گیاه و زیست بوم
سال:1388 | دوره:5 | شماره:17 |تعداد مقالات:8

گیاه نمدار از گونه های بسیار با ارزش جنگل های شمال ایران به شمار می رود. با توجه به اهمیت این گیاه، بررسی ویژگی های کمی و کیفی، وضعیت زادآوری و انتخاب بهترین رویشگاه از جمله اهداف مهم این پژوهش می باشد و برای رسیدن به این هدف، دو رویشگاه جنگلی گرمابدشت و قرن آباد در شهرستان گرگان در نظر گرفته شده اند که در هر یک از رویشگاه ها، چهار قطعه نمونه، هر یک به مساحت یک هکتار و به شکل مربع برای انجام مطالعه انتخاب شد. در هر قطعه نمونه، ویژگی های کمی (شامل تعداد در هکتار، ارتفاع کل، ارتفاع دو شاخگی، ارتفاع اولین شاخه، ارتفاع شروع تاج، قطر تاج و قطر برابر سینه) و ویژگی های کیفی (شامل درصد پیچیدگی، خمیدگی، تقارن تاج و تاج پوشش) و نیز وضعیت زادآوری در ارتباط با نمدار اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که نمدار در دامنه گسترده ای از شرایط محیطی انتشار دارد. نتایج تجزیه و تحلیل آماری با آزمون T.Test و استفاده از نرم افزار Spss نشان داد که ویژگی های کمی تعداد در هکتار، ارتفاع کل، ارتفاع دو شاخگی، ارتفاع شروع تاج و قطر تاج در دو رویشگاه اختلاف معنی داری نداشتند، اما قطر برابر سینه و ارتفاع اولین شاخه اختلاف معنی داری نشان دادند. ویژگی های کیفی درصد پیچیدگی، خمیدگی، تقارن تاج و تاج پوشش تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج وضعیت زادآوری دو رویشگاه نشان داد که زادآوری پایه های نمدار با ارتفاع کم تر از 1.3 متر تفاوت معنی داری نداشتند، اما پایه های با ارتفاع بیش تر از 1.3 تفاوت معنی داری نشان دادند. در مجموع به نظر می رسد که منطقه قرن آباد از نظر ویژگی های کمی، محل مناسب تری برای رویش نمدار نسبت به منطقه گرمابدشت می باشد، ولی از نظر زادآوری منطقه گرمابدشت نسبت به منطقه قرن آباد مناسب تر است.

با آغاز انقلاب صنعتی و رشد روز افزون تحولات بشری، نیاز بشر به انرژی و مصرف انواع سوخت های فسیلی موجب افزایش گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن در جو شده است. بنابراین در پی دستیابی به روش های کاهش دی اکسید کربن در جو، روش توسعه و گسترش پوشش گیاهی بیش از سایر روش ها کاربرد دارد. یکی از گونه های مناسب و غیر بومی که در ایران برای بیابان زدایی و اصلاح مراتع استفاده می شود، گیاه آتریپلکس لنتی فرمیس می باشد. این گیاه به دلیل داشتن بافت خشبی قابلیت ترسیب کربن بیش تری را از راه فتوسنتز دارد و هدف اندازه گیری میزان کربن ذخیره شده در اندام هوایی، ریشه و خاک بوده است، برای این هدف تاثیر تراکم کشت آتریپلکس در سه سطح 2500، 625 و 278 پایه در هکتار با 45 تکرار در سطح، در مجموع 135 نمونه از اندام هوایی و خاک و 18 نمونه از ریشه مورد بررسی قرار گرفت و با روش متداول بوته کاری و نهال کاری در مرتع که همه500  تا 1000 پایه در هکتار بسته به شرایط اقلیمی، خاک، توپوگرافی و میزان بارندگی متغیر است با هم مقایسه شد. نتایج نشان داد که فواصل مختلف کاشت تاثیری بر میزان کربن خاک در سطح 5 درصد نداشته است. در مورد ذخیره کربن ریشه و اندام هوایی، بین فواصل مختلف کاشت در سطح پنج درصد اختلاف معنی دار بود، بیش ترین آن مربوط به فاصله کاشت 2x2 متر بوده است.

این تحقیق برای بررسی تحمل گیاه به تنش شوری در گونه های آگروپیرون، بروموس و چاودار انجام گرفته و از هر گونه دو ژنوتیپ انتخاب شد. برای هر گونه، آزمایش فاکتوریل با پنج سطح شوری 0،100 ،200،300  و 400 صورت گرفت. این تحقیق در قالب آزمایشی با استفاده از نمک کلراید سدیم و کلسیم محلول در آب برای بررسی میزان رشد رویشی گیاهچه ها در گلدان انجام گرفت. داده ها ثبت و صفات غلظت کلروفیل a، غلظت کلروفیل b و غلظت کلروفیل کل (a+b) آنالیز شدند.نتایج حاصل از کشت گلدانی با اعمال تنش شوری نشان داد که غلظت های بالای تنش، باعث کاهش معنی دار سطح 0.01 درصد میزان کلروفیل در تمامی گونه ها شده است. سنجش میزان کلروفیل در مرحله رشد رویشی گیاهان در گلدان ها نشان داد که بین کلیه گونه ها از نظر کلروفیل a و کلروفیل کل تفاوت معنی داری در سطح 0.01 وجود داشته و در بررسی اثر متقابل نیز آگروپیرون در تمامی سطوح، ماکزیمم غلظت کلروفیل a را به خود اختصاص داده اند.

جاده تهران - دماوند در ابتدای جاده هراز یکی از پر رفت و آمدترین جاده های ایران می باشد. در بنزین، روغن، برخی مکمل های سوختی خودرو ها، فلزات سنگین وجود دارد. آلودگی فلزی خاک ها که بیش تر مربوط به سرب و کادمیم است، روی گیاه، دام، ذخایر آب های زیر زمینی و در نهایت انسان اثر می گذارد و آسیب های زیست محیطی برای اکوسیستم منطقه همراه خواهد داشت. برای همین بررسی میزان سطوح آلودگی سرب و کادمیم خاک های اطراف جاده، از خاک های سه منطقه در مسیر جاده سرخه حصار، جاجرود، پردیس از کنار جاده در فواصل 0، 10، 50 متری در عمق های 5 و 15 سانتی متری خاک در فصل های بهار، تابستان و پاییز نمونه برداری شد. برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ها تعیین شد و برای اندازه گیری فلزات سرب و کادمیم، نمونه ها در اسید نیتریک، هضم و سپس به وسیله دستگاه جذب اتمی غلظت فلزات مشخص شد. غلظت سرب در نمونه ها از 3 تا 45 میلی گرم بر کیلوگرم متغیر است که نشان دهنده آلوده بودن خاک در بعضی مناطق است. نتایج آماری حاصل از طرح با تعیین ضریب همبستگی بین خصوصیات خاک نشان می دهد که سرب با فاصله از جاده و بارندگی همبستگی منفی و دارای اختلاف معنی داری در حد 0.05 است. به عبارت دیگر با افزایش فاصله از محور اصلی جاده غلظت سرب در نمونه ها کاهش می یابد و با افزایش بارندگی نیز به دلیل شستشوی خاک توسط باران، سرب در خاک کاهش می یابد و کادمیم با عمق و بارندگی همبستگی منفی دارد. کادمیم بیش تر در قسمت های سطحی خاک تجمع می یابد.

گندم مهم ترین محصول زراعی کشور است که نقش عمده ای در تامین مواد غذایی مردم دارد. در مورد گندم نیز همانند سایر محصولات کشاورزی شاهد تلفات و ضایعات زیاد محصول در مراحل تولید تا مصرف هستیم. مطابق شواهد موجود، در هنگام برداشت محصول گندم توسط کمباین، تنظیم نبودن کمباین ها و یا کهنه و فرسوده بودن آن ها می تواند درصد قابل توجهی از دانه را شکسته یا همراه کاه بیرون دهد. به منظور اجرای تحقیق، بخش های مختلفی از شهرستان ورامین مانند جوادآباد، قلعه سین و خاوه که دارای بیش ترین سطح زیر کشت گندم می باشند انتخاب شدند. میانگین کل ضایعات در منطقه ورامین 7 درصد در هکتار محاسبه گردید، که میزان آفت ها به ترتیب عبارت بودند از: افت دماغه به میزان 4.2 درصد، افت کیفی به میزان 1.6 درصد، افت کوبنده به میزان 0.6 درصد، افت الک و غربال به میزان 0.6 درصد. عمده دلایل افت های نام برده را می توان به شرح زیر عنوان کرد: عمر کمباین، سرعت چرخ و فلک، ارتفاع شانه برش، نوع کشت، عدم تناسب سرعت دورانی چرخ و فلک با سرعت پیشروی، عدم آشنایی کشاورز با کار کمباین، عدم سرعت دورانی مناسب پنکه، آلودگی مزارع به علف های هرز نامناسب بودن رطوبت دانه هنگام برداشت و عدم تنظیم مناسب الک ها. با توجه به موارد یاد شده می توان توصیه هایی به شرح زیر ارایه نمود: تسطیح و یکپارچه سازی اراضی، تعیین عمر مفید کمباین ها و تعیین بهترین زمان جایگزینی، آموزش رانندگان کمباین، تنظیم مناسب اجزای عملگر کمباین، اتخاذ روش مناسب کاشت و آبیاری.

برای بررسی و تعیین علف کش مناسب و بهترین ترکیب علف کش برای کنترل علف های هرز با ریک برگ آزمایشی در سال 1387 در آزمایشگاه و گلخانه به صورت بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمارها شامل پروسولفوکارب با دزهای 2، 3، 4 و5  لیتر در هکتار، متری بوزین750  گرم در هکتار، پندی متالین 3 و 5 لیتر در هکتار، ریم سولفورون 40 و60  گرم در هکتار، پاراکوات با دز 3 لیتر در هکتار و شاهد و اندازه گیری ها در سه نوبت 15، 30 و 45 روز پس از سمپاشی انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده تاثیر علف کش ها بر روی علف های هرز سوروف، قیاق و ستاریا معنی دار بود بر اساس آزمون مقایسه میانگین دانکن پاراکوات بیش ترین تاثیر را بر سوروف، قیاق و ستاریا15  روز پس از سمپاشی و قیاق 30 روز پس از سمپاشی داشته است و پندی متالین 5 لیتر در هکتار بیش ترین تاثیر را بر سوروف و ستاریا 30 روز پس از سمپاشی و قیاق و ستاریا 45 روز پس از سمپاشی داشته است و پندی متالین 3 لیتر در هکتار بیش ترین تاثیر را بر سوروف 45 روز پس از سمپاشی داشته است. نتیجه گیری کلی سموم علف کش پاراکوات و پندی متالین 5 لیتر در هکتار توصیه می شود.

در این پژوهش وضعیت تحمل زیتون رقم دزفول به مقادیر بارزی سدیم کلرید در آب آبیاری با استفاده از کاربرد تنظیم کننده های رشد گیاهی سیتوکینین (کینتین) و سایکوسل مورد بررسی قرار گرفت. طرح آزمایشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار بررسی شد. در این آزمایش صفات تعداد برگ، سطح برگ، میزان کلروفیل، طول ساقه و وزن خشک اندام های هوایی و ریشه اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که با افزایش سطح شوری طول شاخساره، نسبت قطر بالا به پایین ساقه، سطح برگ و وزن خشک هوایی کاهش یافت هر چند که در سطح %5 اختلاف معنی داری مشاهده نشد، اما با افزایش سطح شوری کاهش اختلاف تعداد برگ در سطح 200 میلی مول شوری و کاهش میزان کلروفیل در سطح 100 و 200 میلی مول شوری معنی دار بود. با کاربرد 1000 میلی گرم در لیتر سایکوسل در سطح شوری 50 میلی مول، میزان کلروفیل برگ به میزان 0.62 میلی گرم در گرم وزن تر برگ و در سطح 200 میلی مول شوری وزن خشک ریشه به شاخساره به میزان 0.532 گرم افزایش یافت که در سطح %5 اختلاف معنی داری با شاهد مشاهده شد.

شوری و کمبود عناصر غذایی، دو عامل مهم کاهش دهنده تولید فرآورده های کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشند. برای بررسی کمی واکنش گیاه سورگوم (Sorghum bicolor L. Moench) به مقادیر متفاوت کود اوره در سطوح مختلف شوری و نیز اثرهای متقابل آن ها بر یکدیگر، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور شوری آب آبیاری شامل 7 سطح (0.6، 2، 4، 6، 8، 10 و 12 دسی زیمنس بر متر) و کود ازتی شامل 5 سطح (تیمار بدون مصرف کود، تیمار کود پایه و بدون مصرف کود ازتی، 114، 137 و 160 کیلوگرم ازت عنصری در هکتار) در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. پس از برداشت گیاهان، مقدار عملکرد اندازه گیری و عملکرد نسبی محاسبه شد. مدل های خطی  (LS)و غیرخطی(MB)  ارایه شده بر اساس قوانین لیبیک - اسپرنگل و میچرلیخ - بال که تنها برای یک عامل محدود کننده پیشنهاد شده اند، به گونه ای اشتقاق یافتند که بتوان از آن ها برای تنش توامان شوری و کمبود عناصر غذایی استفاده کرد. سپس، مدل ها برای برآورد عملکرد نسبی ماده خشک، با استفاده از داده های آزمایشگاهی واسنجی شد و کارایی آن ها به صورت کمی آزموده شد. مدل خطی، زمانی که شیب های تابع پاسخ گیاه به شوری و نیز کاربرد نیتروژن، به ترتیب در سطح بهینه نیتروژن (160 کیلوگرم ازت عنصری در هکتار) و در پایین ترین سطح شوری (2 دسی زیمنس بر متر) محاسبه شد، توانست داده های آزمایشگاهی را بهتر و دقیق تر از وقتی که شیب های مذکور، در کل سطوح نیتروژن و در تمامی سطوح شوری بود، برازش دهد. با توجه به P - Value حاصل از هر دو مدل، هر دو در سطحی فراتر از 0.01 معنی دار هستند. بنابراین می توانند به طوری موفقیت آمیز در مدل های کامپیوتری که بر اساس سیستم آب - خاک - گیاه باشد برای برآورد عملکرد نسبی مورد استفاده واقع شوند. با این حال، بررسی دقیق آماره های کمی، مزیت نسبی مدل غیر خطی نسبت به مدل خطی را از نظر دقت و کارایی نشان می دهد به طوری که مقادیر (ME=0.16) و (RMSE=0.08) در مدل غیر خطی MB کم تر و مقادیر R2=0.93، CD=0.75 وEF=0.89  در این مدل، بیش تر از آماره های مذکور در مدل خطی LS می باشد که نشان دهنده کارایی و دقت بیش تر مدل غیر خطی MB نسبت به مدل خطی LS در این آزمایش است.