کل خطاها از نوع غیر قابل قبول، 26.75% از نوع نامطلوب، 2% از نوع قابل قبول (با تجدید نظر) و 0% خطاها از نوع قابل قبول بودند و ریسک پیش بینی شده بعد از اصلاحات، ریسک غیر قابل قبول مقدار 0% از کل ریسک ها را به خود اختصاص، ریسک نامطلوب میزان 4.35%، سطح ریسک پذیرفته شده با انجام تجدید نظر در آینده 58.55% را به خود اختصاص داده و 37.1% در ناحیه قابل قبول قرار دارد.نتیجه گیری: مطالعه نشان داد که این روش در صنایع مختلف بخصوص صنایع شیمیایی، نفت، گاز و پتروشیمی به خوبی قابل اجرا می باشد. نتایج محاسبه سطح ریسک پس از انجام اقدام اصلاحی نشان داد در صورتی که نقاط ضعف شناسایی شده در سیستم حذف گردند یا بنحوه مطلوب کنترل شوند، میزان بروز خطاهای انسانی که می تواند به رخداد حوادث ناگوار منجر شوند به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش می یابند.

زمینه و هدف: استرس شغلی منفی بر سلامت جسمی و روانی کارکنان اثرات زیان باری بر جا می گذارد. با وجود این، تاثیر استرس می تواند به وسیله سایر متغیرها تعدیل گردد. این پژوهش به بررسی رابطه بین استرس شغلی، فشار کاری و نرخ حوادث گزارش شده می پردازد.روش بررسی: جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان شرکت ذوب آهن اصفهان در زمستان 1388 تشکیل دادند که از بین آنها 189 نفر به عنوان نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای (از روی فهرست کارکنان هر بخش) انتخاب شده و به پرسش نامه های استرس شغلی 10 سوالی، فشار کاری 4 سوالی، نرخ حوادث گزارش شده 22 سوالی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون سلسله مراتبی مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین متغیرهای پژوهش (استرس شغلی، فشار کاری و نرخ حوادث گزارش شده) همبستگی درونی معنی داری وجود داشت (p<0.05). همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که استرس شغلی بر نرخ حوادث گزارش شده به طور مستقیم و همچنین غیر مستقیم از طریق ادراک فشار کاری موثر بود (p<0.05). به طور مشابه، در تحلیل تعدیلی معکوس، استرس شغلی رابطه بین فشار کاری و نرخ حوادث گزارش شده را تعدیل کرد (p<0.05).نتیجه گیری: کاهش استرس شغلی به وسیله تغییر ادراک کارکنان از فشار کاری می تواند در پایین آوردن نرخ حوادث گزارش شده موثر باشد و همچنین کاهش ادراک فشار کاری به وسیله بهبود استرس شغلی می تواند در وقوع حوادث شغلی موثر باشد.

زمینه و هدف: یکی از عوامل زیان آور موثر بر سلامت کارگران در چند سال اخیر، صدای محیط های کاری بوده است که از خطرات مهم شغلی محسوب می شود. این مطالعه با هدف تعیین میزان مواجهه صوتی مشاغل مختلف و همچنین افت دائم شنوایی ناشی از صدا، با توجه به سن و سابقه کار انجام شد.روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و به روش مقطعی در کل کارگران، اجرا گردید. به منظور تعیین دقیق تراز مواجهه صوتی، دزی متری، در طول یک نوبت کاری 8 ساعته برای هر گروه شغلی انجام گرفت. آزمون شنوایی سنجی توسط ادیولوژیست در اتاقک آکوستیک استاندارد به انجام رسید. اطلاعات توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: میانگین سنی 6.76±36.58 سال (بین 19 تا 52 سال) و حداقل، حداکثر و میانگین سابقه کار افراد به ترتیب 1، 18 و 5.47±11.08 سال به دست آمد. میانگین افت شنوایی در گوش راست 8.63±15.38، در گوش چپ 9.51±16.31 و افت شنوایی کلی 8.33±14.72 دسی بل بودند. همچنین بین متغیرهای شدت صدا و سابقه کار با میزان افت شنوایی رابطه معنادار آماری به دست آمد.نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر، نشان می دهد که آلودگی صوتی در واحدهای کاری این کارخانه قابل توجه بوده است و با توجه به اینکه تحلیل نتایج، تاثیر صدا و سابقه کار بر روی افت شنوایی را مثبت نشان می دهد، بنابراین به منظور کاهش بروز NIHL لازم است اقدامات لازم جهت کنترل صدا و برنامه حفاظت شنوایی مناسب به اجرا گذارده شود.

زمینه و هدف: تربیت دانش آموختگانی که توانایی حل مشکلات جامعه را دارند از مهم ترین وظیفه دانشگاه ها محسوب می شود. این مهم درسایه آموزش های موثر در محیط ایمن و فاقد استرس امکان پذیر است. طراحی صحیح صندلی های کلاس های درس متناسب با خصوصیات تن سنجی دانشجویان ضمن ارتقا کیفیت آموزشی و جلوگیری از ناراحتی های اسکلتی عضلانی سبب تشویق دانشجویان به عادت درست نشستن می شود. این مطالعه به منظور بررسی تطابق ابعاد بدنی دانشجویان با صندلی های ارائه شده از سوی شرکت ها و شیوع اختلالات اسکلتی–عضلانی در دانشجویان و ارتباط آن با ابعاد صندلی های آموزشی انجام شد.روش بررسی: این مطالعه توصیفی–تحلیلی بر روی 115 دانشجوی 27-18 سال انجام شد. 15 پارامتر آنتروپومتریک مرتبط با نشستن بر روی صندلی توسط صفحه آنتروپومتر و با استفاده از کولیس های تن سنجی اندازه گیری شد. ابعاد 2 نوع صندلی موجود درکلاس های درس با ابعاد صندلی استاندارد مقایسه شد.یافته ها: مقایسه ابعاد موید آن است که ابعاد صندلی و ابعاد دانشجویان فقط در پارامتر طول دسته صندلی با یکدیگر مطابقت داشته و در سایر پارامترها با یکدیگر هم خوانی ندارند. آزمون T-Test نشان داد که بین پارامترهای دختران و پسران اختلاف معنی داری وجود دارد.نتیجه گیری: مقایسه نتایج حاصل از اندازه گیری ابعاد بدنی و ابعاد صندلی با نتایج پرسشنامه نارضایتی احساسی دانشجویان و پرسشنامه نقشه بدن گویای آن است که صندلی های پلاستیکی از لحاظ راحتی، جنس و شیب پشتی صندلی مناسب تر بوده و دانشجویان کمتر مجبور به تغییر وضعیت نشستن خود می شوند ولیکن به علت طراحی نامناسب تکیه گاه پا و بالا بودن عمق موثر صندلی از میزان ناراحتی و درد بالاتری در اندامهای تحتانی نسبت به صندلی های چوبی برخوردار هستند.

زمینه و هدف: به منظور ایجاد تناسب فیزیولوژیک بین کار و کارگر می توان از ظرفیت هوازی (VO2-max) استفاده نمود. این مطالعه با هدف برآورد VO2-max و تعیین همبسته های آن در کارگران مرد بخش صنعت شهرستان شیراز، صورت پذیرفت.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، 500 نفر از کارگران مرد کارخانجات شهرستان شیراز که از سلامتی برخوردار بودند، داوطلبانه شرکت نمودند. افراد مورد مطالعه به وسیله آزمون ارگومتری بر اساس پروتکل آستراند به مدت 6 دقیقه مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه می باشد که خود از دو قسمت تشکیل شده بود. بخش اول ویژگی های دموگرافیک و بخش دوم ویژگی های آنترپومتریک و فیزیولوژیک فرد را شامل می شد.یافته ها: میانگین و انحراف استاندارد سن در کارگران مورد مطالعه به ترتیب برابر با 32.01 و 7.66 سال بدست آمد. ظرفیت هوازی در کارگران مورد مطالعه برابر با 0.263±2.69 لیتر در دقیقه برآورد شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بین ظرفیت هوازی و سن، BMI و تعداد ساعات ورزش در هفته ارتباط معنی داری وجود دارد، در صورتی که بین این متغیر و قد و وزن ارتباط معنی داری مشاهده نشد. همچنین، آزمون های آماری نشان داد که بین ظرفیت هوازی و سیگار کشیدن، ارتباط معنی داری وجود دارد (0.05>p). متغیرهایی از قبیل ماهیت کار، کار در نظام نوبتی، رضایت از کار و احساس خستگی حین انجام کار، ارتباطی با ظرفیت هوازی جامعه مورد مطالعه نداشتند. بر اساس نتایج بدست آمد معادلات رگرسیونی جهت برآورد ظرفیت هوازی ارایه شدند.نتیجه گیری: از متغیرهایی همچون سن، BMI، سیگار کشیدن و تعداد ساعات ورزش در هفته، می توان به عنوان عوامل موثر بر VO2-max نام برد.

زمینه و هدف: در بین گروه های شغلی، دندانپزشکان به دلیل کار با ماده آمالگام که حاوی جیوه می باشد با بخارات این ماده سمی در تماس هستند. علیرغم اینکه مسمومیت با جیوه بشکل وسیع مورد مطالعه قرار گرفته اما نگرانی هایی در مورد مواجهه با مقادیر کم جیوه و اثرات جانبی آن در دندانپزشکان وجود دارد. این مطالعه با هدف بررسی اثرات مواجهه شغلی دندانپزشکان با غلظت های کم جیوه انجام شد.روش بررسی: در این بررسی کوهورت تاریخی افراد مورد مطالعه را 106 نفر دندانپزشک و 94 نفر پزشک عمومی (گروه مرجع) از کلینیک های خصوصی و دولتی شهر شیراز تشکیل می دادند. از شرکت کنندگان در مطالعه خواسته شد که پرسشنامه ای را در مورد متغیرهای جمعیت شناختی و علائم احتمالی مسمومیت با جیوه و نحوه انجام کار تکمیل نمایند. علاوه بر آن، با استفاده از روش های استاندارد، غلظت جیوه در هوای کلینیک ها و در ادرار افراد هر دو گروه اندازه گیری شد و داده ها با آزمون های آماری مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در آنالیز تک متغیره، از آزمون کای دو برای مقایسه متغیرهای کیفی در دو گروه استفاده گردید. در مورد داده های کمی، از آزمون t مستقل و تست Mann-Whitney U استفاده شد. در آنالیز چند متغیره، از رگرسیون لجستیک برای بررسی اثر مخدوش کننده ها و کنترل آن ها استفاده گردید.یافته ها: از نظر بسیاری از متغیرهای جمعیت شناختی بجز سن و تعداد دندان های ترمیم شده خود فرد، دو گروه با هم یکسان بودند. میانه غلظت جیوه در هوای کلینیک های دندانپزشکی 3.35 mg/m3 برآورد گردید. به همین ترتیب، غلظت جیوه ادراری دندانپزشکان معادل 3.22 mg/g.creatinine تعیین شد. این مقدار به شکل معنی داری از گروه مرجع بالاتر بود. بعلاوه آنالیز داده ها نشان داد که علائم تحت کلینیکی مسمومیت در دندانپزشکان شیوع بیشتری داشت.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مواجهه با بخارات جیوه حتی در غلظت های کم سبب افزایش معنی دار شیوع علائم تحت کلینیکی مسمومیت با جیوه می گردد.

زمینه و هدف: گاز کلر یکی از مواد خطرناک است که در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد. علیرغم تلاش های انجام شده جهت کنترل رهایش گاز کلر، رهایش ناگهانی آن در تاسیسات مربوطه رخ می دهد. عدم انجام اقدامات مناسب پس از انتشار این گاز می تواند منجر به صدمه جدی بر روی سلامت کارکنان و جمعیت ساکن اطراف ناحیه صنعتی شود. مطالعه حاضر سناریوهای انتشار گاز کلر را بررسی نموده، سطوح اضطرار را مشخص کرده و الگویی بهینه از واکنش موثرتر و سریع تر با حداقل اقدامات لازم جهت کنترل شرایط اضطراری فراهم می کند.روش بررسی: در این مقاله با استفاده از مطالعه خطر و فرآیند (Hazard and Operability Study=HAZOP) و ماتریس ریسک سناریوهای ممکن انتشار گاز کلر در واحد مخازن ذخیره یک مجتمع پتروشیمی بررسی شد. سپس فواصل خطر این سناریوها با توجه به 3-2- Emergency Response Planning Guideline 1تعیین گردید. با توجه به شدت گسترش آلودگی و جمعیت در معرض خطر سناریوهای بدست آمده در چهار سطح اضطرار تعریف شده مرکز ایمنی فرآیندهای شیمیایی (Center for Chemical Process Safety=CCPS) دسته بندی شد. در نهایت برای هر دسته از سناریوها با توجه به سطح اضطرار مربوطه الگویی بهینه از برنامه واکنش در شرایط اضطراری ارائه گردید.یافته ها: بر اساس نتایج این مطالعه، سناریوهای انتشار گاز کلر به دلیل انفجار فاجعه بار مخزن و نقص اسکرابر در فصل تابستان در سطح اضطرار 4 و در فصل زمستان در سطح اضطرار 3، انتشار گاز کلر به واسطه پارگی خطوط کلر در فصول تابستان و زمستان در سطح اضطرار 3 و انتشار گاز کلر در نتیجه نشتی از فلنج ها و گسکت ها در سطح اضطرار 2 از استاندارد سطوح اضطرار موسسه CCPS طبقه بندی گردید.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که آنالیز خطرات فرآیندی به صورت سیستماتیک با استفاده از روش های شناسایی خطرات مانند HAZOP و آنالیز پیامد می تواند در شناسایی حوادث احتمالی بزرگ نقش موثری داشته باشد. همچنین با دسته بندی سناریوهای رهایش در یکی از سطوح اضطرار CCPS می توان الگویی بهینه جهت مدیریت شرایط اضطراری انتخاب نمود .