علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1395 | دوره:47 | شماره:2 |تعداد مقالات:15

به منظور بررسی تاثیر قارچ ریشه (میکوریزا) و ترکیب های هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سینگل کراس 704 در شرایط کم آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه آموزشی پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) در سال زراعی1390-1391 اجرا شد. شرایط کم آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح شامل آبیاری عادی (هر هفت روز دور آبیاری)، تنش خفیف خشکی (هر ده روز دور آبیاری) و تنش شدید خشکی (هر چهارده روز دور آبیاری) بود. تیمارهای کودی به عنوان عامل فرعی در شش سطح شامل 1- بدون کاربرد کود (شاهد)، 2- کاربرد 50درصد کود فسفری بنا بر نتیجه آزمون خاک، 3- کاربرد 100درصد کود فسفری بنا بر نتیجه آزمون خاک، 4- کاربرد 50درصد کود فسفری به همراه قارچ ریشه، 5- کاربرد 50درصد کود فسفری به همراه ترکیب های هیومیک، 6- کاربرد 50درصد کود فسفری به همراه قارچ ریشه + ترکیب های هیومیک اجرا شد. نتایج نشان داد که تنش کم آبیاری به طور معنی داری سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شد، اعمال تیمارهای کودی تاثیر معنی داری بر صفات عملکرد دانه ذرت، عملکرد زیست توده (بیولوژیک)، ارتفاع بوته، پروتئین دانه، نیتروژن و فسفر دانه داشتند اما بر صفات وزن هزاردانه و شاخص برداشت اثر معنی داری نداشتند. مقایسه میانگین تیمارها برای صفات مختلف نشان داد که بیشترین تغییرات نسبت به شاهد در تیمار کاربرد 50درصد کود فسفری به همراه قارچ ریشه + ترکیب های هیومیک به دست آمد.

به منظور شناسایی سازوکار های مقاومت به تنش کمبود آب و معرفی دورگ های برتر آفتابگردان، آزمایشی در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی واقع در استان البرز، شهرستان هشتگرد به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح آبیاری (آبیاری معمولی، کمبود آب متوسط و شدید که به ترتیب پس از 50، 100 و 150 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A انجام شد) و عامل فرعی شامل چهار دورگ آفتابگردان (فرخ، آلستار، قاسم و هایسان 25) بود. در این پژوهش غلظت قندهای محلول کل، پرولین، محتوای سبزینه (کلروفیل) برگ و پروتئین دانه، عملکرد دانه و روغن اندازه گیری شد. بنا بر نتایج به دست آمده با افزایش تنش کمبود آب غلظت قندهای محلول کل، پرولین و سبزینه b در برگ ها افزایش نشان داد. مقایسه میانگین ها نشان داد دورگ آلستار بالاترین میزان کل قندهای محلول (176.05 میلی گرم در گرم بافت تازه برگ)، پرولین (45.43 میلی گرم در لیتر) و سبزینه b (12.52 میلی گرم در گرم بافت تازه برگ) را داشت. همچنین دورگ آلستار بالاترین میزان عملکرد دانه و روغن را در شرایط تنش کمبود آب میانگین به ترتیب به میزان 2121 و 956 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش کمبود آب شدید به ترتیب به میزان 829 و 315.10 کیلوگرم در هکتار را به خود اختصاص داد. در شرایط آبیاری معمولی دورگ فرخ بالاترین میزان عملکرد دانه (3448 کیلوگرم) و عملکرد روغن (1672 کیلوگرم) را تولید کرد.

در این تحقیق تغییرپذیری پلی آمین های پوترسین (put)، اسپرمیدین (spd)، اسپرمین (spm) و نشت الکترولیت (EL) در سه ژنوتیپ K-S-31167،GE-288 و NAZ لوبیا تحت تنش خشکی بررسی شد. تنش خشکی در مرحله گلدهی بر پایه ظرفیت زراعی و در گلخانه انجام شد. در هر سه ژنوتیپ با افزایش شدت تنش، محتوای پوترسین و اسپرمین افزایش یافت. بیشترین افزایش پوترسین در ژنوتیپ حساس به خشکی NAZ و بیشترین افزایش اسپرمین در ژنوتیپ مقاوم به خشکی K-S-31167 مشاهده شد. دو ژنوتیپ K-S-31167 و NAZ افزایش پیوسته در محتوای اسپرمیدین را نشان دادند اما در ژنوتیپ GE-288 کاهش و پس ازآن افزایش در محتوای اسپرمیدین مشاهده شد. ژنوتیپ حساس (NAZ) گرایش به تجمع پوترسین و ژنوتیپ مقاوم (K-S-31167) گرایش به تجمع اسپرمین نسبت به دیگر پلی آمین ها دارند. تنش باعث افزایش در نشت الکترولیت در هر سه ژنوتیپ شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ مقاوم به خشکی K-S-31167 نشت الکترولیت کمتری نسبت به ژنوتیپ حساس NAZ داشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شور شدن زمین های کشاورزی یکی از مهم ترین عامل های محدودکننده تولیدات کشاورزی و تهدیدکننده امنیت غذایی در کشورهای جهان به شمار می آید. فعال شدن مسیرهای سیگنالی نخستین رخداد در شناسایی تنش های محیطی برای گیاهان به شمار می آید. شناسایی اجزای شبکه سیگنالی در پاسخ به تنش شوری با استفاده از روش RNA Seq در گیاه آجیلوپس به عنوان منشأ ژنگان (ژنوم) DD در گندم، اهمیت زیادی دارد. توالی یابی RNA به همراه استفاده از نرم افزار MapMan برای تفسیر عملکردی نتایج بیان ژن روش مناسب برای بررسی های ژن نامه شناسی (ژنومیکس) کارکردی در گیاهان به شمار می آید. لذا در این تحقیق با استفاده از کتابخانه تهیه شده از RNA استخراج شده از گیاهان کنترل و تحت تنش، اقدام به شناسایی و ارزیابی کمی ژن های دخیل در فرآیندهای سیگنالی شد. نتایج بیان ژن نشان داد که از بین 4506 رونوشت دارای تغییر بیان معنی دار، فرآیندهای سیگنالی با 603 عدد BIN (11.59 درصد) بیشترین شمار را به خود اختصاص داد. همچنین مشخص شد که از بین اجزای شبکه سیگنالی، گیرنده (رسپتور) کینازها بیشترین شمار (222 عدد BIN) از ژن های تغییربیان یافته را شامل می شوند که درواقع بیان کننده اهمیت آن ها است. این تحقیق به عنوان یک بررسی بنیادی به شمار می آید که زمینه برای انجام بررسی های انتقال ژن های مقاومت به شوری به گیاه گندم را فراهم می کند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در بسیاری از بررسی ها خواص دارویی و تاثیر اسفرزه بر سازوکارهای فعالیت بدن انسان به اثبات رسیده است. تنش شوری از تنش های غیرزنده مهم است که تاثیر زیانباری بر جوانه زنی بذرها دارد. در بررسی آزمایشگاهی، به منظور ارزیابی ویژگی های جوانه زنی و سبز شدن اسفرزه در پاسخ به تنش شوری در دماهای مختلف، آزمایشی در سال 1394 در آزمایشگاه بذر گروه زراعت دانشگاه تهران انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا در آمد، تیمارها شامل هفت دما (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سلسیوس) بودند. در هر دما برای ایجاد تنش شوری در چهار سطح (0، 4-، 8- و 12- بار) از کلرید سدیم استفاده شد. اعمال تنش شوری در دماهای مختلف بر جوانه زنی بذرهای اسفرزه نشان داد که بذرها در دمای 20 درجه سلسیوس بیشترین مقاومت به شوری را داشتند. تحت تاثیر سطوح تنش شوری در دماهای مختلف فراسنجه (پارامتر) های جوانه زنی، شامل درصد، سرعت و یکنواختی جوانه زنی، کاهش یافتند. با افزایش دما، شرایط مناسب تری از لحاظ دمایی، برای جوانه زنی بذر ایجاد شد و باعث افزایش تحمل به تنش شوری شد. افزایش شدت تنش شوری باعث شد که محدوده دمایی که بذر اسفرزه می تواند در آن جوانه زند، کاهش یابد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

با توجه به اهمیت صفات ریختی (مورفولوژیک)، دمای پوشش گیاهی و ارتباط آن ها با عملکرد دانه رقم های برنج، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1392 و 1393 در مزرعه پژوهشی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل سه زمان نشاکاری (15 اردیبهشت، 30 اردیبهشت و 15 خرداد) در کرت های اصلی و شش رقم برنج (هاشمی، سنگ جو، علی کاظمی، درفک، خزر و گوهر) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تاخیر در زمان نشاکاری، شمار پنجه بارور در بوته در سال اول و دوم به ترتیب تا 6.4 و 6.1 پنجه بارور و شاخص سطح برگ به طور معناداری تا 1.6 و 1.51 به ترتیب در سال اول و دوم آزمایش و سرعت پنجه زنی تا 0.08 پنجه در روز کاهش یافت. نتایج نشان داد که رقم خزر در سال اول و دوم به ترتیب با 2.69 و 3.11 درجه سلسیوس، بیشترین تفاوت دمای پوشش گیاهی با محیط را داشت و دمای پوشش گیاهی کمتری نسبت به محیط داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که با تاخیر در زمان کاشت، عملکرد دانه بیشتر رقم های برنج به طور معنی داری کاهش یافت. به نظر می رسد رقم خزر با حفظ شمار پنجه بارور در مترمربع و داشتن دمای پوشش گیاهی پایین تر نسبت به دیگر رقم های در زمان های نشاکاری مختلف، توانست پایداری (ثبات) عملکردی خود را در شرایط نامساعد محیطی همچون دمای میانگین بالا و دریافت کمتر دما و تابش تجمعی در طول دوره رشد به ویژه دوره پر شدن دانه حفظ کند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی تاثیر خاک ورزی حفاظتی و متداول با مدیریت بقایا بر ویژگی های فیزیولوژیکی گندم، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل: الف) شیوه های خاک ورزی در سه سطح (خاک ورزی متداول، کمترین شخم، بدون شخم) و ب) مدیریت بقایا در سه سطح (0، 30 و 60درصد بقایا) بودند. نتایج نشان داد که محتوای نسبی آب برگ، تفاوت دمای سایه انداز با محیط، محتوای سبزینه (کلروفیل) برگ (خواندن SPAD)، سطح برگ پرچم، پتانسیل آب برگ، تشعشع جذب شده در بین روش های مختلف خاک ورزی اختلاف معنی داری داشتند و بیشترین مقادیر صفات یادشده در تیمار بدون شخم به دست آمد که به ترتیب معادل 83 درصد،-7.36oC ، 47.35، 26.3cm2، -11.19bar و 90.22 درصد بود. در میزان مختلف کاربرد بقایا، محتوای نسبی آب برگ، تفاوت دمای سایه انداز با محیط و تشعشع جذب شده اختلاف معنی داری داشتند اما در خواندن SPAD، سطح برگ پرچم و پتانسیل آب برگ تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بالاترین عملکرد دانه در تیمار بدون شخم (6912.2 کیلوگرم در هکتار) و در بقایای 60 درصد (6980.8 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. آزمایش نشان داد خاک ورزی حفاظتی همراه بقایای بیشتر روی سطح خاک می تواند باعث بهبود برخی از ویژگی های فیزیولوژیکی شامل محتوای نسبی آب برگ، تفاوت دمای سایه انداز با محیط، خواندن SPAD، سطح برگ پرچم، پتانسیل آب برگ، تشعشع جذب شده و عملکرد گندم شود.

به‎منظور بررسی تاثیر الگوی کاشت و نیتروژن مصرفی بر کمیت و کیفیت علوفه در کشت مخلوط جو و باقلا، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل الگوی کاشت در پنج سطح شامل کشت خالص جو، کشت مخلوط 25، 50 و 75 درصد باقلا به جای جو و کشت خالص باقلا بود. عامل کود نیتروژن در چهار سطح شامل 0، 25، 50 و 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بود. نتایج نشان داد که تاثیر الگوی کاشت بر عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، درصد ماده خشک قابل هضم، پروتئین خام و فیبر غیرقابل حل در شوینده های اسیدی معنی دار شد. کود نیتروژن بر عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، درصد پروتئین و درصد ماده خشک قابل هضم تاثیر افزایشی داشت. کشت خالص جو با 13.38 تن بیشترین و کشت خالص باقلا با 7.4 تن کمترین عملکرد علوفه را در هکتار تولید کردند. با افزایش نسبت باقلا در تیمارهای کشت مخلوط، عملکرد کل نسبت به کشت خالص جو کاهش یافت. بیشترین و کمترین پروتئین خام با 25.37 و 8.81 درصد و ماده خشک قابل هضم با 69.96 و 58.96 درصد به ترتیب از کشت خالص باقلا و جو به دست آمد. اگرچه عملکرد علوفه در کشت خالص جو زیاد بود، اما کیفیت پایینی داشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

نیاز روزافزون به فرآورده های دامی، به کارگیری روش های زیست فناوری (بیوتکنولوژی) در بهبود گیاهان علوفه ای مانند اسپرس را با اهمیت کرده است. در این تحقیق، تاثیر سطوح مختلف تنظیم کننده های رشدی اکسین ( NAAوIBA ) و سیتوکینین (BAP، زآتین وTDZ ) بر پاسخ رشدی درون شیشه ای ریزنمونه های نوک ساقه رقم های خوانسار و شهرکرد اسپرس بررسی شد. برای این منظور، ریزنمونه های نوک ساقه از بذرهای ضدعفونی شده و جوانه زده 4-7 روزه تهیه و روی محیط کشت MS جامد حاوی سطوح مختلف اکسین و سیتوکینین کشت شدند. نتایج نشان داد که درصد ساقه های چندگانه، شمار ساقه در هر ریزنمونه و طول ساقه رشد کرده به طور معنی داری تحت تاثیر رقم، ترکیب تنظیم کننده های رشدی و اثر متقابل بین آن ها قرار گرفت. درصد ساقه های چندگانه و میانگین شمار ساقه در هر ریزنمونه به ترتیب از 0 تا 89.17 درصد و 1 تا 5.03 متغیر بود. به طورکلی، درصد پینه (کالوس) زایی، درصد ساقه های چندگانه و شمار ساقه در هر ریزنمونه در رقم خوانسار به طور معنی داری بیشتر از رقم شهرکرد بود. بیشترین درصد شاخه زایی (98.15 درصد)، ساقه های چندگانه (89.17 درصد) و شمار ساقه در هر ریزنمونه (4.3) در رقم خوانسار و محیط کشت MS حاوی 0.1 میلی گرم در لیتر IBA به همراه 3 میلی گرم در لیتر BAP به دست آمد. ریشه زایی ساقه ها و رشد مناسب ریشه ها در محیط کشت MS بدون تنظیم کننده های رشدی مشاهده شد. این نتایج نه تنها از جنبه ریزازدیادی و کشت درون شیشه ای، بلکه به عنوان پیش زمینه مناسب برای هدف های اصلاحی و انتقال ژن به این گیاه اهمیت دارد.

به منظور بررسی رابطه عملکرد دانه با صفات زراعی ژنوتیپ های گندم نان در زمان های مختلف کاشت در شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در گنبدکاووس در سال های زراعی 93-1391 اجرا شد. صفات مورد ارزیابی عبارت از: شمار سنبله در مترمربع، سرعت پر شدن دانه، دوره موثر پر شدن دانه، شمار دانه در سنبله، وزن هزاردانه، وزن دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت، بودند. تیمارهای زمان کاشت 11 و30 آذر، 19 دی، 8 و 28 بهمن و ژنوتیپ های گندم نان شامل: گنبد، کوه دشت، کریم و رگه (لاین) های 7 و 16 بودند. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد دانه از 4956 کیلوگرم در هکتار در سال اول به 2833 کیلوگرم در هکتار در سال دوم (43 درصد) کاهش یافت. عملکرد دانه بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار را به ترتیب با عملکرد زیستی (r=0.97**) و مدت پر شدن دانه (r=0.93**) داشت. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام جلورونده نشان داد که عملکرد زیستی و شاخص برداشت، بیش از 99 درصد از تغییرپذیری عملکرد دانه را در گام اول توجیه کردند که نشان دهنده اهمیت بالای آن ها در عملکرد دانه است. دوره پر شدن دانه از راه عملکرد زیستی با عملکرد دانه رابطه معنی داری داشت. دوره پر شدن دانه و عملکرد زیستی نقش موثری را در افزایش عملکرد داشتند و بنابراین می توانند در گزینش رقم ها و رگه های مناسب گندم دیم استفاده شوند.