تولید گیاهان زراعی
سال:1394 | دوره:8 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

سابقه و هدف: اختلالات رشدی و کاهش عملکرد در برخی مناطق کشت نشایی برنج که در شرایط غیر غرقاب با علف کش تیوبنکارب، تیمار شده اند، گزارش شده است، اما اطلاعات بیشتری در این خصوص در دست نیست. این آزمایش به منظور بررسی تاثیر زمان مصرف علف کش و زمان غرقاب بر واکنش برنج و علف های هرز به دز تیوبنکارب اجرا شد.مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل ترکیب فاکتوریل زمان مصرف علف کش (قبل و بعد از نشا کاری) و زمان غرقاب مزرعه نسبت به زمان مصرف علف کش (قبل و بعد از مصرف علف کش) به عنوان عامل اصلی و غلظت های علف کش تیوبنکارب (صفر، 1، 1.5، 3، 4.5 و6 کیلوگرم ماده مو ثره در هکتار) به عنوان عامل فرعی بود. یافته ها: کارایی تیوبنکارب در کنترل سوروف و جگن ها تا 4-هفته پس از نشاکاری مشابه و در 6-هفته پس از نشاکاری تیوبنکارب دارای کارایی بهتری در کنترل سوروف بود. صرف نظر از زمان مصرف علف کش، در شرایط "غیرغرقاب" دز مورد نیاز به منظور 50 و 90 درصد بازدارندگی زیست توده سوروف و جگن نسبت به شرایط "غرقاب" کمتر بود، اما در این شرایط عملکرد انتخابی علف کش بر روی برنج کاهش پیدا کرد. در خاک باتلاقی محل اجرای آزمایش تیوبنکارب سبب مرگ و میر گیاهچه های برنج شد. تیوبنکارب در صورت کاربرد قبل و پس از غرقاب به ترتیب 12 و 4 درصد و در صورت کاربرد قبل و پس از نشاکاری، به ترتیب 9 و 5 درصد مرگ و میر گیاهچه های برنج در بالاترین دز مورد بررسی در این آزمایش را سبب شد. با افزایش دز تیوبنکارب تا 50 درصد بیشتر از دز توصیه شده (سه کیلوگرم ماده موثره در هکتار)، سطح برگ برنج افزایش و در دز بالاتر علی رغم کنترل بهتر علف های هرز، سطح برگ کاهش پیدا کرد که بیانگر اثرات گیاه سوزی تیوبنکارب است. بطور کلی با کاربرد تیوبنکارب پس از غرقاب، برنج به ترتیب دارای 25 و 15 درصد سطح برگ و پنجه بیشتری نسبت به مصرف علف کش قبل از غرقاب بود. واکنش ارتفاع برنج به دز تیوبنکارب مشابه سطح برگ بود و با کاربرد علف کش قبل از غرقاب، ارتفاع دارای کاهش بیشتری بود. خوشه بارور و نابارور نیز تحت تاثیر دز علف کش و زمان غرقاب قرار گرفتند و در صورت کاربرد علف کش پس از غرقاب خوشه بارور بیشتر و مصرف تیوبنکارب قبل از غرقاب خوشه نابارور بیشتری تولید شد. روند تغییرات عملکرد شلتوک، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت برنج با مدل سه پارامتره گاوسی قابل بیان بود (%48R2³). با افزایش دز علف کش مقادیر این صفات افزایش و سپس دارای روند کاهشی بودند که کاهش زودهنگام این صفات در دزهای پایین تری از تیوبنکارب در صورت کاربرد قبل از غرقاب مشاهده شد.نتیجه گیری: علف کش تیوبنکارب به منظور کنترل علف های هرز در خاک های شالیزاری باتلاقی در صورت مواجهه با محدودیت غرقاب قبل از کاربرد علف کش، علف کش تیوبنکارب قابل توصیه نبوده و این علف کش علی رغم کنترل بهتر علف های هرز در شرایط غیرغرقاب، سبب ایجاد اختلالات رشدی دیرهنگام و کاهش عملکرد دانه می شود. مصرف تکراری تیوبنکارب در سا ل های متوالی سبب تشدید گیاه سوزی تیوبنکارب گردید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سابقه و هدف :آنیسون با نام علمی (Pimpinella anisum L.) گیاه دارویی یک ساله متعلق به خانواده چتریان است (23). دانه مهمترین اندام تولید کننده اسانس این گیاه می باشد. به منظور تولید بهتر و بیشتر آن، لازم است فاکتورهای محیطی موثر بر کمیت و کیفیت محصول شناسایی شود. در گیاهان دارویی، استفاده از کودهای شیمیایی و زیستی اثر زیادی بر عملکرد و ترکیبات شیمیایی گیاهی دارد. اعمال مدیریت صحیح و به کارگیری تکنیک های پیشرفته به منظور حفظ ذخیره رطوبتی خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک یکی از این عوامل می باشد. لذا در این راستا آزمایشی با هدف بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و هیدروژل سوپرجاذب بر خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد و اسانس گیاه دارویی آنیسون انجام شد.مواد و روش ها: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصاد فی در سه تکرار به صورت گلدانی در منطقه رامیان استان گلستان در سال 1392 انجام شد. فاکتور اول شامل چهار سطح آبیاری FC)، 80 درصد FC،  60درصد FC و 40 درصد (FC و فاکتور دوم شامل سه سطح هیدروژل سوپرجاذب (0، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) بود. بافت خاک مورد مطالعه لوم رسی سیلتی و برخی خصوصیات شیمیایی آن شامل EC=0.91، pH=8.1، O.M=1.04، %TNV=17.7، B.D=1.5، %F.C=27.3،%N=0.073 ،P2O5=4.2  و برخی کاتیون های محلول شاملK+ ، Fe2+، Mn2+،Zn2+  و Cu2+ به ترتیب 200، 1، 0.5، 0.6،  (meq L-1) 0.5می باشد. صفات مورد ارزیابی عبارت از ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، شاخص برداشت، تعداد دانه در چترک، وزن هزار دانه، عملکرد دانه آنیسون بودند. پس از عملیات کاشت و برداشت و اندازه گیری عملکرد رشد، اسانس با استفاده از روش آب مقطر با استفاده از کلونجر و سولفات سدیم خشک شد.یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها حاکی از معنی دار بودن اثرات متقابل تیمارهای سطوح آبیاری و هیدروژل سوپرجاذب بر کلیه صفات مورد بررسی در سطح 5 درصد به جز صفت عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد بیشترین میزان ارتفاع بوته، تعداد چتر، تعداد چترک، میزان شاخص برداشت، تعداد دانه، وزن هزار دانه و درصد اسانس در تیمار آبیاری Fc با 100 کیلوگرم در هکتار هیدروژل ابرجاذب بود که از لحاظ آماری اختلاف معنی داری با سطح آبیاری 80 درصد FC و 100 کیلوگرم در هکتار سوپر جاذب نداشتند و نشان دهنده تاثیر بسیار مثبت هیدروژل ابرجاذب می باشد. اثر متقابل تیمارها روی عملکرد دانه معنی دار نشد ولی اثرات ساده سطوح آبیاری در سطح 1 درصد و سطوح پلیمر سوپرجاذب در سطح 5 درصد بر عملکرد دانه تاثیر معنی دار از خود نشان داد.نتیجه گیری:با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق و مدت ماندگاری هیدروژل در خاک می توان نتیجه گرفت که کاربرد مقدار کافی هیدروژل ابرجاذب نه تنها تحت شرایط آبیاری کافی بلکه تحت شرایط تنش خشکی نیز می تواند علاوه بر هزینه های خرید آن، مقدار سود و افزایش عملکرد را عاید سازد. نتایج بدست آمده از این آزمایش، تیمار 80 درصد ظرفیت مزرعه و 100 کیلوگرم هیدروژل سوپرجاذب را به عنوان بهترین تیمار از لحاظ صرفه اقتصادی معرفی می کند زیرا با مصرف کمتر آب و پلیمر می توان به همان عملکرد که سطوح بالاتر کاربرد این تیمارها دارند دست یافت. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق و مدت ماندگاری هیدروژل در خاک می توان نتیجه گرفت که کاربرد مقدار کافی هیدروژل ابرجاذب نه تنها تحت شرایط آبیاری کافی بلکه تحت شرایط تنش خشکی نیز می تواند علاوه بر هزینه های خرید آن، مقدار سود و افزایش عملکرد را عاید سازد.

سابقه و هدف: ماریتیغال یا خارمریم (Silybum marianum L.) گیاهی دارویی از خانواده کاسنی است که از گذشته دور در درمان بیماری های کبدی استفاده شده است. تاریخ کاشت مناسب این گیاه در استان گلستان تعیین نشده بود، بنابراین ضرورت مطالعه آن در استان وجود داشت. این گیاه بیشتر به عنوان علف هرز شناخته می شود، در حالی که به دلیل کاربرد ماده سیلی مارین موجود در بذر آن در تولید داروی ضد هپاتیت، امروزه اهمیت دارد. سیلی مارین، استخراج شده از گیاه ماریتیغال برای قرن ها به عنوان یک درمان طبیعی برای بیماری های کبد استفاده می شده است. هدف این آزمایش، تعیین تاریخ کاشت مناسب برای تولید دانه ماریتیغال به عنوان گیاه دارویی در استان گلستان اجرا شد.مواد و روش ها: برای دستیابی به این هدف، آزمایشی در پنج تاریخ کاشت شامل چهار تاریخ از 10 مهرماه تا 10 دی ماه با فاصله 30 روز و یک تاریخ کاشت در 5 اسفند ماه در دو مکان مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و مزرعه ای در علی آباد استان گلستان به صورت بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 1392-1391 اجرا شد. برای ثبت تغییرات مراحل مختلف نمو در هر کرت، تعداد 10 بوته انتخاب شد. پس از رسیدن به زمان رسیدگی با برداشت کاپیتول ها و جداسازی دانه ها عملکرد محاسبه شد. تعداد کاپیتول در بوته، تعداد دانه در کاپیتول، ارتفاع بوته در زمان برداشت، زمان کاشت تا برداشت در هر مکان و وزن هزار دانه اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس داده ها در قالب تجزیه مرکب در مکان و مقایسات میانگین همراه با برش دهی در شرایط معنی دار شدن اثرات متقابل، انجام شد.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. اثر مکان کشت بر تعداد کاپیتول در بوته، تعداد دانه در کاپیتول، روز تا گلدهی، روز تا برداشت و بر عملکرد دانه معنی دار شد درحالی که اثر مکان کشت بر وزن هزار دانه و ارتفاع بوته معنی دار نشد. اثر متقابل تاریخ و مکان کشت بر تعداد کاپیتول در بوته، تعداد دانه در کاپیتول، روز تا گلدهی، روز تا برداشت، و عملکرد دانه در سطح 1 درصد و ارتفاع بوته در سطح 5 درصد معنی دار شد. نتایج رگرسیون نشان داد که 93 درصد تغییرات عملکرد دانه به تعداد کاپیتول در بوته و تعداد دانه در کاپیتول وابسته می باشد. بیشترین میانگین عملکرد دانه در گرگان 1634.9 کیلو گرم در هکتار و در علی آباد 1920.3 کیلو گرم در هکتار بدست آمد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج می توان گیاه دارویی ماریتیغال را در تاریخ کاشت 10 آبان ماه در شرایط آب و هوایی دو مکان آزمایش، به عنوان مناسب ترین تاریخ کاشت پیشنهاد کرد.

سابقه و هدف: مرزه خوزستانی یک گیاه دارویی با ارزش و بومی بوده که در جنوب غرب ایران به صورت وحشی رشد می کنند و غنی از ترکیبات فنولی کارواکرول در اسانس بوده و به همین جهت از فعالیت بیولوژیکی قابل توجهی برخوردار می باشد. مرزه خوزستانی به عنوان گیاه دارویی جدید در ایران مطرح است و تحقیقات اندکی روی این گیاه انجام شده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی واکنش گیاه دارویی مرزه خوزستانی به کاربرد کود های زیستی و شیمیایی انجام شد.مواد و روش ها: آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در شرایط مزرعه در شمال استان خوزستان (اندیمشک) در سال زراعی 92-1391 انجام شد. فاکتور اول شامل کودهای زیستی در چهار سطح (عدم تلقیح، قارچ میکوریزا، مخلوط سه جنس باکتری ازتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلوم، مخلوط قارچ میکوریزا و سه جنس باکتری) و فاکتور دوم شامل کود شیمیایی نیتروژن و فسفر در سه سطح (0، 30-50 و 60-100 کیلوگرم در هکتار (N-P بود. صفات اندازه گیری شده شامل: وزن خشک، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، نسبت برگ به ساقه، درصد و عملکرد اسانس و ترکیبات اسانس بودند. درصد اسانس به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر، مقدار ترکیبات اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی(GC)  و نوع ترکیبات اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی(GC-MS)  اندازه گیری شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SAS (9.1) و مقایسه میانگین تیمارها نیز با آزمون LSD در سطح احتمال 0.05 درصد انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که اثر کود زیستی، کود شیمیایی و اثر متقابل کود زیستی و شیمیایی بر وزن خشک و عملکرد اسانس مرزه معنی دار گردید ولی بر اجزای اسانس معنی دار نشد. همچنین اثر کود شیمیایی بر درصد اسانس معنی دار بود. تیمار مخلوط قارچ+باکتری دارای بالاترین وزن خشک (8.4گرم در بوته)و تیمار شاهد (سطح صفر کود شیمیایی + عدم تلقیح) دارای کمترین وزن خشک (4.05 گرم در بوته) بودند. سطح اول کود شیمیایی(30-50 کیلوگرم در هکتار N-P) دارای بالاترین درصد اسانس (2.58 درصد) و عملکرد اسانس (0.25 گرم در بوته) و سطح دوم کود شیمیایی (60-100 کیلوگرم در هکتار N-P) دارای کمترین درصد اسانس (1.76 درصد) و عملکرد اسانس (0.1 گرم در بوته) بود.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که عکس العمل گیاه به کاربرد قارچ میکوریزا مثبت بود و بیشترین وزن خشک بوته در گلدان حاوی تیمار قارچ میکوریزا مشاهده گردید. کاربرد کود شیمیایی N-P تا مقدار 30-50 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش درصد اسانس، وزن خشک بوته و در نهایت افزایش عملکرد اسانس شد.

سابقه و هدف: آرسنیک یک شبه فلز سمی برای گیاهان است که از طریق منابع طبیعی و مصنوعی محیط زیست را آلوده کرده و سلامتی انسان را مورد تهدید قرار می دهد. آرسنیک در گیاهان به سبب تولید گونه های فعال اکسیژن منجر به تخریب اسیدهای نوکئیک و پروتئین ها می شود. این عنصر همچنین با تخریب غشاء کلروپلاستی سبب کاهش فتوسنتز و رشد خواهد شد. از این رو پاکسازی خاک های آلوده به آرسنیک یک مبحث مهم زیستی جهت مطالعه است. لذا مطالعه زیر به منظور بررسی اثرات غلظتهای مختلف آرسنیک و کود نیتروژن بر رنگدانه های فتوسنتزی، میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و غلظت عناصر معدنی در گیاه گلرنگ (رقم گلدشت) انجام گرفت.مواد و روش ها: جهت اجرای این طرح، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه زابل انجام گرفت. تیمار های آزمایش شامل سه سطح نیتروژن: N1=75،  N2=150و N3=225 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره و چهار سطح آرسنیک: A1=0، A2=30،  A3=60و  A4=90میلی گرم در کیلو گرم خاک از منبع آرسنات سدیم بودند.یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد آرسنیک تاثیر معنی داری بر فعالیت آنزیم های کاتالاز CAT) یا (Catalase، اسکوربات پراکسیداز APX) یا (Ascorate perxidase و گایاکول پراکسیداز GPX) یا (Guaiacol peroxidase داشت و تا سطح A4 سبب افزایش فعالیت GPX،APX  و کاهش CAT گردید. عنصر آرسنیک بدون تاثیر بر مقادیر کلروفیل a،b  و کارتنوئید بود و تنها تاثیر معنی داری بر غلظت عناصر سدیم و پتاسیم آن هم در بخش هوایی داشت. تیمار کود نیتروژن و اثر متقابل آرسنیک و نیتروژن بجز APX، تاثیر معنی داری بر فعالیت دو آنزیم آنتی اکسیدان CAT و GPX داشتند. در این بین بیشترین فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان GPX در تیمار A4N3 بدست آمد. در این آزمایش تیمار کودی نیتروژن سبب افزایش مقادیر رنگدانه های کلروفیل a،b  و کارتنوئید در برگها گردید و نیز تنها تاثیر معنی دار بر غلظت عناصر پتاسیم و سدیم آنهم در بخش دانه ها داشت. با افزایش مصرف کود نیتروژن از سطح 75 به 225 کیلوگرم در هکتار بر میزان پتاسیم دانه ها افزوده و از غلظت سدیم در دانه ها کاسته شدند.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج آزمایش نشان داد که عنصر آرسنیک تا سطح 30 میلی گرم در کیلوگرم خاک بدون تاثیر سوء بر رشد و صفات فیزیولوژیکی گلرنگ رقم گلدشت بود و عمده تاثیر سوء این عنصر در غلظت های بالاتر از 30 میلی گرم در کیلوگرم خاک بر این گیاه پدیدار شد.

سابقه و هدف: بنیه بذر برآیند مجموعه ای از فرآیندهای فیزیولوژیکی است که از پس زمینه ژنتیکی وسیعی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی ژنوتیپ های برنج با استفاده از صفات مورفولوژیکی فیزیولوژیکی مرتبط با بنیه بذر و گروه بندی آنها جهت دستیابی به والدین مناسب برای استفاده در برنامه های به نژادی و دورگ گیری برنج انجام شد.مواد و روش ها: به منظور بررسی تنوع ژنتیکی بنیه بذر برنج، تعداد 49 ژنوتیپ برنج در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت مورد ارزیابی قرار گرفت. در این آزمایش در شرایط جوانه زنی استاندارد، تعدادی از صفات مرتبط با جوانه زنی و رشد گیاهچه اندازه گیری شد. به منظور برآورد رابطه بین صفات، ابتدا ضرایب همبستگی محاسبه و سپس از رگرسیون گام به گام به منظور تعیین صفاتی که سهم بیشتری در توجیه تنوع بنیه بذر دارند، استفاده شد. در این پژوهش پس از آزمون نرمالیته با روش کالموگراف-اسمیرنوف، تجزیه به عامل ها برای گروه بندی صفات و درک روابط پنهانی بین آن ها به روش مولفه های اصلی انجام گردید.یافته ها: نتایج نشان داد اثر رقم برای صفات مرتبط با بنیه بذر همانند سرعت جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی، تعداد گیاهچه نرمال، وزن خشک گیاهچه، طول گیاهچه، کارائی مواد تخلیه شده از بذر، شاخص بنیه، شاخص جوانه زنی و انرژی جوانه زنی در سطح 1 درصد معنی دار است که نشان دهنده تنوع بنیه بذر بین ژنوتیپ های مورد بررسی می باشد. با درنظر گرفتن شاخص بنیه به عنوان مهم ترین صفت مورد ارزیابی، صفات طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول گیاهچه و سرعت جوانه زنی (R50) بیشترین ضریب همبستگی مثبت و معنی دار را با شاخص بنیه داشتند. بر اساس نتایج رگرسیون گام به گام صفات طول گیاهچه، سرعت جوانه زنی (R50) و وزن خشک ریشه چه سهم موثرتری در توجیه تغییرات شاخص بنیه داشتند .در تجزیه به عامل ها، تعداد 4 عامل معرفی شدند که در مجموع 83.83 درصد از تنوع موجود را توجیه نمودند. با توجه به ضرایب صفات در هر عامل، عامل اول به عنوان عامل بنیه جوانه زنی، عامل دوم به عنوان عامل بنیه گیاهچه، عامل سوم به عنوان عامل فیزیولوژی بذر و عامل چهارم به عنوان عامل وزن بذر نامگذاری شد. در دو عامل اصلی اول و دوم صفات شاخص جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی، D05 و  و D95(به ترتیب مدت زمانی که طول می کشد تا جوانه زنی به 5 و 95 درصد حداکثر خود برسد)، سرعت جوانه زنی، انرژی جوانه زنی، شاخص بنیه، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و طول گیاهچه در مجموع 63 درصد از تنوع را به خود اختصاص دادند. بر اساس صفات موثر در دو عامل اصلی اول، تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های برنج را در 3 خوشه مجزا قرار داد.نتیجه گیری: به طورکلی، بررسی حاضر با تفکیک مناسب ژنوتیپ های برنج بر اساس بنیه بذر در سه گروه (ژنوتیپ های بومی، اصلاح شده و وارداتی) نشان داد که بنیه بذر در ارقام بومی پائین تر از ارقام اصلاح شده و وارداتی می باشد.

سابقه و هدف: هر گونه تغییر در طول مراحل نمو گیاهان زراعی سبب تغییر یک یا چند جزء عملکرد و در نهایت عملکرد نهایی شده و مدیریت و اصلاح این مراحل به معنای ایجاد امکانی جدید برای افزایش عملکرد است. در این راستا زمان کاشت تاثیر به سزایی در رشد و نمو گیاه طی فصل رشد دارد. به نحوی که تغییر در تاریخ کاشت می تواند طول مراحل نمو را به شدت تغییر دهد. هدف از اجرای این پژوهش به دست آوردن رابطه بین عملکرد و اجزاء عملکرد با مراحل فنولوژیکی مختلف ارقام متداول گندم در نیشابور و امکان افزایش عملکرد از طریق تغییر این مراحل با استفاده از روش های مدیریت زراعی می باشد.مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور استان خراسان رضوی طی سال زراعی 1393-1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت در سه سطح (17 مهر، 17 آبان و 17 آذر) به عنوان کرت اصلی، کود نیتروژن در سه سطح (شامل کود پایه (75 کیلوگرم قبل از کاشت)، 150 و 300 کیلو گرم بیشتر از مقدار کود پایه در هکتار) از نوع اوره به عنوان کرت فرعی و ارقام مختلف بهاره گندم در شش سطح (بهار، پارسی، پیشتاز، چمران، سیروان و سیوند) به عنوان کرت های فرعی فرعی در نظر گرفته شدند.یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که تاخیر در کشت منجر به کوتاه شدن طول مراحل نموی به ویژه در مرحله رشد رویشی شد. با افزایش کاربرد میزان کود نیتروژن، رشد رویشی زیاد شده و نیاز حرارتی مورد نیاز برای طی مراحل نموی افزایش یافت. در بین ارقام مختلف گندم نیز سیوند (2362.9 درجه روز رشد) و پارسی (2299.8 درجه روز رشد) به ترتیب بیشترین و کمترین درجه روز رشد مورد نیاز از زمان سبز شدن تا رسیدگی را داشتند. نتایج رگرسیون گام به گام نیز حاکی از این بود که طول دوره کاشت تا ظهور برجستگی دوگانه بیشترین رابطه را در توجیه تغییرات عملکرد دانه در مقایسه با سایر مراحل نموی داشت و از طرف دیگر رابطه نزدیک و همبستگی بالایی بین طول این دوره با تعداد سنبله در متر مربع مشاهده شد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج این آزمایش در شرایط آب و هوایی نیشابور گندم هایی که طول دوره کاشت تا برجستگی دوگانه در آن ها طولانی باشد و به عبارتی طول دوره رویشی بیشتری داشته باشند، از تعداد سنبله در متر مربع بیشتری برخوردار بوده و به احتمال زیاد دارای عملکرد دانه بالاتری خواهند بود. به عنوان یک نتیجه و پیشنهاد کلی می توان کشت گندم در مهر ماه و کاربرد کود نیتروژن به منظور افزایش طول دوره رشد رویشی (به ویژه کاشت تا برجستگی دوگانه که بیشترین رابطه را با تعداد سنبله در متر مربع نشان داد) برای حصول به عملکرد بالاتر اراقم گندم متداول در منطقه را توصیه نمود.

سابقه و هدف: روش های صحیح خاک ورزی و کاشت گیاهان پوششی از جمله مولفه های اساسی نظام کشاورزی پایدار هستند که نقش مهمی را در پایداری نظام های تولید محصولات کشاورزی ایفا می کنند. روش های خاک ورزی حداقل و بدون خاک ورزی که معمولا بیش از 30 درصد بقایای گیاهی را بر سطح خاک بجای می گذارند به منظور کاهش فرسایش خاک، بهبود خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی خاک، بهبود راندمان مصرف و افزایش نفوذ آب کاربرد دارند. بقایای گیاهان پوششی نسبت به شیوه های تولید پایدار به ویژه در سیستم های خاک ورزی حفاظتی مزایای بسیاری دارند. از جمله مزایای کشت گیاهان پوششی می توان به بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، حفظ رطوبت خاک، افزایش مواد آلی خاک، تعدیل درجه حرارت روزانه خاک، افزایش تنوع زیستی و در نهایت افزایش عملکرد محصولات زراعی اشاره کرد. این پژوهش با هدف، بررسی تاثیر سیستم های مختلف خاک ورزی و نوع گیاه پوششی بر خصوصیات خاک، عملکرد و اجزای عملکرد سیب زمینی، در سال زراعی 92-1391 در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، اجرا شد. عامل اصلی شامل سه سیستم خاک ورزی (خاک ورزی متداول، خاک ورزی حداقل و بدون خاک ورزی) و گیاه پوششی به عنوان عامل فرعی در سه سطح (ماشک، جو و بدون گیاه پوششی (تیمار شاهد)) در کرت های فرعی، قرار گرفتند.یافته ها: گیاه پوششی جو در زمان برگرداندن بقایای گیاهی به خاک ماده خشک بیشتری نسبت به ماشک تولید کرد به طوری که زیست توده جو 1.21 برابر زیست توده ماشک بود. نتایج نشان داد که بیشترین ماده آلی خاک (1.32 درصد) در سیستم بدون خاک ورزی و با کاشت گیاه پوششی ماشک، مشاهده شد. تیمارهای بدون خاک ورزی و خاک ورزی حداقل با میانیگن 11.75 درصد رطوبت وزنی، بیشترین رطوبت خاک را داشتند. گیاه پوششی باعث افزایش 6.26 درصدی رطوبت خاک نسبت به شاهد گردید. بیشترین تعداد ساقه در بوته و ارتفاع بوته از سیستم خاک ورزی متداول بدست آمد. تعداد ساقه در بوته، ارتفاع بوته و حداکثر شاخص سطح برگ در تیمار گیاه پوششی ماشک به ترتیب 24.76، 17.58 و 37.79 درصد، بیشتر از تیمار شاهد بودند. بیشترین تعداد غده (48.15 غده در مترمربع) در سیستم خاک ورزی متداول بدست آمد. کاشت گیاه پوششی توانست تعداد غده را 28.79 درصد نسبت به شاهد افزایش دهد. بیشترین عملکرد غده در تیمار خاک ورزی متداول با کاشت گیاه پوششی ماشک و جو به ترتیب به میزان 48.68 و 47.95 تن در هکتار مشاهده شد.نتیجه گیری: کاشت گیاهان پوششی موجب بهبود مواد آلی خاک، حفظ رطوبت خاک و افزایش عملکرد غده سیب زمینی به ویژه در سیستم های خاک ورزی حداقل شد.

سابقه و هدف: نظر به افزایش پیش رو در جمعیت جهان و نگرانی فزآینده از امنیت غذایی آینده، خلا عملکرد و رفع آن به عنوان یکی از زمینه های داغ تحقیقاتی در علوم زراعی در آمده است. تخمین میزان خلا عملکرد و تعیین عوامل به وجود آورنده آن مستلزم به کارگیری روش های مناسب می باشد. آنالیز خط مرزی یک روش آماری است که به کمک آن می توان واکنش عملکرد به یک عامل محیطی یا مدیریتی را در شرایطی که سایر عوامل نیز متغیر هستند و ثابت نشده اند، کمی نمود. در واقع روش آنالیز خط مرزی پاسخ عملکرد به عامل مورد نظر را در شرایطی که سایر عوامل مناسب باشند، مشخص می کند. اهداف تحقیق حاضر معرفی آنالیز خط مرزی به عنوان یک آنالیز کاربردی در مباحث خلا عملکرد گیاهان زراعی و استفاده از این روش جهت تعیین همزمان بهترین مدیریت ها و برآورد پتانسیل ها و خلا عملکرد گندم در گرگان بوده است.مواد و روش ها: با نمونه برداری از مزارع کشاورزان و کمک این روش می توان عملکرد پتانسیل و نیز دلایل خلا عملکرد و اهمیت هر عامل در خلا را مشخص ساخت. در این مقاله با به کارگیری داده های حاصل از 95 مزرعه گندم طی سال های زراعی 87-1386 و 88-1387 در منطقه گرگان، نحوه به کارگیری این روش توضیح داده شده است. در تحقیق حاضر بدون در نظر گرفتن اطلاعات مربوط به خاک مزارع و همچنین اطلاعات گیاهی، تنها به بررسی تاثیر عوامل مدیریتی پرداخته شد. عوامل مدیریتی مورد بررسی شامل میزان کود نیتروژن (N) مصرفی (به صورت پایه و سرک)، مقدار کود فسفر (P2O5)، مقدار کود پتاس (K2O)، تعداد دفعات آبیاری، تراکم بوته و تاریخ کاشت بودند.یافته ها:با رسم پراکنش داده های عملکرد در مقابل متغیرهای مختلف مدیریتی، بالاترین عملکرد ها در سطوح مختلف هر نهاده یا مدیریت خاص انتخاب شد. نتیجه حاصله این بود که درحالی که متوسط عملکرد کشاورزان 4700 کیلوگرم است، آن ها می توانند با بهبود مدیریت زراعی به عملکرد 6200 کیلوگرم در هکتار دست یابند و برای این منظور اقدامات زیر مد نظر قرار گیرد: 1) مصرف حداقل 96 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار که 73 کیلوگرم آن به صورت سرک باید داده شود، 2) مصرف حداقل 31 کیلوگرم کود فسفر به صورت P2O5 و 40 کیلوگرم کود پتاس به صورت K2O در هنگام کاشت، 3) حداقل دو نویت آبیاری، 4) تراکم بوته بین 182 تا 447 در مترمربع و 5) کشت در اوایل آذر ماه و یا قبل از آن.نتیجه گیری:استفاده آنالیز خط مرزی در مطالعات خلا عملکرد می تواند به روشنی پاسخ های عملکرد به عوامل مدیریتی را نشان داده و پتانسیل های ممکن را محاسبه کند. تفسیر نتایج این آنالیز بسیار ساده و روشن است. همچنین به نظر می رسد این آنالیز نیاز به آزمایشات معمول مزرعه ای را کاهش داده و برای طراحی آزمایشات مزرعه ای جدید سرنخ های خوبی را در اختیار بگذارد. در صورتی که اینگونه مطالعات میدانی به صورت گسترده و طی چندین سال برای گیاهان زراعی مهم صورت بگیرد می توان بیشتر از توانایی اینگونه آنالیزها جهت پیدا کردن راه های افزایش تولید استفاده کرد. توصیه می شود آنالیز خط مرزی به عنوان یک آنالیز کاربردی در مطالعات خلا عملکرد گیاهان زراعی مورد استفاده قرار بگیرد.

سابقه و هدف: مطالعه اثرات تغییر اقلیم بر تولید محصولات زراعی در مقیاس منطقه ای به برآورد وضعیت اقلیمی آینده بستگی خواهد داشت. این برآوردها توسط مدل های اقلیمی و بیش از همه به وسیله مدل های گردش عمومی (GCMs) انجام می گیرد. هدف از این مطالعه پیش بینی اثرات تغییر اقلیم آینده بر عملکرد گندم در شش شهرستان استان فارس شامل آباده، داراب، اقلید، فسا، لار و شیراز است.مواد و روش ها: در این تحقیق دو مدل گردش عمومی HadCM3 و IPCM4 تحت سه سناریوی انتشار B1،A1B  و A2 در سه دوره (30-2011، 65-2046 و 99-2080) برای پیش بینی شرایط اقلیمی آینده موردبررسی قرار گرفت. برای تولید پارامترهای اقلیمی روزانه برای هر منطقه برنامه LARS-WG مورداستفاده قرار گرفت. داده های اقلیمی روزانه به دست آمده از خروجی LARS-WG به عنوان ورودی برای مدل APSIM (مدل شبیه سازی محصول زراعی) به منظور شبیه سازی رشد و نمو گندم تحت اقلیم آینده استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که LARS-WG به خوبی تابش، دمای کمینه و بیشینه را شبیه سازی کرد. با این وجود، کارایی مدل در شبیه سازی بارش در این استان ضعیف تر از بقیه متغیرها عمل کرد. با توجه به نتایج به دست آمده، در آینده دمای کمینه و بیشینه در استان فارس روند افزایشی خواهد داشت. همان گونه که شبیه سازی نشان داد، بیشترین افزایش دما نسبت به دوره پایه در شهرستان شیراز و کمترین افزایش دما در مقایسه با دوره پایه در شهرستان لار خواهد بود. در مطالعه حاضر بیشترین عملکرد دانه در دوره پایه در شهرستان های شیراز و فسا (7753.95 و 7830.79 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه در شهرستان لار (6810.62 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. بیشترین عملکرد دانه گندم در شهرستان اقلید و آباده (10761.17 و 10869.33 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با دوره پایه (7529.83 و 7402.79 کیلوگرم در هکتار) در دوره 99-2080 تحت سناریوی A2 به دست آمد. بیشترین درصد تغییرات عملکرد دانه گندم در مقایسه با دوره پایه تحت همه سناریوها، مدل های اقلیمی و دوره ها در شهرستان های اقلید (12+ تا 43+ درصد) و آباده (13+ تا 47+درصد) به دست آمد. ازطرفی، کمترین تغییرات عملکرد در مقایسه با دوره پایه در شهرستان های داراب (11+ تا 18+ درصد) و لار (11+ تا 20+ درصد) خواهد بود. همچنین نتایج آزمون t نشان داد که اختلاف قابل توجهی بین مدل های اقلیمی با در نظر گرفتن صفات موردبررسی وجود ندارد. تغییر اقلیم عملکرد دانه و شاخص سطح برگ را افزایش و طول فصل رشد گندم را کاهش داد. نتایج این مطالعه نشان داد که دلیل اصلی افزایش عملکرد دانه گندم درآینده استان فارس افزایش غلظت دی اکسید کربن است. به طورکلی بیشترین تاثیر بر رشد و نمو گندم در دوره 99-2080 تحت سناریوی A2 و کمترین تاثیر در دوره 30-2011 تحت سناریوی B1 به دست خواهد آمد.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تحت شرایط تغییر اقلیم آینده در استان فارس، عملکرد دانه گندم در شرایط پتانسیل روند افزایشی خواهد داشت (از 12 تا 24 درصد). این افزایش عملکرد برآیند دو عامل افزایش دما و دی اکسید کربن خواهد بود. به طوری که در برخی مناطق مورد مطالعه اثرات مثبت افزایش غلظت دی اکسید کربن توسط افزایش دمای بیش ازحد مطلوب برای رشد و نمو گندم، خنثی شد.