گیاه و زیست بوم
سال:1392 | دوره:9 | شماره:35-1 |تعداد مقالات:9

به منظور بررسی اثر سطوح کم آبیاری و مدیریت بقایای گندم بر روی صفات زراعی و اختصاصات مورفولوژیک و فیزیولوژیک ماش، این تحقیق در قالب کرت های خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال  1388اجرا شد. عامل اصلی شامل نحوه آبیاری در سه سطح قطع آبیاری در شروع غلاف دهی (I1)، قطع آبیاری در شروع گلدهی (I2) و آبیاری مرسوم (I3) و عامل فرعی مدیریت بقایای گندم شامل کاشت در کلش سرپا بدون خاک ورزی (M1)، کاشت در کلش سوخته بدون خاک ورزی (M2) و کاشت در خاک ورزی مرسوم (M3) انجام شد. اثر تیمارهای مذکور بر عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک و شاخص برداشت معنی دار بود. مقایسه میانگین ها داده ها نشان داد عملکرد دانه، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه، ارتفاع بوته، وزن خشک و شاخص برداشت در تیمار آبیاری کامل بیش از سایر سطوح آبیاری بود. عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک و شاخص برداشت در تیمار خاک ورزی مرسوم بیشتر از دو سطح عدم خاک ورزی بود. مقایسه میانگین اثر متقابل آبیاری × مدیریت بقایای گندم نشان داد که به ترتیب بیشترین و کم ترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری کامل همراه با کاشت در خاک ورزی مرسوم و تیمار قطع آبیاری در شروع گلدهی همراه با کاشت در کلش سرپا حاصل شد.

به منظور بررسی تاثیر زمان های مختلف محلول پاشی و غلظت های مختلف کود کلات روی بر ذرت دانه ای رقم 704 Zea mayse آزمایشی به صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان خاتم انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل زمان های محلول پاشی در سه زمان 5-8=T1 برگی، 5-8=T2 برگی + ظهور گل تاجی، 5-8=T3 برگی + ظهور گل تاجی + خمیری شدن دانه در کرت های اصلی و غلظت های مختلف کلات روی در سه سطح (C1=بدون مصرف کلات روی (شاهد)،C2 =محلول پاشی 0.5 کیلوگرم کلات روی در هکتار، C3=محلول پاشی 1 کیلوگرم کلات روی در هکتار) در کرت های فرعی بودند. صفات اندازه گیری شده شامل وزن بلال، تعداد دانه در بلال، تعداد ردیف در بلال، وزن چوب، طول بلال، وزن هزاردانه و عملکرد دانه بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای زمان محلول پاشی و سطوح کودی مورد مطالعه بر صفاتی مانند عملکرد، تعداد دانه، وزن هزاردانه، وزن چوب، اختلاف معنی داری داشت امام طول بلال، وزن بلال، تعداد ردیف تحت تاثیر تیمارهای مورد تحقیق قرار نگرفت اثرات متقابل تیمارهای سطوح کودی و زمان محلول پاشی نشان می دهد که بالاترین وزن هزاردانه (373.3 گرم) در تیمار کوی 1 کیلوگرم کلات روی و تیمار زمان محلول پاشی (5-8=T3 برگی + ظهور گل تاجی + خمیری شدن دانه) دارد. نتایج نشان دادکه محلول پاشی 1 کیلوگرم کلات روی باعث افزایش معنی دار صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در بلال شد. بالاترین میانگین تعداد دانه در بلال و عملکرد در زمان محلول پاشی  5-8=T3برگی + ظهورگل تاجی + خمیری شدن دانه به دست آمد. بیشترین عملکرد در اثر مصرف 1 کیلوگرم کلات روی در هکتار در زمان  5-8=T3برگی + ظهور گل تاجی + خمیری شدن دانه به دست آمد.

از آنجایی که بهره برداری های ناآگاهانه و مدیریت های ناپایدار به دلیل تغییر سیستم کاربری در بخشی از باغات بادام دشت سامان استان چهارمحال و بختیاری تهدید جدی برای این منابع می باشد، مطالعه ای به منظور ارزیابی شدت تخریب خاک در این عرصه ها، با استفاده از مقایسه تاثیر تغییر کاربری اراضی بر کربن آلی، نیتروژن کل و تنفس میکروبی خاک طراحی گردید. برای این منظور، سه سیستم کاربری شامل باغ بادام دائمی، مرتع دائمی و باغ بادام تبدیل شده به ارضی کشاورزی از اراضی زراعی دشت سامان انتخاب گردید. نمونه برداری به صورت شبکه های منظم (متری 30×30) از خاک سطحی (عمق 30-0 سانتی متری) در سال زراعی 1389 انجام شد. نیتروژن کل، مواد آلی و تنفس میکروبی خاک مطابق روش های استاندارد اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها در قالب طرح آماری کامل تصادفی با استفاده از نرم افزار SPSS و Excel صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد، تبدیل زیست بوم باغی به زیست بوم زراعی تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد بر شاخص کربن آلی، نیتروژن کل و تنفس میکروبی خاک ایجاد می کند. همچنین مقایسه میانگین های این سه شاخص به روش دانکن نشان داد، بین میانگین های کربن آلی، نیتروژن کل و تنفس میکروبی خاک تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1 درصد در هر سه سیستم کاربری وجود دارد (pr<0.01). تبدیل زیست بوم باغی به زیست بوم زراعی به ترتیب باعث کاهش 54، 62 و 40 درصد از کربن آلی، نیتروژن کل و تنفس میکروبی خاک گردید. قرق اراضی مرتعی و جایگزینی گیاهان مرتعی باعث بهبود و افزایش کربن آلی، نیتروژن کل و تنفس میکروبی خاک به ترتیب تا 35، 45 و 30 درصد 0 نسبت به زیست بوم زراعی شده بود. یک رابطه مثبت و معنی داری بین متغیرهای کربن آلی، نیتروژن کل و تنفس میکروبی خاک وجود داشت. تحلیل همبستگی متغیرهای مورد مطالعه با استفاده از آزمون پیرسون موید وجود همبستگی معنی دار بین این سه متغیر در سطح احتمال 1 درصد می باشد. به طور کلی، شاخص های تنفس میکروبی، کربن آلی و نیتروژن کل به ترتیب قابل اعتمادترین شاخص های کیفیت خاک برای منطقه مورد مطالعه می باشد. مقادیر میانگین این شاخص ها به عنوان حد بهینه برای انتخاب مدیریت های جایگزین و روش های مختلف خاک ورزی در کاربرهای فوق الذکر معرفی می گردد.

برای حفظ و نگهداری کیفیت، بازارپسندی و تنظیم بازار، نگهداری میوه در سردخانه ضروری است. میوه گلابی یک میوه فرازگرا و حساس بوده و کیفیت و خصوصیات ظاهری آن تحت تاثیر محیط سردخانه قرار می گیرد. این تحقیق به منظور بررسی اثر پلی آمین ها و سالیسیلیک اسید بر حفظ کیفیت، خصوصیات تغذیه ای و بازارپسندی گلابی رقم سبری صورت گرفت. در این بررسی میوه ها با 2 نوع پلی آمین اسپرمین و اسپرمیدین و هر یک با 2 غلظت 1 و 1.5 میلی مولار و ماده سالیسیلیک اسید با دو غلظت 4 و 8 میلی مولار به روش غوطه وری به ترتیب به مدت 3 و 5 دقیقه تیمار و در سردخانه با دمای 0.5 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی حدود 85 درصد نگهداری شدند. اندازه گیری صفات در زمان های 8، 16 و 20 هفته پس از انبار صورت گرفت و صفاتی از قبیل سفتی بافت، درصد رطوبت، ویتامین ث، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، pH و پوسیدگی میوه ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تیمار پلی آمین باعث حفظ رطوبت در مقایسه با میوه های شاهد گردید. میوه های شاهد در دوره انبارداری میزان پوسیدگی بیشتری را در مقایسه با سایر تیمارها نشان دادند. تیمارهای سالیسیلیک اسید و پلی آمین ها توانستند در حفظ سفتی بافت و ویتامین ث میوه های تیمارشده موثر باشند.

کودهای نیتروژن دار در بالابردن مقدار عملکرد محصولات کشاورزی، توسعه اندام های هوایی، تولید مواد هیدروکربنه از طریق افزایش سطح کربن گیری نقش بسیار مهمی دارند. در این آزمایش سعی شده است اثر نیتروژن بر عملکرد ماده خشک گیاه دارویی اسطوخودوس (Lavandula officinalis L.) بررسی شود. به این منظور آزمایشی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی شهرری اجرا گردید. تیمارهای 60، 90، 120، 150 و 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با منبع اوره نسبت به شاهد بر روی صفات وزن خشک اندام هوایی، وزن تر اندام هوایی، وزن خشک برگ و ساقه، ارتفاع بوته، قطر ساقه و تعداد شاخه مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر روی کلیه صفات معنی دار شده است و با افزایش مقدار نیتروژن مصرفی در هکتار، صفات مورد بررسی افزایش یافت، به طوری که تیمارهای 150 و 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین مقدار وزن خشک و تر اندام هوایی، وزن خشک برگ و ساقه را به خود اختصاص داده است.

به منظور مطالعه نقش برگ های قسمت های مختلف ساقه آفتابگردان (Helianthus annus L.) بر صفات مورد مطالعه، آزمایشی در بهار سال 1388 در اراضی روستای امیران شهرستان اردستان به اجرا گذاشته شد. ارقام مورد آزمایش سه هیبرید آلستار، هایسون و ایروفلور بودند که در یک آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. تیمارهای حذف برگی در شروع مرحله گرده افشانی طبق (R5) انجام گرفت و اثرات پنج تیمار، عدم حذف برگ (شاهد)، حذف برگ 1/3 فوقانی، 1/3 میانی، تحتانی ساقه و حذف کل برگ ها مورد مطالعه قرار گرفت. درصد دانه های خالی در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن، عملکرد روغن مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که ارقام مورد مطالعه از نظر شاخص برداشت در سطح احتمال 1% و از نظر عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه در سطح احتمال 5% اختلاف معنی دار داشتند. صفات درصد دانه های خالی، درصد روغن و عملکرد روغن، اختلاف معنی داری نشان ندادند. همچنین اثر متقابل رقم و حذف برگ تنها بر صفات درصد دانه های خالی در طبق معنی دار بود. صفت درصد روغن دانه فقط تحت تاثیر سطح حذف کامل برگ ها قرار گرفت. حذف کامل برگ ها درمقایسه با شاهد بیشترین کاهش را در صفات مورد مطالعه نشان داد. در بین تیمارهای مورد مطالعه، حذف برگ های 1/3 میانی ساقه کاهش بیشتری را نسبت به حذف برگ های تحتانی و فوقانی آن در پی داشت.

زعفران (.Crocus sativus L) که به طلای سرخ موسوم می باشد از کلاله خشک شده گیاه زعفران حاصل می شود. کشت و تولید زعفران در ایران سابقه تاریخی دارد. در 20 سال گذشته تحقیقات گسترده ای روی کشت زعفران در اقلیم های مختلف ایران مثل کرج، بیرجند و شهر کرد و ... انجام شده است. بهترین پیازهای زعفران از نطر کیفیت و عملکرد در توده های زعفران ایرانی یافت می شود. بالغ بر 500 کیلوگرم از بهترین پیازهای زعفران برای بررسی امکان رشد و توسعه این گیاه استفاده شد. این تحقیق برای اولین بار باروش متداول در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد شهرری انجام گردید. این آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل چهار تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی و دو رقم بومی (اصفهان و قاین) به عنوان عامل فرعی انتخاب شدند. در این آزمایش صفات عملکرد کلاله زعفران و شاخص های فیزیولوژیکی رشد شامل شاخص سطح برگ (LAI)، ماده خشک (TDM)، سرعت رشد محصول (CGR) و مقدار جذب خالص (NAR) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در تمام صفات عملکردی گل (وزن تر و خشک گل، پرچم و کلاله) تفاوت معنی داری در تاریخ های مختلف کاشت وجود ندارد. همچنین نتایج مقایسه میانگین ارقام نشان داد که رقم اصفهان در تمام صفات عملکردی نسبت به رقم قاین برتری داشته و بنابراین سازگاری بهتری با منطقه شهرری دارد. بنابراین درمحدوده شهرری امکان کشت زعفران وجود دارد و با توجه به مصرف کم آب و توجیه اقتصادی آن می توان نسبت به کشت آن در این منطقه اقدام نمود.

جهت انتخاب دانه های برتر در خوشه گندم (Triticum aestivum L. var. PBW-343)، مقدار روی، مس و کلسیم در دانه های قسمت های مختلف خوشه اندازه گیری شد. خوشچه های خوشه گندم به سه قسمت قاعده ای، میانی و راسی تقسیم شد. دانه های خوشچه های به دو قسمت پایین و بالایی تقسیم شد. مقدار آهن و فسفر در طی روزهای 14ام و 28ام و بلوغ اندازه گیری شد.غلظت روی، مس و کلسیم در روز 14ام در سطح پایین تری بودند. در مورد روی دانه های پایینی خوشچه های میانی خوشه اصلی در سطح بالاتری نسبت به دانه های دیگر بودند. در مورد مس نیز دانه های پایینی خوشچه میانی خوشه اصلی در سطح بالاتری نسبت به دانه های دیگر بودند. غلظت کلسیم در دانه های پایینی خوشچه راسی در سطح بالاتری نسبت به دانه های دیگر بود.

در ایران گیاه سویا (.Glycin max L) به خاطر نیازهای خاص اکولوژیکی، بیشتر در دو استان گلستان و مازندران کشت می شود و به طور متوسط سالیانه حدود 70-60 هزار هکتار از اراضی استان گلستان زیرکشت این محصول قرار می گیرد. از آنجایی که شناخت عوامل به زراعی موثر می تواند گامی اساسی در افزایش تولید این گیاه روغنی داشته باشد، در سال 1389 آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار و منظور نمودن 2 عامل و 12 تیمار در علی آباد کتول از مهم ترین نقاط کشت سویا در کشور انجام گرفت. تاریخ کاشت در 6 سطح (11، 21 و 31 تیر و 10، 20 و 30 مرداد) به عنوان عامل اصلی و کود نیتروژن به عنوان عامل فرعی در 2 سطح (بدون نیتروژن و 25 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تعداد غلاف سالم کل بوته، تعداد غلاف سالم در ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در غلاف و عملکرد دانه تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند. روز 11 تیر با متوسط عملکرد دانه 3941 کیلوگرم در هکتار بهترین تاریخ کاشت بوده که نسبت به سایر تاریخ های کاشت برتری داشت. نیتروژن نیز روی عملکرد دانه تاثیر مثبت و معنی داری داشت. نتایج نشان داد که تمام صفات به جز صفت تعداد دانه در غلاف با تاخیر در کاشت کاهش می یابد و اثر متقابل تاریخ کاشت و نیتروژن بر صفات تعداد غلاف سالم کل بوته، تعداد غلاف سالم در ساقه اصلی و شاخه فرعی معنی دار بود. در نتیجه با تاریخ کاشت به موقع، به دلیل طول دوره رشد و نمو مناسب و افزایش اجزای عملکرد، عملکرد دانه، افزایش می یابد و همچنین دادن حداقل یک نوبت کود سرک در سویا می تواند تاثیر مثبتی در عملکرد دانه به دنبال داشته باشد.