گیاه و زیست بوم
سال:1393 | دوره:10 | شماره:41 |تعداد مقالات:9

منطقه زیر حوزه اسد آباد با وسعت 1466 هکتار و دامنه ارتفاعی 2065-2025 متر در شرق شهرستان آشتیان واقع شده است. مقدار بارندگی سالانه منطقه، 283 میلی متر و متوسط دمای سالانه آن، 10.33 درجه سانتی گراد است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی گونه های گیاهی و معرفی فلور منطقه، تعیین شکل های زیستی گیاهان و پراکنش جغرافیایی آن ها می باشد. به این منظور نمونه های گیاهی از منطقه طی دوره رویشی سال 1390 جمع آوری و با استفاده از فلورهای مختلف شناسایی شدند. شکل زیستی گونه ها تعیین گردید و طیف زیستی منطقه ترسیم شد. بر اساس اطلاعات به دست آمده از کوروتیپ گونه ها و منابع موجود، جایگاه منطقه از نظر جعرافیای گیاهی ایران مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 180 گونه در منطقه شناسایی شد که به 39 تیره و 122 جنس تعلق دارند. بیشترین غنای گونه ای در تیره های Asteraceae (30 گونه)،Papilionaceae (20 گونه)،Poaceae (18 گونه)،Lamiaceae (14 گونه)،Lilaceae (12 گونه) دیده می شود. در بین گیاهان منطقه، همی کریپتوفیت ها با 89 گونه (49.5 درصد) فراوان ترین شکل زیستی منطقه هستند. پراکنش 138 گونه (76.67 درصد) به ناحیه ایران- تورانی منحصر می گردد.

منطقه چلپوی کاشمر در شمال شرق کشور و در 70 کیلومتری شهرستان کاشمر، در مختصات جغرافیایی 35o37’32” تا 35o43’31” عرض جغرافیایی و 58o32’44” تا 58o22’11” طول جغرافیایی واقع شده است. وسعت این منطقه 14107.68 هکتار است. چلپوی کاشمر منطقه ای کوهستانی با میانگین بارندگی سالانه 335 میلی متر است. میانگین حداکثر دما 25.6 درجه سانتی گراد در مرداد ماه و میانگین حداقل دما 7- درجه سانتی گراد در بهمن ماه است. پوشش گیاهی این منطقه به روش فلوریستیک مطالعه و سپس شکل های زیستی و پراکنش جغرافیایی آن ها تعیین شد. به طور کلی در این منطقه 31 تیره از 112 جنس و 127 گونه گیاهی سناسایی گردید. تیره، آفتابگردان (Asteracaea) با 17 گونه، گندمیان (Poaceae) با 13 گونه و نعناع (Lamiaceae) با 9 گونه مهم ترین تیره های موجود در منطقه بودند. شکل های زیستی عمده منطقه به ترتیب عبارت اند از: همی کریپتوفیت ها با 53 گونه (41.7 درصد)، تروفیت ها با 28 گونه (22 درصد)، کامفیت ها با 17 گونه (13.3 درصد)، فانروفیت ها با 15 گونه (11.8 درصد) و ژﺋوفیت ها با 14 گونه (11 درصد). درصد بالای همی کریپتوفیت ها نشان دهنده اقلیم سرد و کوهستانی منطقه است. بیشترین پراکنش جغرافیایی گیاهان با 74 گونه (10.2 درصد) مربوط به منطقه ایرانو- تورانی است.

در این تحقیق، از نشانگر مولکولی RAPD برای تعیین تنوع ژنتیکی 10 جمعیت صبر زرد  (Aloe vera) ایران استفاده شد. از 20 آغازگر استفاده شده، 10 مورد، تعداد 126 نوار قابل تشخیص ایجاد نمودند که 84.1% آن ها (106 نوار) در بین جمعیت های مختلف چند شکلی نشان دادند. تعداد متوسط نوارها به ازای هر آغازگر 12.6 بود. برای تعیین میزان تشابه بین جمعیت ها، از ضریب تشابه دایس استفاده گردید. بیشترین میزان تشابه (0.62) بین دو نمونه سرکره a و برازجان a و کمترین میزان تشابه (0.12) بین دو نمونه بوشهرb و سرکره bمشاهده گردید. با استفاده از الگوریتم UPGMA یک دندروگرام بر مبنای ماتریس تشابه تهیه شد. تجزیه خوشه ای، جمعیت های مختلف صبر زرد را به 2 گروه عمده تقسیم بندی نمود. نتایج این پژوهش، بیانگر کارآمد بودن نشانگرRAPD  در تعیین تنوع ژنتیکی جمعیت های صبر زرد مورد مطالعه می باشد.

در این آزمایش، اثر منابع مختلف کربن، اسید آبسزیک به تنهایی و به همراه پلی اتیلن گلیکول در غلظت های مختلف بر روی دو صفت درصد رویان های اولیه پاسخ ده به رویان زایی ثانویه و میانگین تعداد رویان های ثانویه در هر رویان اولیه در سه رقم گلوبال، پی اف و آپشن کلزا مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین اثرات متقابل برای صفت درصد رویان های پاسخ ده به رویان زایی ثانویه حاکی از این است که سوربیتول 0.2 و 0.3 مولار بیشترین اثر را روی درصد رویان زایی ثانویه را داشتند. در ارتباط با صفت میانگین تعداد رویان های القاء شده ثانویه روی رویان های اولیه رقم آپشن گلوکز 0.3 مولار بیشترین تعداد رویان ثانویه و فروکتوز در همه غلظت ها کمترین تعداد رویان ثانویه را به ازای هر رویان اولیه میکروسپوریتولید کردند. مقایسه میانگین غلظت های مختلف اسید آبسزیک نشان داد که افزایش غلظت اسید آبسزیک بر القاء رویان های ثانویه اثر منفی داشته و غلظت صفر میلی مولار (شاهد) بیشترین تعداد رویان های ثانویه را تولید کرده است. اما در ارتباط با صفت بلوغ رویان های ثانویه روی رویان های اولیه، اسید آبسزیک در هر 3 رقم اثر مثبت داشت. تجزیه واریانس اثر پلی اتیلن گلیکول و اسید آبسزیک بر صفت میانگین تعداد رویان های ثانویه القاء شده در رقم آپشن اختلافات معنی داری را بین سطوح اثر ساده پلی اتیلن گلیکول و اثرات متقابل پلی اتیلن گلیکول و اسید آبسزیک به ترتیب در سطح 0.001 و 0.01 نشان داد، در حالی که، اثر ساده اسید آبسزیک معنی دار نگردید. همچنین تاثیر پلی اتیلن گلیکول و اثرات متقابل پلی اتیلن گلیکول و آبسزیک اسید بر بلوغ رویان های ثانویه، به ترتیب در سطح 1و 5 درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین سطوح مختلف پلی اتیلن گلیکول برای صفت میانگین تعداد رویان های ثانویه القاء شده بر روی رویان های اولیه میکروسپوری در رقم گلوبال حاکی از آن است که پلی اتیلن گلیکول در رویان زایی ثانویه اثر منفی داشته و باعث کاهش این صفت گردیده است.

در سال های اخیر نرخ بیماری سرطان افزایش یافته است. تحقیقات وسیعی به منظور یافتن مواد موثر با تاثیرات ضد سرطانی در حال انجام می باشد. در این زمینه فعالیت ضد سرطانی پلی ساکاریدهای استخراج شده از میکروارگانیسم های مختلف بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است، اما در خصوص اثرات ضد سرطانی پلی ساکارید سیانوباکتری ها تحقیقات چندانی صورت نگرفته است. پلی ساکارید سیانوباکتری ها دارای وی‍‍‍‍‍‍ژگی های بارزی نسبت به پلی ساکارید دیگر میکروارگانیسم ها می باشند. در این مطالعه دو گونه سیانوباکتری به نام های Nostoc sp. ISC101 و Nostoc sp. ISC26 در محیط BG110 کشت شدند. پلی ساکاریدهای Nostoc sp. ISC101 و Nostoc sp. ISC26 استخراج گردید. ساختار پلی ساکاریدهای استخراج شده به وسیله طیف سنجی مادون قرمز و کیفیت آن ها به وسیله اسپکتروسکوپی و الکتروفورز بر روی ژل آگارز بررسی شد. اثرات ضد سرطانی پلی ساکاریدهای استخراج شده بر روی رده سلول های لنفوبلاستویید به وسیله روش MTT اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند که هر دو پلی ساکارید به طور معنی داری دارای اثرات ضد سرطانی بر روی رده سلولی LCL می باشند و تاثیرات ضد سرطانی آن ها بستگی به میزان دوز پلی ساکارید دارد.

به منظور بررسی اثرات روش های مختلف کود دهی روی و منگنز بر عملکرد کمی و کیفی گندم، آزمایشی گلدانی در سال 1387 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه به اجرا در آمد. فاکتورهای این آزمایش شامل 3 سطح مصرف خاکی منگنز، دو سطح محلول پاشی، 3 سطح مصرف خاکی روی، دو سطح محلول پاشی بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در غلظت 5 میلی گرم بر کیلوگرم مصرف خاکی منگنز و 10 میلی گرم بر کیلو گرم مصرف خاکی روی به دست آمد. نتایج نشان داد که کاربرد خاکی کود منگنر موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، غلظت و محتوای روی و منگنز در دانه و غلظت روی و منگنز در اندام هوایی گردید، در صورتی که محلول پاشی منگنز فقط غلظت منگنز و روی در دانه، محتوای منگنز دانه، غلظت منگنز و روی در اندام هوایی را بصورت معنی دار افزایش داد. بر طبق این آزمایش کاربرد خاکی کود روی موجب افزایش معنی دار شاخص های عملکرد، تعداد پنجه بارور، غلظت و محتوای روی و منگنز در دانه و غلظت روی و منگنز در اندام هوایی گردید و در مورد تعداد پنجه و درصد پروتئین افزایش معنی داری را نشان نداد، همچنین نتایج نشان داد کاربرد عنصر روی به صورت محلول پاشی در مقایسه با شاهد موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه، غلظت و محتوای روی و منگنز در دانه و غلظت روی و منگنز در اندام هوایی گردید.

این پژوهش با هدف برآورد میزان زیست توده و کربن ترسیب یافته در برگ و متوسط سطح برگ گونه بلوط ایرانی (Quercus persica)، در جنگل های منطقه شهنشاه استان لرستان صورت پذیرفت. در این پژوهش تعداد 50 جست گروه بلوط به صورت تصادفی انتخاب گردید، و از هر چهار جهت جغرافیایی تعداد 5 برگ در ارتفاع 1.5 متری تاج درخت در پیرامون تاج چیده شد و پس از خشک کردن متوسط زیست توده برگ برای هر نمونه اندازه گیری گردید، مقدار کربن موجود در برگ با روش سوزاندن و با استفاده از کوره الکتریکی و سطح برگ به وسیله دستگاه اندازه گیری سطح برگ تعیین شد و با استفاده از معادلات آلومتریک نتایج برای جست گروه متوسط(Mean Tree Method) و پس از آن برای کل منطقه محاسبه شد، بر اساس نتایج حاصله میانگین زیست توده، متوسط کربن ترسیب یافته و متوسط سطح برگ گونه بلوط ایرانی در منطقه مورد بررسی به ترتیب 860.21، 662.48 کیلوگرم در هکتار و 4732 متر مربع در هکتار برآورد گردید. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده از تحلیل واریانس و آزمون دانکن، در سطح احتمال 5 درصد جهت شمالی تاج از نظر میزان ترسیب کربن، زیست توده و متوسط سطح برگ، با جهت جنوبی و شرقی تفاوت معنی داری نشان داد.

زادآوری گیاه درختی بنه در مراتع مشجر به حضور گونه های زیراشکوب مرتعی وابسته است. چون چرای مفرط باعث تهی شدن گونه های مرتعی در مراتع مشجر شده، بنابراین جهت جبران اثر این عامل بازدارنده زادآوری گونه های جنگلی و از بین برنده گونه های مرتعی چاره ای جز مرتع کاری مصنوعی در این اکوسیستم ها، به خصوص بنه زارها، وجود ندارد. چون تعیین گونه های مقاوم به مواد بازدارنده بنه برای این امر بسیار ضروری است، این تحقیق با هدف بررسی اثر آللوپاتیک پودر برگ گیاه بنه (Pistacia atlantica) بر روی درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، گیاهچه های بذری دو گونه پرکاربرد اصلاح مرتعی در مراتع ایران (Agropyron desertorum, Agropyron elongatum)، انجام شد. برای این منظور، برگ گیاه بنه از رویشگاه های طبیعی جمع آوری و در سایه خشک شد. چهار تیمار به نسبت های 0 (کنترل)، 25، 50 و 100 گرم پودر مخلوط شده در 1000 گرم در ماسه شسته شده، به صورت جداگانه، در محیط گلدان با 3 تکرار در قالب طرح کامل تصادفی اعمال شد و پس از کشت 25 عدد بذر سالم و دارای قوه نامیه گونه های مورد آزمایش در هر گلدان، داده های متغیرهای وابسته مذکور، برای تجزیه واریانس یک طرفه و مقایسه میانگین با روش چند دامنه دانکن، برداشت شدند. همچنین به منظور مقایسه وضعیت آللوکمیکال های دو مکان پای و مابین بنه با یکدیگر، نمونه های خاک از رویشگاه برای اعمال این دو تیمار و مقایسه آن ها با آزمون تی مستقل برداشت شدند.با توجه به تاثیرپذیری منفی همه صفات مورد بررسی در گیاه علف گندمی بیابانی(Agropyron desertorum) از تیمار 100 گرم (در 1000 گرم ماسه) و فقط صفت رشد ساقه چه گیاه علف گندمی بلند(Agropyron elongatum) از تیمار 50 گرم (در 1000 گرم خاک) به علاوه تحریک رشد ریشه علف گندمی بلند از خاک پای درخت چنین استنباط می شود که این دو گونه به مواد آللوکمیکال درخت بنه حساسیت بالایی ندارند و طبق نتایج این تحقیق آزمایشگاهی امکان احیای موفق زیراشکوب بنه زارهای با تراکم درختی کم وجود دارد.

امروزه تغییر اقلیم به عنوان یکی از شش موضوع زیست محیطی مهم در توسعه پایدار و فقرزدایی به شمار می رود، بنابراین باید روش هایی را برای کاهش خطرات ناشی از گرم شدن جهانی شناسایی کرد که به نظر می رسد بهبود فرآیند تثبیت کربن در خاک و گیاه مطرح ترین گزینه باشد. در میان بخش های مختلف اکوسیستم، مراتع به دلیل وسعت زیادشان دارای پتانسیل بالا برای ترسیب کربن بوده و از اهمیت فراوانی برخوردارند اما ترسیب کربن متاثر از عوامل طبیعی و انسانی متغییر بوده که یکی از این عوامل مدیریت چرای دام است، بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات چرا بر ترسیب کربن گونه شور پسند Atriplex verucifrum و خاک مناطق قرق و خارج قرق در منطقه تز خراب ارومیه انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که، قرق سبب افزایش معنی دار میزان ذخیره کربن در اندام های گیاه At.verruciferum شده است. همچنین نتایج نشان می دهد که مقدار کربن ذخیره شده در بیوماس کل منطقه تحت قرق (201.07 کیلوگرم در هکتار) نسبت به سایت خارج قرق با مقدار 106.33 کیلوگرم در هکتار، بیشتر است. مقایسه مقدار کربن کل در سایت های مورد مطالعه نیز نشان می دهد که مقدار کربن کل ذخیره شده در سایت قرق (73.069 تن در هکتار) نسبت به سایت خارج قرق با مقدار 61.65 تن در هکتار، بیشتر است، نتایج به دست آمده از مطالعه ویژگی های pH، EC، K، P، N، آهک و وزن مخصوص ظاهری خاک نیز بیانگر آن است که بین خصوصیات مختلف خاک به جز فسفر و آهک در مناطق مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد (P<0.01).