رشد فناوری
سال:1393 | دوره:10 | شماره:38 |تعداد مقالات:7

امروزه نیاز به تغییر پارادایم از اقتصاد مبتنی بر سرمایه به اقتصاد دانش محور برای رسیدن به توسعه پایدار لازم و ضروری است. کریدورهای علم و فناوری به عنوان یکی از زیرساخت های توسعه اقتصاد دانش محور با ایجاد انگیزش در صنایع برای حرکت به سمت فناوری های نوین و کسب و کارهای با ارزش افزوده، تلاش می نمایند محیطی جذاب برای سرمایه گذاران، بنگاه های اقتصادی، شرکت ها و موسسات دانش محور و شهروندان پدید آورند. این کریدورها در واقع مناطق ویژه ای شامل مولفه های مختلف از قبیل دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، مراکز تحقیقاتی، پارک های علم و فناوری، صنایع گوناگون و شرکت های دانش بنیان می باشند و هدف اصلی آنها شکل دهی یک خوشه فناوری می باشد. علاوه بر این، خدمات با ارزش افزوده بالا در این کریدورها ارائه می شود و خروجی این مناطق تسهیل فرایند خلق نوآوری و تبدیل علم به ثروت خواهد بود. در این مقاله، ضمن بررسی مفهوم اقتصاد دانش محور، سوپر کریدور چند رسانه ای مالزی که در واقع خوشه ای از شرکت های فناوری اطلاعات و ارتباطات است و هدف اصلی آن ترغیب نوآوری و فراهم آوردن زمینه تولید و توسعه فناوری های جدید توسط شرکت ها می باشد، به عنوان یک تجربه موفق معرفی و دستاوردهای آن تشریح می گردد. همچنین قابلیت ایجاد منطقه ویژه علم و فناوری اصفهان به عنوان اولین تجربه در ایران بررسی و ظرفیت های اصفهان برای تغییر از یک منطقه صنعتی به یک منطقه دانش محور مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

در مراکز رشد پارک های علم و فناوری به منظور ارتقای سطح موسسات مستقر، انواع مختلفی از خدمات ارائه می گردد. با وجود مشابه بودن این خدمات برای تمامی موسسات، همواره تعداد کمی از این موسسات به گونه ای متفاوت از سایرین عمل نموده و متمایز از سایرین می گردند. در این پژوهش، با هدف یافتن علل اصلی موفقیت این موسسات متمایز و سعی در شناسایی راهکارهایی برای تعمیم آن به سایر موسسات، از رویکرد «تمایز مثبت» که به عنوان یکی از رویکرد های حل مساله از اوایل دهه 1990 مطرح و مشهور گردیده است، استفاده شده است. این پژوهش در مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات پارک علم و فناوری یزد انجام پذیرفته و با طی چهار مرحله اصلی (مطابق با روش شناسی این رویکرد) یعنی مراحل «تعریف کردن»، «تعیین کردن»، «کشف کردن» و «طراحی کردن»، رفتارها و راهکارهای به کارگرفته شده توسط موسسات موفق، برای غلبه بر مشکلات و رشد و تعالی شناسایی گردیده است. در ادامه با استفاده از تکنیک «خانه کیفیت» راهکارهایی برای تعمیم نتایج پژوهش به سایر موسسات (از طریق تغییر در فرایند های کلیدی پارک علم و فناوری یزد) پیشنهاد گردیده و در پایان نیز توصیه هایی برای الهام گرفتن سایر موسسات ارائه شده است.  

در بیشتر کشورهای توسعه یافته جهان، اتخاذ سیاست های مربوط به حمایت از بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط به منظور افزایش رشد، ایجاد درآمد و اشتغال و حتی کاهش فقر از مهمترین اولویت های اقتصادی اجتماعی دولت ها محسوب می شود. ویژگی های حیاتی بنگاه های کوچک و متوسط، از جمله انعطاف پذیری در مقابل تغییرات بازار و محیط، به نتیجه رسیدن سریع فعالیت ها و ابتکار عمل افراد در این بنگاه ها، برخورداری کارکنان این شرکت ها از انگیزه بالا، سرمایه اولیه محدود مورد نیاز این بنگاه ها، محرک اصلی تحقق کارآفرینی و غیره آنها را به مهمترین عامل رشد، نوآوری و تحرک اقتصادی و توسعه کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه و یاری دهنده آنها در مرحله گذار اقتصادی تبدیل کرده است. هدف این پژوهش شناسایی بنگاه های کوچک و متوسط صنایع تولیدی با رشد سریع و نیز تعیین سهم آنها در اقتصاد مالزی است. چشم انداز توسعه 2020 مالزی سیاست های توسعه را از طریق شرکت های کسب و کار کوچک برنامه ریزی کرده است. این شرکت ها نقش مهمی را در توسعه اقتصادی مالزی ایفا می کنند. این شرکت ها 93.8 درصد از شرکت های فعال در بخش صنعت،27.3 درصد از کل تولیدات کارخانجات، 25.8 درصد از ارزش افزوده تولید، 27.6 درصد از دارایی های ثابت و 38.9 درصد از استخدام نیروی کار این کشور را به خود اختصاص داده اند. همچنین شواهد نشان می دهد که این شرکت ها نقش مهمی را در توسعه اقتصاد ملی کشور مالزی بر عهده دارند.

هوشمندی کسب و کار تنها یک ابزار نیست بلکه معماری است و در راستای شناسایی، جمع آوری، پردازش و نتیجه گیری از داده ها فرایندهای مختلفی طی می شود و از ابزارهای متفاوتی استفاده می کند. ارزش واقعی هوشمندی کسب و کار زمانی خواهد بود که بتوان با تصمیمات اتخاذ شده بر اساس نتایج حاصل از هوشمندی کسب و کار به سادگی فرایندهای سازمانی را مدیریت کرد و قوانین کسب و کار جدید را اعمال نمود. در دهه کنونی به کارگیری سیستم های هوشمند کسب و کار به عنوان مزیت رقابتی و یک ابزار جدایی ناپذیر تصمیم گیری در سازمان ها تبدیل شده است. اثربخشی و بلوغ هوشمندی کسب و کار در یک سازمان موجب مدیریت بهتر فرآیند های اطلاعاتی وکسب و کار خواهد شد. این پژوهش با هدف ارزیابی ارتباط بین سطح بلوغ سیستم های کسب و کار با عواملی چون کیفیت دسترسی اطلاعات و کیفیت محتوای اطلاعات انجام شده است. پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی است که در بین 50 سازمان ایرانی که به طور مشخص سیستم های هوشمندی کسب و کار را به کار گرفته اند و از بین صنایع مختلف انتخاب شدند انجام شده است. در انتها مدل نهایی پژوهش تدوین شده است. از جمله نتایج پژوهش می توان به ارتباط مستقیم و مثبت بین سطح بلوغ سیستم های هوشمندی کسب و کار و کیفیت دسترسی و محتوایی اطلاعات اشاره کرد.

در عصر حاضر، بخش عمده ای از توان اقتصادی ملل برای تسلط بر بازارهای منطقه ای و فرامنطقه ای در گرو کسب دانش و فناوری و به کارگیری آن در خلق محصولاتی متنوع و هماهنگ با نیاز کنونی جهان است. استفاده از فناوری در تولید و صادرات، موجب افزایش قدرت رقابت پذیری و افزایش سهم در بازار جهانی می گردد. هدف مطالعه حاضر، بررسی تاثیر نوآوری بر صادرات با فناوری برتر ایران در مقایسه با کشورهای منتخب سند چشم انداز در بازه زمانی 2012-2007 به منظور ارائه توصیه های به سیاست گذاران کلان اقتصادی در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز و مقابله جدی با تحریم های اقتصادی است. نتایج بیانگر رابطه مثبت بین نوآوری و صادرات با فناوری برتر در کشورهای مورد مطالعه است. بر اساس تحلیل های حاضر، در بین کشورهای مورد مطالعه، بهترین و ضعیف ترین عملکرد صادرات مبتنی بر فناوری برتر به ترتیب متعلق به ترکیه و قطر است. جمهوری اسلامی ایران درخصوص صادرات با فناوری برتر و در دو شاخص نوآوری (تعداد حق اختراع و تعداد مقالات علمی و فنی چاپ شده) در رتبه دوم منطقه قرار گرفته است ولی در سایر شاخص ها از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. علی رغم وجود نسل جوان آموزش دیده و گسترش تحصیلات تکمیلی به دلیل ناهماهنگی بین سیاست های کلان اقتصادی با سیاست های پژوهشی و نوآوری و خلاء تقاضا محوری نوآوری، هنوز جایگاه برتر ایران در صادرات با فناوری برتر در منطقه تحقق نیافته است. لذا جهت مقابله جدی با تحریم های اقتصادی و تحقق اهداف سند چشم انداز ضرورت دارد، اقدام به اتخاذ سیاست های کلان اقتصادی در راستای ایجاد بستر مناسب جهت بسط تقاضای فعالیت های نوآوری صورت پذیرد.

تجاری سازی فناوری ها نقش اساسی در افزایش رفاه جامعه دارد. توجه شرکت ها به ویژگی های ارائه یک محصول و خدمت نو به بازار، بسیار حائز اهمیت است. یک فناوری باید ویژگی های مختلف و منحصر به فردی داشته باشد تا مورد پذیرش مشتری و مصرف کننده قرار گرفته و بازار مناسبی برای آن محصول یا خدمت به وجود آید. هدف اصلی این مقاله تبیین مدل ساختاری تاثیر ویژگی های فناوری بر تجاری سازی فناوری از دیدگاه مدیران شرکت های دانش بنیان است. پرسشنامه این پژوهش، بین 130 شرکت تحت پوشش پارک علم و فناوری گیلان توزیع شده است. با توجه به بازگشت 97 پرسشنامه ارزیابی نهایی انجام گرفته است. نتایج نشان داد که اگر فناوری ها دارای ویژگی های نوآوری، عمومی بودن، سادگی و سازگاری باشند دارای سطح بازار مطلوب ترند و در نتیجه احتمال تجاری سازی فناوری بالا است. بر اساس یافته ها، بیشترین اثرگذاری بر تجاری سازی فناوری مربوط به متغیرهای سازگاری و سادگی بوده، متغیرهای نوآوری و عمومی بودن فناوری در درجات بعدی اهمیت قرار می گیرند. با توجه به معنادار بودن مسیرهای علی ویژگی های فناوری بر پتانسیل بازار و پتانسیل بازار بر تجاری سازی، می توان گفت که ویژگی های فناوری بر پتانسیل بازار به طور مستقیم تاثیر می گذارد ولی تاثیر ویژگی های فناوری بر تجاری سازی غیرمستقیم و به صورت واسطه ای صورت می گیرد.

ارزیابی وضعیت مدیریت دانش به سازمان های دانش بنیان امکان می دهد که دریابند چگونه فرایند مدیریت دانش خود را پیاده سازی نمایند. از این رو باید شاخص هایی برای اندازه گیری فرایند مدیریت دانش در اینگونه سازمان ها تعریف شود. این شاخص ها کارایی و اثربخشی فرایند مدیریت دانش را بیان می نمایند. هدف این پژوهش ارائه مدلی برای ارزیابی مدیریت دانش برای سازمان های دانش بنیان است. در مدل توسعه داده شده در این تحقیق، چهار توانمندساز یا عامل موثر بر ایجاد و توسعه فرایند مدیریت دانش شامل «منابع انسانی، فناوری اطلاعات، آموزش و فرهنگ» و چهار زیر فرایند اصلی مدیریت دانش شامل «ایجاد، ذخیره سازی، اشتراک و کاربرد دانش» شناسایی شدند. سپس مدل توسعه یافته به صورت موردی در جامعه آماری متشکل از کارمندان و اعضای هیات علمی دانشگاه قم به عنوان یکی از سازمان های دانش بنیان مورد ارزیابی واقع شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی است و داده های مورد نیاز این پژوهش از طریق پرسشنامه جمع آوری گردیده است. نتایج حاصل از تحقیق، حاکی از آن است که دانشگاه قم تمرکز زیادی بر مدیریت دانش نداشته و در سطح آمادگی متوسطی جهت پیاده سازی مدیریت دانش قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون رتبه بندی فریدمن گویای آن است که توانمندسازها و زیر فرایندهای مورد بررسی در شرایط مطلوبی قرار ندارند و عامل «فرهنگ سازمانی» و فرایند «ایجاد دانش» در دانشگاه قم دارای کم ترین توجه و عامل «آموزش» و فرایند «کاربرد دانش» دارای بیشترین توجه می باشند.