مرتع
سال:1388 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:21

چرای مفرط به عنوان مهمترین عامل تخریب مراتع ایران در طول دهه های اخیر شناخته شده است. بنابراین یکی از سوالات کلیدی برای مدیران مراتع این است که آیا قرق مراتع منجر به احیای طبیعی پوشش گیاهی خواهد شد یا نه، مهم است که مدت زمان برای احیا مکانهای مختلف مرتعی شناخته شود. در این تحقیق از قرق های طولانی مدت استفاده شد تا اثر قرق بر احیا پوشش گیاهی مراتع مناطق خشک ونیمه خشک در ایران بررسی شود. هفده مکان مرتعی مختلف واقع در دو ناحیه در منطقه زاگرس مرکزی در فریدونشهر استان اصفهان انتخاب گردید. در سال 1362، در هر یک از مکان های مرتعی، یک قرق 50×20) متر) و در داخل هر قرق 7 پلات دائمی به ابعاد 1.5×2 متر مستقر شد. پس از 19 سال، پوشش گیاهی از نظر تراکم و تاج پوشش هر یک از گونه ها، پوشش تاجی کل، پوشش لاشبرگ و همچنین تولید علوفه سالیانه در پلات های دائمی داخل قرق ها و همچنین در 10 پلات 1.5×2) متر) که به صورت تصادفی در خارج از قرق ها مستقر گردید، مطالعه شد. مقایسه بین داخل و خارج قرق نشان داد پس از 19 سال، پوشش تاجی کل، پوشش لاشبرگ، تولید علوفه سالیانه، تعداد و فراوانی نسبی گونه های گراس و لگوم و همچنین فراوانی نسبی گونه های خوشخوراک داخل قرق ها به طور معنی داری افزایش یافته است. محافظت از چرا همچنین باعث افزایش تشابه تیپ های گیاهی در داخل قرق ها گردید. در نتیجه قرق به مدت 19 سال باعث تغییر ترکیب پوشش گیاهی در بیشتر مکانهای مرتعی گردید. این مطالعه همگرایی جوامع گیاهی در طول توالی ثانویه در شرایط قرق را تایید می کند.

در این تحقیق رابطه بین تنوع گونه ای مراتع طالقان با عوامل محیطی بررسی شده است. برای اندازه گیری اطلاعات پوشش گیاهی با توجه به حساس بودن پارامتر تنوع گونه ای به سطح و تعداد پلات، سطح مناسب پلات نمونه برداری به روش سطح حداقل و تعداد پلات بعد از نمونه برداری اولیه با توجه به تغییرات پوشش گیاهی به روش آماری تعیین شد. سپس در هر واحد، نمونه برداری در طول 3 ترانسکت 150 متری انجام شد. در طول هر ترانسکت، 15 پلات با ابعاد یک مترمربع و به فاصله 10 متر از هم قرار داده شدند. در هر پلات نوع و تعداد گونه های گیاهی موجود و درصد آنها تعیین شد. همچنین در ابتدا و انتهای هر ترانسکت پروفیل حفر و از عمق 0-30 سانتی متر نمونه خاک برداشت شد. از خصوصیات خاک رس، سیلت، شن، ماده آلی، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، ازت، فسفر و پتاسیم اندازه گیری شد. بعد از جمع آوری اطلاعات، شاخص های تنوع گونه ای شانون- وینر و سیمپسون تعیین شد. همچنین مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تغییرات تنوع گونه ای با روش تجزیه مولفه های اصلی مشخص شد. نتایج نشان داد که از بین عوامل مورد بررسی، جهت جغرافیایی، عمق، بافت ، آهک و پتاسیم خاک بیشترین تاثیر را بر تنوع گونه ای دارند.

این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین میزان لاشبرگ تولیدی با ویژگی های پوشش گیاهی شامل پوشش تاجی، سطح لاشبرگ و زیتوده بالای سطح زمین در منطقه استپی پارک ملی خبر انجام شد.براساس رابطه تعیین حجم نمونه، 90 قاب یک مترمربعی به طور تصادفی در عرصه قرار داده شد. در هر یک از این قاب ها پوشش تاجی و سطح لاشبرگ برآورد گردید. سپس به منظور توزین، لاشبرگ درون قاب ها جمع آوری شد. برای محاسبه زیتوده بالای سطح زمین از روش نمونه گیری مضاعف استفاده شد. براساس این روش در 35 قاب از 90 قاب، پوشش سرپا از سطح زمین قطع و مواد گیاهی جمع آوری شده در هوای آزاد خشک و سپس توزین شد. با استفاده از رابطه رگرسیونی بین زیتوده و پوشش تاجی، مقادیر زیتوده در 55 قاب باقیمانده محاسبه گردید. برای نشان دادن رابطه بین لاشبرگ تولیدی با پوشش تاجی، سطح لاشبرگ و زیتوده بالای سطح زمین از ماتریس همبستگی ها و روش رگرسیونی گام به گام استفاده شد.نتایج نشان داد که وزن متوسط لاشبرگ برابر 83.5 گرم در مترمربع بود. در نهایت متغیر پوشش تاجی در مدل باقی ماند که رابطه آن با لاشبرگ به صورت خطی و ضریب تبیین آن 0.95 بود لذا پوشش تاجی معیار مناسبی برای برآورد میزان لاشبرگ در درمنه زارهای مناطق خشک و نیمه خشک است.

بیشتر گیاهان خانواده چتریان از ذخایر با ارزش صنعتی، دارویی، علوفه ای و حفاظتی کشور می باشند. جاشیرزاران ایران در بردارنده خانواده گیاهان چتریان با گونه غالب گیاه جاشیر Prangos ferulacea (L.) lindl. است. دانش بومی، این گیاه را در زمره بهترین گیاه مرتعی ایران دانسته و از بروز تغییراتی کیفی درآن آگاه است. مرتعداران سنتی ایران، گیاه مذکور را در هنگام سبز بودن که برای دام سمی است، جمع آوری و پس از خشک شدن به دام می دهند. توجه روزافزون دامداران به این گیاه و برداشتهای بی رویه، اختلال در امر زادآوری و نیز تخریب زیستگاه آن را موجب شده است. به نظر می رسد، با شناخت عوامل محیطی تشکیل دهنده زیستگاه طبیعی این گیاه و رعایت جنبه های بوم شناختی در بهره برداری آن، حفاظت و استفاده پایدار از گیاه جاشیر میسر باشد. در این تحقیق که با نگرشی بوم شناختی و با کاربرد روش تحلیل عوامل محیطی، در مراتع ییلاقی شمال استان فارس انجام شده است، براساس شناسایی اولیه فلور منطقه، 5 رویشگاه معرف جاشیر (تیمارگون، آسپاس، خرم بید، سیمکان و کوه بل) انتخاب شد. درصد تاج پوشش و فراوانی نسبی گونه ها در مناطق معرف ارزیابی و نمونه های خاک در دو عمق (0-10 سانتیمتر) و 50-10) سانتیمتر) در مکان های مذکور برداشت گردید. برای تعیین ارتباط بین گونه و عوامل محیطی از تحلیل گرادیان مستقیم CCA استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های محیطی (خصوصیات خاک، توپوگرافی و پوشش) با متغیرهای مورد بررسی از نرم افزار PC-ORDversion4.17 استفاده گردید. تلفیق نتایج حاصل از روشهای آنالیز پوشش گیاهی با برخی از عوامل خاکی بیشترین همبستگی پراکنش گونه جاشیر را با میزان ازت، فسفر و بافت خاک و نیز بیشترین همبستگی را با برخی از عوامل توپوگرافی از جمله شیب و ارتفاع منطقه نشان داد. با توجه به دستاوردهای این تحقیق می توان اذعان نمود مدیریت و بهره برداری پایدار با اتخاذ سیستم های چرا منطبق با شرایط اقلیمی- بوم شناختی و رعایت اصول علمی مرتعداری مقدور است.

پوشش گیاهی مهمترین عامل تاثیرگذار بر پایداری و تعادل اکوسیستم هاست؛ بنابراین شناخت عواملی که باعث رشد و توسعه جوامع گیاهی می شوند ضروری است. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط درصد پوشش و تراکم گون سفید با مهمترین عوامل محیطی نظیر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و پستی و بلندی است. تیپ بندی گیاهی به روش فیزیونومیک- فلورستیک و نمونه برداری پوشش گیاهی به روش سیستماتیک- تصادفی و اندازه و تعداد پلات به ترتیب به روش سطح حداقل و روش آماری تعیین گردید. در هر واحد کاری 4 ترانسکت 100 متری با 5 پلات در امتداد آن مستقر شد. نمونه برداریهای خاک به صورت تصادفی و به تعداد 3 تکرار در هر واحد کاری تا عمق 50 سانتی متر (عمق موثر خاک بر گیاه)، انجام شد و ویژگی های pH، N، P، K، EC و بافت هر یک از نمونه ها به روش آزمایشگاهی اندازه گیری شد. برای بررسی ارتباط دو ویژگی درصد پوشش و تراکم گون سفید به عنوان متغیرهای وابسته با عوامل خاکی و پستی و بلندی به عنوان متغیرهای مستقل از تحلیل رگرسیون چند گانه استفاده شد. نتایج نشان داد که با اطمینان 99 درصد بین تراکم و پوشش گون با عوامل خاکی و پستی و بلندی رابطه خطی وجود دارد و همه عوامل در تراکم و پوشش گون موثر بوده اند. در بین عوامل پستی و بلندی، دامنه جنوبی، شیب 20-30 درصد و طبقه ارتفاعی 2100-2300 متر و در بین عوامل خاکی اسیدیته، پتاسیم، شن و سیلت بیشترین ارتباط و نقش را در تراکم گون دارند. همچنین در بین عوامل پستی و بلندی طبقات ارتفاعی 2300-2500 و 2100-2300 متر، شیب های 30-50 و 20-30 درصد، دامنه های شمالی و جنوبی و در بین عوامل خاکی نیز اسیدیته، پتاسیم، سیلت و شن در پوشش گون نقش معنی داری دارند.

فرسایش آبی یکی از مهمترین مشکلات محیطی در نقاط مختلف دنیا می باشد. برآورد دقیق فرسایش آبی و نه نشست رسوبات برای ارزیابی پتانسیل هدر رفت خاک و ظرفیت ذخیره سدها بسیار مهم می باشد. مدل پایه فیزیکی وپ (پروژه پیش بینی فرسایش آبی) مقادیر رواناب، فرسایش و رسوبدهی را بصورت رگباری و پیوسته برآورد می نماید. در این تحقیق هدررفت خاک و رواناب سطحی شبیه سازی شده توسط مدل دامنه وپ با مقادیر مشاهده ای حاصل از دو کرت آزمایشی تحت پوشش مرتعی مقایسه گردید. این کرتها دارای 12.5 متر طول و 2 متر عرض با شیب 34 درصد بودند. نتایج نشان داد در مجموع مدل دامنه وپ مقادیر رواناب را کمتر از مقدار مشاهده ای، برآورد نمود. زمانیکه هدایت هیدرولیکی موثر واسنجی گردید، مقادیر برآوردی از مدل تا حد زیادی بهبود یافت. مقایسه بین مقادیر برآوردی و مشاهده ای رواناب و رسوب نشان داد که مدل دارای کارایی 0.86 و 0.87 به ترتیب در برآورد رواناب و رسوب می باشد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی علل موفقیت یا عدم موفقیت سیستم های چرایی طراحی شده در طرحهای مرتعداری به شیوه مشارکتی، طراحی و در سال 86 در استان سمنان به اجرا درآمد. کلیه کارشناسان شاغل در ادارات منابع طبیعی در سطح استان سمنان و همچنین بهره برداران از مراتع جمعیت مورد بررسی در این پژوهش را تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده با تخصیص نسبتی و بکارگیری فرمول کوکران در نظر گرفتن قضیه حد مرکزی حجم نمونه که در این تحقیق طرح مرتعداری است، 30 طرح بدست آمد. داده های آماری با کمک پرسشنامه جمع آوری و تجزیه تحلیل آماری با استفاده از معیارهایی همچون درصد انجام شد. یافته ها حاکی از عدم موفقیت سیستم های چرایی به میزان 77 درصد بود. عمده ترین دلایل عدم موفقیت سیستم های چرایی در مراتع قشلاقی استان سمنان از دیدگاه پاسخگویان، عدم مشارکت بهره بردار 33 درصد، عدم توجه به اقتضائات انسانی 25 درصد ، غیربومی بودن سیستم های طراحی شده و عدم همخوانی آنها با شرایط مراتع مناطق مورد مطالعه 22 درصد و عدم طراحی صحیح 20 درصد می باشند.

در صورتی که قادر به درک عادات علوفه خواری و ارزش رجحانی گیاهان مورد چرای دام باشیم، می توانیم مصرف بهینه مواد مغذی را برای آنها به دست آوریم. بدون شناخت این رفتارها برنامه ریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمی باشد. بدین منظور دو قرق درمرتع بیابانی حوض سلطان قم ایجاد و در آنها تولید و مصرف علوفه در ماههای مختلف فصل چرا به روش وزنی محاسبه گردید. در عین حال میش های نژاد زندی با سنین 1، 3 و 5 ساله از هر گله انتخاب و در طول ماههای فصل چرا، رفتار چرا و ارزش رجحانی گونه ها برای دام از روش زمان سنجی (فیلم برداری) بررسی شدند. سپس ترکیب جیره و شاخص رجحان برای هر گونه گیاهی محاسبه و مقایسه گردید. سیکل چرای دام (سرعت و مسافت طی شده و مدت زمان چرا و استراحت) با استفاده از دستگاه GPS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشانگر آن بود که در تیپ اول گونه لور Halocnemum strobilaceum و در تیپ دوم گونه خارشتر Alhagi camelorum بیشترین درصد زمان چرا (ترکیب جیره) را به خود اختصاص داده اند. همچنین گونه های گز Tamarix passerinoides و خارشتر درتیپ های اول و دوم بیشترین شاخص رجحان را برای دام دارا بودند. تجربه دام، طعم، درصد پوشش و ترکیب گیاهی (گیاهان همراه)، عوامل اصلی در انتخاب گونه های منطقه برای دام بودند. در مراتع حوض سلطان گوسفند نژاد زندی رفتار بوته خواری و سرشاخه چری از خود نشان داد و بین سنین مختلف دام به لحاظ انتخاب علوفه تفاوت معنی داری وجود داشت که البته این تفاوت بارز و برجسته نبود. با توجه به وضعیت فنولوژی و رطوبت خاک زمان مناسب حضور دام در این مرتع نسبتا مناسب است، اما پیشنهاد می شود. زمان گلدهی گز در اسفند نوعی سیستم تناوبی تاخیری اعمال گردد.

با توجه به اینکه گونه های گیاهی مختلف در مراحل رویشی مختلف از خوشخوراکی یکسانی برخوردار نیستند، بنابراین در امر مدیریت مراتع با مطالعه خوشخوراکی گیاهان علوفه ای می توان نسبت به انتخاب گونه های گیاهی مناسب که در مراحل مختلف دچار نوسانات کمتری در رابطه با کاهش خوشخوراکی می گردند، اقدام کرد و به این ترتیب پتانسیل استفاده موثر از مراتع را افزایش داد. در این تحقیق، خوشخوراکی سه گونه گیاهی از خانواده گرامینه در مراحل فنولوژیکی مختلف و ارتباط آن با نسبت وزنی (WP) برگ و ساقه به کل گیاه مطالعه شد. به این منظور خوشخوراکی سه گونه گندمی مشترک در 2 تیپ گیاهی مختلف برای 2 نوع دام گوسفند و بز در 3 مرحله فنولوژیکی با روش فیلمبرداری اندازه گیری گردید. همچنین نسبت وزنی برگ و ساقه نسبت به کل گیاه در گونه های مذکور در سه مرحله فنولوژیکی، اندازه گیری شد. سپس تجزیه واریانس و مقایسه میانگین بر روی داده ها انجام شد. نتایج نشان داد که در هر سه گونه در مرحله گلدهی و بذردهی بین خوشخوراکی و نسبت وزنی برگ به کل اندام رابطه وجود دارد. درهر یک از این دو مرحله گونه ای که نسبت وزنی برگ در آن بیشتر بود، نسبت به دو گونه دیگر خوشخوراک تر بود. فقط درمرحله رشد رویشی گونه Dactylis glomerata با وجود داشتن نسبت وزنی کمتر برگ ها، نسبت به Bromus tomentellus خوشخوراک تر بود، اما در همین مرحله هم گونه Agropyron trichophorum با داشتن کمترین نسبت وزنی برگ، کمترین خوشخوراکی را دارا بود. بنابراین با انجام مطالعات بیشتر در این مورد می توان در مناطق آب و هوایی مختلف ارتباط بین دو عامل نسبت وزنی برگ به کل گیاه و درصد زمان چرا را تعیین کرد.

با توجه به گستره مراتع کشور و تنوع آن، شناخت و بررسی آن مستلزم برنامه ریزی و ارزیابی می باشد. ارزیابی بهنگام مرتع به کارشناسان کمک می کند تا از بروز تغییرات در مرتع آگاه و آنرا مورد بررسی قرار دهد. مطالعات عملکرد مرتع با استفاده از برخی شاخص های ساده در سطح خاک بازگو کننده تاثیر فعالیت های مدیریتی و اصلاحی است. بدین منظور در منطقه میقان اراک نمونه برداری در سطح چشم انداز که دارای شرایط یکسان بوده و در آن برخی گونه های بومی مانند درمنه و از طرفی سه گونه قره داغ، تاغ و آتریپلکس مستقر شده است، انتخاب گردید و اثر این قطعات گیاهی بر ویژگی های عملکردی مرتع مورد بررسی قرار گرفت. جهت نمونه برداری 4 ترانسکت 50 متری در منطقه مستقر شد و با استفاده از مدل LFA سه ویژگی پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر با استفاده از 11 شاخص سطح خاک تعیین گردید. با توجه به نتایج ملاحظه گردید که 3 گونه کاشته شده دارای عملکرد بالاتری نسبت به گونه بومی هستند و کلیه قطعات با میان قطعات از نظر آماری تفاوت معنی داری دارند. میان قطعات متعلق به گونه آتریپلکس در بین گونه ها دارای ویژگی های عملکردی بالاتری نسبت به سایر گونه ها می باشند.

Salsola rigida از گونه های بسیار خوشخوراک منطقه ی استپی و به طور پراکنده نیمه استپی است که بررسی ویژگی های مختلف از جمله تکثیر آن جهت توسعه ی پوشش گیاهی این مناطق ضروری به نظر می رسد. تحقیق حاضر به دنبال بررسی و مقایسه روش های موثر در تسریع جوانه زنی بذر آن است. در این بررسی تیمارهای جیبرلیک اسید (GA3) با غلظت های 100 و 300 قسمت در میلیون و نیترات پتاسیم (KNO3) با غلظت های 0.2 و 0.1 درصد و بدون تیمار (شاهد) در دو آزمایش شامل آبیاری با تیمار در طول دوره ی جوانه زنی و پیش تیمار بذور با جیبرلیک اسید و نیترات پتاسیم، در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای مختلف بر افزایش درصد جوانه زنی بذر گونه ی Salsola rigida معنی دار است. در بین تیمارهای مورد استفاده پیش خیساندن نیترات پتاسیم با غلظت 0.2 درصد بیشترین اثر مثبت را بر جوانه زنی بذر گونه ی Salsola rigida داشت اگرچه در عین حال نتایج به دست آمده از اثر جیبرلیک اسید 300 قسمت در میلیون نیز نزدیک به نتایج حاصل از نیترات پتاسیم 0.2 درصد بود. با توجه به نتایج درصد و سرعت جوانه زنی در دو مرحله می توان اذعان داشت تیمار پیش خیساندن نسبت به آبیاری با تیمار در طول دوره ی جوانه زنی، موثرتر است به طوری که در این تحقیق درصد جوانه زنی را تا صددرصد افزایش داد.

گیاه Ferula gummosa (باریجه) و Ferula assafoetida (آنغوزه) به تیره چتریان تعلق دارند و از نظر صنعتی، دارویی و علوفه ای حایز اهمیت هستند. به سبب وجود مشکلاتی که طی جوانه زنی و رشد این دو گونه وجود داشت، آزمایش هایی به منظور شکستن خواب بذر این گونه ها با بکارگیری عوامل مختلف انجام شد. در این تحقیق چهار آزمایش کلی صورت گرفت و در هر آزمایش، بذرها در سطوح مختلف تحت تیمار قرار گرفتند. آزمایش ها شامل شستشو 3) سطح)، پیش سرمادهی 2) سطح)، شستشو و سرمادهی 4) سطح) و مواد شیمیایی 4) سطح) بود. تحلیل داده ها نشان داد که پیش سرمادهی به مدت 60 روز بهترین تیمار برای شکست خواب بذر گونه باریجه است و تیمار شستشو و سرمادهی 14) روز در دمای +5 سانتی گراد) بهترین روش برای شکستن خواب بذر گونه آنغوزه می باشد. نتایج نشان داد که شستشو اثر معنی داری بر درصد جوانه زنی این گونه ها ندارد.

قارچ های اندومیکوریز از جمله میکروارگانیسم های مفید خاکزی هستند که می توانند بعنوان یکی از انواع کودهای زیستی بخشی از احتیاجات غذایی گیاهان تلقیح شده (به ویژه عنصر با اهمیت فسفر) را تامین کنند. بررسی حاضر بمنظور مطالعه تاثیر یک گونه از این قارچ ها بر افزایش رشد و تولید دو گونه یونجه یکساله بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل کود زیستی میکوریزی (در دو سطح با  کود و بدون کود) و کود شیمیایی فسفره (در دو سطح صفر و 65 کیلوگرم فسفر در هکتار) با 4 تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه صنعتی شاهرود به اجرا درآمد. نتایج حاصله نشان داد که تلقیح هر دو نوع گیاه علوفه ای با قارچ Glomus intraradices درصد همزیستی ریشه و وزن خشک اندام هوایی را به طرز بسیار معنی دار و وزن خشک ریشه را به طرز معنی داری تحت تاثیر قرار داده است و عملکرد علوفه را به میزان بیش از 30 درصد افزایش داد اما استفاده از کود شیمیایی فسفره میزان همزیستی میکوریزی را بشدت کاهش داد. با توجه به اثر مثبت قارچ میکوریز در تامین فسفر مورد نیاز گیاه یونجه یکساله، بنظر می رسد می توان از این نوع قارچ ها بعنوان کود زیستی بجای کودشیمیایی فسفره در جهت افزایش عملکرد محصول علوفه و نیل به کشاورزی پایدار سود برد.

پوشش طبیعی گیاهان مراتع ایران به دلیل شدت چرا و بهره برداری بی رویه، دست خوش تغییر شده است. گونه های خوشخوراک مراتع کاهش یافته و گیاهان بدخوراک و سمی افزایش یافته است. اغلب گونه های زیاد شونده، سمی، دارویی یا صنعتی هستند. شناخت ترکیبات موجود در اسانس این گیاهان می تواند در مدیریت استفاده چند منظوره از مراتع راهکاری برای جایگزینی شیوه معشیت یا درآمد اقتصادی برای دامداران باشد. اسانس گیاه کافوری که در این تحقیق مورد آزمایش قرار گرفته است یکی از مواد مورد نیاز در صنعت داروسازی است. این تحقیق به منظور تعیین درصد و شناسایی ترکیبات اسانس گیاه کافوری در سه رویشگاه اصلی آن (اراک، همدان و شهرکرد) در دو مرحله فنولوژیک قبل از گل (مرحله رویشی) و بعد از گل دهی (مرحله زایشی) انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بازده اسانس گیاه در سه منطقه مورد بررسی از 0.1 تا 0.2 درصد متغیر است. همچنین در مجموع 114 ترکیب شیمیایی در اسانس گیاه کافوری در هر سه منطقه و در هر دو مرحله فنولوژیک رویشی و زایشی شناسایی شد. بیشترین تعداد ترکیب شیمیایی تشخیص داده شده مربوط به منطقه همدان با 103 ترکیب در مرحله زایشی و کمترین مربوط به منطقه اراک با 55 ترکیب در مرحله زایشی می باشد و شهرکرد با 78 ترکیب در مرحله زایشی در حد واسط بین این دو منطقه می باشد. از ترکیبات شناسایی شده گیاه 10 ترکیب به طور مشترک در مرحله زایشی در هر سه منطقه بیشترین درصد اسانس را به خود اختصاص داده اند.