مجله به زراعی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1389 | دوره:26-2 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

بمنظور مطالعه فنولوژی ارقام مختلف گندم و ارتباط آن با عملکرد دانه و اجزای آن، این پژوهش به مدت سه سال زراعی (82-1379) در مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج به اجرا در آمد. بیست رقم گندم سازگار به اقلیم های زراعی چهار گانه کشور (سرد و معتدل سرد، معتدل، گرم و خشک جنوب، گرم و مرطوب شمال) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارقام از نظر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و اجزا آن با هم تفاوت های معنی داری داشتند. این تفاوت ها علاوه بر تفاوت های ژنتیکی و سازگاری آنها به اقلیم های مختلف ناشی از تفاوت های فنولوژیک بویژه طول دوره مراحل مختلف نمو نیز بود. ارقام سازگار به اقلیم های سرد و معتدل سرد و معتدل از عملکرد بیولوژیک (به ترتیب 17798 و 17662 کیلو گرم در هکتار) و دانه (به ترتیب 7236 و 7229 کیلو گرم در هکتار) بالاتر برخودار بودند. تفاوت معنی داری بین گروه های مختلف ارقام از نظر شاخص برداشت (39.3-42.5 درصد) مشاهده نشد. تجزیه همبستگی بین طول مراحل مختلف نموی و اجزای عملکرد نشان داد که در کلیه اقلیم ها، تعداد سنبله در واحد سطح با طول دوره کاشت تا تشکیل سنبلچه انتهایی همبستگی مثبت و با طول دوره طویل شدن سریع ساقه (تشکیل سنبلچه انتهایی تا گرده افشانی) همبستگی منفی داشت. وزن هزار دانه نیز با طول دوره های رویشی و زایشی (کاشت تا ظهور برجستگی دوگانه و کاشت تا گرده افشانی) همبستگی منفی نشان داد. از نتایج این پژوهش نتیجه گیری می شود که با مطالعه تغییرات مراحل نمو در ارقام مختلف گندم و رابطه آن با عملکرد دانه و اجزا آن در سال ها و مکان های مختلف می توان دلایل سازگاری آنها به شرایط اقلیمی متفاوت را مطالعه و تغییرات عملکرد دانه را تا حد قابل قبولی توضیح داد.

اثر تاریخ کاشت، دما و فتوپریود بر مراحل مختلف فنولوژیک ژنوتیپ های بهاره کلزا (Brassica napus L.) در آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی، در چهار تکرار و به مدت دو سال زراعی 83-1381 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد بررسی شد. چهار تاریخ کاشت 15 آبان، 30 آبان، 15 آذر و 30 آذر در کرت های اصلی و چهار ژنوتیپ بهاره هایولا 401، اس 3، کوانتوم و آپشن 500 در کرت های فرعی قرار گرفتند. با تاخیر در کاشت تعداد روز از سبز شدن تا شروع گلدهی و شروع گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک به طور معنی داری کاهش یافت. فنولوژی کلزا تحت تاثیر شرایط آب و هوایی مختلف طی دو سال قرار گرفت. در هر دو سال، روابط خطی قوی بین تاریخ کاشت با تعداد روز از کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا شروع گلدهی و شروع گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک وجود داشت. بین میانگین دمای هوا طی دوره های مختلف نموی با طول این دوره ها رابطه خطی منفی وجود داشت، که به ترتیب 86، 89 و 92 درصد از تغییر را در دوره های نموی کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا شروع گلدهی و شروع گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک توجیه کرد. بنابراین، تغییرات دمای هوا در تاریخ های مختلف کاشت دو سال آزمایش به خوبی طول دوره کاشت تا سبز شدن و شروع گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک را در ژنوتیپ های مورد مطالعه تعیین کرد، در حالی که طول دوره سبز شدن تا شروع گلدهی علاوه بر دما تحت تاثیر فتوپریود قرار گرفت. از روابط بین تاریخ کاشت، دما و فتوپریود با فنولوژی ژنوتیپ های کلزا می توان در مدل سازی نمو و رشد آنها استفاده کرد.

به منظور تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت و تراکم بوته و تاثیر آنها بر وقوع بیماری زنگ سیر در رقم انتخاب شده رامهرمز آزمایشی به مدت دو سال (83-1381) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان انجام شد. برای اجرای این تحقیق از آزمایش کرت های دو بار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار استفاده شد. کرتهای اصلی تاریخ کاشت در چهار سطح از 15 شهریور تا 14 آبان به فاصله 15 روز، کرتهای فرعی فاصله بین ردیف در سه سطح 20، 30 و 40 سانتی متر و کرتهای فرعی فرعی فاصله بین بوته در سه سطح 7، 10 و 13 سانتی متر بود. برداشت سوخ ها در هر دو سال آزمایش در اوایل اردیبهشت ماه صورت گرفت. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که حداکثر عملکرد (19.52 تن در هکتار) در تاریخ کاشت 15 شهریور تولید شد و برتری این تاریخ کاشت در مقایسه با سه تاریخ کاشت دیگر در سطح 1% معنی دار بود. با افزایش فاصله بین ردیف و بوته عملکرد سیرکاهش ولی میانگین وزن سوخ و سیرچه افزایش یافت به طوری که حداکثر محصول و حداقل میانگین وزن سوخ و سیرچه مربوط به فاصله 7×20 سانتی متر بود. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر میانگین تعداد سیرچه در سوخ و وزن خشک سیرچه معنی دار نبود. کمترین شدت آلودگی به بیماری زنگ به تاریخ کاشت 15 شهریور و فاصله بین ردیف 20 سانتی متر و بین بوته 7 سانتی متر تعلق داشت. با توجه به نتایج این بررسی کاشت سیر انتخاب شده رامهرمز در تاریخ 15 شهریور با فاصله 7×20 سانتی متر (تراکم 714285 بوته در هکتار) برای منطقه بهبهان توصیه می شود.

به منظور تعیین روش صحیح هرس، واکنش به دو سطح شدت هرس (هرس سبک و هرس شدید) و سه سطح تعداد جوانه در هر نقطه بارده (3، 6، و 9 جوانه) به مدت سه سال (1386-1384) با استفاده از آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه دشمن زیاری فارس مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر شدت هرس بر عملکرد، تعداد خوشه معنی دار نبود. اما بر مقدار اسید، pH، درصد مواد جامد محلول میوه (TSS%) و باردهی جوانه و بر میانگین وزن و تعداد حبه معنی دار بود. هم چنین اثر تعداد جوانه در هر نقطه بارده (طول کین) بر عملکرد، تعداد خوشه، وزن خوشه، مقدار اسید، pH، درصد مواد جامد محلول میوه، باردهی جوانه، میانگین وزن حبه معنی دار بود، اما بر میانگین تعداد حبه در هر خوشه معنی دار نبود. اثر متقابل شدت هرس × تعداد جوانه در هر نقطه بارده بر عملکرد، تعداد خوشه، وزن خوشه، مقدار اسید میوه،pH  آب میوه معنی دار بود، اما بر درصد مواد جامد محلول میوه، باردهی جوانه، میانگین وزن وتعداد حبه در هر خوشه معنی دار نبود. با توجه به نتایج این تحقیق برای این رقم در روش های روسیمی، هرس بلند با تعداد حداقل 9 جوانه در هر شاخه و برای تربیت سنتی و خوابیده این رقم، روش هرس مختلط با نگهداری یک شاخه شش جوانه ای به عنوان شاخه بارده و یک شاخه دو جوانه ای به عنوان شاخه جانشین توصیه می شود.

هدف از مطالعه حاضر بررسی میزان کاربرد نهاده های مختلف تولید،تعیین سودآوری تولید گندم آبی، بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی بر عملکرد محصول، تعیین ارزش تولید متوسط و نهایی، محاسبه کشش تولید و برآورد حداقل قیمت گندم در شهرستان نیشابور بود که درسال 1384 اجرا شد. برای رسیدن به اهداف فوق با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، تعداد 153 بهره بردار نمونه در منطقه انتخاب و اطلاعات لازم از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری شد. به منظور بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی بر عملکرد محصول از تابع تولید دپرتین و جهت تعیین حداقل قیمت محصول از تحلیل سر به سر استفاده شد. نتایج نشان داد، میانگین مصرف بذر، کود فسفات، پتاس و اوره در بین بهره برداران نمونه بترتیب 225، 167.3، 72.5 و 221.4 کیلوگرم در هکتار، میانگین مصرف سم علف کش و آفت کش در بین بهره برداران نمونه بترتیب 1.7 و 1.4 لیتر در هکتار، میانگین مصرف آب آبیاری بهره برداران 5325 مترمکعب درهکتار، میانگین عملکرد دانه و کاه گندمکاران نمونه بترتیب 3451 و 2887 کیلوگرم درهکتار بود. فواصل آبیاری و تعداد دفعات آبیاری محصول به ترتیب 16 روز و 6 بار ولی دور آبیاری توصیه شده در منطقه بین 12-10 روز می باشد. سودخالص کشت گندم در حالت برداشت ماشینی و دستی در منطقه مورد مطالعه بترتیب 952 و 633 هزار ریال درهکتار برآورد گردید. حداقل قیمتی که بتواند هزینه های مربوطه را بپوشاند در مالکیت شخصی در حالت برداشت ماشینی و دستی در منطقه بترتیب 462 و 554 ریال به ازای هرکیلوگرم گندم برآورد شد. متغیرهای توضیحی منظور شده در مدل توانستند 55.2 درصد تغییرات عملکرد محصول را توضیح دهند. زارعین گندمکار از نهاده های زمین، بذر، نیروی کار، کود فسفات و آب در حد منطقی استفاده کردند، زیرا کشش تولید آنها بین صفر و یک محاسبه شد. بر اساس نتایج این پژوهش، در صورتیکه از زمین، بذر، نیروی کار، کود فسفات و آب یک واحد بیشتر استفاده شود، ارزش محصول تولیدی بترتیب 38.2، 6.5، 0.42، 3.1 و 126.6 هزار ریال افزایش خواهد یافت.

این پژوهش به منظور دستیابی به حداکثر ریشه زایی در ریزقلمه های تولید شده از مرحله شاخه افزایی توسط باکتری اگروباکتریوم رایزوژنز Agrobacterium rhizogenes، در رقم زیتون زرد با هدف ریزازدیادی تجاری آن انجام شد. تاثیر باکتری بر درصد ریشه زایی، میزان کالوس دهی در قاعده ریز قلمه و شاخص کیفی رشد گیاهچه های تولیدی در زمان های 2 و 4 هفته پس از کشت ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تلقیح ریزقلمه ها با باکتری همراه با کاربرد یک میلی گرم در لیتر هورمون IBA در محیط کشت اثر بسیار معنی داری بر درصد ریشه زایی و کاهش میزان کالوس دهی داشت. بالاترین درصد ریشه زایی (70%) مربوط به تیمار تلقیح شده با باکتری یک ماه پس از کشت بدست آمد در حالی که در تیمار شاهد درصد ریشه زایی 30% بود. کمترین میزان کالوس دهی (46.7%) در تیمار تلقیح شده با باکتری حاصل شد در حالی که در تیمار شاهد 100% نمونه ها دارای کالوس بودند. القای ریشه ها در قاعده ریز قلمه ها بدون تولید کالوس یا با کالوس کمتر در مراحل انتقال به خاک و سازگاری به شرایط برون شیشه یک مزیت محسوب می شود. در این تحقیق تیمار تلقیح شده با باکتری ضمن القای درصد ریشه زایی بالاتر به میزان قابل توجهی کالوس کمتری در مقایسه با نمونه های شاهد تولید کردند. در مرحله سازگاری آلوده کردن ریشه های گیاهچه ها با قارچ Trichoderma harzianum موجب افزایش چشمگیری در تعداد ریشه در هر گیاهچه (11.8) و طول ریشه ها (215.3 میلیمتر) نسبت به تیمار شاهد با میانگین 2.7 ریشه و 60 میلیمتر طول در چهار هفته پس از کاشت شد. بنابراین به دلیل اثر تحریک کنندگی این قارچ می تواند به عنوان میکروارگانیسم توسعه دهنده نظام ریشه ای گیاه در مراحل اولیه رشد و سازگاری گیاهچه های کشت بافتی زیتون در شرایط برون شیشه ای مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول و تنش خشکی بر عملکرد و برخی خصوصیات کیفی چغندر قند (رقم رسول) آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در اردیبهشت سال 1387 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج واقع در ماهدشت کرج به اجراء در آمد. عامل محلول پاشی متانول با شش سطح، شاهد (بدون محلول پاشی) و7  و 14 و 21 و 28 و 35 درصد حجمی متانول بود که به هر کدام از سطوح دو گرم در لیتر گلیسین اضافه شد. عامل آبیاری نیز با دو سطح نرمال (آبیاری پس از40 % تخلیه رطوبتی قابل دسترس) و تنش خشکی (آبیاری پس از70 % تخلیه رطوبتی قابل دسترس) اعمال شدند. محلول پاشی سه بار طی فصل رشد گیاه و با فواصل 14 روزه روی گیاه پاشیده شد. اولین محلول پاشی 80 روز پس از کاشت انجام شد. در این آزمایش صفات کمی و کیفی نظیر عملکرد ریشه، عملکرد بخش اندام هوایی، عملکرد شکر سفید، مقدار درصد قند، مقدار سدیم و پتاسیم و نیتروژن مضره، درصد قند ملاس و درصد قند قابل استحصال مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین سطوح مختلف متانول اختلاف معنی داری در سطح 1% در عملکرد ریشه، عملکرد بخش هوایی و عملکرد شکر سفید و در سطح5 % بر در صد قند و درصد قند قابل استحصال ونیتروژن مضره مشاهده شد. بیشترین عملکرد ریشه و عملکرد بخش هوایی و عملکرد شکر سفید متعلق به تیمار 21 درصد حجمی متانول به ترتیب با 82.67، 49.6 و 9.11 تن در هکتار بود. سطوح تنش و بدون تنش نیز تفاوت معنی داری را برای عملکرد ریشه، عملکرد بخش هوایی، درصد قند، درصد قند قابل استحصال و عملکرد شکر سفید در سطح 1% و برای میزان سدیم در سطح 5% داشتند.