تولید گیاهان زراعی
سال:1395 | دوره:9 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سابقه و هدف: نخود در بین حبوبات سومین محصول مهم به شمار می رود که به صورت وسیعی در سرتاسر آسیا و خاورمیانه کشت می شود. علف های هرز یکی از اصلی ترین عوامل محدود کننده تولید نخود محسوب می شود. خصوصیات مختلفی مانند جوانه زنی کند، کم بودن ارتفاع گیاه و مورفولوژی گیاه سبب رقابت شدید علفهای هرز با این گیاه می شود. مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر طول دوره ی تداخل علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود (رقم هاشم) در شرایط کشت رایج و ارگانیک، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در شهرستان سبزوار انجام شد. نظام کشت (رایج و ارگانیک) به عنوان فاکتور اصلی و طول دوره ی تداخل علف های هرز (0، 2، 4، 6 و 8 (عدم کنترل) هفته بعد از سبز شدن) به عنوان فاکتور فرعی بودند. عملیات زراعی در کشت رایج شامل شخم با گاوآهن برگردان دار، مصرف کودهای شیمیایی بر اساس آزمون خاک و بدون تلقیح بذر و در کشت ارگانیک شخم با چیزل، مصرف سه تن در هکتار کمپوست، تلقیح بذر و محلول پاشی با استفاده از کود مایع ارگانیک بود. سایر عملیات زراعی در هر دو نظام کشت مشابه بود. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سیستم کشت اثر معنی داری بر تعداد شاخه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد اقتصادی داشت در حالی که ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیکی توسط سیستم کشت تحت تاثیر قرار نگرفت. طول دوره تداخل علف هرز کلیه صفات مورد بررسی به جز تراکم علف هرز و ارتفاع بوته را از نظر آماری تحت تاثیر قرار داد. اثر متقابل سیستم کشت × طول دوره تداخل علف هرز اثر قابل معنی داری بر ماده خشک علف هرز، ارتفاع بوته، تعداد شاخه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد اقتصادی داشت. کشت ارگانیک در مقایسه با کشت رایج 24.13 درصد تراکم و 47.59 درصد زیست توده علف هرز کمتری در مقایسه با کشت رایج تولید کرد. در کشت به صورت ارگانیک، نخود از ارتفاع، تعداد شاخه جانبی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد اقتصادی بیشتری نسبت به کشت رایج برخوردار بود. افزایش طول دوره ی تداخل علف های هرز سبب کاهش 17.21 درصدی ارتفاع، 33.44 درصدی تعداد شاخه جانبی، 61.79 درصدی در تعداد غلاف در بوته، 73.12 درصدی تعداد دانه در بوته، 54.25 درصدی عملکرد بیولوژیک، و 77.22 درصدی عملکرد اقتصادی شد. در هر دو نظام کشت رایج و ارگانیک افزایش طول دوره تداخل سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد نخود شد که میزان این کاهش در شرایط رایج به دلیل بیشتر بودن تراکم و وزن خشک علف های هرز بیشتر بود. بررسی ضرایب تابع رگرسیون لجستیک نشان داد که در شرایط کشت رایج شروع کاهش عملکرد زودتر اتفاق افتاد (22.3 روز بعد از سبز شدن) در حالیکه شروع کاهش عملکرد در نظام کشت ارگانیک تا 31.64 روز بعد از سبز شدن نخود به تعویق افتاد. نتیجه گیری: در مجموع نتایج آزمایش نشان داد که در هر دو نظام کشت، تداخل علف های هرز سبب کاهش عملکرد اقتصادی شد. با این وجود در شرایط کشت ارگانیک تداخل تا هفته چهارم و در شرایط رایج تا هفته دوم بعد از سبز شدن کاهش قابل ملاحظه ای را در عملکرد اقتصادی موجب نشد.

سابقه و هدف: بسیاری از محققین مهم ترین عامل افزایش تنوع در اکوسیستم های زراعی را حضور کشت های مخلوط در این سیستم ها می دانند. افزایش تنوع محصولات از طریق کشت مخلوط می تواند در بهبود کارکردها و خدمات اکوسیستمی موثر باشد. بنا به تعریف خدمات اکوسیستمی عبارتند از "شرایط و فرآیندهایی که از طریق آن اکوسیستم های طبیعی و گونه هایی که ساختار آن را تشکیل می دهند تداوم حیات انسان را تضمین کرده و نیازهای او را تامین می کنند". خدمات اکوسیستمی بسیار متنوع بوده و دارای ابعاد اکولوژیکی و زیست محیطی می باشند که از آن جمله می توان به افزایش فعالیت های بیولوژیک خاک اشاره نمود. بالا بردن تنوع گیاهی از طریق کشت مخلوط منجر به افزایش جمعیت میکروارگانیسم های خاک شده و در نتیجه فعالیت میکروبی خاک به عنوان یکی از کارکردهای اکوسیستمی بهبود می یابد.مواد و روش ها: هدف از انجام این مطالعه بررسی اثر سودمندی کشت مخلوط ذرت، سویا و ختمی از لحاظ نسبت برابری زمین، زیست توده میکروبی و همچنین پتانسیل ترسیب کربن به عنوان کارکردهای مختلف اکوسیستمی بود. برای این منظور آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد سال زراعی 93-1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل الگوهای مختلف کشت مخلوط سه گونه ذرت، سویا و ختمی بر اساس سری های جایگزینی در 7 سطح بود. هر کرت آزمایشی شامل 6 ردیف کاشت بود. تیمارهای کشت مخلوط شامل کشت مخلوط سویا و ذرت به صورت 4 ردیف سویا و 2 ردیف ذرت، سویا و ختمی به صورت 4 ردیف سویا و 2 ردیف ختمی، ذرت و ختمی به صورت 4 ردیف ختمی و 2 ردیف ذرت، کشت مخلوط سه گونه با هم و همچنین کشت خالص هر سه گونه بود. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد، نسبت برابری زمین، تنفس و زیست توده میکروبی خاک و همچنین پتانسیل ترسیب کربن بود.یافته ها: نتایج نشان داد که نسبت برابری زمین در تمام الگوهای کشت مخلوط بزرگتر از یک بود و بدون وجود تفاوت معنی دار، در دامنه ای از 1.01 تا 1.08 متغیر بود که این امر بیان گر سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص می باشد. استفاده از سیستم های چند کشتی همچنین منجر به افزایش تنفس و زیست توده میکروبی خاک در مقایسه با تک کشتی هر یک از سه گونه گردید، به طوریکه بیشترین میزان تنفس (94.17 میلی گرم دی اکسید کربن در کیلوگرم خاک در روز) و زیست توده میکروبی خاک (820.34 میلی گرم در کیلوگرم خاک) در کشت مخلوط سه گانه ذرت + سویا + ختمی به دست آمد. نتایج آزمایش همچنین حاکی از افزایش پتانسیل ترسیب کربن در خاک تحت تاثیر سیستم های مختلف کشت مخلوط بود و بیشترین پتانسیل ترسیب کربن در الگوهای مختلف کشت مخلوط، در کشت مخلوط ذرت و ختمی (به ترتیب 1487.5، 3210.1، 4502.0 کیلوگرم کربن در هکتار در سناریوهای 30، 70 و100  درصد بقایا) مشاهده گردید. بنابراین به عنوان یک پیشنهاد کلی، افزایش تنوع گیاهی از طریق کشت مخلوط را می توان به عنوان یکی از راهکارهای موثر در جهت افزایش خدماتی همچون بهبود فعالیت میکروبی و پتانسیل ترسیب کربن مدنظر قرار داده و ارزش گذاری چنین خدماتی در سیستم های چند کشتی و مقایسه آنها با کشت های خالص را برای مطالعات آتی توصیه نمود.نتیجه گیری: با توجه به یافته های این تحقیق می توان نتیجه گرفت که افزایش تنوع گیاهی از طریق کشت مخلوط می تواند منجر به افزایش زیست توده میکروبی خاک شود که می تواند به نوبه خود موجب افزایش چرخش عناصر غذایی و حاصلخیزی خاک گردد، یکی دیگر از کارکردهای مهم کشت مخلوط، افزایش پتانسیل ترسیب کربن می باشد که با توجه به نتایج این آزمایش می توان عنوان نمود که استفاده از سیستم های مختلف کشت مخلوط با افزایش پتانسیل ترسیب کربن در خاک، می تواند گام مهمی در راستای تعدیل اثرات منفی تغییر اقلیم به همراه داشته باشد. البته لازم به ذکر است که انتخاب نوع گیاهان در سیستم مخلوط و همچنین میزان حفظ بقایای گیاهی در خاک، نقش بسزایی در موفقیت کشت مخلوط از لحاظ ترسیب کربن خواهد داشت.

سابقه و هدف: امروزه کاربرد مواد آنتی اکسیدان و تنظیم کننده رشد گیاه به منظور کاهش اثرات منفی ناشی از تنش های مختلف مطرح شده است. اسید آسکوربیک و سدیم نیتروپروساید از جمله این مواد هستند که موجب مقاومت گیاه به تنش های محیطی زیستی (زنده) و غیر زیستی (غیر زنده) می شوند. جهت بررسی این موضوع در گیاه گلرنگ آزمایشی در سال 1390 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود انجام شد.مواد و روش ها: فاکتور اصلی تنش کم آبیاری شامل 2 سطح 8 و 16 روز آبیاری به ترتیب به عنوان شاهد و تنش بود که بعد از استقرار کامل بوته ها اعمال گردید. فاکتورهای فرعی شامل 3 سطح محلول پاشی سدیم نیتروپروساید در 3 غلظت صفر، 50 و 100 میکرو مولار و محلول پاشی اسید آسکوربیک در 3 سطح صفر، 10 و 20 میلی مولار در مرحله گلدهی بودند. در 63 و 65 روز پس از کاشت به ترتیب محلول پاشی با سدیم نیتروپروساید و اسید آسکوربیک انجام شد و یک هفته بعد محلول پاشی تکرار گردید.یافته ها: در این آزمایش تنش کم آبیاری موجب کاهش قطر طبق و وزن طبق بارور شد. وزن مغز دانه و تعداد دانه در طبق با تاخیر در آبیاری کاهش معنی داری را نشان داد. در این تحقیق تعداد طبق غیر بارور در شرایط تنش افزایش یافت. محلول پاشی اسید آسکوربیک موجب افزایش وزن طبق بارور و قطر طبق گردید. تعداد طبق غیر بارور در بوته با کاربرد اسید آسکوربیک و سدیم نیتروپروساید کاهش یافت. کاربرد 20 میلی مولار اسید آسکوربیک موجب افزایش معنی دار 0.69 درصدی پروتئین دانه نسبت به شاهد گردید. وزن طبق بارور و قطر طبق از جمله صفاتی بودند که با کاربرد سدیم نیتروپروساید به طور معنی داری افزایش یافتند. درصد پروتئین دانه با کاربرد بالاترین سطح این ماده (100 میکرو مولار) به میزان 1 درصد افزایش یافت. عملکرد دانه نیز در این سطح از سدیم نیتروپروساید 13.2 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. نتایج نشان داد استفاده همزمان از 100 میکرو مولار سدیم نیتروپروساید و 20 میلی مولار اسید آسکوربیک بیشترین وزن خشک طبق بارور را به خود اختصاص داد که نسبت به شاهد 35.1 درصد افزایش نشان داد. نتیجه گیری: به عنوان یک نتیجه کلی، ترکیب تیماری 20 میلی مولار اسید آسکوربیک به همراه 100 میکرو مولار سدیم نیترو پروساید را می توان به عنوان بهترین ترکیب تیماری برای مقابله با تنش خشکی معرفی کرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سابقه و هدف: خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع ترین تنش محیطی است که تقریبا تولید 25 درصد اراضی جهان را محدود ساخته است. تولید متابولیت های ثانویه در گیاهان دارویی بوسیله عواملی محیطی تغییر می یابند و تنش رطوبتی نیز عامل موثری در رشد و هم چنین سنتز ترکیبات طبیعی این گیاهان می باشد. مدیریت مواد غذایی در شرایط تنش خشکی و بررسی اثر متقابل آنها بر خصوصیات گیاه بادرشبو به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو هدف از این تحقیق بررسی کاربرد کود نیتروژنه در شرایط تنش خشکی بر ویژگی های کمی و کیفی گیاه دارویی بادرشبو می باشد.مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژنه، بر تعدادی از خصوصیات کمی و کیفی بادرشبو، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه ای تحقیقاتی واقع در منطقه فیرورق از توابع شهرستان خوی در سال 1393-1392 اجرا گردید. تیمارها شامل آبیاری I1): عدم قطع آبیاری (شاهد)، I2: قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی، I3: قطع آبیاری در اوایل گل دهی) و کود نیتروژنه (F1: عدم مصرف کود نیتروژن از منبع اوره (شاهد)،F2 : 150 کیلوگرم در هکتار، F3: 225 کیلوگرم در هکتار و F4: 300 کیلوگرم در هکتار) بود. در این تحقیق صفاتی نظیر ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه گل دهنده ، تعداد شاخه فرعی و گل دهنده، وزن خشک کل، درصد اسانس، عملکرد اسانس و بذر مورد ارزیابی قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان داد که کاربرد تیمار های آبیاری بر کلیه صفات (به جز درصد اسانس) و کاربرد تیمارهای کود نیتروژنه بر تعداد شاخه فرعی، وزن خشک کل، عملکرد اسانس و بذر اثر معنی داری داشتند. تنش خشکی در مرحله ساقه دهی و گلدهی تمامی صفات گیاه را کاهش داد. قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی کمترین عملکرد اسانس (6.17 کیلو گرم در هکتار) را تولید کرد. کاربرد مقادیر بالای کود نیتروژنه تاثیر مثبتی بر صفات اندازه گیری شده نداشت. بیشترین تعداد شاخه گل دهنده (17.11 کیلوگرم در هکتار)، وزن خشک کل، (2484.44 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس (0.39 کیلوگرم در هکتار)، عمکرد اسانس (9.62 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بذر (1493.11 کیلوگرم در هکتار) از کاربرد 150 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بدست آمد.نتیجه گیری: تنش خشکی در مرحله ساقه دهی و گلدهی موجب کاهش ویژگی های کمی و کیفی گیاه بادرشبو گردید و کاربرد مقادیر بالای کود نیتروژن تاثیری مثبتی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه بادرشبو نداشت. در مجموع عدم قطع آبیاری و مصرف 150 کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار به عنوان تیمار برتر برای حصول به بالاترین عملکرد کمی و کیفی بادرشبو توصیه می گردد.

سابقه و هدف: منطقه اجرای آزمایش در استان گلستان با شرایط مختلف زراعت (آبی و دیم) و خاک هایی با درجات مختلف شوری (بیش از 38 درصد اراضی آن شور می باشد) واقع گردیده است که انتخاب ژنوتیپ متحمل گندم به تنش شوری با سطوح مختلف و شرایط دیم ضروری می باشد. مواد و روش ها: آزمایشی با 9 ژنوتیپ گندم با شرایط آبی در سه محیط بدون شوری، شوری شدید (19 دسی زیمنس بر متر) و شوری متوسط (9 دسی زیمنس بر متر) و 8 ژنوتیپ گندم در دو محیط با شرایط آبی و دیم، جمعا در 5 مکان به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 91-1390 به مرحله اجرا درآمد. ژنوتیپ ها از بین ارقام متحمل به شوری مناطق مختلف کشور و ارقام مناسب برای شرایط دیم منطقه و لاین های امیدبخش آبی و دیم منطقه انتخاب گردیدند. هر کرت آزمایش شامل 6 ردیف کاشت به فواصل ثابت 20 سانتی متر و طول 5 متر بود. تراکم کاشت 300 دانه در متر مربع برای تمامی مکان ها ثابت در نظر گرفته شد. زمان کاشت با اختلاف سه روز در آخر آذر ماه برای تمام مکان ها صورت پذیرفت. بعد از برداشت عملکرد دانه در واحد سطح اندازه گیری و شدت تنش و شاخص های تنش بر اساس عملکرد دانه شامل شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (Tol)، میانگین محصول دهی (MP)، میانگین هندسی محصول دهی (GMP) و تحمل به تنش (STI) محاسبه شدند. به منظور شناخت بهتر روابط بین ژنوتیپ ها تجزیه به مولفه های اصلی انجام و بای پلات آن ها بر اساس مولفه اول و دوم تهیه گردیدند. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که همبستگی بین عملکرد ژنوتیپ ها در شرایط بدون تنش با تنش شوری شدید با شدت تنش (0.76) معنی دار نبود، اما در دو حالت دیگر یعنی بدون تنش شوری با تنش شوری متوسط با شدت تنش (0.51) و شرایط آبی با شرایط دیم با شدت تنش (0.12) مثبت و معنی دار (به ترتیب 0.64=r و 0.48=r) بود. تجزیه به مولفه های اصلی مقایسات با شدت تنش های مختلف نشان داد که مولفه اول و دوم بیش از 99 درصد تغییرات را شامل می گردند، لذا از این دو مولفه استفاده شد. در شدت تنش (0.76)، مولفه اول ژنوتیپ های با عملکرد بالا در شرایط بدون تنش و مولفه دوم ژنوتیپ های با عملکرد بالا در شرایط تنش را تفکیک می نمود. در شدت تنش (0.51) و (0.12)، مولفه اول باعث انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش شد و مولفه دوم حساسیت ژنوتیپ ها به تنش را نشان داد. بنابراین ژنوتیپی که مولفه اول بالا و مولفه دوم پائین داشت، مناسب بود. در بین شاخص های بررسی شده، STI و GMP با Yp و Ysو SSI با Yp همبستگی مثبت و معنی دار داشتند. نتیجه گیری: در تنش شوری شدید با توجه به کم بودن مقدار SSI در رقم بم این رقم باید بهترین رقم شناخته گردد اما در بای پلات نشان داد که رقم بم بیشترین مقدار را در مولفه دوم دارد و برای شرایط تنش دار رقم مناسبی می باشد. در شرایط تنش شدید، ژنوتیپی که برای هر دو شرایط تنش دار و بدون تنش در میان ژنوتیپ ها مناسب باشد وجود نداشت. ژنوتیپ 20-87-n برای شوری متوسط و رقم کریم برای شرایط دیم مناسب بودند. نمودار بای پلات به روشنی و همزمان روابطی که برای انتخاب ژنوتیپ در شرایط تنش و غیر تنش لازم است را نشان داد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سابقه و هدف: تنش خشکی از مهم ترین عوامل محیطی کاهش رشد و عملکرد بسیاری از گیاهان زراعی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا محسوب می شود. در طی بروز تنش خشکی به علت بالا رفتن غلظت املاح محلول در محیط ریشه و در نتیجه افزایش پتانسیل اسمزی خاک، از جذب عناصر غذایی تا حد زیادی کاسته می شود. در صورت بالا رفتن pH محلول خاک، جذب عناصر کم مصرف بیشتر از سایر عناصر دچار اختلال می شود. در این میان کمبود روی و بور از شایعترین موارد کمبودهاست که در برخی موارد حتی بدون بروز علایم کمبود ظاهری موجب کاهش عملکرد کمی و کیفی گیاهان روغنی، همچون کنجد، بویژه در شرایط بروز تنش خشکی، می گردد. این پژوهش با هدف تعیین اثر محلول پاشی روی و بور بر عملکرد و اجزای عملکرد و درصد روغن و پروتیین در کنجد در شرایط تنش خشکی انجام گرفت. مواد و روش ها: آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1392 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس اجرا گردید. عامل اصلی تنش خشکی در سه سطح شامل آبیاری پس از 75، 110 و 145 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و عامل فرعی بصورت محلول پاشی بور و روی در چهار سطح شامل عدم کاربرد بور و روی (فقط آب) و محلول پاشی با سولفات روی و اسید بوریک و کاربرد توام سولفات روی و اسید بوریک بودند. یافته ها: نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که در تیمار آبیاری 75 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر محلول پاشی روی و بور باعث افزایش تعداد کپسول در بوته نسبت به تیمار شاهد شد. در تیمار آبیاری 145 میلی متر تبخیر، روی توانست بیشترین تعداد کپسول در بوته را سبب شود. در همین تیمار آبیاری محلول پاشی بور بیشترین مقدار وزن 1000 دانه را سبب شد. تعداد دانه در کپسول در تیمار آبیاری پس از 110 میلی متر تبخیر با محلول پاشی توام روی و بور افزایش معنی دار (80.3) نسبت به شاهد (94.0) پیدا کرد. آبیاری پس از 145 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کمترین عملکرد دانه (1535 کیلوگرم بر هکتار) را در پی داشت، ولی بین سطوح آبیاری پس از 75 (1947 گیلوگرم بر هکتار) و 110 (2115 گیلوگرم بر هکتار) میلی لیتر تبخیر، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. محلول پاشی روی و بور باعث افزایش درصد روغن و محلول پاشی روی، بور و توام روی و بور سبب افزایش درصد پروتیین نسبت به تیمار شاهد شد. روی نیز بیشترین عملکرد دانه (2119 کیلوگرم در هکتار) را سبب شد. آبیاری بعد از 145 میلی متر تبخیر، نسبت به دو تیمار دیگر، بطور معنی داری شاخص برداشت را کاهش داد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، محلول پاشی روی، بور و توام روی و بور در شرایط تنش خشکی توانست باعث بهبود عملکرد و اجزای عملکرد و درصد روغن و پروتیین در کنجد شود.

سابقه و هدف: برنج یکی از مهترین غلات جهان است و غذای اصلی بیش از نیمی از مردم جهان بشمار می رود. با توجه به نرخ رو به رشد افزایش جمعیت در کشورهای مصرف کننده برنج تقاضا برای تولید بیشتر این محصول در سالهای آتی افزایش پیدا خواهد کرد و افزایش محصول هدف اصلی بهنژادگران خواهد بود این هدف با ایجاد واریته های پر محصول، افزایش کیفیت غذایی و تحمل به تنش های زیستی و غیرزیستی تامین می شود. مطالعه تنوع ژنتیکی و ساختار جوامع طبیعی برای تعین استراتزی های اصلاح نباتات اهمیت دارد.مواد و روش ها: صد ژنوتیپ متنوع برنج شامل بخشی از ذخایر توارثی ایرانی، واریته های از کشورهای مختلف جهان و لاین های بین المللی اصلاحی به منظور بررسی روابط ژنتیکی بین صفات مختلف در قالب طرح بلوک های ناقص سه گانه کشت شدند. این کلکسیون برای صفات پر اهمیت زراعی و کیفی همچون عملکرد و اجزای آن، صفات شکل دانه، صفات برگ پرچم و زودرسی ارزیابی شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس حاکی از تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها در سطح احتمال یک درصد برای تمامی صفات مورد بررسی بود. مقایسات گروهی حاکی از پتانسیل منحصر به فرد هریک از این گروه ها بود به طوری که می توان ذخایر توارثی ایرانی را به عنوان منبعی برای ژن های موثر در کیفیت دانه دانست در حالی که ارقام خارجی علی رغم عملکرد دانه مناسب فاقد کیفیت دانه بودند با این حال لاین های اصلاحی از لحاظ صفات اجزای عملکرد دارای بالاترین پتانسیل بودند. تجزیه کلاستر بر اساس صفات مورد مطالعه ژنوتیپ ها را در سه گروه با ویژگی های متفاوت گروه بندی کرد. تجزیه به مولفه های اصلی پنج مولفه که میزان 84.8 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند را به عنوان مولفه های اصلی معرفی کرد که قادربه تفکیک کلکسیون برای صفات مختلف بودند. نتیجه گیری: این تحقیق با ارزیابی صفات پر اهمیت زراعی در ژرم پلاسم برنج ایرانی و یافتن جایگاه این ژرم پلاسم در مقابل لاین های اصلاحی و کولتیوارهای خارجی نتایج مناسبی جهت بهره وری از ذخایر توارثی کشور و یافتن ژنوتیپ های با پتانسیل مناسب صفات زراعی در ژرم پلاسم دیگر نقاط جهان به عنوان مکملی برای اهداف به نژادی در ذخایر توارثی برنج ایرانی ارئه می دهد. جمعیت مورد بررسی دارای تنوع مناسب در تمام صفات مورد بررسی بود. با توجه به نتایج مقایسات گروهی هرکدام از سه گروه ژنوتیپ های ایرانی، ارقام خارجی و لاین های اصلاحی دارای ویژگی های منحصر بفردی هستند. به طوری که ارقام ایرانی را می توان ارقامی مناسب از لحاظ صفات مربوط به کیفیت دانه دانست ولی در مقابل ارقام خارجی دارای عملکرد دانه مناسب ولی کیفیت نه چندان خوب دانه بودند. این در حالی است که لاین های اصلاحی منبع مناسبی برای صفات اجزای عملکرد به نظر می رسیدند. از این رو، می توان این مجموعه را مجموعه غنی و متنوع از نظر صفات پر اهمیت زراعی دانست. تجزیه کلاستر و تجزیه به مولفه های اصلی در این تحقیق موفق به تفکیک ژنوتیپ های برنج بر اساس صفات ظاهری شد و افراد دارای صفات مشابه در گروه یکسان قرار گرفتند.

سابقه و هدف: کشت مخلوط یا کشت همزمان دو یا چند گیاه در یک قطعه زمین توانایی افزایش قدرت تولیدی اکوسیستم را دارد. افزایش عملکرد غله و کاهش عملکرد لگوم در سیستم کشت مخلوط غله- لگوم گزارش شده است. چندین شاخص از جمله نسبت برا بری زمین، ضریب نسبی تراکم، نسبت رقابتی، شاخص غالبیت، کاهش واقعی عملکرد، سودمندی کشت مخلوط، عملکرد معادل و شاخص بهره وری سیستم برای تشریح رقابت و سودمندی اقتصادی کشت مخلوط مورد استفاده قرار می گیرند. کشت مخلوط غلات و لگو ها برای توسعه سیستم های پایدار تولید غذا مخصوصا در سیستم های کشت با نهاده های خارجی محدود دارای اهمیت است. تعدادی از شاخص هایی که جهت تشریح رقابت و سودمندی اقتصادی سیستم کشت مخلوط استفاده می شوند عبارتند از نسبت برا بری زمین، ضریب نسبی تراکم، شاخص غالبیت، نسبت رقابتی، کاهش واقعی عملکرد و سودمندی کشت مخلوط. اهداف این مطالعه بررسی تاثیر کود نیتروژن و الگوی کاشت مخلوط بر عملکرد علوفه و شاخص های رقابت نسبت برابری زمین، ضریب نسبی تراکم، شاخص غالبیت، نسبت رقابتی، کاهش واقعی عملکرد، سودمندی کشت مخلوط، عملکرد معادل و بهره وری سیستم بود. مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر کود نیتروژن و الگوی کاشت مخلوط بر عملکرد علوفه و شاخص های رقابت جو و نخود فرنگی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال زراعی 91-1390 به اجرا در آمد. عوامل مورد بررسی مشتمل بر نسبت کاشت در پنج سطح شامل کشت خا لص جو، کشت مخلوط جایگزین 25، 50 و 75 درصد نخود فرنگی به جای جو و کشت خالص نخود فرنگی و عامل نیتروژن در چهار سطح شامل عدم مصرف و مصرف 25، 50 و 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بود. صفات مورد بررسی شامل عملکرد علوفه و شاخص های رقابت و سودمندی اقتصادی سیستم کشت مخلوط یعنی نسبت برا بری زمین، ضریب نسبی تراکم، شاخص غالبیت، نسبت رقابتی، کاهش واقعی عملکرد، سودمندی کشت مخلوط، عملکرد معادل و بهره وری سیستم بود. کاشت در اوایل آذر ماه 1390 و برداشت در اوایل اردیبهشت ماه 1391 انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کشت خالص جو بیش ترین عملکرد خشک علوفه را با 17.16 تن در هکتار داشت. با کاهش نسبت جو در کشت مخلوط، عملکرد علوفه هم کاهش یافت به طوری که حداقل عملکرد علوفه در کشت مخلوط با 9.62 تن در هکتار از تیمار کشت مخلوط 25 درصد جو و 75 درصد نخود فرنگی به دست آمد. تیمار کشت خالص نخود فرنگی با 6.71 تن در هکتار حداقل عملکرد علوفه را در بین نسبت های کشت مخلوط تولید کرد. افزایش نیتروژن باعث افزایش عملکرد علوفه شد. نسبت برابری زمین در تیمارهای کشت مخلوط کم تر از یک بود که نشان دهنده نامطلوب بودن کشت مخلوط جو و نخود فرنگی از این نظر می باشد. ضریب نسبی تراکم، نسبت رقابتی و شاخص غالبیت جو در هر سه تیمار کشت مخلوط بیش تر از نخود فرنگی بود. شاخص بهره وری سیستم در تیمار کشت مخلوط جایگزین 25 درصد نخود فرنگی به جای جو بیش از دو تیمار دیگر بود. کشت مخلوط سودمندی اقتصادی نداشت.نتیجه گیری: عملکرد علوفه و عملکرد معادل جو در تیمارهای کشت خالص و مخلوط بیش از نخود فرنگی بود. مصرف نیتروژن عملکرد علوفه و عملکرد معادل جو را افزایش نشان داد. نسبت برابری زمین، ضریب نسبی تراکم، شاخص غالبیت، نسبت رقابتی و سودمندی اقتصادی در جو بیش از نخود فرنگی بود. کاهش عملکرد واقعی در جو مثبت و در نخود فرنگی منفی بود. شاخص بهره‏وری سیستم در تیمار کشت مخلوط 25 درصد نخود فرنگی به جای جو بیش از دو تیمار دیگر بود.