راهبرد فرهنگ
سال:1397 | دوره:11 | شماره:41 |تعداد مقالات:7

صنایع فرهنگی به خلق، تولید و تجاری سازی مضامین دارای ماهیت فرهنگی در قالب کالا یا خدمات اشتغال دارند و مواردی مانند نشر، سینما، اسباب بازی و مد و لباس را در بر می گیرند. منظور از نظام نوآوری صنایع فرهنگی، شبکه ای از نهادهای دولتی، خصوصی یا عمومی و روابط بین آنها است که برای خلق، تولید، توزیع و انتفاع از محصولات و خدمات فرهنگی تعامل می کنند. هدف این مقاله، آسیب شناسی نظام نوآوری صنایع فرهنگی کشور است و نویسندگان با به کارگیری دو روش «نگاشت نهادی» و «تحلیل ذی نفعان» به عنوان ابزاری برای تحلیل نظام نوآوری به آسیب شناسی پنج شاخه منتخب صنایع فرهنگی (شامل نشر، اسباب بازی، بازی های رایانه ای، مد و لباس و نوشت افزار) می پردازند. براساس نتایج حاصله، نظام نوآوری صنایع فرهنگی از لحاظ نهادی با چند آسیب مواجه است: عدم تعامل موثر حوزه و دانشگاه با بنگاه های فرهنگی در زمینه خلق مفاهیم اولیه مورد نیاز محصولات و خدمات فرهنگی؛ تعدد و تورم نهادی در حیطه ارزیابی و نظارت بر محصولات و خدمات فرهنگی داخلی؛ عدم نظارت مؤثر بر واردات محصولات فرهنگی؛ عدم کارکرد مؤثر نهاد دیپلماسی عمومی و فرهنگی در بازاریابی خارجی و صادرات محصولات فرهنگی؛ عدم ارتباط مؤثر بنگاه های صنایع فرهنگی با نهادهای حامی کارآفرینی و توسعه فنّاوری و اقتصاد دانش بنیان مانند مراکز رشد، پارک های فنّاوری و صندوق های توسعه فنّاوری؛ عدم وجود یا ضعف نهادهای مؤثر برای ارتباطات و شبکه سازی در درون نظام نوآوری مانند اتحادیه ها و اصناف؛ عدم ارتباط اثربخش نهادهای مؤثر مانند سازمان صداوسیما، سازمان بسیج و وزارت آموزش و پرورش در آگاهی رسانی، تبلیغ و ترویج صنایع فرهنگی.

تجارت مرزی در مناطق کُردنشین به واسطه موقعیت مرزی و گسترش بازار های جهانی رشد قابل توجهی پیدا کرده است. به دلیل رشد چشمگیر و فزاینده فضا های تجاری در میدان مورد مطالعه، در بیست سال اخیر، شهر مرزی بانه به شهر پاساژ ها معروف شده و گردشگری خرید جایگاه درخور توجهی پیدا کرده است. مقاله حاضر در چارچوب روش مردم نگاری به دنبال واکاوی هویت مردم محلی به واسطه فرهنگ مصرف کالا های جهانی است. در این راستا در کنار مشاهده مشارکتی، با 19 نفر از جوانان فعال در فضای بازار مصاحبه به عمل آمده است. بر مبنای روایت مصاحبه شوندگان، بازار به روح حاکم بر فرهنگ کنونی شهر تبدیل و موتور محرکه و انگیزه اصلی عامه را برای کار و فعالیت شکل داده است. بر مبنای یافته های پژوهش، استقرار بازار با خود جریاناتی از قبیل فردگرایی ضد اجتماعی، انسان تک ساحتی، مناسکی شدن عرف عامه، ظهور هویتِ بخشی شده، تعدیل عدالت، استحاله ارزش ها، سرمایه داری عامیانه، مدیریت واکنشی و ذهنیت ابهام فردا را در پی داشته است.

موضوع این نوشتار تحلیل وضعیت مطالعه دانشجویان سه دانشگاه تهران، خوارزمی و شهیدبهشتی است. به این منظور 440 نفر از دانشجویان دانشگاه های یادشده به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. چارچوب تحلیلی مقاله برپایه نظریه ابرتابع چلبی استوار است. براساس این نظریه معانی، انتظارات و فرصت هایی که خانواده و دانشگاه در ارتباط با مطالعه ایجاد می کنند، در پی ریزی الگوی مطالعه فرد مداخله دارد. اطلاعات تحقیق حاکی از آن است که میانگین میزان مطالعه نمونه تحقیق به طور روزانه سه ساعت ونیم است که دو ساعت ونیم آن به مطالعه درسی و یک ساعت به مطالعه غیردرسی اختصاص دارد. میزان مطالعه دانشجویان رشته های مختلف تفاوت چندانی ندارد و به طور تقریبی در تمامی رشته ها نزدیک به 50 درصد دانشجویان کمتر از یک ساعت در روز به مطالعه می پردازند. خانواده قبل از ورود به دانشگاه نقش مؤثرتری در شکل دادن به مطالعه جوانان دارد. اما پس از ورود به دانشگاه، فرصت های اجتماعی موجود در دانشگاه و معنای منسوب به مطالعه کردن نقش تعیین کننده تری دارد. به نظر می رسد تحولات چند سال اخیر که بر فضای فرهنگی و مناسبات اقتصادی دانشگاه اثر گذاشته، کارکرد های اصلی آن را تضعیف کرده و در نهایت به تنزل کمیت وکیفیت مطالعه دانشجویان منتهی شده است.

بیگانگی تحصیلی یا دانشگاهی به عنوان یکی از اشکال بیگانگی، اصطلاحی برای توضیح جدایی دانشجویان از فرایند یادگیری و تجربه منزوی بودن از یک گروه تحصیلی یا دانشگاهی است که شخص باید به آن تعلق داشته یا درگیر آن باشد. هدف تحقیق حاضر تحلیل بیگانگی دانشگاهی و ابعاد آن در سطح میدان های درون و برون دانشگاهی برمبنای نظریه ناسازی بوردیو در دانشجویان دانشگاه مازندران می باشد. روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار سنجش آن پرسشنامه محقق ساخته است. تعداد 390 نفر از دانشجویان دانشگاه مازندران در سال تحصیلی 93-94 براساس نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند و پرسشنامه بین آنها توزیع گردید. براساس نتایج تحقیق، بین میدان درون دانشگاهی (هنجار های محدودکننده، جامعه پذیری آموزشی ضعیف، اختلال رابطه ای) و میدان برون دانشگاهی (ابهام اشتغال، مدرک گرایی، بحران منزلت و فقدان علاقه به تحصیل) تأثیرات مثبت و مستقیمی بر متغیر وابسته (بیگانگی دانشگاهی) دارد. همچنین مطابق با آزمون مدل نظری تحقیق که با روش معادلات ساختاری انجام شده است؛ مشخص گردید که میدان های درون و برون دانشگاهی به همراه شاخص هایشان توانستند %66 از تغییرات بیگانگی دانشگاهی را تبیین کنند.

هدف این مطالعه بیان روایت تجربه زیسته سفر پیاده زائرانی است که زیارت را به صورت پیاده روی به مشهد مقدس انتخاب نموده اند. با استفاده از روش کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با 17 زائر حرم مطهر امام رضا(ع) که تجربه پیاده روی داشتند و استفاده از تحلیل پدیدارشناسی و بهره مندی از شیوه تحلیل موستاکاس، 4 مضمون اصلی پیرامون سفر زائران پیاده پدیدار شده است که شامل شکل گیری سفر پیاده، معناگرایی، بدن پیاده رو و نیت مندی سفر است که می توانند درک زائران پیاده از پدیده سفر پیاده به مشهد را به تصویر درآورند. نتایج مطالعه بیانگر آن است که سفر به صورت پیاده روی بر اساس وجوه مادی و معنوی آن شکل می گیرد. در این سفر، زائران به منظور بهره مندی از ثواب معنوی و مقدس بودن سفر پیاده، رهسپار این سفر طولانی و مشقت بار شده اند که وجه معناگرایی زائران در سفر پیاده را نشان می دهد. همچنین، زائران نیت ها و انگیزه های متفاوت مادی، معنوی و اجتماعی اقتصادی برای زیارت به صورت پیاده روی داشتند. علاوه بر این، مقدس و معنوی بودن در همه تجارب زیارتی زائران پیاده وجود داشت که این اشتراک، نشان دهنده پدیدار اجتماعی زیارت به صورت پیاده است. در مقابل، وجه تفریدی زیارت مربوط به جنبه های مادی از جمله شفا یافتن بیمار، لذت سفر پیاده، رسیدن به شغل و مسکن، پیاده روی بدون کفش و. . . است.

با ظهور انقلاب اسلامی ایران و گرایش های عمیق اسلامی در سطح دنیا به خصوص پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و زوال مارکسیسم، «اسلام» از گسل های اساسی در برابر هژمونی ایالات متحده، شناخته و معرفی شده است. هم زمان با طرح مسئله اسلام در غرب، شاهد هستیم که در رسانه های این کشورها نیز پروژه های عظیم اسلام هراسی؛ خصوصاً در فیلم های سینمایی هالیوود به اجرا درمی آید. یکی از اصلی ترین راهکار های مقابله با این شرایط، بهره گیری از ظرفیت های رسانه های داخلی ایران است که لازم است با تجهیز به سلاح دانش، فنّاوری و بصیرت اسلامی به مبارزه در این عرصه برخیزند. در این راه می توان با کسب تصویری مناسب از رویداد های ممکن در آینده، در جهت برنامه ریزی های مناسب و ارائه راهکار های مقابله گام برداشت. این پژوهش با به کارگیری روش سناریوپردازی با رویکرد عدم قطعیت بحرانی و استفاده از نرم افزار میک مک، به دنبال بررسی آینده های بدیل فعالیت های سینمای هالیوود در حوزه دین اسلام است. براساس نتایج به دست آمده دو پیشران دکترین امنیت ملی آمریکا و جهانی شدن، دارای بیشترین عدم قطعیت می باشند و از تقاطع آنها در دو محور، چهار سناریو (سناریوی تروریست ها، سناریوی جهان سومی ها، سناریوی جهانی شده ها، سناریو غیرخودی ها) در مورد آینده های بدیل سینمای هالیوود در حوزه اسلام ایجاد می شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی توانش همدلانه قومی فرهنگی در کلان شهر تهران انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش 156990 نفر از شهروندان پنج منطقه در پهنه جغرافیایی کل شهر تهران بود. حجم نمونه برابر 553 نفر برآورد و به روش طبقه ای متناسب با حجم انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه همدلی قومی فرهنگی وانگ و همکاران (2003) بود. برای تحلیل داده ها از تحلیل خوشه ای با ضابطه اطلاعات آکائیکه (AIC)، آزمون تی تک راهه و تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج نشان داد به طور کلی توانایی همدلی قومی و فرهنگی در کلان شهر تهران از متوسط بالاتر بود و براساس توانایی همدلی دو گروه را می توان از یکدیگر متمایز کرد. در گروه اول میانگین همه ابعاد به جز پذیرش تفاوت های فرهنگی از متوسط به بالا قرار داشت. این در حالی است که در گروه دوم آگاهی و پذیرش تفاوت های فرهنگی در سطح متوسط به بالا قرار دارد. در گروه اول بیان احساس همدلانه میانگین بیشتری نسبت به گروه دوم داشت. بر این اساس می توان گروه اول را احساس گرا و گروه دوم را عمل گرا نامید. در هر دو گروه پذیرش تفاوت های فرهنگی اهمیت پیش بینی کنندگی بالاتری نسبت به سایر عوامل دارد. نتایج این تحقیق به طور تلویحی، غلبه همدلی احساسی نسبت به همدلی عمل گرا در کلان شهر تهران را نشان می دهد.