مجله به زراعی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1392 | دوره:29-2 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

به منظور واسنجی پارامترهای گیاهی و ارزیابی مدل «اوریزا 2000» (ORYZA2000) تحت شرایط بالقوه تولید و شبیه سازی شاخص سطح برگ، زیست توده اندامهای مختلف گیاهی و عملکرد دانه سه رقم برنج در سنین مختلف گیاهچه ای آزمایشی مزرعه ای بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 9 تیمار وسه تکرار در سال های 1387 و 1388 در مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز انجام گردید. کرت های اصلی شامل سه رقم برنج طارم، فجر و قائم1 و کرت های فرعی شامل گیاهچه های 17 روزه (جوان)، 24 روزه (نیمه بالغ) و 33 روزه (بالغ) بودند. بر اساس نتایج حاصله مدل برآورد مناسبی در شبیه سازی عملکرد دانه، زیست توده و شاخص سطح برگ از زمان نشاکاری تا برداشت محصول ارائه نمود. میانگین جذر میانگین مربعات خطای نرمال (RMSEn) در طول فصل رشد عبارت از 13% تا 15% برای وزن خشک کل، 18% تا 21% برای وزن خشک برگ سبز، 17% تا 20% برای وزن خشک ساقه، 16% تا 23% برای وزن خشک خوشه، 6% تا 9% برای عملکرد دانه و 24% تا 26% برای شاخص سطح برگ بود. با توجه به نتایج بدست آمده مدل «اوریزا 2000» (ORYZA2000) از قابلیت مناسبی برای شبیه سازی رشد و عملکرد دانه ارقام برنج برخوردار بوده و می تواند بعنوان ابزار مناسبی برای برنامه ریزی بهتر مدیریت مزرعه شالیزاری و نیز جایگزین مناسبی برای آزمون سازگاری ارقام برنج باشد.

زمان کاشت مناسب کلزا با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه به دلیل انطباق مراحل رشد رویشی و زایشی گیاه با شرایط آب و هوایی مساعد باعث تولید عملکرد کمی و کیفی قابل قبولی می شود. این آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت دو سال زراعی (87-1385) اجرا شد. تاریخ کاشت در 6 سطح شامل اول آبان (میانگین دما در سال های اول و دوم به ترتیب 28.5 و 25 درجه سانتی گراد)، 10 آبان (میانگین دما در سال های اول و دوم به ترتیب 26.5 و 22.5 درجه سانتی گراد)، 20 آبان (میانگین دما در سال های اول و دوم به ترتیب 18.50 و 22 درجه سانتی گراد)، 30 آبان (میانگین دما در سال های اول و دوم به ترتیب 13 و 23 درجه سانتی گراد)، 10 آذر (میانگین دما در سال های اول و دوم به ترتیب 11.5 و 14.5 درجه سانتی گراد) و 20 آذر (میانگین دما در سال های اول و دوم به ترتیب 10.5 و 14 درجه سانتی گراد) در کرت های اصلی و ارقام کلزا شامل هیبرید هایولا 401 و رقم آر جی اس 003 در کرت های فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر خصوصیات زراعی، عملکرد دانه و اجزای عملکرد معنی دار بود. عملکرد دانه از تاریخ کاشت 1 آبان تا 20 آذر دارای روند کاهشی بود. بیشترین عملکرد دانه (2573 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت اول آبان تولید شد. در بین ارقام نیز از نظر خصوصیات زراعی، عملکرد دانه، اجزای آن و درصد روغن تفاوت معنی داری وجود داشت. هیبرید هایولا 401 با میانگین عملکرد دانه 2780 کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم آر جی اس  003با میانگین عملکرد 2344 کیلوگرم در هکتار برتری داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت × رقم بجز تعداد خورجین در گیاه، عملکرد دانه و درصد روغن، بر سایر صفات معنی دار گردید. هیبرید هایولا 401 در تاریخ کاشت 10 آذر با میانگین 44.21% دارای بالاترین درصد روغن بود. بالاترین عملکرد دانه (3886 کیلو گرم در هکتار) متعلق به هیبرید هایولا 401 در تاریخ کاشت اول آبان بود. با توجه به نتایج به دست آمده کاشت هیبرید هایولا 401 در محدوده زمانی اول الی 20 آبان و رقم آر جی اس  003اول الی 10 آبان توصیه می شود.

تاریخ کاشت به هنگام نقش اساسی در زمستان گذرانی موفق کلزا و دستیابی به پتانسیل عملکرد دانه آن دارد. به دلایل مختلفی ممکن است کاشت کلزا توسط کشاورزان با تاخیر انجام شود. به منظور ارزیابی واکنش کلزا به کاشت تاخیری 22 ژنوتیپ کلزا بصورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات اسلام آباد غرب در سه سال زراعی 89-1386 مورد مطالعه قرار گرفتند. در این آزمایش تاریخ کاشت هفتم مهر و هفتم آبان به ترتیب به عنوان کشت متداول و تاخیری در کرت های اصلی و ژنوتیپ های کلزا در کرت های فرعی قرار گرفتند. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه در سه سال اجرای آزمایش در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. میانگین عملکرد دانه در کشت تاخیری با 3678 کیلوگرم در هکتار کمتر از عملکرد دانه در تاریخ کاشت متداول با 4455 کیلوگرم در هکتار بود. با توجه به شرایط متغیر محیطی در سال های مورد نظر اثر سال بر همه صفات به استثنای ارتفاع گیاه معنی دار بود. سرمای شدید و یخبندان زمستان در سال زراعی 87-1386 باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های مورد نظر برای همه صفات مورد ارزیابی به استثنای تعداد خورجین در گیاه دارای تفاوت معنی داری بودند. در تاریخ کاشت متداول ژنوتیپ های الیت، MHA 0.1.18 و زرفام به ترتیب با 5079، 4907 و 4802 کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. در تاریخ کاشت تاخیری نیز هایولا 308، زرفام و شیرالی به ترتیب با 4487، 4474 و 4441 کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. اثر متقابل ژنوتیپ × تاریخ کاشت بر همه صفات به استثنای درصد روغن دانه غیر معنی دار بود. در حالی که اثر متقابل سال × تاریخ کاشت بر اکثر صفات مورد بررسی معنی دار بود. به طور کلی نتایج نشان داد که واکنش ژنوتیپ های کلزا به کاشت تاخیری به میزان خیلی زیادی به شرایط آب و هوائی پاییز بستگی دارد و برخی ژنوتیپ های کلزا مثل هایولا 401، هایولا 308، زرفام و شیرالی که از سرعت رشد خوبی در اوایل فصل برخوردار بودند در کشت تاخیری عملکرد دانه قابل قبولی داشتند.

به منظور بررسی اثر تاریخ کشت بر ژنوتیپ های سه گونه براسیکا این پژوهش در دو سال زراعی 89-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد اجرا شد. دو ژنوتیپ خردل زراعی J-98-102/51-5) Brassica juncea و Bard-1)، دو ژنوتیپ شلغم روغنی Rainbow) Brassica rapa و Candle)، سه ژنوتیپ کلزا Brassica napus (هایولا 401، شیرآلی و آرجی اس 003) و ژنوتیپ Select4 (نسل 4 تلاقی کلزا و خردل زراعی) ژنوتیپ های مورد استفاده در آزمایش بودند. کاشت در سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال اول در تاریخ های 21 آبان، 19 آذر و 19 دی و در سال دوم در تاریخ های 26 آبان، 28 آذر و 26 دی انجام شد. میانگین دمای هوا در تاریخ های 21 آبان، 19 آذر و 19 دی سال 1387 و تاریخ های26 آبان، 28 آذر و 26 دی سال دوم به ترتیب برابر 8، 11.6، 5.5، 13.9، 14.7 و 11 درجه سانتی گراد بود. با تاخیر در کاشت عملکرد دانه کاهش یافت. میانگین عملکرد دانه در تاریخ های کاشت اول، دوم و سوم به ترتیب برابر 2362، 2227 و 1939 کیلوگرم در هکتار بود. ژنوتیپ های گونه کلزا، در مقایسه با ژنوتیپ های گونه های خردل زراعی و شلغم روغنی، در اثر تاخیر در کاشت دچار کاهش عملکرد بیشتری شدند. هیبرید هایولا 401 با تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه بیشتر، بیشترین عملکرد دانه را داشت. میانگین عملکرد دانه هیبرید هایولا 401 در تاریخ های کاشت اول، دوم و سوم به ترتیب برابر 2851، 2524 و 2173 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج این مطالعه نشان دهنده برتری عملکرد دانه و صفات زراعی ژنوتیپ های گونه کلزا در مقایسه با سایر گونه های جنس براسیکا در شرایط دیم منطقه گنبد بود.

به منظور ازریابی هیبریدهای جدید آفتابگردان در کشت دوم در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1389 و 1390 اجرا گردید. تاریخ های کاشت با سه سطح شامل 20 خرداد، 5 تیر و 20 تیر در کرت های اصلی و هیبریدهای آفتابگردان شامل آذرگل ، فرخ و SHF-81-90در کرت های فرعی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده های دو سال نشان داد عملکرد دانه، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی و وزن هزار دانه در تاریخ های کاشت مختلف دارای تفاوت معنی دار بودند. تاخیر در کاشت باعث کاهش عملکرد دانه شد به طوری که بیشترین عملکرد دانه با 4199 کیلوگرم متعلق به تاریخ کاشت اول و کمترین عملکرد دانه با 3118 کیلوگرم در هکتار متعلق به تاریخ کاشت سوم بود. هیبریدهای آفتابگردان نیز از نظر اکثر صفات و همچنین عملکرد دانه دارای تفاوت معنی داری بودند. هیبرید جدید فرخ با 3940 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه و هیبریدهای SHF-81-90 و آذرگل به ترتیب باعملکرد دانه 3788 و 3459 کیلوگرم در هکتار در رتبه های بعدی قرار داشتند. هیبرید فرخ با طول دوره رشد 95 روز از زودرسی قابل توجهی برای استفاده در کشت دوم برخوردار بود. اثر متقابل ژنوتیپ × تاریخ کاشت تنها برای ارتفاع گیاه و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی معنی دار بود. نتایج این پژوهش نشان داد با توجه به عملکرد دانه و طول دوره رشد هیبریدهای مورد ارزیابی، هیبرید فرخ برای کشت دوم در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه مناسب می باشد.

به منظور بررسی واکنش ارقام سیب زمینی به تاریخ کاشت در استان خوزستان این تحقیق به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال (91-1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا شد. تاریخ کاشت در چهار سطح شامل اول دی (میانگین دمای هوای روزانه در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 16 و 14.1 درجه سانتی گراد)، یازدهم دی (میانگین دمای هوای روزانه در هر دو سال آزمایش 16.5 درجه سانتی گراد)، بیست و یکم دی (میانگین دمای هوای روزانه در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 10 و17.3  درجه سانتی گراد) و اول بهمن (میانگین دمای هوای روزانه در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 11.5 و 4.4 درجه سانتی گراد) در کرت های اصلی و پنج رقم سیب زمینی کوزیما، سانته، ساوالان، سانتانا و المرا در کرت های فرعی ارزیابی شدند. یک هفته قبل از برداشت اندام های هوایی قطع و غده ها در اواخر اردیبهشت برداشت شدند. طولانی ترین مدت زمان بین کاشت تا سبز شدن 50% (51.8 روز) به تاریخ کاشت اول دی مربوط بود و با به تاخیر در تاریخ کاشت مدت زمان این دوره کاهش یافت. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد کل، عملکرد قابل فروش، اجزای عملکرد و درصد ماده خشک غده معنی دار نبود. بیشترین تعداد ساقه در بوته (3.34) و تعداد غده در بوته (7.15) به رقم کوزیما و حداکثر میانگین وزن غده (64 گرم) به رقم سانتانا تعلق داشت. رقم ساوالان بیشترین درصد ماده خشک غده (22.3%) را داشت. اثر متقابل رقم × تاریخ کاشت بر عملکرد کل و قابل فروش غده معنی دار بود. رقم ساوالان در بیشتر تاریخ های کاشت عملکرد قابل فروش بیشتری نسبت به سایر ارقام داشت. باتوجه به نتایج این پژوهش برای کشت زمستانه سیب زمینی در استان خوزستان رقم ساوالان در تاریخ کاشت اول بهمن توصیه می شود.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر روی ژنوتیپ های مناسب و پر محصول ماش برای منطقه ورامین آزمایشی در سالهای 1386 و 1387 بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در20 تیمار و سه تکرار در ورامین انجام شد. تیمار ها شامل پنج تاریخ کاشت (15 اردیبهشت، 30 اردیبهشت، 14 خرداد، 29 خرداد و 13 تیر) و چهار ژنوتیپ (گوهر، پرتو، و لاین های امیدبخش 16-6-1 و MN-94) بود. تجزیه واریانس مرکب دو ساله داده ها نشان داد که تاریخ کاشت 30 اردیبهشت (میانگین دمای 24oC) بیشترین عملکرد دانه با میانگین 1805 کیلوگرم در هکتار و تاریخ کاشت 13 تیر (میانگین دمای 30oC) با 1350 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. مقایسه ژنوتیپ ها نشان داد که لاین NM-94 با میانگین 1809 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد و رقم گوهر با میانگین 1371 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را دارا بودند. مقایسه میانگین اثر متقابل تاریخ کاشت × ژنوتیپ نشان داد که لاین امیدبخش 16-6-1 در تاریخ کاشت 14 خرداد (میانگین دمای 25oC) بیشترین عملکرد دانه (2089 کیلوگرم در هکتار) را داشت و با بقیه تیمارها اختلاف معنی دار نشان داد. کمترین عملکرد دانه (1170 کیلوگرم در هکتار) از رقم پرتو در تاریخ کشت 30 اردیبهشت بدست آمد.

به منظور بررسی اثر تلقیح بذر نخود با مزوریزوبیوم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام نخود دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال زراعی 90-1389 در شرایط مزرعه اجرا گردید. عوامل آزمایشی شامل سه رقم نخود: آرمان، هاشم وآزاد و سوش باکتری در شش سطح شامل دو نژاد باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-15 و SWRI-3)، ترکیب باکتری مزوریزوبیوم + سودوموناس (SWRI-15+P169 و SWRI-3+P169)، سودوموناس (P169) و شاهد (بدون تلقیح) بودند. در دوران رشد علاوه بر مراقبت های زراعی، تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن صد دانه و عملکرد دانه در واحد سطح یادداشت برداری شد. نتایج نشان داد که ارقام از نظر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح احتمال %1 اختلاف معنی دار داشتند. اثر سوش های باکتری بر تاریخ گلدهی، شاخص برداشت و عملکرد دانه نیز معنی دار بود. اثر متقابل سوش باکتری × رقم بر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه معنی دار بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که کمترین تعداد روز تا رسیدن مربوط به استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (3-SWRI) و رقم آرمان بود. بلندترین ارتفاع بوته در تیمار استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-15) و رقم هاشم مشاهده گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد دانه از تیمار رقم آزاد با سوش باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-15) به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد (بدون تلقیح) 151 درصد بیشتر بود. باتوجه به اثر مفید زیست محیطی و بهبود عملکرد واجزای عملکرد دانه نخود، تلقیح مزوریزوبیوم می تواند جایگزین مناسبی برای مصرف نیتروژن باشد.