علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال:1390 | دوره:15 | شماره:57 |تعداد مقالات:20

در این تحقیق برای بررسی عمق آبشستگی در اطراف پایه پل در قوس رودخانه، آزمایش هایی در یک فلوم آزمایشگاهی با قوس 180 درجه با Rc/B=4.7 و از جنس پلاکسی گلاس انجام پذیرفت. بدین منظور با قرار دادن یک پایه استوانه ای به قطر 6 سانتی متر در فلوم با 4 دبی و عمق ثابت 12 سانتی متر پدیده آبشستگی حول پایه در حالت آب زلال بررسی شد. برای مصالح کف فلوم از ماسه طبیعی استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که حداکثر عمق آبشستگی هنگام نصب پایه استوانه ای در طول قوس متفاوت بوده و در موقعیت 60 درجه بیشترین آبشستگی در اطراف پایه ایجاد می شود. هم چنین با افزایش دبی جریان در کلیه موقعیت ها، عمق آبشستگی نیز افزایش یافت.

توجه به دقت و صحت داده های ورودی در تحلیل ها و تصمیم گیری های مهندسی از اهمیت خاصی برخوردار است. منابع خطا به طور عمده مربوط به جمع آوری، وارد کردن، ثبت، ذخیره سازی، فراخوانی، به کارگیری و تحلیل اطلاعات و در نهایت تهیه مدل ها می باشد. از جمله خطاهایی که بر داده های نقطه ای اعمال می شود، خطای مربوط به نحوه میان یابی آنهاست. این نوع خطا مربوط به نامناسب بودن روش انتخابی جهت میان یابی است. هدف این تحقیق، ارزیابی دقت هشت روش مهم میان یابی در تخمین ارتفاع سطح ایستابی برای دو دشت فارسان - جونقان و سفید دشت از دشت های زیر حوضه بهشت آباد در استان چهارمحال و بختیاری است. برای بررسی خطای هر روش میان یابی و انتخاب بهترین روش در تعیین تراز سطح ایستابی، از فن اعتبارسنجی متقابل استفاده شد. هم چنین جهت مقایسه آماری مدل ها از مقادیر ریشه متوسط مربع خطاها (RMSE) و میانگین خطای مطلق (MAE) استفاده شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که روش اصلاح شده شپارد مناسب ترین روش برای میان یابی سطح ایستابی در دشت سفید دشت با 6=MAE و 7=RMSE و روش توان دهی عکس فاصله با 6=MAE و 9=RMSE، بهترین روش برای دشت فارسان - جونقان است. هم چنین در این دشت ها روش های میانگین متحرک، انحنای کمینه و رگرسیون چند جمله ای دارای بیشترین میزان متوسط خطا در میان یابی سطح ایستابی می باشند 17<MAE<25) و .(25<RMSE<37 اگرچه روش کریجینگ در رتبه بعدی اولویت در دشت های مورد بررسی قرار گرفته است (MAE=7 و RMSE)، ولی نتایج نشان داد که نمی توان یک روش را به بهترین روش برای کل دشت ها تعمیم داد و سه عامل اصلی پراکنش نقاط نسبت به مرکز ثقل دشت، تعداد آنها و اختلاف ارتفاع مطلق دشت در دقت روش های میان یابی ارتفاع سطح ایستابی موثر است. بنابراین این تحقیق باید در هر دشت جداگانه صورت گیرد.

صفحات مستغرق سازه های هدایت جریان با نسبت طول به ارتفاع کمی هستند که به صورت عمودی با زاویه ای نسبت به جهت جریان در بستر رودخانه نصب می شوند. این صفحات با ایجاد چرخش ثانویه در جریان باعث اصلاح الگوی جریان نزدیک بستر و توزیع مجدد جریان و انتقال رسوب در عرض کانال می شوند. طوق صفحه ای تخت با ضخامت کم است که در تراز بستر یا نزدیک آن روی پایه به صورت عمود بر آن نصب می شود و با ممانعت از برخورد جریان رو به پایین در جلوی پایه به ذرات بستر، باعث کاهش آبشستگی می شود. در این تحقیق به منظور کاهش آبشستگی پایه پل، از صفحات مستغرق و کاربرد توام صفحات مستغرق و طوق استفاده گردید. بدین منظور پایه استوانه ای به قطر 6 سانتی متر در کانالی به طول 8 متر و عرض 80 سانتی متر در شرایط آب زلال با u*/u*c=0.9، مدل سازی شد. آزمایشات با طوقی به قطر سه برابر قطر پایه همتراز بستر و صفحاتی با طول یک و نیم برابر قطر پایه و ارتفاع روی بستر صفر انجام شد. بیشترین میزان کاهش در عمق حفره آبشستگی با کاربرد توام طوق و چهار عدد صفحه به مقدار 61 درصد حاصل شد.

شناخت الگوی جریان و بخصوص ابعاد لوله جریان در دهانه آبگیرهای جانبی، برای مطالعه میزان دبی و رسوب ورودی به آبگیر و نیز روش های کنترل رسوب ورودی به آبگیر حائز اهمیت می باشد. تاکید مطالعات گذشته بر شناخت الگوی جریان در آبگیرهای منشعب از کانال مستقیم بوده است. در مطالعه حاضر ابتدا آزمایش های مختلفی در فلوم آزمایشگاهی روی آبگیرجانبی که با زاویه 30 درجه از دیواره کانال ذوزنقه ای منشعب شده بود انجام و مولفه های سه بعدی سرعت اندازه گیری شد. سپس با به کار بردن این داده ها مدل ریاضی SSIIM2 کالیبره و صحت سنجی شد و این مدل برای شرایط هیدرولیکی دیگری از جمله آبگیری از کانال مستطیلی نیز اجرا گردید تا محدوده قابل قبولی از داده ها حاصل شود. با اسستنتاج داده های حاصل، عرض تقسیم جریان برای شرایط هیدرولیکی مختلف تعیین و روابطی برای پیش بینی این ابعاد برازش و این روابط با روابط به دست آمده از دو محقق دیگر مقایسه گردید. نتایج نشان داد که عرض جریان جدا شده در کف و سطح با نسبت آبگیری رابطه مستقیم دارد. هم چنین نشان داده شد که در مقایسه با آبگیری از کانال مستقیم، عرض لوله جریان درآبگیری از کانال ذوزنقه ای در سطح افزایش و در کف کاهش می یابد و چون غلظت رسوب در کف بیشتر از لایه های سطحی است، مایل بودن دیواره کانال اصلی سبب کاهش رسوب ورودی نیز خواهد شد.

کودهای شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی از منابع آلاینده محیط زیست مانند منابع آب زیرزمینی و خاک هستند. شناخت عوامل موثر بر حرکت آب و نمک ها در نیم رخ خاک کمک موثری در مدیریت منابع آب و کاهش آب شویی نمک ها از ناحیه ریشه می نماید. در این پژوهش برای شبیه سازی و ارزیابی سطح ایستابی و انتقال نیترات با داده های یک مزرعه برنج از نرم افزار DRAINMOD-N استفاده شد. برای ارزیابی کارآیی این نرم افزار، یکی از قطعه های زراعی مجهز به سیستم زه کش سطحی در منطقه محمود آباد (مازندران)، سطح ایستابی و غلظت نیترات در آب زیرزمینی به مدت 4 ماه (خرداد الی شهریور) در سال 1387 اندازه گیری شد. بافت خاک قطعه زراعی رس سیلتی بود. هم چنین از 160 کیلوگرم در هکتار اوره طی دو مرحله استفاده شد. نرم افزار با تغییر ضرایب معدنی شدن و دنیتریفیکاسیون در دامنه مقادیر پیشنهاد شده از سوی دیگر پژوهشگران واسنجی شده و برای شرایط واقعی اجرا شد. نتایج نشان داد که تغییرات سطح ایستابی و غلظت نیترات در زیر منطقه ریشه در اکثر مواقع به خوبی توسط نرم افزار برآورد گردید و از هماهنگی نسبی خوبی با شرایط مزرعه برخوردار است. کارآیی نرم افزار در پیش بینی سطح آب زیرزمینی منطقه ریشه 0.84 و غلظت نیترات 0.97 به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که نرم افزار DRAINMOD-N برای شبیه سازی مدیریت سطح ایستابی و غلظت نیترات تحت شرایط اقلیمی منطقه محمودآباد (مازندران) می تواند مفید باشد. به عبارت دیگر این نرم افزار به عنوان ابزار مدیریتی برای کاهش و جلوگیری از مسائل و دشواری های زیست محیطی نیترات در مناطق شالی کاری قابل استفاده است.

انتخاب مناسب ترین مدل توزیع اندازه ذرات خاک PSD)) به منظور تخمین دقیق تر خواص رطوبتی و هیدرولیکی خاک حائز اهمیت است. در این ارتباط تاکنون، انواع مختلفی از مدل های ریاضی PSD ارائه شده است. هدف از این پژوهش مقایسه برازش هشت مدل PSD (فردلاند، گمپرتز، ون گنوختن، جیکی، لگاریتمی، نمایی، لگاریتمی - نمایی و فراکتال) به توزیع اندازه ذرات در 71 نمونه خاک از دو شهرستان لردگان و سامان استان چهارمحال و بختیاری است. ضریب تعیین (R2) و معیار آکائیکه (AIC) برای مقایسه دقت و کیفیت برازش مدل های PSD به داده های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که مدل فردلاند، بهترین مدل برای توصیف PSD در کلاس های بافت لوم سیلتی، لوم رس سیلتی، رس سیلتی و لوم شنی است. سه مدل فراکتال، نمایی و لگاریتمی - نمایی که در کلاس های بافت لوم سیلتی، لوم رس سیلتی و رس سیلتی ضعیف ترین برازش را داشتند، ولی بهترین برازش را برای بافت لوم شنی نشان دادند. برازش دو مدل فردلاند و گمپرتز در توصیف PSD با بالا رفتن درصد رس و سیلت نمونه های خاک (به ترتیب از 25 و 40 درصد) بهبود یافت، برازش سه مدل فراکتال، نمایی و لگاریتمی - نمایی با افزایش مقدار شن افزایش یافت. رابطه معکوسی بین برازش مدل فراکتالی با مقدار سیلت نمونه های خاک دیده شد.

پخش سیلاب نقش موثری در بهبود و حاصل خیزی خاک، تغذیه آب های زیرزمینی، احیا و تقویت پوشش گیاهی و کنترل بیابان زایی دارد. از آنجایی که سیلاب زمینه انتقال ذرات خاک را فراهم می آورد، در صورت مناسب بودن مواد معلق موجود در سیلاب، پخش آن سبب افزایش حاصل خیزی خاک می شود. در نتیجه لازم است تا میزان این تغییرات و روند آن در طول زمان بررسی و روش مناسب در راستای افزایش بهره وری این طرح ها ارائه شود. به همین منظور با نمونه برداری از نقاط مختلف عرصه پخش سیلاب و تجزیه فیزیکی و شیمیایی این نمونه ها، این روند در طول 5 سال دوره رسوب گذاری بررسی شد. در این رابطه، نمونه برداری به روش سیستماتیک - تصادفی و با شبکه بندی نوارها از سه نوار اول سیلگیری شده مربوط به 13 ایستگاه منتخب پخش سیلاب در سراسر کشور انجام و شاخص های نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب و کربن آلی خاک اندازه گیری شد. برای مقایسه میانگین ها، به دلیل عدم تطابق داده ها با توزیع نرمال، از آزمون ناپارامتری استفاده گردید. هم چنین، به منظور دست یابی به اهداف مورد نظر و تحلیل صحیح داده های جمع آوری شده، مبادرت به گروه بندی ایستگاه ها شد. بدین منظور، با استفاده از تجزیه خوشه ای، میانگین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، ایستگاه های منتخب در سه دسته قرار گرفت. نتایج نشان داد که تغییرات شاخص های حاصل خیزی در نوارهای پخش در سال های مختلف، دارای تغییرات نامنظم و هم چنین بین گروه های سه گانه ایستگاه ها نیز تا حدی متفاوت بوده است. به نظر می رسد این موضوع می تواند متاثر از عوامل مختلفی از جمله متفاوت بودن کمیت و کیفیت سیلاب منحرف شده، متفاوت بودن بستر عرصه های پخش سیلاب و عدم توزیع یک نواخت سیلاب روی عرصه ها باشد. اگرچه بستر اولیه عرصه های پخش سیلاب از نظر مواد آلی و حاصل خیزی خاک فقیر است، ولی در مجموع پخش سیلاب باعث بهبود شاخص های حاصل خیزی در خاک سطحی عرصه های پخش سیلاب شده است، البته برای رسیدن به شرایط ایدآل نیاز به گذشت زمان بیشتری می باشد.

پوشش های بیولوژیکی سطح خاک مانند گلسنگ ها نقش های بسیار بحرانی در پایداری خاک و ممانعت از فرسایش بر عهده دارند. لذا به منظور مطالعه تاثیر پوشش بیولوژیک گلسنگ بر پایداری خاکدانه ها و حفاظت خاک، تپه های لسی پوشیده از گلسنگ و بدون پوشش در شمال استان گلستان انتخاب گردید. پنج نمونه از عمق صفر تا 5 سانتی متری خاک هر دو ناحیه برای آنالیزهای فیزیکوشیمیایی برداشته شد. تعدادی خاک دست نخورده نیز به منظور مطالعات میکرومورفولوژیکی نمونه برداری گردید. تجزیه خاک منطقه نشان داد میزان کربن آلی خاک در اراضی تحت پوشش گلسنگ به میزان قابل توجهی در مقایسه با خاک بدون پوشش افزایش یافته است. میانگین وزنی قطر خاکدانه ها نیز نزدیک به سه برابر افزایش پیدا کرده است. رشته های هیف قارچی و پلی ساکاریدهای ترشح شده از گلسنگ با پیوند ذرات خاک به یکدیگر سبب افزایش اندازه خاکدانه ها می شوند. مطالعه میکرومورفولوژیکی مقاطع نازک نشان داد خاک های بدون پوشش دارای ساختمان ضعیف و متراکم بوده ولی خاک های تحت پوشش گلسنگ ساختمان دانه ای متخلخل و هم چنین بلوکی زاویه دار با جداشدگی خوب همراه با سهم بالایی از حفرات را دارا هستند. به دلیل تاثیر گلسنگ در حرکت رو به بالای کربنات کلسیم، بی - فابریک کریستالیتیک در لایه سطحی خاک و بی - فابریک لکه ای در بخش زیرین آن به وجود آمده است. بقایا و فضولات موجودات خاکزی از رایج ترین پدوفیچرها در خاک های پوشیده از گلسنگ می باشند.

خصوصیات خاک تحت تاثیر اقلیم قرار دارند. پتاسیم قابل استفاده یکی از شاخص های حاصل خیزی خاک به شمار می رود. تحقیق حاضر برای مقایسه پارامترهای کمیت به شدت پتاسیم در خاک های ورتی سولز استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری با رژیم های رطوبتی اریدیک و زریک انجام شد. نتایج کانی شناسی نشان داد که اسمکتیت کانی غالب در خاک های ورتی سول چهارمحال وبختیاری است. نتایج نشان داد که در افق های سطحی نسبت فعالیت پتاسیم در حال تعادل (ARek) در خاک های اصفهان و چهارمحال وبختیاری به ترتیب در دامنه 0.02 تا 0.11 و 0.0037 تا 0.0078 0.5(1-mmolL) است. پتاسیم لبایل یا پتاسیم آسان قابل استفاده (DK0) در افق های سطحی خاک های اصفهان و چهارمحال وبختیاری به ترتیب در دامنه 0.23 تا 3.8 و 0.72 تا 1.6 میلی مول بر کیلوگرم می باشد. پتاسیم نگه داری شده در مکان های اختصاصی یا پتاسیم سخت قابل استفاده (KX) در افق های سطحی خاک های اصفهان و چهارمحال وبختیاری به ترتیب در دامنه 2.8 تا 7.1 و 2.6 تا 3.7 میلی مول بر کیلوگرم است. گنجایش بافری پتاسیم (PBCK) در افق های سطحی خاک های اصفهان و چهارمحال وبختیاری به ترتیب در دامنه 12 تا 36 و 191 تا 210 5/0 (1/(mmolL-1)0.5-(mmolkg می باشد. میانگین این پارامتر دارای تفاوت معنی دار در افق های سطحی دو منطقه است. هم چنین پارامترهای Q/I با عمق خاک نیز تغییر می کردند. PBCK در خاک های دو منطقه مورد مطالعه با افزایش عمق خاک افزایش یافت و تغییرات دیگر پارامترها متفاوت بود.

خاک ورزی عمیق اگر به طور مناسب انجام شود، می تواند آثار منفی تراکم خاک را کاهش دهد. هدف از این تحقیق، تعیین اثر کاربرد ادوات خاک ورزی عمیق بر ویژگی های فیزیکی خاک و عملکرد گندم بود. بنابراین، آزمایشی در سال زراعی  1385-86در ایستگاه تحقیقاتی تجرک مرکز تحقیقات کشاورزی همدان در خاکی با کلاس بافتی لومی رسی انجام شد. در این پژوهش از چهار روش خاک ورزی (1- نیمه زیرشکن تا عمق 30 سانتی متر+ خاک ورزی مرسوم (شخم با گاوآهن برگرداندار+دیسک)، 2- زیرشکن به عمق 50 سانتی متر+ خاک ورزی مرسوم، 3- شخم با گاوآهن مرکب (قلمی+غلطک) به عمق 30 سانتی متر، 4- تیمار شاهد (شخم با گاوآهن برگرداندار به عمق 30-25 سانتی متر+دیسک) استفاده شد. این تحقیق به صورت طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. قبل و بعد از اعمال روش های مختلف خاک ورزی، پارامترهای مقاومت خاک (شاخص مخروطی)، جرم ویژه ظاهری خاک و سرعت نفوذ پایه آب به خاک اندازه گیری شد. هم چنین قبل از برداشت، اجزای عملکرد گندم شامل (تعداد بوته در متر مربع، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه) اندازه گیری و محاسبه شد. هم چنین در پایان با برداشت 10 متر مربع از هر پلات، عملکرد بیولوژیکی (دانه+کاه) و عملکرد دانه محاسبه شد. نتایج نشان داد که اثر روش های مختلف خاک ورزی بر مقاومت خاک معنی دار نبود. روش های مختلف خاک ورزی تاثیر معنی دار بر سرعت نفوذ آب به خاک و جرم ویژه ظاهری خاک داشتند. روش های خاک ورزی عمیق باعث افزایش سرعت نفوذ آب در خاک و کاهش جرم ویژه ظاهری خاک شدند. روش های مختلف خاک ورزی تاثیر معنی دار بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نداشتند. ممکن است نتیجه گرفت که در مزارعی که به طور کامل آبیاری می شوند، زیرشکن زنی تاثیری در افزایش عملکرد نداشته باشد. بنابراین با توجه به نتایج و در صورت وجود لایه متراکم تا عمق 30 سانتی متری مشابه آزمایش حاضر، استفاده از گاوآهن مرکب (قلمی+غلطک) به دلیل اقتصادی (مصرف سوخت کمتر و ظرفیت مزرعه ای بیشتر) جهت تهیه زمین گندم آبی توصیه می شود.

اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر رشد و جذب فسفر توسط دو رقم سورگوم متفاوت در ریخت شناسی ریشه با حضور و بدون حضور میکوریزا در یک آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه سورگوم اسپیدفید با ریشه های انبوه و سورگوم KFS2 با ریشه های کم انشعاب توسط قارچ میکوریزا - آربسکولار گلوموس اینترارادیسز مایه کوبی شدند. کلیه گیاهان تا سه هفته پس از استقرار گیاه به طور یکسان آبیاری شدند. در شروع هفته چهارم تنش خشکی اعمال و افزایش آب به گلدان ها پس از مصرف40 درصد (T1)، 60 درصد (T2) و 80 درصد (T3) آب قابل استفاده گیاه صورت گرفت. نتایج نشان داد که در هر دو رقم سورگوم، با افزایش تنش خشکی از وزن ماده خشک آنها کاسته شد. با وجود این، در تمام سطوح تنش خشکی وزن ماده خشک سورگم میکوریزایی به طور معنی داری از وزن ماده خشک سورگوم شاهد بیشتر بود. این افزایش برای سورگوم میکوریزایی KFS2 بیشتر از سورگم میکوریزایی اسپیدفید بود. در تمام سطوح تنش خشکی، غلظت و مقدار کل فسفر در اندام های هوایی هر دو رقم سورگوم میکوریزایی از سورگوم غیر میکوریزایی بیشتر بود. با افزایش تنش خشکی مقدار کل فسفر به دلیل کاهش زیست توده هر دو رقم سورگوم کاهش یافت. با وجود این، مقدار کل فسفر در واحد طول ریشه کلنی شده هر دو رقم سورگوم میکوریزایی با افزایش تنش خشکی افزایش یافت. درصد کلینیزاسیون بیشتر ریشه سورگوم KFS2 و افزایش مجموع طول هیف های خارجی در واحد طول ریشه کلنی شده این رقم منجر به افزایش پاسخ رشد میکوریزایی و بهبود تغذیه فسفری سورگوم KFS2 نسبت به سورگوم اسپیدفید میکوریزایی شد.

به منظور ارزیابی تنش خشکی و مقادیر مختلف پتاسیم بر تجمع اسمولیت ها و کلروفیل دو گونه کلزا و خردل هندی آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با استفاده از سه رژیم آبیاری (آبیاری پس از  50(شاهد)، 70 و 90 درصد تخلیه رطوبتی خاک)، سه میزان پتاسیم مصرفی (صفر، 150 و 250 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار) و دو گونه کلزا (هیبرید هایولا 401) و خردل (توده بومی) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زهک، استان سیستان و بلوچستان در سال زراعی 88-87 اجرا شد. تنش خشکی سبب افزایش محتوای پرولین و هیدرات های کربن محلول در برگ در هر دو گونه کلزا و خردل هندی شد. محتوای پرولین در تیمار شاهد در مراحل مختلف رشد کمتر از گیاهان دچار تنش بود. پس از انجام هر آبیاری نیز میزان پرولین به مقدار زیادی کاهش یافت. توده بومی خردل توانایی بالاتری در تجمع مواد اسمولیتی به ویژه هیدرات های کربن محلول نسبت به هیبرید هایولا 401 کلزا نشان داد. تنش کم آبی موجب کاهش مقدار کلروفیل a، b و کلروفیل کل برگ شد، ولی با کاربرد پتاسیم میزان رنگیزه های فتوسنتزی افزایش یافت. بالاترین محتوای رنگیزه های کلروفیلی در مرحله گل دهی مشاهده شد. مصرف پتاسیم در شرایط تنش رطوبتی منجر به کاهش در تولید پرولین و افزایش محتوای هیدرات های کربن محلول در برگ شد. عملکرد دانه با محتوی پرولین و هیدرات های کربن محلول در برگ هم بستگی منفی و با کلروفیل a و b هم بستگی مثبت داشت. از نتایج این پژوهش می توان نتیجه گیری کرد، که تنظیم اسمزی یک مکانیسم مهم در گونه های جنس براسیکا تحت تنش خشکی است و این که ترکیبات آلی و معدنی مانند پرولین، هیدرات های کربن محلول و پتاسیم برگ نقش های کلیدی از این جهت بازی می کنند.

ویژگی های فلورسانس کلروفیل برگ و رشد چهار دورگه ذرت شامل دو دورگه ذرت شیرین (Zea mays L. cv. Saccharata) سینگل کراس کرج 403 و 404 و دو دورگه ذرت دانه ای (.Zea mays L) سینگل کراس 500 و 700 در دو سطح آهن شامل 5 و 50 میکرو-مولار از منبع FeEDTA و دو سطح روی شامل صفر و 2 میکرومولار از منبع سولفات روی در محلول غذایی بررسی شد. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در پاییز سال 1385 در گلخانه تحقیقاتی مرکز پژوهشی کشت بدون خاک دانشگاه صنعتی اصفهان در محیط هیدروپونیک انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش غلظت آهن محلول غذایی از 5 به 50 میکرومولار، مقادیر فلورسانس کمینه (F0)، فلورسانس بیشینه (Fm) و کارایی کوانتومی فتوسیستم (Fv/Fm) II را به ترتیب حدود 48%، 96% و 123% افزایش داد. این مقادیر هم چنین تحت تاثیر نوع نژادگان مورد مطالعه بود به گونه ای که بین آنها از نظر F0 و Fv/Fm در سطح احتمال 1% و از نظر Fm در سطح احتمال 5% تفاوت معنی دار دیده شد. کمبود آهن به شکل معنی داری (P<0.05) وزن خشک ریشه دورگه های مورد مطالعه را کاهش داد. هم چنین کمبود روی منجر به کاهش معنی دار وزن خشک ریشه دورگه های 500 و 403 شد در حالی که تفاوت معنی داری در مورد دورگه های 700 و 404 مشاهده نگردید. نتایج این مطالعه نشان داد که تحمل به کمبود آهن و روی در دورگه های مورد مطالعه تفاوت چشمگیری داشت. بر اساس نتایج به دست آمده از ویژگی های رشد و فلورسانس کلروفیل برگ دورگه های مورد مطالعه، دو دورگه ذرت دانه ای به کمبود آهن و روی در محلول غذایی متحمل تر از دو دورگه ذرت شیرین بودند. به نظر می رسد که ویژگی های فلورسانس کلروفیل بتواند به عنوان یک شاخص مناسب در غربال دورگه های متحمل به کمبود روی و به ویژه کمبود آهن مورد استفاده قرار گیرد.

خاک های آهکی و گچی، عواملی محدودکننده برای جذب برخی عناصر غذایی توسط گیاه و تولید محصول هستند. اغلب خاک در ایران آهکی و گچی می باشند. بنابراین هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر کربنات کلسیم و گچ بر قابلیت جذب برخی عناصر غذایی و رشد گیاه ذرت بود. این مطالعه در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان انجام شد. تیمارها به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار اعمال شدند. تیمارها شامل کربنات کلسیم در سه سطح (صفر، 20 و 40 گرم در صد گرم خاک)، گچ در سه سطح (صفر، 15 و 30 گرم در صد گرم خاک) و بافت خاک در دو سطح (شن و لوم رسی سیلتی) بود. نتایج نشان داد که افزایش مقدار کربنات کلسیم به هر دو نوع بافت خاک در بالاترین سطح موجب کاهش معنی دار سطح برگ (80 و 15 درصد کاهش به ترتیب برای بافت شنی و لوم رسی سیلتی)، وزن خشک (70 و 14 درصد کاهش به ترتیب برای بافت شنی و لوم رسی سیلتی)، ارتفاع گیاه (شیب 0.7- برای خاک شنی و 0.15- برای خاک ریزبافت)، جذب آهن (شیب 9.67- برای خاک شنی و 11.3- برای خاک ریزبافت) و روی (شیب 0.24- برای خاک شنی و 1- برای خاک ریزبافت) اندام هوایی شد، ولی تاثیر معنی داری بر جذب مس اندام هوایی نداشت. افزایش مقدار گچ به خاک شنی، باعث کاهش معنی دار سطح برگ (80 درصد کاهش)، وزن خشک (62 درصد کاهش) و جذب مس اندام هوایی (شیب 1.93-) شد، ولی اثر معنی داری بر ارتفاع و جذب روی اندام هوایی نداشت. کاربرد گچ، جذب آهن اندام هوایی در خاک ریز بافت را به طور معنی داری کاهش داد (شیب 24.86-)، در صورتی که بر جذب آن در خاک درشت بافت اثر معنی داری نداشت.

حرکت باکتری اشریشیا کولی مقاوم به نالیدیکسیک اسید (E. coli NAR) تحت شرایط جریان اشباع و غیراشباع در دو دمای 5oC و 20oC در دو خاک لوم رسی و لوم شنی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش های آبشویی در ستون های بزرگ بازسازی شده با هوادیدگی فیزیکی انجام شد. از دستگاه نفوذسنج مکشی برای برقراری شرایط جریان اشباع و غیراشباع ماندگار استفاده گردید. نمونه برداری از زه آب خروجی از سه عمق 10، 30 و 45 سانتی متر در زمان های مشخص انجام شد. شرایط رطوبتی اشباع، دمای 20oC و خاک لوم-رسی سبب افزایش غلظت باکتری در زه آب خروجی شدند. ضریب پالایش و شاخص نسبی جذب در خاک لوم شنی (میانگین شرایط جریان، دما و عمق خاک) به ترتیب 32% و 23% بیشتر از خاک لوم رسی به دست آمد، که بیانگر توانایی بیشتر خاک لوم شنی در پالایش باکتری به دلیل ساختمان ضعیف تر و منافذ ریزتر است. به عبارت دیگر باکتری ها در منافذ ریز خاک لوم شنی به صورت فیزیکی حبس شده و گیر می افتند. با افزایش عمق خاک غلظت آلاینده نیز کمتر شد که نشان دهنده اثر خاک در پالایش آلاینده های میکروبی به عنوان یک فیلتر طبیعی است. کاهش دمای محیط شستشو سبب کاهش شدت جریان و در نتیجه افزایش پالایش باکتری (میانگین شرایط جریان، دما و عمق خاک) به میزان 100% در خاک لوم رسی و 68% در خاک لوم شنی شد.

هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک، از جمله مهم ترین فاکتورهای شیمیایی خاک برای کشاورزی محسوب می شود. ماهیت خاک به گونه ای است که تغییر در ویژگی های آن عمدتا حالت پیوسته دارد. روشی که بتواند این پیوستگی را در نظر بگیرد، قادر خواهد بود تا تصویر واقعی تری از تغییرات خصوصیات خاک را نشان دهد. هدف از این تحقیق بررسی روابط بین داده های اندازه گیری شده هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک دشت قم، خوشه بندی، مقایسه روش های خوشه بندی، تعیین تعداد بهینه خوشه ها و پهنه بندی خوشه ها در منطقه مورد مطالعه بوده است. به این منظور از دو روش خوشه بندی فازی FCM و GK به منظور داده کاوی و خوشه بندی 465 داده اندازه گیری شده، استفاده گردید. هم چنین به منظور صحت سنجی و مقایسه این دو روش از معیارهای ضریب تقسیم بندی، گشتاور رده بندی، شاخص تقسیم بندی، شاخص جداشدگی و شاخص زای و بنی استفاده شده است. نتایج داده کاوی داده ها نشان داد که تعداد بهینه خوشه ها بر اساس روش FCM و GK به ترتیب 15 و 17 می باشد. پس از بررسی نتایج خوشه بندی و بر اساس معیارهای صحت سنجی، مشخص شد که روش GK روش بهتری برای خوشه بندی است. بر اساس این روش 295 داده از 465 نمونه مشاهداتی استفاده شده دارای درجه عضویت بیشتر از 40 درصد بوده اند. که در این میان 9 خوشه از 17 خوشه دارای تعداد بیش از 20 عضو بوده اند. سپس پهنه بندی شوری - قلیائیت بر اساس روش فازی GK و به منظور نمایش بهتر توزیع خوشه های تعیین شده برای منطقه مورد مطالعه به دست آمده است. نقشه فازی تهیه شده بیانگر آن بود که قسمت های شمال غربی و غرب بیشتر جز خوشه 1 و قسمت شرقی منطقه مورد مطالعه جزو خوشه 17 بوده اند. به این ترتیب شوری - قلیائیت و در پی آن احتمال تخریب خاک خاک در شرق منطقه مورد مطالعه به مراتب بیشتر از غرب آن است.

به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف کود نیتروژن بر کارآیی مصرف کود و عملکرد دانه ارقام ذرت، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی درسه تکرار در سال زراعی 1387 اجرا شد. فاکتور اول شامل سطوح کود نیتروژن از نوع اوره درکرت های اصلی (صفر، 80، 160 و 240 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور دوم ارقام ذرت در سه سطح (SC-301، DC-370 و SC-404) در کرت های فرعی بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه و کارآیی مصرف کود به طور معنی داری تحت تاثیر سطوح کود نیتروژن، رقم و اثر متقابل رقم در سطوح نیتروژن قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه به رقم SC-404 و کمترین آن به SC-301 تعلق داشت. مقایسه میانگین ترکیب تیماری رقم در سطوح نیتروژن نشان داد که بالاترین عملکرد دانه به رقم SC-404 با مصرف 240 کیلوگرم کود نیتروژن تعلق داشت. عملکرد دانه در سطوح کودی 160 و 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، مشابه و بیشتر از 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. با افزایش سطح کود نیتروژن ارتفاع بوته، تعداد دانه در بلال و تعداد دانه در ردیف افزایش یافت. مقایسه میانگین ها نشان داد که با افزایش نیتروژن مصرفی کارآیی مصرف کود کاهش یافت به طوری که میزان این کارآیی از 17.13 کیلوگرم بر کیلوگرم در مصرف 80 کیلوگرم نیتروژن به 12.4  کیلوگرم بر کیلوگرم در مصرف 240 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار کاهش یافت. اثر رقم برکارآیی مصرف کود معنی دار گردید. میزان این کارآیی در هیبرید SC-404 بیشتر از هیبرید SC-301 برآورد شد. پیشنهاد می شود به منظور دست یابی به حداکثر عملکرد دانه و کارآیی مصرف کود، رقم سینگل کراس 404 با مصرف 160 کیلوگرم کود نیتروژن در شرایط اقلیمی اردبیل به کار برده شود.

تفکیک دبی پایه همواره یکی از موضوعات مهم در هیدرولوژی بوده و در مناطق خشک و نیمه خشکی مثل ایران نقش حیاتی در مدیریت منابع آب دارد. در این مقاله، مقایسه بین روش های متداول خودکار تجزیه هیدروگراف جریان شامل روش تجربی حداقل محلی و روش فیلتر رقومی یک پارامتره با پارامترهای فیلترینگ مختلف 0.9 تا0.975  و دو پارامتره بر اساس شاخص جریان پایه برای برآورد دبی پایه صورت گرفت. بدین منظور از بررسی جریان روزانه تعدادی از ایستگاه های هیدرومتری استان آذربایجان غربی در یک دوره 31 ساله استفاده شد. برای انجام این مقایسه از روش گرافیکی و مطابقت با جریان مشاهداتی روزانه و ضریب هم بستگی بین آنها به همراه شاخص دبی پایه استفاده شد. هدف اصلی این تحقیق، تشخیص مناسب ترین روش تفکیک هیدروگراف جریان و برآورد دبی پایه است. نتایج نشان داد که جریان پایه در روش های مختلف بخش زیادی از کل جریان را تشکیل داده و دارای نوسانات زیادی نیز می باشد. اگرچه روش فیلتر رقومی دو پارامتره از لحاظ هیدرولوژیک انعطاف پذیرتر از دیگر روش هاست، ولی روش فیلتر رقومی یک پارامتره نیز مشروط به انتخاب پارامتر فیلترینگ مناسب - که در این منطقه 0.925 است - دارای صحت برآورد مناسب می باشد. هم چنین شاخص دبی پایه نیز در حوزه های آبخیز مورد مطالعه با استفاده از روش منتخب فیلتر رقومی دو پارامتره بین 0.54 تا 0.78 متغیر است.

در این تحقیق جهت بررسی خشک سالی در ایستگاه سینوپتیک یزد و 31 ایستگاه غیر سینوپتیک در سطح استان از 5 شاخص درصد از نرمال بارندگی (PNPI)، دهک های بارندگی (DPI)، ناهنجاری بارندگی (RAI)، بالم و مولی (BMDI) و بارش استاندارد شده (SPI) استفاده شد. بدین منظور پس از جمع آوری داده های بارش ایستگاه های مورد بررسی، نواقص آماری موجود از طریق روش هم بستگی بین ایستگاه ها بازسازی شد. سپس محاسبه شاخص های PNPI، DPI و RAI در مقیاس ماهانه و سالانه، شاخص BMDI در طی دوره ارزیابی 12 ماهه و شاخص SPI در مقیاس های زمانی 3، 6، 9 و 12 ماهه انجام گرفت و بر اساس مقادیر حاصل از محاسبه هر یک از شاخص های مورد نظر، طبق جداول مربوط به طبقات مختلف خشک سالی هر یک از شاخص ها اقدام به تعیین وضعیت خشک سالی هر یک از ایستگاه ها در مقیاس های مورد نظر در طول دوره آماری موجود شد و بر این اساس 5 شاخص مورد نظر با یکدیگر مقایسه شدند و جهت برآورد خشک سالی درصد تفاوت و تشابه هر کدام از شاخص ها با 4 شاخص دیگر مورد محاسبه و بررسی قرار گرفت. هم چنین پس از تعیین وضعیت خشک سالی هر کدام از ایستگاه های مورد مطالعه، درصد وضعیت های مختلف خشک سالی توسط هر کدام از شاخص های درصد از نرمال بارندگی (PNPI)، ناهنجاری بارندگی (RAI) و دهک های بارندگی (DPI) در مقیاس سالانه، شاخص بالم و مولی در طی دوره ارزیابی 12 ماهه (BMDI) و بارش استاندارد شده در مقیاس زمانی 12 ماهه (SPI12) در 33 ایستگاه تحت مطالعه تعیین شد. پس از طی مراحل مذکور مشخص شد، بیشترین درصد تشابه بین دو شاخص RAI و DPI وجود دارد، چنانکه هر دو شاخص در ایستگاه های مورد مطالعه وضعیت مشابه خشک سالی شدید را نشان دادند و از بین 5 شاخص مورد بررسی (نسبت به سه شاخص خشک سالی PNPI، SPI و BMDI) این دو شاخص بیشترین کارآیی را جهت پایش خشک سالی هواشناسی دارا هستند و هر دو شاخص جهت پایش خشک سالی استاتیک استفاده می شوند. ولی نظر به این که شاخص های استاتیک در مقیاس ماهانه و در ایستگاه های مناطق خشک جهت پایش خشک سالی با مشکل محاسبه مواجه می شوند توصیه می شود که از شاخص های دینامیک SPI و BMDI که درصد تشابه قابل قبولی نیز با یکدیگر دارند، استفاده شود. شاخص SPI با مقیاس های زمانی 6 و 12 ماهه ارجحیت دارد زیرا در این مقیاس ها با مشکل محاسبه مواجه نبوده و قادر است ارزیابی های ماهانه از خشک سالی را در اختیار قرار دهد.

نقشه های پوشش اراضی حاصل از تصاویر ماهواره ای نقش مهمی در ارزیابی های منطقه ای و ملی پوشش اراضی ایفا می کنند. به منظور مقایسه روش های طبقه بندی کننده حداکثر مشابهت و حداقل فاصله از میانگین در تهیه نقشه پوشش اراضی از داده های سنجنده LISS-III ماهواره IRS-P6 در بخش غربی شهر اصفهان، مربوط به تاریخ 18 مرداد 1387 استفاده گردید. ابتدا تصویر LISS-III با خطای جذر میانگین مربعات کمتر از یک پیکسل زمین مرجع شد. پس از تهیه تصویر رنگی و محاسبه شاخص واگرایی نمونه های تعلیمی، طبقه بندی تصویر با استفاده از الگوریتم های حداکثر مشابهت و حداقل فاصله از میانگین انجام شد و 6 کلاس رودخانه، اراضی بایر، اراضی کشاورزی، مناطق شهری، اتوبان و برون زدگی سنگی استخراج شد. نتایج طبقه بندی نشان داد کلاس مناطق شهری پوشش غالب در منطقه بوده و 6821.1 هکتار از منطقه معادل 38.9 درصد را به خود اختصاص می دهد. بررسی صحت روش ها بر اساس ضریب کاپا و صحت کلی، با استفاده از تجزیه و تحلیل ماتریس خطا صورت گرفت. بر طبق نتایج به دست آمده، صحت کلی برای طبقه بندی کننده حداکثر مشابهت 94.9 درصد و حداقل فاصله از میانگین 85.2 درصد می باشد. نتایج نشان می دهد که طبقه بندی کننده حداکثر مشابهت نسبت به روش حداقل فاصله از میانگین برتری دارد.