تحقیقات کشاورزی ایران
سال:1384 | دوره:24-25 | شماره:1-2 |تعداد مقالات:9

رطوبت خاک یکی از پارامترهای مهم در تعیین دور آبیاری و تامین نیاز آبی گیاهان می باشد. از آنجایی که اندازه گیری این پارامتر در مزرعه نیازمند صرف وقت و هزینه بسیار می باشد، استفاده از مدل های حرکت آب در خاک بسیار مطلوب می باشد. در این مطالعه از مدل  LEACHWبه منظور تخمین رطوبت خاک در طول دو دوره تر (1 تا 6 ژولای) و خشک (20 تا 29 اوت) در طول فصل زراعی سال 1995 استفاده گردید. به منظور بررسی حساسیت پارامتر های هیدرولیکی در تعیین مقدار رطوبت حجمی خاک از مقادیر مختلف این پارامترها استفاده گردید. بنابراین مقدار پارامتر b (ضریب توزیع خلل و فرج در رابطه کمپل 1974) در محدوده 2 تا 24 تغییر نمود. همچنین مقدار k(q)/ks نیز با چهار نسبت مختلف 0.1، 1، 10 و 100 و در کل 32 تیمار برای هر دوره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با وجود مقادیر متفاوتی از پارامترهای هیدرولیکی، در تمامی تخمین های رطوبت حجمی خاک روندی مشابه وجود دارد. مقایسه تحلیل آماری مقادیر اندازه گیری شده و تخمین زده شده رطوبت حاکی از وجود خطای سیستماتیک بوده که این خطا می تواند با استفاده از اندازه گیری چندین نقطه اصلاح گردد. به عنوان مثال نتایج تخمین زده شده با مقادیر b=24 و k(q)/ks=0.1 کالیبره گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که توسط یک روش کالیبراسیون ساده میتوان رطوبت حجمی خاک را بدون نیاز به داشتن اطلاعات وسیعی با دقت قابل قبولی تخمین زد.

با وجود این که تنوع بین واریته ای برای تحمل به شوری در گندم نان گزارش شده است اما، اطلاعات کمی در خصوص کنترل ژنتیکی محتوای یونی و عملکرد بیولوژیک در شرایط شوری وجود دارد. به منظور بررسی نحوه توارث محتوای یونی در مرحله گیاهچه ای و عملکرد بیولوژیکی و شاخص تحمل به تنش در مرحله رسیدگی دو رقم مقاوم، دو رقم نیمه مقاوم و دو رقم حساس گندم های ایرانی و خارجی به صورت یک طرح تلاقی های دای آلل کامل با هم تلاقی داده شدند. برخی نتاج نسل دوم نیز برای مطالعه آثار معکوس خصوصی تولید شدند. والدین و نتاج آنها تحت دو شرایط شور (هدایت الکتریکی، 22.5 دسی زیمنس بر متر) و غیر شور (شاهد) در محیط سنگریزه ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که برای صفات Na+، K+ و نسبت K+/Na+ و عملکرد بیولوژیک در شرایط غیر شور اثر غالبیت ژن، و برای عملکرد بیولوژیک K+ و شاخص تحمل به تنش در شرایط شور هر دو اثر غالبیت و افزایشی نقش دارند. آثار معکوس عمومی و خصوصی معنی داری برای تمامی صفات در نسل اول مشاهده شد به جز برای عملکرد بیولوژیک در شرایط شور. این آثار به ترتیب مبین نقش عوامل سیتوپلاسمی و اثر متقابل عوامل سیتوپلاسمی با ژن های هسته ای در واکنش به شوری ارقام بودند. گندم روشن که متحمل ترین رقم بود، بهترین ترکیب شونده برای صفات نیز بود و بعد از آن کارچیا این خصوصیات را داشت. نتایج آثار مادری در نسل های اول و دوم نشان داد که رقم روشن وقتی به عنوان والد ماده به کار رفت تحمل زیادتری نسبت به شوری نشان داد. برخی تلاقی ها در گروه های متحمل × حساس، متحمل × متحمل و نیمه متحمل × حساس بر اساس میانگین صفت ها، قابلیت ترکیب پذیری خصوصی و هتروزیس برای تهیه نسل های در حال تفکیک و انتخاب در آنها به منظور بهبود تحمل به شوری مناسب تشخیص داده شدند.

هدف از اجرای این تحقیق تعیین مناسبترین بسامد و دامنه ارتعاش برای برداشت ارتعاشی میوه لیمو ترش (C. aurantifolina) بود. یک دستگاه شاخه تکان سوار بر تراکتور با بسامد و دامنه نوسان قابل تغییر و تنظیم که توان مورد نیازش از طریق محور توان دهی تراکتور تامین می گردید، برای اجرای این تحقیق طراحی و ساخته شد. توان دورانی ورودی دستگاه از طریق یک سیستم رانش تسمه ای به فلایویل شاخه تکان منتقل و در آنجا با استفاده از مکانیزم لنگ و لغزنده به حرکت رفت و برگشتی تبدیل می شد. حرکت ارتعاشی حاصل از طریق یک تیرک تلسکوپی و یک گیره مخصوص به شاخه درخت منتقل می گردید. یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار برای بررسی تاثیر سطوح مختلف بسامد و دامنه ارتعاش بر جداسازی میوه به اجرا گذاشته شد. سه سطح بسامد (5، 7.5 و10 هرتز) و سه سطح دامنه ارتعاش (40، 80 و 120 میلی متر ) مورد مطالعه قرار گرفت. تجربه واریانس و مقایسه میانگین ها نشان داد که تاثیر بسامد ارتعاش بر جداسازی میوه معنی دار است، در حالی که تاثیر دامنه ارتعاش و اثر متقابل آن بر بسامد معنی دار نبود. با افزایش بسامد ارتعاش، درصد میوه های جدا شده بطور معنی داری افزایش یافت، ولی بسامد و دامنه ارتعاش تاثیر معنی داری بر میزان آسیب دیدگی میوه نداشت. جداسازی کامل میوه (%100) با اعمال ارتعاشی با دامنه 120 میلی متر و بسامد 10 هرتز حاصل گردید، ولی با این ترکیب دامنه و بسامد، ریزش قابل توجه برگ عامل محدودکننده بود. از این رو تکانیدن شاخه با دامنه 80 میلی متر و بسامد 10 هرتز با جدا سازی %98.5 میوه و ریزش ناچیز برگ، مناسب ترین ترکیب شناخته شد. برای تعیین استحکام اتصال میوه به شاخه، مجموعه آزمون هایی انجام گردید که طی آن میانگین نیروی کششی لازم برای جداسازی میوه های رسیده و نارس و همچنین جرم و میانگین قطر هندسی میوه اندازه گیری شد. میانگین نیروی لازم برای جداسازی میوه های رسیده در حدود 14.2 درصد نیروی لازم برای جداسازی میوه های نارس بود. میانگین نسبت نیروی کششی لازم برای جداسازی میوه به جرم آن (F/W) برای میوه های رسیده و نارس به ترتیب برابر با 6.9 و 61.8 اندازه گیری شد. این دو کمیت اخیر را می توان به عنوان شاخصی از امکان بالقوه بکارگیری شاخه تکان برای برداشت انتخابی میوه های رسیده در مورد ارقامی از میوه های با خصوصیت رسیدگی غیر یکنواخت قلمداد نمود.

اثر اتفان بر تغییرات رشد رویشی با لحاظ نمودن مصرف آب، در تراکم های مختلف بوته ذرت طی شرایط تنش خشکی در جنوب ایران هنوز به طور دقیق بررسی نشده است. هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات تنش آبی، تراکم کاشت و تنظیم کننده رشد (اتفان) بر رشد، نمو و عملکرد دانه ذرت (Zea mays L.) سینگل کراس 704، تحت سطوح مختلف آبیاری می باشد. این پژوهش در قالب آزمایشی مزرعه ای در مزرعـه پژوهشی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز واقع در باجگاه در سال زراعی 84-83، انجام شد. این مطالعه به صورت کرت های دوباره خـــرد شده در قالب بــلوک کـامـل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. سطوح آبیاری (کم آبیاری و آبیاری مطلوب) در کرت های اصلی، تراکم کاشت با دو سطح (53.333 و 80.000 بوته در هکتار) در کرت های فرعی و تنظیم کننده رشد (اتفــان) با سه  سطح (0، 0.56 و 0.84 کیلوگرم ماده موثر در هکتار، که در مرحله 6 برگی اعمال شد) در کرت های فرعی فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که کاربرد سطوح مختلف اتفان به صورت برگ پاشی بر شاخص های رشد و اجزای عملکرد دانه مرتبط با آن نقش مهمی داشت. کاربرد اتفان سبب کاهش سرعت رشد محصول (CGR)، شاخص سطح برگ (LAI) و دوام شاخص سطح برگ (LAID) شد. بعلاوه، کاربرد اتفان از ارتفاع بوته و ارتفاع بلال کاست. کاهش ارتفاع بوته،LAI  و LAID در ابتدای فصل رشد با افزایش مقدار اتفان مرتبط بود. بوته های شاهد در مقایسه با بوته هایی که اتفان دریافت کرده بودند، عملکرد کمتری داشتند. در واقع این پژوهش نشان داد که چنانچه در ابتدای فصل رشد از رشد رویشی ذرت کاسته شود، می توان از آب موجود استفاده بهتری کرد. همچنین نتایج نشان داد که پاسخ عملکرد ذرت به کاربرد اتفان به تراکم بوته و فراهمی رطوبت بستگی خواهد داشت. تاثیر مفید کاربرد اتفان بر عملکرد دانه در شرایط تراکم زیادتر بوته و تنش آبی، زیادتر بود و این موضوع شایسته پژوهش های بیشتری در آینده است.

در پژوهش حاضر کارایی چهار نوع آرایش شیاربازکن و ضمیمه ردیف کار در دو سطح بقایا بر مقدار بقایای گیاهی سطحی پس از انجام عملیات کاشت، عمق کاشت، شاخص سرعت جوانه زنی، شاخص های فاصله کاشت بذر به هنگام کاشت ذرت در بقایای گندم مورد بررسی قرار گرفت. بقایا شامل دو سطح جمع آوری شده و دست نخورده بود. آرایش شیاربازکن و ضمیمه کارنده شامل؛ شیار بازکن های دو بشقابی به همراه ضمیمه ردیف تمیزکن (DR)، شیاربازکن چیزل به همراه ردیف تمیزکن (CR)، شیاربازکن چیزل باله دار به همراه ردیف تمیزکن (WCR) و چیزل باله دار بدون ضمیمه(WC)  بودند. نتایج نشان داد که تیمار شیاربازکن چیزل باله دار به همراه ضمیمه ردیف تمیزکن در سطح بقایای بسته بندی و از مزرعه خارج شده، کمترین مقدار بقایای گیاهی را بر سطح خاک باقی گذاشته است. لازم به ذکر است که در تمامی تیمارها میزان بقایای گیاهی بالاتر از حد توصیه شده برای برقراری حالت حفاظتی بود. افزایش معادل %15 در شاخص سرعت جوانه زنی برای این تیمار در مقایسه با تیمارهای CR و WC حاصل گردید. شیاربازکن دوبشقابی به همراه ردیف تمیزکن در مقایسه با CR و WC منجر به درصد بالاتری از شاخص سرعت جوانه زنی شد، احتمالا علت این امر عمق کاشت کمتر در این تیمار می باشد. سایر نتایج مطالعه حاضر نشان داد که افزایش عمق کاشت در یک کارنده بیشتر تحت تاثیر شکل شیاربازکن می باشد تا میزان بقایا. کم ترین مقدار شاخص نکاشت هنگام کاشت با شیار بازکن چیزل باله دار به همراه ردیف تمیزکن در سطح بقایای جمع آوری شده حاصل گردید که مطلوب می باشد. کاشت با کارنده مجهز به شیاربازکن چیزل باله دار به همراه ردیف تمیزکن در مقایسه با کاشت توسط کارنده مجهز به شیاربازکن دو بشقابی به همراه ردیف تمیزکن موجب افزایش شاخص کیفیت تغذیه به میزان %36 و کاهش شاخص دقت به میزان %45 گردید.

بررسی های انجام شده در این تحقیق روی قارچ انگل اختیاری Paecilomyces lilacinus از گروه هیفومیست ها در کنترل نماتدهای ریشه گرهی گیاه گوجه فرنگی در شرایط گلخانه می باشد. این قارچ به طور موثری نماتد ریشه گرهی Meloidogyne javanica را کنترل نموده و باعث افزایش رشد گیاه گوجه فرنگی مورد آزمون گردیده و اثر معنی داری را در مقایسه با تیمار شاهد آلوده شده به نماتد ریشه گرهی در برداشت. تعداد گره ریشه و نیز تولید کیسه های تخم به شدت کاهش یافت. قارچ آنتاگونیست مورد آزمون اثر بیشتری را در تیمار مایه زنی همزمان قارچ و نماتد و نیز در تیمار مــایه زنی قارچ قبل از نماتد در کنترل نماتد M. javanica از خود نشان داد. تخم های تولید آلوده به قارچ فاقد هر گونه نوزاد سن دو بوده و توسط قارچ مربوطه اشغال شده بودند، برعکس وقتی که نماتد ریشه گرهی قبل از قارچ مایه زنی شده بود رشد گیاه کاهش و تعداد گال و تولید کیسه تخم شدت یافت. تعداد بی شماری از تخم های تولید نمـــاتد توسط قارچ آنتاگونیست P. lilacinus آلوده شده و رشد و تولید نوزادهای سن دو را محدود ساخت. تخم های آلوده عاری از هرگونه نوزاد بوده و توسط قارچ مورد آزمون احاطه شده بودند. لاروهای سن تولیدی نیز توسط قارچ مربوطه مورد حمله قرار گرفت و از بین رفته و ریسه های قارچ در طراف آنها قابل مشاهده بود. مایه زنی همزمان قارچ و نماتد و نیز مایه زنی قارچ قبل از نماتد اثر بسیار بالا و معنی داری در کنترل نماتد نسبت به مایه زنی قارچ پس از نماتد داشت. لذا، قارچ آنتاگونیست P. lilacinus در کنترل نماتد ریشه گرهی در گیاه گوجه فرنگی موثر واقع گردیده است.

از جمله مدل های مهم برای پیشگویی نیروی مقاومت غلتشی تایرهای بادی عدد چرخ و ویرایش های مختلف عدد تحرک پذیری است. در این تحقیق داده های آزمایشی مربوط به مقاومت کششی تایرهای معمولی و رادیال با مقادیر بدست آمده توسط مدل های مختلف مورد مقایسه قرار گرفت و میزان دقت مدل ها در پیشگویی مقاومت غلتشی و برازش با داده های آزمایشی مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور از آزمونF  با سطح احتمال 95 درصد و روش خط یک به یک استفاده گردید. طبق نتایج حاصل از ارزیابی ها، مدل های  Cnو Bn مقاومت غلتشی هر دو نوع تایر را بیشتر از مقادیر آزمایشی پیشگویی کردند ولی شیب خطوط برازش مربوط به داده های این دو مدل و خط یک به یک داده های آزمایشی از نظر شیب اختلاف معنی داری را نشان نداد. این امر نشان می دهد که با اعمال یک ضریب تصحیح، این دو مدل پیشگویی بهتری را ارایه خواهند نمود. مدل EMOB در مورد تایرهای رادیال پیشگویی مطلوبی را ارایه نکرد، در حالی که در مورد تایرهای معمولی این مدل نسبت به دو مدل Cn و Bn بهتر عمل نمود. مدل هایFMOB ،N.I.A.E  و Dwyer در مورد هر دو نوع تایر چندان مطلوب عمل نکردند. با این وجود خط برازش داده ها در مدل Dwyer برای تایرهای معمولی با خط یک به یک اختلاف معنی داری را نشان نداد.