تولید گیاهان زراعی
سال:1395 | دوره:9 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

سابقه و هدف: متخصصین اصلاح نباتات جهت انتخاب اهداف اصلاحی خود از میان صفات مختلف فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی نیازمند دسته بندی محدودیت ها و همچنین قابلیت های موجود در گیاهان هستند، این موضوع باعث به وجود آمدن مفهومی به نام تیپ ایده آل شده است. رسیدن به تیپ ایده آل گیاهان زراعی مستلزم استفاده از روش های آماری مناسب است. هدف این مطالعه معرفی روش استفاده از مدل سازی رگرسیونی جهت تعیین تیپ ایده آل گیاهان زراعی به صورت موردی بر روی گیاه آفتابگردان در جنوب شهرستان گنبد کاووس می باشد.مواد و روش ها: با انجام آزمایشی با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و 12 هیبرید آفتابگردان، داده های مورد نیاز جهت استفاده در مدل سازی رگرسیونی جمع آوری شدند. به منظور تعیین مهمترین صفات و نشان دادن سهم صفات مختلف در تشکیل و تعیین عملکرد دانه از روش گزینش متغیر و رگرسیون چندگانه استفاده شد. با استفاده از رگرسیون چندگانه، ارتباط بین عملکرد با کلیه صفات به صورت کمی تعیین شد. همچنین با توجه به همبستگی منفی و یا مثبت موجود بین متغیرهای موثر در عملکرد، برای تعیین تیپ ایده آل فرضیه های مختلفی مطرح و جوانب مختلف آن مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: پنج صفت حداکثر تجمع ماده خشک، حداکثر تعداد برگ، وزن هزار دانه، درصد پوکی و درصد روغن که در افزایش عملکرد بیشترین نقش را داشتند، با استفاده از رگرسیون چندگانه، شناسایی و مقدار مطلوب هر یک از آنها مشخص شدند. این پنج متغیر، 57 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. نتایج نشان داد چنانچه ارتباط و همبستگی موجود بین برخی صفات دستخوش تغییرات قرار گیرد، می توان از آن به نفع عملکرد بهره جست. با توجه به همبستگی منفی موجود بین دو متغیر درصد روغن و حداکثر ماده خشک، برای تعیین تیپ ایده آل فرضیاتی مطرح شدند. اگر همبستگی موجود بین صفات درصد روغن و حداکثر تجمع ماده خشک قابل شکستن نباشد، عملکرد تیپ ایده آل نسبت به متوسط عملکرد هیبریدهای آفتابگردان 812 (از 2080 به 2892) کیلوگرم در هکتار افزایش خواهد یافت. در صورتی که مقدار حداکثر ماده خشک افزایش و درصد روغن در حد متوسط بماند، عملکرد تیپ ایده آل 873 (از 2080 به 2953) کیلوگرم در هکتار افزایش می یابد و چنانچه همبستگی بین حداکثر ماده خشک و درصد روغن شکسته شود، مقدار افزایش عملکرد 999 (از 2080 به 3079) کیلوگرم در هکتار خواهد بود.نتیجه گیری: متوسط عملکرد در تیپ ایده آل آفتابگردان از 2080 کیلوگرم در هکتار به 2892 تا 3079 کیلو گرم در هکتار قابل افزایش است. نتایج روش مورد استفاده در این تحقیق به علت اینکه به اختلافات ژنتیکی بین ارقام توجه دارد، می تواند در کنار سایر روش ها راهگشای متخصصان اصلاح نباتات در جهت حرکت به سمت تیپ ایده آل گیاهان زراعی باشد.

سابقه و هدف: امروزه مشخص شده است که جابجایی و انتشار کربن در مخازن مختلف خاک، گیاه و جو، می تواند نقش اساسی در پایداری بوم نظام های کشاورزی و کاهش مشکلات زیست محیطی و بخصوص گرمایش جهانی و تغییر اقلیم داشته باشد. دی اکسید کربن یکی از مهمترین گازهای گلخانه ای بوده که افزایش غلظت آن در جو سبب گرمایش جهانی و تغییر اقلیم شده است (8). ترسیب کربن افزایش کربن آلی خاک است که از طریق بهبود توزیع عمقی کربن آلی و تثبیت آن در خاک، یکی از ساده ترین راهکارهای تخفیف غلظت این گاز محسوب می شود (18و 52). مواد و روش ها: این مطالعه با هدف ارزیابی توانایی بالقوه ترسیب کربن در اندام های مختلف هوایی و زیرزمینی کلزا (Brassica napus L.) به عنوان یکی از گیاهان زراعی دانه روغنی مهم منطقه خراسان رضوی در سال 1393 انجام شد. نمونه برداری به روش تصادفی سیستماتیک از 10 مزرعه در قالب 30 پلات 0.5 متر مربعی در طول سه ترانسکت 50 متری اجرا گردید. برای تعیین ضرایب تبدیل ترسیب کربن در اندام های هوایی و زیرزمینی شامل خورجین و بذر، ساقه، برگ و ریشه از روش احتراق استفاده شد. سپس پتانسیل ترسیب کربن اندام های هوایی و زیرزمینی و زیرزمینی کلزا و خاک تعیین شد. پس از محاسبه میزان انتشار گازهای گلخانه‏ای شامل دی اکسید کربن (CO2)، اکسید نیتروژن (N2O) و متان (CH4) با استفاده از ضرایب انتشار، پتانسیل گرمایش جهانی تعیین گردید. یافته ها: بر اساس نتایج این آزمایش، میانگین عملکرد خورجین+ بذر، ساقه، برگ و ریشه کلزا به ترتیب برابر با 33.46، 36.60، 17.54 و 22.91 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. میانگین ترسیب کربن خاک مزارع کلزا 3.46 تن در هکتار محاسبه گردید. ضرایب تبدیل و پتانسیل ترسیب کربن اندام های هوایی و زیرزمینی کلزا به طور معنی داری مختلف بودند (0.01≤p). بیشترین ضریب تبدیل برای خورجین و بذر با 51.65 درصد بدست آمد. مجموع پتانسیل ترسیب کربن اندام های هوایی و زیرزمینی برابر با 5.12 تن در هکتار بود، بالاترین و پایین ترین پتانسیل ترسیب کربن به ترتیب برای ساقه با 1.81 تن در هکتار و برگ با 0.76 تن در هکتار حاصل گردید. بیشترین مجموع انتشار گازهای گلخانه ای برای مصرف کودهای نیتروژنه با 0.688 تن دی اکسید کربن و پتانسیل گرمایش جهانی برابر با .1.35 تن معادل دی اکسید کربن به ازای یک هکتار محاسبه گردید. نتیجه گیری: بدین ترتیب، کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش کاربرد بقایای اندام های هوایی و زیرزمینی کلزا به خاک را می توان به عنوان راهکاری بوم شناختی در جهت بهبود پتانسیل ترسیب کربن مزارع این گیاه مدنظر قرار داد که از طریق کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، تخفیف تغییر اقلیم را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

سابقه و هدف: با توجه به این که در اقلیم شهرستان اردبیل، کشت و کار ذرت هیبرید به ندرت امکان پذیر است، اولین اقدام در زمینه زراعت این گیاه تعیین تاریخ کاشت مناسب از نظر دست یابی به عملکرد مطلوب است. کاربرد نیتروژن به عنوان پرمصرف ترین عنصر غذایی مورد نیاز گیاهان، می تواند عملکرد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، در مطالعه حاضر، تاثیر تاریخ های مختلف کاشت و مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف کود در ذرت هیبرید بررسی شده است.مواد و روش ها: آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژنه در تاریخ های مختلف کاشت بر عملکرد و کارآیی مصرف کود ذرت دانه ای (هیبرید سینگل کراس 404) در شرایط آب و هوایی اردبیل اجرا شد. کرت های اصلی به تاریخ های مختلف کاشت در سه سطح (20 و30 اردیبهشت و 9 خرداد ماه) و کرت های فرعی به سطوح مختلف کود نیتروژنه در چهار سطح (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) اختصاص داده شد. عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف کود اندازه گرفته شد.یافته ها: عملکرد دانه تحت تاثیر برهم کنش تاریخ کاشت و سطوح مختلف کود نیتروژنه قرار گرفت، به طوری که بیشترین عملکرد دانه (12.33 تن در هکتار) در تاریخ کاشت اول (20 اردیبهشت) و با کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. بیشترین وزن هزار دانه (226 گرم) با کاربرد 225 کیلوگرم نیتروژن در تاریخ های کاشت 20 و 30 اردیبهشت و عملکرد بیولوژیک (4/38 تن در هکتار) در سطح 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تاریخ کاشت 20 اردیبهشت به دست آمد. نتایج نشان داد که کارآیی مصرف کود حاصل از عملکرد دانه ذرت، تحت تاثیر کود نیتروژنه و برهم کنش تاریخ کاشت × کود نیتروژنه قرار دارد، در حالی که تاریخ کاشت بر کارآیی مصرف نیتروژن تاثیر معنی داری نداشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین کارآیی مصرف کود (36.5 کیلوگرم بر کیلوگرم) مربوط به مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تاریخ کاشت سوم (9 خرداد) بوده است. بیشترین تعداد دانه در بلال (436) از تاریخ کاشت سوم (9 خرداد) و مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه حاصل شد، همچنین بیشترین وزن کل دانه در بلال (89.6 گرم) نیز از تاریخ کاشت اول (20 اردیبهشت) و مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه به دست آمد. نتیجه گیری: برای رسیدن به بیشترین عملکرد دانه (12330 کیلوگرم در هکتار) در شرایط اقلیمی اردبیل، کشت ذرت در تاریخ 200 اردیبهشت و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار قابل توصیه است.

سابقه و هدف: همبستگی نزدیکی بین مقدار تشعشع دریافتی توسط گیاه و رشد آن وجود دارد. کارایی دریافت و جذب تشعشع خورشیدی تا حد زیادی تابع شاخص سطح برگ، ضریب خاموشی نور و همچنین کارایی مصرف نور می باشد. به منظور بررسی ضریب خاموشی و کارایی مصرف نور در ارقام مختلف گلرنگ در سطوح مختلف کود نیتروژن، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان طی سال زراعی 93-1392انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 44 تکرار اجراء شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود نیتروژن به عنوان عامل اصلی در پنج سطح (شاهد، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) و 4 توده گلرنگ (محلی اصفهان، گلدشت، صفه و نایین) به عنوان عامل فرعی بودند. در طول دوره آزمایش همزمان با اندازه گیری تشعشع بالا و پایین پوشش گیاهی، 8 نوبت نمونه برداری جهت تعیین صفات مختلفی نظیر شاخص سطح برگ، و ماده خشک تولیدی انجام شد و بر اساس آن ضریب خاموشی و کارایی مصرف نور (RUE) تعیین گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که ضریب خاموشی نور تحت تاثیر کود قرار نگرفت، اما مقایسه ضریب خاموشی در ارقام مختلف نشان داد که توده گلدشت با توده محلی اصفهان و صفه تفاوت معنی داری داشته، و میزان آن برای توده های محلی اصفهان، گلدشت، نایین و صفه به ترتیب برابر با 0.46، 0.54، 0.48 و 0.46 برآورد شد. کارایی مصرف نور تحت تاثیر کود نیتروژن قرارگرفت، به طوری که در ارقام محلی اصفهان، گلدشت و صفه میزان RUE در سطوح کودی150 و 200 کیلوگرم اختلاف معنی داری با سطح شاهد داشت و در توده نایین میزان آن در سطح 200 کیلوگرم، تفاوت معنی داری را با سطح شاهد نشان داد. میزان RUE برآورد شده در توده های مختلف تفاوت معنی داری با هم نداشتند، و مقدار آن برای توده های محلی اصفهان، گلدشت، نایین و صفه به ترتیب برابر 4.45، 4.19، 4.62 و 4.35 گرم بر مگاژول برآورد شد. همچنین حداکثر شاخص سطح برگ در همه توده ها از سطح کودی100 کیلوگرم در هکتار به بالا اختلاف معنی داری را با سطح شاهد نشان دادند. نتیجه گیری: در این آزمایش با افزایش سطح کود میزان شاخص سطح برگ به طور قابل توجهی افزایش یافت. افزایش شاخص سطح برگ باعث شد که کارایی مصرف نور تحت تاثیر نیتروژن قرار بگیرد و به طور کلی بالاترین کارایی مصرف نور در سطح 100 تا 150 کیلوگرم بدست آمد. به نظر می رسد مناسب ترین توده در کارایی استفاده از نور در بین توده های فوق، توده نایین باشد.

سابقه و هدف: وجود اقلیم خشک در کشور، عدم تناوب صحیح زراعی، جمع آوری، سوزاندن و خارج کردن بقایای گیاهی از زمین زراعی، مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و عدم مصرف کودهای آلی، موجب شده است که میزان مواد آلی در خاک های کشور کمتر شود که این مسئله باعث کاهش حاصل خیزی خاک و به دنبال آن کاهش عملکرد محصول شده است. ترکیب بقایای گیاهی یا نگه داری آن ها در سطح خاک باعث بهبود کیفیت خاک می شود. بقایای گیاهی می توانند منبع پایداری برای تولید سوخت زیستی و دیگر تولیدات صنعتی باشد. به هر حال، حذف آن ها از سطح مزرعه ممکن است اثرات منفی روی تولید محصول و کیفیت محیط زیست داشته باشد. نتایج آزمایشی نشان داد که حذف بقایا روی کربن آلی خاک اثر داشت و این اثرات در جایی بیش تر نمایان شد که میزان بالاتری از بقایا حذف شده بود.مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. فاکتور اول شامل نوع بقایا (کلزا و گندم)، فاکتور دوم، مدیریت بقایا (سوزاندن، برگرداندن 30 درصد بقایا به خاک و حذف بقایا) و فاکتور سوم مدیریت نیتروژن اوره 150kg/ha))، کود بیولوژیک آلکازوت پلاس + اوره معمولی (kg.ha-1 75) و اوره با پوشش گوگردی75kg/ha) ) بود. صفات مورد مطالعه در این آزمایش شامل عملکرد و پروتئین دانه، نیتروژن، پتاسیم و فسفر قابل جذب خاک و گیاه بودند. رقم مورد نظر بهرنگ، با تراکم 350 بوته در متر مربع و در کرت هایی به طول 3 و عرض 2 متر صورت گرفت. عملیات برداشت در اواخر فروردین ماه 1394 پس از رسیدگی کامل انجام شد.یافته ها: نتایج آزمایش بر روی صفات نشان داد که بیش ترین عملکرد دانه با (6.92t.ha-1) از کاربرد 1500 کیلوگرم در هکتار کود اوره و سوزاندن بقایای کلزا به دست آمد. تیمار برگرداندن بقایای کلزا و کاربرد اوره با پوشش گوگردی بیش ترین مقدار پروتئین دانه را با 15.25 درصد و نیتروژن موجود در دانه را با 2.61 درصد دارا بود. بیش ترین مقدار فسفر و پتاسیم دانه به ترتیب مربوط به تیمارهای تلفیق کود بیولوژیک و شیمیایی به همراه حذف بقایای گندم و برگرداندن بقایای گندم با کاربرد اوره با پوشش گوگردی بود. نتیجه گیری کلی: به طور کلی تیمار برگرداندن بقایای گیاهی اثر مثبتی بر صفات مورد بررسی داشته و تا حدی باعث افزایش در فراهمی عناصر موجود در خاک شده است. بیش ترین مقدار نیتروژن و فسفر خاک از تیمار برگرداندن بقایای کلزا به همراه کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار اوره به دست آمد. تیمار برگرداندن بقایای کلزا به همراه کاربرد مخلوط کود بیولوژیک و شیمیایی از لحاظ محتوای پتاسیم خاک نسبت به بقیه تیمارها عملکرد بهتری داشت. هر چند آتش زدن بقایای به دلیل وجود عناصر غذایی در ساختار آن و با توجه به این که بدون طی چرخه پوسیده شدن، عناصر غذایی را در اختیار گیاه قرار می دهد و در بیشتر صفات باعث افزایش شده اما این روند یک مسئله کوتاه مدت است و اگر به اثرات بعدی آن در بلند مدت نگاه شود، مضرات آن بیش تر از محاسن بوده و ادامه این روند علاوه بر تخریب ساختمان خاک به مرور زمان باعث کاهش عملکرد خواهد شد.

سابقه و هدف: با توجه به اینکه تنش خشکی به عنوان یک محدودیت بزرگ در تولید و عملکرد پایدار محصولات گیاهی از جمله سویا محسوب می گردد، شناسایی ژنوتیپ های متحمل به کم آبی می تواند یک راهکار ارزشمند در مقابله با این معضل باشد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و گروهبندی ارقام و لاین های پیشرفته سویا بر اساس صفات مختلف زراعی جهت توصیه برترین ارقام و لاین ها در محیط بدون تنش و تحت تنش خشکی در دو منطقه رشت و گنبد کاووس طراحی شد.مواد و روش ها: مواد گیاهی شامل 100 لاین پیشرفته به همراه 21 رقم سویا بود که در دو محیط تحت تنش آبی (25 درصد ظرفیت زراعی) و بدون تنش و در دو منطقه در سال زراعی 1393 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شد. تعداد 21 صفت شامل صفات فنولوژیکی، موفولوژیکی و عملکرد و اجزای عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب، تجزیه خوشه ای، تجزیه تابع تشخیص و تجزیه به مولفه های اصلی انجام گرفت.یافته ها: نتایج تجزیه واریانس برای 211 صفت مورد بررسی نشان داد برای تمامی صفات اختلاف بین ژنوتیپ ها و حداقل یکی از برهمکنش ها در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند که نشان دهنده تنوع بالا و واکنش متفاوت ارقام و لاین ها در محیط های مختلف از لحاظ صفات اندازه گیری شده بود. بر این اساس سایر تجزیه ها در هر کدام از محیط ها به طور مجزا مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه خوشه ای ارقام و لاین ها را در هر کدام از محیط ها به دو تا سه گروه تقسیم بندی نمود. ارقام و لاین های برتر در خوشه هایی قرار گرفتند که میانگین اکثر صفات مهم آنها بالاتر از سایر گروه ها و میانگین کل بود. در مجموع ارقام و لاین های 8، 16، 36، 37، 42، 63، 67، 72 و 86 هم در شرایط بدون تنش و هم در شرایط تنش خشکی رشت در گروه برتر واقع شدند و ارقام و لاین های 34، 43، 62، 66 و 70 در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی در گنبد کاووس نمود بهتری داشتند. تجزیه تابع تشخیص بر روی گروه های منفک از تجزیه خوشه ای نشان داد در اغلب محیط ها، صفات وزن کل بوته، وزن دانه در کل غلاف ها، تعداد کل غلاف و تعداد دانه در کل غلاف ها بیشترین تاثیر را در تمایز گروه ها داشتند. به طوری که گروه های شامل ارقام و لاین های برتر از لحاظ این صفات ارزش های بالاتری را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: انتظار می رود بتوان پس از تایید نتایج در چند سال، از لاین ها و ارقام متحمل شناسایی شده در مناطق مورد بررسی استفاده نمود و با توجه به نقش موثرتر برخی از صفات از جمله وزن کل بوته، وزن دانه در کل غلاف ها و تعداد غلاف، باید در برنامه های به نژادی از قبیل غربال و بهبود ژنوتیپ ها در اولویت قرار گیرند.

سابقه و هدف: در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا، فشار زیادی برای استفاده از آب های لب شور در آبیاری گیاهان وجود دارد. در نتیجه شناسایی گیاهان و ارقام مقاوم به شوری مورد نیاز می باشد. سودمندی ورمی کمپوست در کاهش اثرات زیان بار شوری در برخی گیاهان گزارش گردیده است.مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر 4 سطح شوری آب آبیاری (شامل 1.15، 4، 7 و 100 دسی زیمنس بر متر) بر صفات کمی و کیفی چهار رقم کلزا (شامل سه رقم هایولا 4815، 308 و 401 و رقم RGS 003) در شرایط کاربرد 10 تن بر هکتار کود ورمی کمپوست، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. آزمایش در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان به صورت گلدانی در محیط آزاد و در زیر سایه بان (به منظور محروم کردن گیاه از دریافت بارندگی) انجام شد. به منظور جلوگیری از اثر سمیت ویژه برخی یون ها، برای تهیه سطوح متفاوت شوری از ترکیب چهار نمک CaCl2، NaCl، MgCl2،  MgSO4با نسبت وزنی برابر استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، عملکرد روغن، کارایی مصرف آب دانه و کارایی مصرف آب دانه روغن کلزا به صورت معنی داری تحت تاثیر رقم قرار گرفتند. آزمون مقایسه میانگین ها نشان داد که در همه صفات مورد بررسی، بجز شاخص برداشت، رقم هایولا 401 برتر از سایر ارقام بود، اگرچه در برخی صفات این برتری از نظر آماری معنی دار نبود. در مقابل، رقم RGS 003 نیز کمترین میزان عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب دانه را دارا بود. میزان عملکرد دانه و کارایی مصرف آب دانه رقم هایولا 401 نسبت به رقم RGS 003 حدود 23 درصد بیشتر بود. نتایج نشان داد که اثر شوری فقط بر صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب دانه معنی دار بود. بر اساس آزمون مقایسه میانگین ها، کمترین میزان صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب دانه در شاهد (1.15 دسی زیمنس بر متر) و بیشترین میزان این صفات در تیمار شوری آب آبیاری 7 دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید و افزایش بیشتر شوری موجب کاهش این صفات گردید. همچنین اثر متقابل شوری و رقم بر هیچ یک از صفات مورد بررسی معنی دار نبود.نتیجه گیری: به نظر می رسد افزایش صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب دانه تا شوری 77 دسی زیمنس بر متر به دلیل افزایش جذب مواد غذایی از محلول خاک، کاهش قابلیت آبشویی مواد غذایی از محلول خاک (به دلیل کاهش قابلیت حلالیت آب) و تحریک گیاه جهت مقابله با تنش بوده است. همچنین کاربرد کود ورمی کمپوست از طریق بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک توانست موجب افزایش آستانه تحمل به شوری ارقام مورد بررسی گردد.

سابقه و هدف: خشکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع ترین تنش محیطی است. بنابراین با استفاده از انواع کودهای طبیعی از جمله اسیدهیومیک، می توان از حداقل آب استفاده نموده و موجب کاهش تبخیر آب از خاک، حفظ و ذخیره آب در خاک گردید. لذا در همین راستا و به دلیل اهمیت بالای گیاه خرفه در درمان بیماری های قلبی- عروقی، سرطان، آسم، دیابت نوع یک و بیماری های عفونی، آزمایشی با هدف بررسی اثر رژیم های آبیاری و کاربرد اسیدهیومیک بر برخی ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی خرفه (.Portulaca oleracea L) انجام شد.مواد و روش ها: آزمایشی در سال زراعی 94-933 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده تولیدگیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش در چهار سطح رژیم های آبیاری شامل مقادیر 25، 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی و چهار سطح اسیدهیومیک شامل صفر، 200، 400 و 600 میلی گرم در لیتر لحاظ گردید. صفات مورد ارزیابی عبارت از ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، قطر ریشه، طول ریشه، وزن خشک و تر ساقه، وزن خشک و تر برگ، شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، محتوای کلروفیل a، b و کل بودند. پس از عملیات کاشت، برداشت و اندازه گیری عملکرد رشد، کلروفیل به روش آرنون و پرولین به روش بیتز اندازه گیری شد. یافته ها: افزایش سطوح رژیم آبیاری سبب کاهش معنی دار ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، طول ریشه، وزن تر و خشک ساقه، شاخص سطح برگ، وزن تر و خشک برگ گردید. همچنین اثر رژیم آبیاری در بالاترین سطح منجر به کاهش 6.53 درصدی محتوای نسبی آب برگ و افزایش 1.09 درصدی پرولین نسبت به شاهد گردید. میزان کلروفیل a، b و کل در اثر رژیم آبیاری کاهش یافت و در کمترین مقدار آبیاری در ظرفیت زراعی (25 درصد ظرفیت زراعی) به ترتیب 0.40، 0.25 و 0.66 میلی گرم در گرم به حداقل مقدار خود رسید. تیمار اسیدهیومیک نیز بر تمامی صفات مورفولوژیک مورد بررسی بجز وزن تر و خشک ساقه اثر معنی داری داشت و این تاثیر در 200 میلی گرم در لیتر به حداکثر خود رسید. همچنین اسیدهیومیک بر میزان پرولین و محتوای نسبی آب برگ معنی دار بود درحالی که برای صفات کلروفیلی (a، b و کل) اثر معنی داری مشاهده نشد. اثر متقابل رژیم آبیاری و کاربرد اسیدهیومیک بجز صفات وزن تر و خشک ساقه، شاخص سطح برگ و کلروفیل b برای سایر صفات مورد بررسی معنی دار بود. در شرایط رژیم آبیاری محلول پاشی با 600 میلی گرم در لیتر موجب افزایش 1.72 درصدی پرولین نسبت به شاهد گردید. حداکثر مقدار کلروفیل a و کل از آبیاری در 100 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد 200میلی گرم در لیتر اسیدهیومیک و بیشترین مقدار محتوای نسبی آب از آبیاری در 100 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد 400 میلی گرم در لیتر اسیدهیومیک مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که افزایش شدت تنش خشکی باعث کاهش صفات بررسی شده می گردد، با این حال تیمار کودی اسیدهیومیک از گیاهان خرفه در برابر تنش خشکی محافظت کرد و باعث کاهش خسارت های ناشی از تنش خشکی شد. نتایج بدست آمده از این آزمایش، تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی وکاربرد 200 میلی گرم اسیدهیومیک را به عنوان بهترین تیمار از لحاظ صرفه اقتصادی معرفی می کند، زیرا با مصرف کمتر آب و اسیدهیومیک می توان به همان عملکرد که سطوح بالاتر کاربرد این تیمار ها دارند دست یافت. بطورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که می توان اعمال اسیدهیومیک را در صورت انجام آزمایش های تکمیلی جهت کاهش اثرات سوء رژیم های آبیاری توصیه کرد.

سابقه و هدف: با توجه به مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف علف کش ها می توان با مدیریت تلفیقی ضمن حفظ کارایی علف کش ها، میزان مصرف آنها را کاهش داد. کشاورزان همواره با آلودگی علف های هرز در مزارع خود مواجه اند و تعداد کارگران وجین کار، دفعات شخم و میزان مصرف علف کش، برای کنترل علف های هرز نشان از اهمیت آنها دارد. با این که معرفی علف کش ها پیشرفتی مهم در زمینه کشاورزی محسوب می شود (پیک و همکاران، 1991) اما آسیب به محصول زراعی، نگرانی های مربوط به انتقال علف کش به مناطق غیر هدف، شدت گرفتن مقاومت علف های هرز به علف کش ها، افزایش نگرانی های زیست محیطی و سلامت انسان، از جمله موضوعات موثر در بازنگری مدیریت شیمیایی علف های هرز می باشد. مدیریت بلند مدت و موفق علف های هرز نیازمند تغییر روش کنترل ساده علف های هرز به سامانه ای است که تولید مثل علف هرز را محدود نموده، جوانه زنی آن را کاهش و توان رقابت آن را با محصول زراعی به حداقل رساند. هدف از اجرای این آزمایش، بررسی امکان کاهش مقدار مصرف علف کش کلودینافوپ در تلفیق با تراکم های مختلف گندم جهت کنترل یولاف وحشی در مزارع گندم می باشد.مواد و روش ها: آزمایش مزرعه ای در سال 1387 در روستای حسین آباد ملک واقع در 255 کیلومتری شرق شهرستان گرگان انجام شد. عملیات تهیه زمین شامل شخم و دو دیسک عمود بر هم و کرت بندی بودند. کرت های آزمایشی به ابعاد 2 در 5 متر در نظر گرفته شدند. این آزمایش، به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد که تیمارها شامل تراکم های گندم (توصیه شده و 150 درصد تراکم توصیه) و دز علف کش کلودینافوپ (عدم مصرف، 60، 80 و 100 درصد دز توصیه شده) و نحوه کاربرد علف کش (یکباره و خرد شده) بودند. وزن تر و خشک علف های هرز به تفکیک گونه یک ماه پس از سم پاشی اندازه گیری شدند. عملکرد گندم با حذف اثر حاشیه ای از مساحت سه متر مربع محاسبه گردید. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که درصد کنترل علف هرز یولاف وحشی (Avena ludovicianaa) در کاربرد خرد شده علف کش کلودینافوپ بیشتر از کاربرد یکباره آن بود. افزایش تراکم گندم به 150 درصد تراکم توصیه شده باعث افزایش کارایی کنترل در کاربرد یکباره علف کش کلودینافوپ شد، در حالی که کاربرد خرد شده، بدون افزایش تراکم گندم، همواره کارایی بیشتری نسبت به کاربرد یکباره نشان داد. عملکرد گندم نیز همواره در کاربرد خرد شده علف کش بیشتر از کاربرد یکباره آن بود. تفاوت معنی داری بین عملکرد گندم در کاربرد خرد شده 80 و 100 درصد دز توصیه شده کلودینافوپ در هر دو تراکم توصیه شده و 150 درصد تراکم توصیه شده وجود نداشت. می توان نتیجه گرفت که عملکرد مطلوب در هر دو تراکم گندم در کاربرد خرد شده 80 درصد دز توصیه شده کلودینافوپ بدست آمد. همینطور با افزایش کارایی علف کش کلودینافوپ، عملکرد گندم افزایش یافت و این افزایش عملکرد در هر دو کاربرد خرد شده و یکباره از رابطه مستقیم برخوردار بود.نتیجه گیری: رهیافت کاربرد خرد شده علف کش باعث افزایش کارایی کنترل علف هرز و کاهش میزان مصرف علف کش کلودینافوپ به میزان 20 درصد شد.

سابقه و هدف: شوری خاک و آب آبیاری از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. ذرت به دلیل تنوع، سازگاری و ارزش غذایی فراوان در ردیف بهترین گیاهان زراعی قرار دارد و در سطح جهانی از نظر میزان تولید در رتبه اول است. الگوی کاشت بوته ها می تواند بر دسترسی آنها به نور، آب و عناصر غذایی موثر باشد. سیتوکینین از طریق تجمع کلروفیل و تبدیل اتیوپلاست به کلروپلاست و جمع آوری رادیکال های آزاد پیری برگ را به تعویق می اندازد. اکسین ها نیز نقش بسیار مهمی در تحمل گیاهان به تنش شوری دارند. اکسین در انتقال کربوهیدرات ها در زمان تولید آنها نقش دارد. لذا هدف از این تحقیق بررسی اثر زمان محلول پاشی تنظیم کننده های رشد سیتوکینین و اکسین بر شاخص های تحمل به شوری ذرت دانه ای تحت الگو های مختلف کاشت در شرایط شوری بود.مواد و روش ها: آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر در سال 1393 اجرا شد. الگوی کاشت (یک ردیف روی پشته، دو ردیف طرفین پشته به صورت زیگزاگ و یک ردیف کف فارو) به عنوان فاکتور اصلی و مصرف یا عدم مصرف تنظیم کننده (عدم مصرف، مصرف سیتوکینین در مرحله V8-V10 و مصرف اکسین در زمان ظهور ابریشم) در کرت های فرعی بررسی گردید. هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک برابر با 5.2 و آب مزرعه برابر با 4 دسی زیمنس بر متر بود. فاصله بوته ها روی ردیف در الگوی کاشت یک ردیفه و کف فارو برابر با 17.5 و در روش دو ردیفه برابر با 35 سانتی متر بود و بدین ترتیب تراکم بوته برای تمامی تیمارها 75000 بوته در هکتار بود. از بنزیل آدنین و ایندول بوتریک اسید به ترتیب به عنوان تنظیم کننده های سیتوکینین و اکسین استفاده شد که به ترتیب با غلظت 50 و 10 میلی گرم در لیتر محلول پاشی شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که کاشت دو ردیفه و کف فارو نسبت به الگوی کاشت معمول عملکرد دانه را به ترتیب 30.6 و 43.4 درصد افزایش دادند. الگوی کاشت کف فارو بیشترین مقدار کلروفیل a و b و کارتنوئید، محتوای نشاسته و +K را داشت در حالی که بیشترین مقدار نفوذ پذیری نسبی غشاء و Na+/K+ به الگوی کاشت معمول اختصاص داشت. مصرف سیتوکینین و اکسین منجر به افزایش عملکرد دانه به ترتیب به میزان 34.3 و 43.5 درصد شد. نفوذ پذیری نسبی غشاء و +Na+/K با مصرف تنظیم کننده کاهش یافت و کمترین مقدار به ترتیب برابر با 26.29 و 0.27 به تیمار اکسین اختصاص داشت. میزان کلروفیل a، b و کارتنوئید و محتوای نشاسته با مصرف تنظیم کننده های رشد افزایش نشان داد و بیشترین مقدار با مصرف اکسین به دست آمد. بیشترین میزان پرولین (4.06 میلی گرم در گرم وزن تر برگ) به الگوی کاشت معمول همراه با مصرف اکسین مربوط بود در حالی که کمترین میزان پرولین (2.32 میلی گرم) به تیمار الگوی کاشت دو ردیفه و بدون مصرف تنظیم کننده اختصاص داشت. در هر سه الگوی کاشت بیشترین میزان کل قند های محلول بدون مصرف تنظیم کننده به دست آمد. همچنین در الگوهای مختلف کاشت بیشترین میزان یون سدیم بدون مصرف تنظیم کننده به دست آمد در حالی که کمترین میزان یون سدیم با تیمار اکسین مشاهده شد.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که تغییر الگوی کاشت به کف فارو و محلول پاشی سیتوکینین در مرحله 8 تا 100 برگی و اکسین در زمان ظهور ابریشم به ترتیب با غلظت 50 و 10 میلی گرم در لیتر باعث افزایش تحمل به شوری ذرت گردید.

سابقه و هدف: بخش قابل توجهی از کود نیتروژن مصرف شده در مزارع برنج از طریق دنیتریفیکاسیون، تعصید و آبشویی از دسترس گیاه خارج و سبب آلودگی محیط زیست می گردد. به نظر می رسد که کشت گیاهان زمستانه خانواده بقولات در تناوب با برنج و استفاده از باکتری های محرک رشد گیاه می تواند راهکار مناسبی جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه و افزایش پایداری تولید در مزارع برنج باشد. این آزمایش به منظور بررسی اثر تناوب زراعی، مقدار نیتروژن و کاربرد باکتری ازتوباکتر کروکوکوم بر رشد و عملکرد برنج (رقم شیرودی) در ایستگاه تحقیقات برنج تنکابن، استان مازندران، در سال زراعی 1393-1392 انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی شامل تناوب زراعی (شبدر برسیم - برنج، باقلا - برنج و آیش - برنج (شاهد)) بود. سه سطح کود نیتروژنه (50، 75 و 100 درصد از مقدار کود شیمیایی نیتروژن توصیه شده که به ترتیب برابر 50، 75 و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود) و دو سطح باکتری ازتوباکتر کروکوکوم (تلقیح و عدم تلقیح) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند.یافته ها: تجزیه واریانس نشان داد که عملکرد شلتوک به طور معنی داری تحت تاثیر تناوب زراعی، کاربرد باکتری ازتوباکتر کروکوکوم و مقدار نیتروژن قرار گرفت. عملکرد شلتوک در تناوب زراعی باقلا – برنج (6174.8 کیلوگرم در هکتار) به طور معنی داری کمتر از عملکرد برنج در تناوب زراعی آیش – برنج (7352.3 کیلوگرم در هکتار) و شبدر برسیم – برنج (7554.8 کیلوگرم در هکتار) بود. در ضمن، اختلاف معنی داری در عملکرد شلتوک بین تناوب های زراعی آیش- برنج و شبدر برسیم – برنج وجود نداشت. کاربرد باکتری ازتوباکتر کروکوکوم سبب افزایش معنی دار عملکرد شلتوک به میزان هشت درصد گردید. با افزایش مصرف نیتروژن از 50 به 75 کیلوگرم در هکتار، عملکرد شلتوک به طور معنی داری افزایش یافت و از 6628.8 به 7340 کیلوگرم در هکتار رسید، اما مصرف بیشتر نیتروژن (100 کیلوگرم در هکتار) اثر معنی داری بر عملکرد شلتوک نداشت. از بین اجزای عملکرد، تعداد خوشه در متر مربع تحت تاثیر معنی دار تناوب زراعی، باکتری ازتوباکتر کروکوکوم و مقدار نیتروژن قرار گرفت، در حالی که تعداد دانه پر در خوشه فقط تحت تاثیر تناوب زراعی قرار گرفت. در ضمن، وزن هزار دانه تحت تاثیر هیچکدام از عوامل مورد بررسی قرار نگرفت. حداکثر تعداد خوشه در متر مربع در تناوب زراعی شبدر برسیم – برنج (352.1 خوشه)، مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (362 خوشه) و کاربرد باکتری ازتوباکتر کروکوکوم (353.2 خوشه) مشاهده شد. حداکثر تعداد دانه پر در خوشه (105.8 دانه) در تناوب زراعی شبدر برسیم - برنج و حداقل آن (96.3 دانه) در تناوب زراعی باقلا - برنج مشاهده شد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که در کلیه تناوب های زراعی با برنج، حداکثر عملکرد شلتوک با مصرف 755 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کاربرد باکتری ازتوباکتر کروکوکوم بدست آمد.