آفاق امنیت
سال:1391 | دوره:5 | شماره:16 |تعداد مقالات:9

چکیده فارسی:در موضوع اقتصاد مقاومتی تعابیر متنوع و متفاوتی در ادبیات اقتصادی رایج شده است. تعبیری که معنای اصطلاحی (و نه لغوی) آن را به تعریف مقام معظم رهبری نزدیک می کند «فنریت اقتصادی» است. این مقاله به ادبیات فنریت اقتصادی پرداخته و الگوی مربوط را مورد بحث نظری قرار داده است. در ادامه، ریسک تخریب اقتصاد ملی و نیز سناریوهای رفتاری کشورها در این راستا مورد بحث قرار گرفته و محورهای چهارگانه فنریت اقتصادی بیان شده است. در بخش بعدی مقاله مفهوم اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران با توجه به بیانات مقام معظم رهبری تشریح شده و مبتنی بر این بیانات، الگویی برای اقتصاد مقاومتی جمهوری ایران شامل مولفه های رشد اقتصادی، عدالت اقتصادی، ثبات اقتصادی و فنریت اقتصادی پیشنهاد شده است. در پایان راهبردهای چهارگانه مقابله، خنثی سازی، جذب و ترمیم و پخش و تضعیف منطبق بر مساله تحریم اقتصادی غرب تشریح و مصادیق آنها معرفی شده است.   چکیده عربی:هناک تفاسیر منوعة و مختلفة تم ترویجها حول الإقتصاد المقاوم فی الادب الاقتصادی. غیر أن التفسیر الذی یقترب معناه المصطلح و لیس اللغوی مع المعنی المنظور للقائد الاعظم هو «الفنریة الإقتصادیة».و لهذا بحثنا فی هذا المقال حول ادبه و نموذجه المرتبط بحثا نظریا ثم بحثنا حول مغامرة هدم الاقتصاد الوطنی و السیناریوهات السلوکیة للدول فی هذا الجانب و بحثنا حول المحاور الأربعة للفنریة الإقتصادیة و فی القسم التالی تم بیان مفهوم الاقتصاد المقاوم للجمهوریة الإسلامیة الایرانیة بناءا علی تصریحات القائد الاعظم و اقترحنا إطارا للإقتصاد المقاوم للجمهوریة الاسلامیة الایرانیة یشمل مکونات التنمیة الاقتصادیة و العدالة الإقتصادیة و الإستقرار الاقتصادی و الفنریة الاقتصادیة. و فی ختام البحث عرضنا الإستراتیجیات الأربعة المواجهة و الإحباط و الجذب و الإصلاح و التوزیع و الإضعاف المنطبقة علی مسألة العقوبات الإقتصادیة الغربیة و عرضنا مصادیق لها.

چکیده فارسی:پیش بینی جنگ نرم به دلیل پیچیدگی و تنوع صحنه و دخالت متغیرهای متعدد، امری دشوار می نماید، اما به علت ارزش راهبردی این نوع نبرد و ستیزش، نمی توان آن را نادیده گرفت. لذا مهم نزدیک کردن درک صحیح آینده جنگ نرم است که مستلزم چارچوب تحلیلی مناسب برای شناسایی نیروهای پیشران کلیدی آن و چگونگی ساماندهی و چینش آن است. از این رو، پرسش کلیدی مقاله این است که چگونه می توان شکل گیری و وقوع جنگ نرم را پیش بینی کرد؟ روش مورد استفاده در این پژوهش، ترکیبی از تحقیق کتابخانه ای، سناریوپردازی و تحلیل سلسله مراتبی است.   چکیده عربی:إن کان التکهن فی الحرب الناعمة یبدو صعبا لأسباب کالتعقید و تنوع المشهد و تدخل عدة عوامل غیر أنه لایمکن تجاهله من حیث تمتعه بالقیم الإستراتیجیة و لهذا المهم هنا تقارب الفهم الصحیح المستقبلی للحرب الناعمة و یستلزم هذا إطارا تحلیلیا مناسبا لمعرفة القوی الرائدة الأساسیة و کیفیة تنظیمها و ترتیبها. و لهذا هناک سئوال أساسی لهذا المقال هو کیف یمکن تکهن ظهور و وقوع الحرب الناعم؟ و المنهج المستخدم فی البحث هو منهج مرکب من البحث المکتبی و طرح سیناریوهات و التحلیل المدرج.

چکیده فارسی:یکی از موضوعات اصلی اسلام سیاسی تاثیرگذاری بر فرهنگ سیاسی، ساختار سیاسی و سیاست بین الملل است. این مساله نشان می دهد که شکل جدیدی از هنجارهای اجتماعی ظهور می کند و آثار خود را بر موضوعاتی مانند سیاست بین الملل به جا می گذارد. چنین نشانه هایی قبل از دهه 1970 مشاهده نمی شد. انقلاب اسلامی ایران نقطه آغازین تحول در سازوکارهای اسلام سیاسی برای تاثیرگذاری بر فرایندهای روابط بین الملل بوده است. اگر چه اسلام سیاسی در دهه 1970 نشانه های فرهنگی، هنجاری و ایستاری داشته، اما چنین فرایندی تاثیر خود را بر حوزه تعامل کشورها و سایر بازیگران در سیاست بین الملل به جا گذاشته است.شکل گیری جنگ عراق علیه ایران را می توان نقطه آغاز دیگری برای اثربخشی هنجارهای اسلامی در روابط بین الملل دانست. اگر اصلی ترین موضوع روابط بین الملل جنگ و صلح باشد، هنجارهای سیاسی انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس آثار خود را بر چگونگی تعامل بازیگران در چنین فرایندی منعکس کرده است. کشورهای خاورمیانه بیش از سایر بازیگران در فرایند تعامل ایستارهای هویتی ناشی از انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس قرار گرفته اند.نشانه های سیاسی و هنجاری انقلاب اسلامی در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیامدهای هنجاری و سیاسی گسترده تری در حوزه روابط بین الملل و محیط منطقه ای خاورمیانه داشته است. آنچه در سال 2006 به عنوان «هلال شیعی» نام برده شد، انعکاس گسترش هنجارهای سیاسی انقلاب اسلامی از جمله مقاومت در حوزه روابط بین الملل بوده است. چنین فرایند و نشانه هایی در جنبش بیداری اسلامی خاورمیانه در سال 2012 نیز دیده می شود.   چکیده عربی:یعتبر التأثیر علی الثقافة السیاسیة و الهیکلیة السیاسیة و السیاسة الدولیة موضوعا من المواضیع الأساسیة للإسلام السیاسی. یشیر هذا الامر الی ظهور شکل جدید من المعاییر الإجتماعیة التی تطبع آثارها علی مواضیع کالسیاسة الدولیة. لم تکن تظهر علائم کهذه قبل التسعینیات. تعتبر الثورة الإسلامیة الإیرانیة نقطة تحول بدأت منها آلیات الإسلام السیاسی للتأثیر علی مسار العلاقات الدولیة. مع أن الاسلام السیاسی فی التسعینیات یتمتع بالمعالم الثقافیة و المعیاریة و الوقفیة. لکن قد أثرت عملیة کهذه علی حقل التفاعل بین الدول و اللاعبین الأخرین فی السیاسة الدولیة. تعتبر الحرب العراقیة علی ایران کنقطة بدایة أخری لتطبیق المعاییر الإسلامیة علی العلاقات الدولیة. بینما تشکل مسألة الحرب و السلم أهم المواضیع المطروحة فی العلاقات الدولیة. قد أثرت المعاییر السیاسیة الشیعیة فی مرحلة الدفاع المقدس أثارها کیفیة التعامل مع الأخر فی عملیة کهذه و قد وقعت الدول الشرق الأوسطیة فی عملیة تفاعل الوقفیات الهویتیة الناتجة من الثورة الإسلامیة الایرانیة و الدفاع المقدس أکثر من اللاعبین الأخرین.کانت المعالم السیاسیة و المعاییر الشیعیة فی مرحلة بعد انتصار الثورة الإسلامیة قد اصطحبت التداعیات المعیاریة و السیاسیة الواسعة فی حقل العلاقات الدولیة و الإقلیمیة الشرق الأوسطیة یمکن إعتبار طرح ما یسمی بالهلال الشیعی عام 2006 من تداعیات توسیع المعاییر الشیعیة السیاسیة کالمقاومة فی حقل العلاقات الدولیة و یمکن أن نشاهد عملیة و معالم کهذه فی مسار. حرکة الصحوة الإسلامیة فی الشرق الأوسط عام 2012.

چکیده فارسی:مفهوم تروریسم از دیرباز در جوامع گوناگون مورد توجه بوده و متناسب با شرایط مختلف به کار رفته است. تعریف تروریسم قویا به منافع دولت های قدرتمندتر و اهداف و منافع معرفین و اینکه با چه رویکردی به آن نگاه شود، بستگی دارد.در واقع تروریسم عنوانی است که برای خشونت افراد، گروه ها و دولت های بدون حمایت قوی ترها به کار می رود. سازمان های تروریستی متناسب با اهداف و خواسته هایشان بر تغییر رژیم، تغییر منطقه و زمین، تغییر سیاسی، کنترل اجتماعی و حفظ وضع موجود متمرکز می شوند. همچنین راهبردهای متعدد و مختلف سازمان های تروریستی فرسایش (نبرد خواسته ها)، ارعاب (حاکمیت ترور)، تحریک (برانگیختن فیوز)، ایذایی (خرابکاری صلح) و بالاترین پیشنهاد (متعصب علیه خائن) را شامل می شود که با توجه به موقعیت و شرایط خاص مورد استفاده قرار می گیرند.   چکیده عربی:لقد تمتع مفهوم الإرهاب بإهتمام الأنظمة و الأقلیة فی المجتمعات المختلفة منذ القدم. و تم إستخدامه تبعا للظروف المختلفة. لقد إرتبط تعریف الإرهاب إرتباطا وثیقا بمصالح الدول القویة و فی الحقیقة یعتبر الإرهاب مصطلحا یستخدم لتعریف عنف الأفراد و الجماعات و الدول التی لاتتمتع بدعم من الأقویاء. لقد تتمرکز المنظمات الإرهابیة تبعا لأهدافها و مطالیبها علی الأهداف الخمسة هی تغییر الأنظمة و تغییر المنطقة الأرض و التغییر السیاسی و الحفاظ علی الوضع الموجود. کما أن لها إستراتیجیات متعددة و مختلفة کالإستنزاف) حرب الإرادات (و الترهیب) تغلیب الإغتیال (و الإستفزاز و تدمیر عملیة السلام التی تستخدم تبعا للموقع و الظروف الخاصة.

چکیده فارسی:مطالعات گزارش شده درباره علل و زمینه های بسترساز اقتصادی تروریسم، هیچ نتیجه فراگیر و برازنده ای برای همه موارد در پی نداشته اند. با تمرکز بر تروریسم فراملی، مروری بر مطالعات انجام شده نشان می دهد که در میان شواهد دال بر اهمیت نسبی عوامل اقتصادی و غیراقتصادی تروریسم، ناسازگاری وجود دارد، و هنوز مطالعه جامعی با ملاحظه همه انواع عوامل بالقوه تاثیرگذار بر تروریسم به طور همزمان، گزارش نشده است.مشاهده ها نشان می دهد که بسیاری از افراد دخیل در آنچه «تروریسم» نامیده می شود، در میان فقیرترین مردم نیستند. کشورهای پردرآمد نسبت به کشورهای کم درآمد، تروریسم بیشتری را تجربه می کنند، و عوامل غیراقتصادی، گاهی تروریست ها را تحریک می کنند.در ارزیابی پیامدهای تروریسم، علاوه بر اختلاف در تعریف ها، از روش شناسی ها و مجموعه داده های مختلف استفاده می کنند، و با تفاوت سطوح تحلیل (خرد یا کلان)، از تمرکزهای جغرافیایی و دیدگاه های نظری و متغیرهای متفاوت استفاده می کنند و به نتایجی متفاوت نیز دست می یابند. در این میان، احتمالا اندازه گیری هزینه های مستقیم تروریسم در قلمرو مورد بحث، ساده ترین کار است. اما از سوی دیگر، یک راه جایگزین برای اندازه گیری کل هزینه تروریسم عبارت است از مقایسه کل عملکرد اقتصادی کشورها یا مناطق با سطوح بالای تروریسم نسبت به کشورهایی با سطوح پایین تروریسم. بعلاوه، تعداد زیادی از مطالعات، بر اندازه گیری تاثیر حملات تروریستی بر گستره کل اقتصاد متمرکز شده اند. طریقه دیگر برای ارزیابی تاثیر ترور بر تولید کل، بررسی این تاثیر بر سهام شرکت های مختلف است. گذشته از هزینه های کلی تروریسم، بخش های مختلف اقتصادی تاثیرات متفاوتی از تروریسم می پذیرند. در این تحقیق، تاثیر تروریسم بر توریسم، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، تجارت خارجی، و بازارهای مالی مورد توجه قرار گرفته اند. همه آنچه گفته شد، آموزه هایی برای سیاست گذاری و ساماندهی اقدامات ضدتروریستی است.   چکیده عربی:یمکن تعریف الإرهاب بأنه عملیة ترهیب (مع رسالة ما) و العمل او التهدید بالعنف و القوة ضد الأفراد العزل الذین لا صلة لهم بالشؤون الحربیة علی نحو مبرمج خفی و المفاجأة و خارج من إطار القانون (المجرم) لأجل الحصول علی هدف سیاسی مرتبط بالقوة الحاکمة.لم تنجز الدراسات المقررة حول العوامل و الخلفیات الممهدة لإقتصاد الإرهاب أیة نتیجة شاملة و لائقة لکل الموارد. بالترکیز علی الإرهاب الدولی تشیر نظرة الی الدراسات المنجزة الی عدم التناسب بین الشواهد الدالة علی الأهمیة النسبیة للعوامل الإقتصادیة و غیر الاقتصادیة للارهاب. و لیس هناک تقاریر حول الدراسة الشاملة بالترکیز علی کل العوامل المقدرة المتزامنة المؤثرة علی الإرهاب. تشیر الشواهد الی أن هناک کثیر من الأفراد المحسوبة علی ما تسمی بالإرهاب لیس بین أفقر الناس بل هناک دول ثریة تعیش الإرهاب أکثر من الدول الفقیرة و أن هناک عوامل غیرإقتصادیة قد تستفز الإرهابیین.

چکیده فارسی:از دیرهنگام مفهوم امنیت در مقام دانش واژه ای غلیظ، قابل حس و خواستنی، اما غیرشفاف، دیرادراک و توهم زا در تاریخ بشر حضور یافته و این ابهام در بستر تغییر و تحولات پیچیده ناشی از فشردگی زمان و مکان در عصر انقلاب فناوری ارتباطات - اطلاعات روزافزون شده است. شاید «زندگی امن» نخستین و عالی ترین تمنای بشر است، زیرا در سایه تحقق آن سایر درخواست ها امکان تحقق می یابد. از این رو، «جامعه امن» در نگاه استراتژیست های مدرن زیربنای توسعه پایدار تلقی می شود و در مقام اهمیت، همنشین قدرت و منافع ملی است.هدف مقاله آن است که فرصت ها و چالش های تحقق امنیت پایدار جمهوری اسلامی ایران را با رویکرد قدرت نرم مورد بررسی قرار دهد. فرضیه تحقیق بر این پایه استوار است که افزایش سرمایه اجتماعی به افزایش قدرت نرم و افزایش قدرت نرم به امنیت پایدار می انجامد. از این رو، سرمایه اجتماعی به مثابه «چسب اجتماعی»، دستاوردی است از روابط بین افراد و گروه ها که بدون این روابط، به دست آوردن آنها ناممکن است. سرمایه اجتماعی می تواند موجب تقویت همکاری و به طور هم زمان گسترش روابط حمایتی دوجانبه (مردم - مردم و حاکمیت - مردم) شود. روش تحقیق بر پایه مطالعه اسناد مکتوب، اینترنتی و تحلیل محتواست. نتیجه تحقیق موید این حکم الهی است: «فمن اعتدی علیکم، فاعتدوا علیه بمثل مااعتدی علیکم». لازمه موفقیت و پیروزی در رزمگاه جنگ نرم به کارگیری سلاحی از همان جنس است.   چکیده عربی:برز مفهوم الأمن ککلمة عملیة محسوسة و مطلوبة و غیرشفافة و بعید الفهم و الموهمة عبر الزمن فی کل تاریخ الإنسان. و قد إزداد الإبهام هذا فی سیاق التغییرات و التطورات المعقدة الناتجة من ضغط الزمان و المکان فی مرحلة الثورة التکنولوجیة للإتصالات و المعلومات. ربما یعتبر العیش الآمن اول و أهم آمال الإنسان لأن تحقیق کل المطالیب یمکن فی ظل تحقیق الأمن و لهذا یعتبر المجتمع الآمن قاعدة للتنمیة المنشودة من منظور الإستراتیجیین و تتمتع بأهمیة کأهمیة القوة و المصالح الوطنیة.یهدف المقال دراسة الفرص و التحدیات أمام تحقیق الأمن المنشود للجمهوریة الإسلامیة الإیرانیة بالنظر إلی القوة الناعمة. و فرضیة المقال هی أن زیادة الرأسمال الإجتماعی تؤدی إلی زیادة القوة الناعمة و زیادة القوة الناعمة ستنتج الأمن المنشود. و بهذا یعتبر الرأسمال الإجتماعی لزاق إجتماعی نجاحا ناتجا من علاقات بین الأفراد و الجماعات التی لایمکن إنجازه دون هذه العلاقات. یمکن للرأسمال الإجتماعی أن یؤدی الی تعزیز التعاون و التوسیع العلاقات الداعمة المتقابلة بین الشعب و الشعب و بین الدولة و الشعب. یبنی منهج البحث علی قاعدة دراسة الوثائق المکتوبة و الإنترنتیة و تحلیل المفاهیم. و تؤید نتیجة البحث قوله عزوجل حیث قال: (فمن إعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم) یستلزم النجاح و الإنتصار فی میدان الحرب الناعمة إستخدام نفس السلاح.

چکیده فارسی:با وقوع حوادث 11 سپتامبر 2001 و متهم شدن بن لادن و طالبان به تروریست، آمریکا رهبری مبارزه علیه تروریسم را به عهده گرفت و خواستار ائتلاف جهانی علیه آن شد. در این میان پاکستان بیش از هر کشوری مورد توجه آمریکا قرار گرفت؛ به گونه ای که آمریکا از ژنرال مشرف، رئیس جمهور وقت پاکستان، خواست به این ائتلاف بپیوندد. مشرف با پذیرش این درخواست وارد جبهه متحد آمریکا علیه القاعده و طالبان شد. در جریان این نبرد هر چند رژیم طالبان در افغانستان سقوط کرد، اما فعالیت های آنها ادامه یافت، به گونه ای که در شرایط کنونی سرزمین پاکستان نیز از ناحیه گروه های طالبانی به شدت ناامن شده است.این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از تئوری اتحادها و ائتلاف های نظامی در پی پاسخ به این سوال اصلی پژوهش است که «چرا روابط ایالات متحده آمریکا و پاکستان باعث تشدید ناامنی های داخلی پاکستان از سوی طالبان پاکستانی شد؟» یافته های تحقیق حاکی از آن است که اتحاد پاکستان با آمریکا در راستای راهبرد مبارزه علیه تروریسم به تغییر در ائتلاف های قبلی طالبان با دولت پاکستان انجامید که شکل گیری ائتلاف و اتحاد میان گروه های رادیکال پشتون در دو کشور افغانستان و پاکستان را در پی داشت. در همین راستا حتی گروهی به نام «تحریک طالبان پاکستانی» در پاکستان اعلام موجودیت کرد که در حال حاضر گروه های مختلف طالبانی با آن متحد شده و توان و نیروی خود را داخل مرزهای پاکستان متمرکز کرده اند که نتیجه آن گسترش و تشدید ناامنی های داخلی در حوزه سرزمینی پاکستان است.   چکیده عربی:بعد احداث 11 سبتمبر و إتهام بن لادن و طالبان بالإرهاب، تولت الولایات المتحدة قیادة مکافحة الإرهاب و دعت إلی التحالف الدولی علی الإرهاب. بینما تمتعت باکستان بقسط أکبر من الإهتمامات الأمریکیة و هکذا طلبت الولایات المتحدة من الرئیس الباکستانی الأسبق جنرال مشرف الإلتحاق إلی هذا التحالف. و قبل مشرف الدعوة و التحق برکب التحالف الأمریکی ضد القاعدة و الطالبان. فی ختام المعرکة و إن إنهار النظام الطالبانی فی أفغانستان لکن إستمرت نشاطاته حیث نری أن الأراضی الباکستانیة قد أصیبت حالیا بالإضطرابات الأمنیة الشدیدة من قبل الجماعات الطالبانیة.یرید هذا المقال بالمنهج الوصفی - التحلیلی و بالإستفادة من نظریة الإئتلافات و التحالفات العسکریة إجابة السئوال الأساسی فی هذا البحث و هو لماذا أدت العلاقات الأمریکیة - الباکستانیة إلی تشدید الإضطرابات الأمنیة الداخلیة فی باکستان علی ید الطالبان الباکستانی؟تشیر معطیات البحث إلی أن التحالف الباکستانی الأمریکی فی إطار إستراتیجیة مکافحة الإرهاب أدی إلی التغییر فی التحالفات السابقة لطالبان مع الحکومة الباکستانیة و نجم عن تشکیل التحالف و الإئتلاف بین الجماعات المتطرفة البشتونیة فی بلدین الأفغانستان و الباکستان. و فی هذا الإطار أعلنت جماعة مسماة ب «تحریک الطالبان الباکستانی» عن وجودها و تتحالف معها حالیا الجماعات المختلفة الطالبانیة و إستقرت قوتها و ثقلها داخل الأراضی الباکستانیة. سیؤدی هذا الأمر إلی توسیع الإضطرابات الأمنیة الداخلیة فی باکستان.