مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1381 | دوره:8 | شماره:1 (پیاپی 29) |تعداد مقالات:16

هدف از برنامه ریزی نیروی انسانی در نظام ارایه خدمات بهداشتی، داشتن تعداد کافی نیروی انسانی کارآمد در تمامی حرفه های مورد نیاز است که به طور متناسب از نظر جغرافیایی، جنسی و سازمانی توزیع شده باشند. هر گونه اشکال در برنامه ریزی، ناهماهنگی میان عرضه و تقاضا را به دنبال دارد. برنامه ریزی در زمینه نیروی انسانی روانپزشکی نیز از همین قانون پیروی می کند. تغییر شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و به دنبال آن افزایش بار اختلالهای روانی، لزوم اجرای گسترده تر برنامه های بهداشت روان و ضرورت توجه به برنامه ریزی درست نیروی انسانی را به دلیل نقش کلیدی و رهبری که در موفقیت این برنامه ها ایفا می کند، بیش از پیش توجیه می نماید. هدف این نوشتار بررسی جنبه های گوناگون برنامه ریزی نیروی انسانی در ایران می باشد. از این رو ارزیابی وضعیت موجود نیروی انسانی در ایران، نقد بررسی های انجام شده در این زمینه، بررسی شمار روانپزشکان و نسبت روانپزشک به جمعیت در سایر کشورها و عوامل موثر بر نیاز به روانپزشک مورد بحث قرار می گیرند. در پایان با توجه به عدم وجود نظام برنامه ریزی منسجم و نبود یا کمبود اطلاعات لازم برای تصمیم گیری در زمینه سیاستهای آینده نظام بهداشتی- درمانی کشور در زمینه بهداشت روان، پیشنهادهای مناسب ارایه می شوند.

هدف: این پژوهش فراوانی سوء استفاده جنسی و افسردگی را در گذشته و حال کودکان خیابانی جنوب شهر تهران بررسی می کند. روش: 87 کودک خیابانی در منطقه 12 شهرداری شهر تهران به کمک پرسش نامه K-SADS از نظر وضعیت ابتلا به افسردگی و وجود سوء استفاده جنسی به کمک مصاحبه بالینی مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سنی آنان 11±2.3 سال بوده و 64% (56 نفر) از این کودکان پسر و 36% (31 نفر) دختر بودند.یافته ها: این بررسی 26 نفر (86.7%) از دختران و 27 نفر (48.2%) از پسران را افسرده نشان داد. ارتباط افسردگی با سابقه زندان رفتن پدر، بیکاری پدر و منبع تامین درآمد خانواده، غیر از پدر معنی دار بود. یافته های پژوهش همچنین نشان داد که 18 نفر (20.9%) از کودکان مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند. فرد سوء استفاده کننده در 55.5% موارد غریبه بوده است. سوء استفاده جنسی در این بررسی با افسردگی، مصرف مواد مخدر، سیگار یا سایر متغیرهای بررسی شده ارتباط معنی داری نداشت. نتیجه: با توجه به فراوانی افسردگی و سوء استفاده جنسی در کودکان خیابانی نیاز به توجه جدی سازمانهای دولتی و غیر دولتی در زمینه حمایت و آموزش این افراد می باشد. به نظر می رسد توجه ویژه به این قشر در امر ریشه کنی بیماری های آمیزشی و پیشگیری از شیوع بیماری ایدز بسیار ضروری باشد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر در گرایش به مواد مخدر، ادامه مصرف و روی آوری دوباره به مواد در مراجعه کنندگان به مرکز درمانی خود معرف بهزیستی تبریز بوده است.روش: 200 نفر از معتادان مرد مراجعه کننده به مرکز یاد شده، بطور تصادفی انتخاب و اطلاعات لازم به روش مصاحبه بالینی روانپزشکی نیم ساختاری و پرسشنامه تهیه شده در زمینه همه گیرشناسی و سبب شناسی اعتیاد گردآوری گردید. یافته ها: این بررسی نشان داد که بیشترین مراجعه کنندگان (46%) در گروه سنی 34-25 سال، 65% در سطح زیر دیپلم و 78% متاهل هستند. رایج ترین ماده مصرفی، تریاک (80%) بود. در مورد علل گرایش و شروع مصرف، شایعترین علت، فشار دوستان و معاشرت با دوستان نایاب (28%)، پس از آن به ترتیب لذت جویی و مصرف تفننی (26%)، فرار از درد و ناراحتی جسمی (19%) و فشار روانی و مشکلات زندگی (13%) گزارش شد. عوامل موثر در تدوام سوء مصرف عبارت بودند از احساس وابستگی (20%)، ناتوانی در تحمل علائم ترک (28%)، اثرات نشئگی و کیفوری (15.5%)، رفع اضطراب و ناراحتی (12.5%)، ایجاد اعتماد به نفس (11%) و ایجاد تمرکز، توانایی فکر و کار کردن (13%). عوامل موثر در مصرف دوباره پس از دوره های قطع شامل ناراحتی روانی ناشی از ترک (45%)، طرد شدگی از سوی خانواده (10%)، نقش دوستان در مورد مصرف مجدد (22%)، احساس تنهایی و طرد شدگی از سوی اجتماع (8.5%)، بیکاری (6%) و افسردگی (8.5%) بود. نتیجه: این بررسی نشان داد که عوامل گوناگون زیستی، روانی و اجتماعی در شکل گیری مراحل مختلف پدیده اعتیاد دخالت دارند.

هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش عوامل فردی و اجتماعی در تداوم درمان و اعتیاد دوباره بیماران وابسته به مواد افیونی بوده است. روش: در یک بررسی آینده نگر 920 بیمار وابسته به مواد افیونی مراجعه کننده به واحد ترک خود معرف دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان که به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند مورد ارزیابی و پی گیری 6 ماهه قرار گرفتند. گردآوری داده ها به کمک یک پرسشنامه جمعیت شناختی و اطلاعات انجام گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که 28.7% آزمودنیهای پژوهش موفق به ترک شدند، اما 15.7% این افراد در مدت کمتر از 6 ماه از زمان ترک دوباره به مصرف مواد روی آوردند و تنها 119 نفر (12.9%) در پی گیری 6 ماه پس از ترک پاک مانده بودند. همچنین عواملی همچون سن، داشتن کار، همسر، مسکن شخصی؛ نوع ماده مصرفی، روش مصرف، مقدار مصرف در روز، سن شروع اعتیاد، تجربه استفاده از انواع مواد، سابقه تزریق و سابقه ترک، در گروه های موفق در ترک، گروه ناموفق و گروه عود تفاوت معنی دار نشان داد. نتیجه: تنها بر پایه یک متغیر نمی توان موفقیت در درمان را پیش بینی کرد، بلکه چندین عامل مداخله گر پیش آگهی درمان را تعیین می کنند، که مشخصات فردی و اجتماعی فرد معتاد تنها بخشی از آن عوامل به شمار می روند.

هدف: در این نوشتار کاربرد روش عفو و بخشش با تاکید بر دیدگاه اسلامی در درمان و بهبود روابط میان فردی و چگونگی بهره گیری افراد از این روش برای حل مسایل، مشکلات و نابسامانی های درونی، به ویژه رنجش از سایرین بررسی شده است. روش: بررسی حاضر به صورت پژوهش و گزارش دو مورد که به شیوه یاد شده درمان شده اند، انجام گردیده است. یافته ها: این بررسی نشان داد که با اجرای این روش افراد رنجیده توانسته اند اندک، اندک، افکار و احساسات منفی خود را نسبت به فرد رنجاننده کاهش داده و افکار مثبت را جایگزین آنها نمایند. نتیجه: کاربرد روش درمانی عفو و بخشش در اصلاح افکار، احساسات و رفتار افراد رنجیده موثر است و سبب بهبود روابط با دیگران می شود. این روش به نظر می رسد در مورد افرادی که گرایش های مذهبی قوی تری دارند کارآیی بیشتری می تواند داشته باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین همبودی اختلالهای شخصیت با اختلالهای روانی نیازمند توجه بالینی است. روش: در این پژوهش 203 نفر (124 مرد و 79 زن) که از میان بیماران بستری در بخش های روانپزشکی مرکز آموزشی- درمانی فارابی کرمانشاه به روش نمونه گیری در دسترس برگزیده شده و به کمک یک فهرست وارسی علایم و نشانه های روانپزشکی بر پایه ضوابط تشخیصی DSM-IV مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که 67.5% بیماران مورد بررسی دچار اختلال شخصیت هستند. در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا، اختلال شخصیت اسکیزویید (25.8%)، در بیماران روانپریش، اختلال شخصیت پارانویید (48.3%)، در بیماران دوقطبی، اختلال شخصیت خودشیفته (38%)، در بیماران دچار افسردگی اساسی، اختلال شخصیت مرزی (61.2%) و در بیماران وابسته به مواد، اختلال شخصیت ضد اجتماعی (29.5%) از شایع ترین اختلالها بوده اند. همچنین در این بررسی میزان شیوع اختلالهای شخصیت در زنان، افراد سنین پایین، باسوادان، بیکاران، فرزندان سوم و بالاتر، بیماران دارای والدین خویشاوند، بیمارانی که خود یا اعضای خانواده شان دارای پیشینه بیماری روانی بوده اند و در طبقه های اقتصادی - اجتماعی بالاتر، بیش از سایرین بود.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی میزان شیوع بیماری دیابت در بیماران بستری مبتلا به اختلال دوقطبی در شهر شیراز انجام شده است. روش: 384 نفر (192 زن و 192 مرد) مبتلا به اختلال یاد شده بستری در بخش روانپزشکی بیمارستانهای ابن سینا و حافظ شیراز در محدوده سنی 85-13 سال انتخاب و از نظر سابقه ابتلا به دیابت بر پایه گزارش خود آنها مبنی بر مصرف داروهای پایین آورنده قند خون بصورت خوراکی یا تزریقی، ارزیابی و با میزان شیوع آن در جمعیت عمومی مقایسه شدند. یافته ها: 7 نفر از زنان و 9 نفر از مردان مبتلا به دیابت بودند که دیابت تنها یک نفر آنها از نوع دوم بود. شیوع دیابت در جمعیت مورد بررسی 4.2 درصد بود که تفاوت معنی داری با شیوع آن در جمعیت عادی داشت. نتیجه: این بررسی وجود رابطه وراثتی میان دو بیماری یا وجود یک ارتباط علت و معلولی میان آنها و وجود یک اختلال مشترک که مناطق معینی از مغز را درگیر کرده باشند و یا اثر داروهای مصرف شده توسط بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی را نیز پیش می کشد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی سوگیری توجه نسبت به نشانه های مرتبط با گناه در فرآیند پردازش اطلاعات بیماران وسواسی- اجباری انجام گردیده است. روش: در چارچوب یک طرح نیمه آزمایشی 20 بیمار وسواسی- اجباری به کمک آزمون استروپ با 20 آزمودنی افسرده و 20 فرد بهنجار مقایسه شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بیماران وسواسی- اجباری زمان بیشتری را صرف خواندن رنگ نشانه های مرتبط با گناه نمودند هرچند که گروه افسرده نیز در مقایسه با گروه بهنجار چنین تاخیری را نشان دادند. چنین تفاوتی در زمان صرف شده برای نشانه هایی که بار هیجانی نداشتند بین سه گروه پژوهش مشاهده نشد. نتیجه: این یافته ها همسو با پیشینه پژوهشی اختلال وسواسی- اجباری است که همواره بر نقش احساس گناه به عنوان عامل زمینه ساز، آشکار کننده یا تداوم بخش در این اختلال تاکید داشته است. توجه به این نشانه در درمان شناختی بیماران وسواسی و کاهش آن توصیه بالینی این پژوهش است.

هدف: با آنکه الکتروشوک درمانی (ECT) کاربرد گسترده ای در درمان برخی از بیماریهای روانی دارد اما هنوز واکنش های منفی نسبت به این شیوه درمانی حتی در جوامع پزشکی و پرستاری به چشم می خورد. این بررسی با هدف تعیین آگاهی و نگرش کارکنان پرستاری شاغل در بیمارستان روانپزشکی شهید بهشتی کرمان در مورد ECT و شیوه مراقبت از بیماران تحت درمان به کمک این روش انجام شده است. روش: آزمودنیهای پژوهش را 80 نفر کارکنان بیمارستان یاد شده تشکیل داده اند که به کمک یک پرسشنامه پژوهشگر ساخته مورد بررسی قرار گرفتند و شیوه مراقبتهای پیش از ECT، در هنگام اجرای ECT و پس از آن در مورد 80 بیمار به صورت پی در پی مورد مشاهده قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که بیشتر زنان (78.7%)، دارای مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر (51.3%)، متأهل (73.8%) و در گروه سنی کمتر از 31 سال (46.3%) بوده اند. در مجموع آزمودنی های پژوهش به 47.8% پرسشها پاسخ درست دادند و 67.3% نمره نگرش را به دست آوردند. مقایسه نمره نگرش بر حسب ویژگی های جمعیت شناختی تفاوت معنی دار آماری را بر حسب سن، جنس، سابقه کار نشان داد به طوری که افراد مسن تر و دارای سابقه کار بیشتر نمره نگرش کمتری داشتند. نتیجه: پایین بودن آگاهی پرستاران و نگرش کمی منفی آنها لزوم تنظیم برنامه آموزشی برای پرستاران در باره ECT را نشان می دهد.

هدف: در پژوهش حاضر تغییر در تشخیص اختلالهای شخصیت به دنبال درمان دارویی بیماران وسواسی- جبری مورد بررسی قرار گرفته است. روش: این پژوهش با طرحی نیمه آزمایشی  30آزمودنی مبتلا به بیماری وسواسی- جبری را با استفاده از نمونه در دسترس انتخاب و در دو گروه 15 نفر دارای اختلالهای شخصیت و 15 نفر بدون اختلالهای شخصیت به مدت 3 ماه با دارو تحت درمان قرار داده است. ابزارهای به کار برده شده شامل فرم مشخصات جمعیت شناختی، مقیاس درجه بندی افسردگی هامیلتون، مقیاس وسواسی- جبری یل- براون و پرسشنامه بالینی چند محوری میلون- 2 بوده است. آزمودنی ها از نظر متغیرهای موثر بر پیامد درمانی همتا سازی شده بودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روشهای آماری آزمونt ، خی دو، من- ویتنی و ویلکاکسون انجام گرفته است. یافته ها: در گروه بیماران وسواسی - جبری با اختلال شخصیت، پیش و پس از درمان تفاوت معنی داری در تشخیص شمار اختلال شخصیت دیده نشد. مقایسه شمار اختلالهای شخصیت در گروه بیماران وسواسی - جبری بدون اختلال شخصیت پیش و پس از درمان تفاوت معنی داری نشان نداد. مقایسه شمار اختلالهای شخصیت پس از درمان میان دو گروه با و بدون اختلال شخصیت تفاوت معنی داری نشان نداد. همچنین مقایسه صفات شخصیت در هر یک از گروهها در بیماران پیش و پس از درمان تفاوت معنی داری را نشان داد. نتیجه: درمان دارویی احتمالا بر تغییر صفات شخصیت در بیماران وسواسی- جبری موثر است. این تاثیر بر نشانه های این بیماری و یا با تاثیر مستقیم بر صفات شخصیت انجام می گیرد.