علوم انسانی الزهرا
سال:1383 | دوره:14 | شماره:50 |تعداد مقالات:8

هدف این مقاله بررسی وجود تعارض بین کنش های اجتماعی و ارزش های اخلاقی نوجوانان و شناخت علل اجتماعی آن است. بدین منظور، درستکاری، راستگویی و پاکدامنی به عنوان ارزش های اخلاقی (مذهبی) برگزیده شده است. سپس پذیرش آن توسط نوجوانان و انجام کنش های اجتماعی متعارض با آنها بررسی شده است.برای تبیین علل انجام کنش های اجتماعی متعارض با ارزش های اخلاقی مدل نظری و ترکیبی مبتنی بر علیت چندگانه با تأکید بر منطیق وضعیت اجتماعی و منطق ذهنی جمعی مؤثر بر کنش اجتماعی ارائه شده است. روش اصلی تحقیق پیمایشی بوده است. جامعه آماری نوجوانان 25-15 سال بودند که در سال تحصیلی 80-1379 در مدارس منطقه 15-3 شهر تهران تحصیل می کردند (435=n). برای آزمون چارچوب نظری از روش های تحلیل چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده شده است. .یافته ها نشان می دهد اولاً در مورد ارزش های اخلاقی مذکور عقیدة جمعی مثبت وجود دارد. 98.5 درصد پاسخگویان ارزش های مذکور را قبول دارند. ثانیاً 99.5 درصد پاسخگویان گفته اند در یک سال گذشته کم و بیش کنش های اجتماعی متعارض با ارزش های اخلاقی که قبول دارند انجام داده اند. این واقعیت نشانگر وجود تعارض بین کنش های اجتماعی و ارزش های اخلاقی در جامعه آماری مورد تحقیق است.

هنگامی که می پذیریم انسان به عنوان اشرف مخلوقات عالم است، باید به این پرسش پاسخ گوییم که علاوه بر داشتن عقل و اختیار چه چیزی انسان را به خلیفه اللهی رسانده است؟ همه بر این عقیده ایم که آدمی به عنوان موجود عاقل مختار، در مقابل حضرت حق وظایف و مسئولیت هایی دارد که باید با اداء آن مسئولیت ها رضایت خداوند را جلب نموده و عبودیت و بندگی خویش را به منصه ظهور بگذارد. .حال این پرسش مطرح می شود که انسان مکلّف به چه شیوه های می تواند تکلیفش را شناخته و بدان عمل نماید؟.جواب این سؤال از منظر فقهاء آن است که انسان مسلمان از طریق اجتهاد و تقلید و احتیاط می تواند وظیفه اش را شناسایی کرده و به اداء تکلیف بپردازد. .در این راستا ضروری است که بحثی درباره اجتهاد و انواع آن و همچنین سخنی درباره تقلید و احتیاط داشته باشیم.

بنیان محاسباتی منطق ریاضی حساب گزاره ها است. حساب گزاره ها از دو لایه تشکیل می شود: لایه رئین آن نگرش تابع ارزش و لایه زیرین آن نگرش اصلی موضوعی است. .در این مقاله لایه زیرین حساب گزاره ها یعنی نگرش اصل موضوعی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در این بررسی، ضمن معرفی نظام اصلی موضوعی دو ویژگی بنیادین آن را کاویده ایم: یکی قاعده استنتاجی مشترک، در این بخش نشان داده ایم که قاعده وضع مقدم (رفع تالی) از سویی جوهر استدلالی هر نظام عقلی است و از سوی دیگر مشترک بین آنهاست. ویژگی دیگر نظام اصل موضوعی، قابلیت تکثر آن است. در این بخش ضمن مقایسه قابلیت تکثر نظام اصل موضوعی با جوهر استدلالی آن نظام نشان داده ایم که منطق به مثابه استدلال، نه تنها محتاج نظام اصل موضوعی نیست، بلکه حاکمیت نگرش اصل موضوعی در منطق، آن را از جوهر استدلالی - ابزاری - خود دور ساخته و هویت علمی خاص - استقلالی - بدان می بخشد.

اصل علیت از مهم ترین اصولی است که در فلسفه و علوم فراگیر شده است. به جرأت می توان گفت که در میان مسائل فلسفی قانون علت و معلول از لحاظ سبقت و قدمت اولین مسئله ای بود که فکر بشر را به خود مشغول داشته است و او را به تفکر و اندیشه کشف معمای هستی وادار کرده است. قانون علیت تو معلولیت عمومی یکی از قوانین فلسفی است که جزء پایه های و ارکان کلی قواعد و قوانین همه علوم است.در این نوشتار کوشش می شود که به طور خلاصه پیرامون اصل علیت سخن بگوییم، و به بیان دیگر موافقان و مخالفان آن بپردازیم. به ویژه جنبه معرفت شناختی آن یعنی موجبیت از دیدگاه فیزیک مورد بررسی قرار می گیرد.

اعتبار و حجیت احکام شرعی از طریق ظواهر کتاب و سنت در نزد دانشمندان اصول و فقه امری پذیرفته شده و مسلم تلقی می شد، اما با پیدایش اخباریین در قرن 11 هجری، حجت بودن ظواهر از جهات متعددی مورد ترددی قرار گرفت. اخباریین حجت قرار دادن ظواهر قرآن را انکار نمودند. آنان در توجیه نظر خود تحریف قرآن را به صراحت پذیرفتند و درصدد اثبات آن برآمدند. تسلط نسبی تفکر آنان بر حوزه های شیعی بیش از یک قرن ادامه نیافت، اما برخی از نتایج نظرات آنان استمرار پیدا کرد. دانشمندان اصولی از همان آغاز به مقابله و نقد آراء آنان پرداختند، به گونه ای که هم اکنون نیز تمام دانشمندان فقه و اصول در حوزه های علمیه بر اعتبار و حجت بودن ظهور تأکید می نمایند. در سال های اخیر فهم قرآن و سنت از طریق ظواهر توسط برخی روشنفکران مسلمان مورد تردید قرار گرفته و حتی برای اقامه دلیل بر نظر خود، به برخی از نظرات اخباریین نیز تمسک جسته اند و از جهاتی به نظر آنان که در انکار حجیت ظواهر بوده نزدیک شده اند. در این مقاله ادعای اخباریین در نفی اعتبار ظواهر قرآن مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته و با تکیه بر آراء دو دانشمند بزرگ اصولی معاصر مرحوم نائینی و امام خمینی، نظر آنان نقد شده است.

اَزتک ها - Aztecs قومی ناواتل-Nahuatl زبان بودند که فاتحان دره مکزیکِ کهن شدند، اما نیروی محرکی که این سرخپوستان را به پیش راند تا تمدنی بی همتا را در میان مردم دنیا تحول بخشند، چه بود؟ صرفاً یک کلمه می تواند بهترین پاسخ برای این پرسش باشد: دین. دین در زندگی روزمره هر مردی، هر زنی و هر کودکی مؤثر بود. .آنان به چندین بهشت و دوزخ اعتقاد داشتند. نحوه مردن و پیشه فرد در زندگی او جایی را مشخص می کرد که روح انسان پس از مرگ به آنجا می رفت. برای مثال روح جنگجویانی که در نبرد می مردند یا روی سنگ قربانیگاه قربانی می شدند به "بهشت خاوری" می رفت. زنانی که هنگام زایمان می مردند به "بهشت باختری" می رفتند. آنها که بر اثر غرق شدگی، اصابت صاعقه یا جذام... می مردند به تلالو کان، بهشت تلالوک - Tlalcan می رفتند، اما کسانی که برگزیده آفتاب یا تلالوک نبودند به میکتلان - Mictlan می رفتند که در شمال است. در آنجا روح مردگان همچنان که از چندین دوزخ می گذشت سلسله ای از آزمونهای جادویی را تحمل می کرد. برعکسِ دوزخ ما، در دوزخ نهایی به سر می بردند یا برای همیشه ناپدید می شدند.

تقسیم روش های علوم اجتماعی به دو روش کمّی و غیر کمّی مشهور است. این که روش کمّی در پی تضمین تفاوت فعالیت علمی از نظرورزی آزاد و ارائه دعاوی مبهم و مشکوک، یا به تعبیر دیگر در پی تضمین دقت و قطعیت بوده است، نیز به فراوانی مورد ادعا و نقد قرار گرفته است. اما آیا شکاف اصلی روش در علوم اجتماعی شکاف کمّی / غیر کمّی است؟ علاوه بر این، به فرض این که روش کمّی قادر به چنین تضمینی باشد، آیا دقت و قطعیت، یا به تعبیر دیگر، جنبه تجربی و تأییدی یا صحت و مشروعیت یک نظریه، یک پژوهش، تنها معیار ارزیابی تولیدات علم اجتماع به وسیله جماعت متخصصان و عالمان آن است؟ به نظر می رسد جامعه علمی، ارزیابی خود از آفرینش علمی را درون یک دستگاه مختصات دو بعدی صورت می دهد، و جایگاه هر تحقیق و تألیفی را با دو معیار صحت تجربی و قدرت تبیینی، یا به تعبیر دیگر، با دو میزان مشروعیت و کارآمدی مشخص می کند.