مطالعات مدیریت ترافیک
سال:1388 | دوره:4 | شماره:12 |تعداد مقالات:8

با توجه به گسترش شهرها، امروزه حمل و نقل شهری از اهمیت و در عین حال پیچیدگی های خاص و فراوانی برخوردار شده است. تحقیقاتی که تاکنون در این زمینه صورت پذیرفته، هر یک به برخی از زوایای مساله حمل و نقل توجه کرده و سعی در بهبود و بهینه سازی آنها داشته اند.این تحقیق با هدف بهینه سازی شبکه حمل و نقل شرکت اتوبوس رانی شهری طراحی شده است. به این منظور، ابتدا مساله بر اساس معیارهای مهم زمان، هزینه، کیفیت حمل و جا به جایی مسافر تبیین شده و سپس به دلیل تعدد و تضاد میان اهداف مساله، مدل برنامه ریزی آرمانی از نوع لکسیکوگرافیک جهت بهینه سازی سیستم حمل و نقل اتوبوس رانی شهری فرموله شده است. جهت تشریح مدل از داده های اتوبوس رانی شهری اردبیل و حومه بهره گرفته شده است. مدل یادشده توسط برنامه بهینه سازی به اجرا درآمده است.نتایج بررسی ها بیانگر آن است که بهره گیری از این گونه مدل ها در برنامه ریزی سیستم های حمل و نقل به خصوص حمل و نقل عمومی شهری (نظیر اتوبوس رانی) می تواند موجبات بهبود موثر در عملکرد این گونه سیستم ها و در نهایت رضایت مسافران را مهیا کند.

راه، انسان، وسیله نقلیه و محیط نقش بسزایی در تصادفات دارند. بدون شک راه و وضعیت هندسی و فنی آن به عنوان یکی از ارکان ترافیک نقش مهمی در وقوع تصادفات دارد. اصلاح یا حذف نقاط تصادف خیز تاثیر بسزایی در ارتقای ایمنی و کاهش حوادث ترافیکی و کاهش خسارات و ضایعات دارند. فرآیند در این تحقیق ارایه تحلیل و ارزیابی شامل: شناخت محل حادثه، هزینه های ناشی از خسارات و ضایعات و راهکارهای اصلاحی می باشد. در این راستا، بر اساس تحلیل ها و ارزیابی ها آماری، تکنیک های اقتصاد مهندسی، و سلسله مراتبی انجام گرفته است. مطالعات موردی، محور شیراز - اصفهان یکی از محورهای شریانی و مهم کشور است. انتخاب شده است. نتایج بدست آمده شامل: محاسبه هزینه های تصادفات گویای این واقعیت است که میانگین هزینه های ناشی از تصادفات منجر به فوت، قریب به 5 برابر میانگین هزینه های تصادفات منجر به جرح و تقریبا 9 برابر میانگین هزینه های تصادفات خسارتی می باشد. آمار و اطلاعات جمع آوری شده موید وقوع 20 درصد از تصادفات در نقاط تصادف خیز است. که این وضعیت، اهمیت فوق العاده اصلاح و سرمایه گذاری جهت ایمن سازی نقاط تصادف خیز و بحرانی جاده ها را نشان می دهد. میانگین نسبت فایده به هزینه در اجرای پروژه های ایمن سازی نقاط تصادف خیز تصادفات جاده ای محور شیراز اصفهان برابر با عدد 2/20 است، که توجیه اقتصادی بسیار قوی برای اجرای این گونه پروژه ها است. رتبه بندی اجرای پروژه های ایمن سازی نقاط تصادف خیز در یک مدل تصمیم گیری چند معیاره با رتبه بندی اجرای این پروژه ها تنها بر اساس تعداد تصادفات متفاوت است. مراتب از جهت منافع اجتماعی حاصل از اجرای پروژه مطلوب تر است. باتوجه به تحلیل های انجام شده که نقاط و مناطقی که دارای تردد بیشتری هستند از اولویت بیشتری برای اجرای پروژه های ایمنی برخوردارند.

مقاله پیش رو به منظور «بررسی تاثیرات طرح های کنترل موتورسواران بر میزان تصادفات درون شهری طی سال های 87-1386» با تاکید بر افزایش ایمنی، قانونمند کردن موتورسواران و ارایه راهکارهای مناسب برای کاهش تصادفات است.در این تحقیق از روش توصیفی - پیمایشی استفاده شده و برای بررسی فرضیه های تحقیق، پرسشنامه ای حاوی سوالات بسته پاسخ و باز پاسخ در اختیار 387 نفر از نمونه آماری که موتورسیکلت سواران شهرستان گرمسار بودند، قرار گرفته است. پاسخگویان به روش نمونه گیری طبقه ای در سه نقطه از شهر به صورت تصادفی انتخاب شدند و به سوالات پاسخ گفته و داده ها جمع آوری شدند. همچنین جهت بررسی نقش موتورسواران در تصادفات درون شهری گرمسار با مطالعه اسنادی و کتابخانه ای، وضعیت آمارهای تصادفات درون شهری بررسی شد. پس از جمع آوری اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که طرح های کنترل موتورسواران و مهارت رانندگی افراد در کاهش تصادفات موتورسواران تاثیر دارند و علل های تامه ای چون عدم رعایت حق تقدم، عدم توجه به جلو در رانندگی، عبور از محل ممنوعه و... در ایجاد تصادفات درون شهری، تاثیر عمده ای می گذارند. همچنین موتورسواران در تصادفات جرحی درون شهری گرمسار نقش موثری دارند.

سیستم های نظارت تصویری یکی از رایج ترین سیستم های هوشمند حمل و نقل هستند. در این تحقیق، راهنمایی تهیه شده است که به وسیله آن می توان سطح نظارت تصویری موردنیاز هر محور از شبکه راه های کشور را تعیین کرد. ابتدا شاخص هایی از قبیل حجم ترافیک، نرخ تصادفات و وجود کاربری های مختلف مطرح شده و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و نظرسنجی از کارشناسان و مسوولان مرتبط هر یک از شاخص ها امتیازدهی شده است. سپس با استفاده از امتیازاتی که برای هر یک از شاخص ها به دست آمده، کاربرگی برای اولویت بندی و تعیین سطح نظارت موردنیاز راه ها تهیه شده است. برای هر محور مورد بررسی، آمار مربوط به آن با استفاده از آمار ارایه شده توسط مراجع ذی ربط، جمع آوری و امتیاز هر راه محاسبه و سطح نظارت تصویری موردنیاز آن محور مشخص می شود. راهنمای تهیه شده در 30 کیلومتر ابتدایی محور کرج - چالوس به عنوان یک محور نمونه پیاده سازی و مشخص شده که تنها در نقاط مهم این محور نیاز به نظارت تصویری وجود دارد و نیازی به پوشش پیوسته در این محور وجود ندارد.

امروزه با رشد روزافزون نیازهای جوامع انسانی و به تبع آن گسترش خدمت رسانی توسط مراکز متعدد صنعتی، اداری، رفاهی و...، صنعت حمل و نقل به عنوان عاملی اساسی در برقراری ارتباط بین عرضه و تقاضای این خدمات مطرح است. همچنین در جریان توسعه جوامع، حمل و نقل به طور همزمان دارای نقش تاثیرگذار و تاثیرپذیر بوده است. امروزه دیدگاه همه جانبه به توسعه سبب شده است تا برای دستیابی به ساختار پایدار شهری، نظریه حمل و نقل پایدار به عنوان یک راهبرد مورد توجه کارشناسان، مدیران و گردانندگان جوامع شهری قرار گیرد. یکی از مهم ترین موضوعات در نظریه حمل و نقل پایدار، مبحث انرژی است. سهم بالای صنعت حمل و نقل در مصرف سرانه انرژی و تاثیرات مستقیم آن بر محیط زیست و همچنین پیامدهای آن در توسعه جوامع، بیانگر جایگاه مهم این مبحث در نظریه حمل و نقل پایدار است. در این میان، حمایت از توسعه فناوری های گونه های متعدد انرژی تجدیدپذیر به واسطه بحران زوال منابع فسیلی در جهان و اکتشافات روزافزون در زمینه شناسایی خطرات زیست محیطی استفاده از آنها در دستور کار بسیاری از اجلاس های مختلف بین المللی، منطقه ای و ملی است. در این مقاله ضمن تلاش جهت ارایه تعریفی جامع و مانع از انرژی های تجدیدپذیر و توسعه پایدار، سعی بر ارایه شاخص هایی در زمینه ارزیابی جایگاه انرژی تجدیدپذیر در نظریه حمل و نقل پایدار مسافر شده است. با توجه به جدید بودن مفهوم حمل و نقل پایدار در ادبیات مدیریتی حمل و نقل، خط مشی ها و شاخص های مورد نظر این مقاله، می تواند در دستیابی به توسعه پایدار زیرساخت های شهری راهگشا باشد.

ایمنی جاده ای معمولا با عدم وجود تصادفات و تلفات مشخص می شود. اهمیت این مساله معمولا برعکس اندازه گرفته می شود. ایمنی در جاده ها مساله پیچیده ای شامل مولفه های مختلف بوده و برای دستیابی به سطح مطلوب آن، درک عمیق مساله ایمنی جاده و شناخت همه مولفه های موثر و تخمین میزان تاثیر هر یک در این مهم، امری ضروری است و با هدف تخصیص بهینه بودجه محدود، بهبود ایمنی جاده ای انجام می گیرد. محققان بر این باورند که مقایسه عملکرد ایمنی، تنها با احتساب تعداد تلفات و تصادفات جاده ای کمکی به شناخت اصولی مشکل ایمنی جاده و رفع آن نخواهد کرد. برای ارزیابی ایمنی جاده ای، روش های متعددی ارایه شده است که می توان آنها را به روش های ارزیابی اقتصادی - اجتماعی برنامه های ایمنی جاده ای، شامل روش های تحلیل چند معیاره و روش منفعت - هزینه و روش های ساختاری بررسی ایمنی جاده شامل داده کاوی و روش های آماری تقسیم بندی کرد. از میان روش های ذکر شده، روش هایی برای ارزیابی ایمنی جاده ای مناسبند که بتوانند حداکثر شاخص های ایمنی جاده و اندرکنش های آنها را به طور همزمان مورد تحلیل و بررسی قرار دهند، مانند روش های مبنی بر شاخص عملکرد مرکب، تحلیل پوششی داده ها و داده کاوی. سایر روش ها مثل روش منفعت - هزینه به عنوان مکمل این روش ها می تواند مطرح باشد. در این مقاله سعی شده است اولا با مرور روش های ارزیابی مطرح در حوزه ایمنی جاده ای، روش هایی را که امکان مدیریت بهتر ایمنی جاده ها فراهم می کنند، معرفی شود. ثانیا استفاده از روش تحلیل مولفه های اساسی به عنوان یک روش کاهش دهنده تعداد متغیرها و پیش نیازی برای حصول شاخص های واقعا موثر در ایمنی جاده ای و نیز روشی برای تحلیل صحیح تر داده های حجیم تصادفات پیشنهاد داده شده است.

در شرایطی که تقاضای جا به جایی مسافر یک سیستم حمل و نقل همگانی به ظرفیت آن برسد، سیاست گذاران با راه حل های مختلف افزایش عرضه و مدیریت تقاضا مواجه می شوند. در چنین مواردی ساده ترین راه، افزایش عرضه و به تبع آن افزایش ظرفیت سیستم است که به صورت تزریق ناوگان به سیستم انجام می شود. در شرایطی که ظرفیت سیستم به سبب محدودیت هایی چون عدم امکان کاهش سرفاصله، قابل افزایش نباشد، بر حسب بودجه در اختیار، تغییر تکنولوژی حمل و نقل، استفاده از سیستم های کمکی یا راهکارهای مدیریت تقاضای حمل و نقل پیشنهاد می شود. به دلیل هزینه باالای ارتقای تکنولوژی حمل و نقل در کریدورهای حمل و نقل مسافر و در شرایط کمبود بودجه، راهکار استفاده از سیستم های کمکی تا زمان ارتقای سیستم حمل و نقل همگانی، غالبا به عنوان یک راهکار کوتاه مدت مطرح می شود. در چنین شرایطی به منظور عملکرد بهینه سیستم، تعداد ناوگان سیستم کمکی باید با توجه به معیارهایی چون هزینه سرمایه گذاری اولیه و نسبت هزینه تعمیر و نگهداری دو سیستم برآورد شود. هدف از این مقاله، ارتقای عملکرد سیستم های حمل و نقل همگانی و ضرورت پرداختن به سیستم های حمل و نقل همگانی و، نقش اساسی این سیستم ها در جا به جایی مسافر در شبکه حمل و نقل است. همچنین با توجه سهم قابل توجه سیستم های حمل و نقل همگانی در جا به جایی، به تعادل رساندن شاخص های عرضه و تقاضا با بهره گیری از یک سیستم کمکی در شرایطی که هم از لحاظ هزینه و هم از لحاظ زمان و هم از لحاظ فنی محدودیت هایی وجود دارد از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله پس از بیان کلیاتی از ساختار شاخص ها و شاخص های عرضه و تقاضا در قالب مطالعه موردی (بررسی وضعیت اتوبوس برقی تهران ) و به منظور ایجاد تعادل در شاخص های عرضه و تقاضا، سیستم حمل و نقل کمکی پیشنهاد شده است. سپس روش محاسبه تعداد ناوگان موردنیاز سیستم کمکی برای شبکه اتوبوس برقی ارایه شده است. شبکه اتوبوس برقی تهران به دلیل محدودیت های تعداد کلی ناوگان و تامین انرژی ناوگان در قطعات مسیر دارای ظرفیتی محدود است. هر چند احداث خطوط مترو به عنوان تکنولوژی برتر حمل و نقل در دستور کار گردانندگان سیستم قرار دارد ولی به سبب مشکلات هزینه ای و طولانی بودن زمان احداث آن در حال حاضر استفاده از سیستم اتوبوس دیزلی در کنار خطوط اتوبوس برقی به عنوان راهکار در نظر گرفته شده است. روش ارایه شده در این مقاله، برآورد تعداد ناوگان اتوبوس های دیزلی به منظور به تعادل رساندن شاخص عرضه و تقاضا برای شبکه اتوبوس برقی را امکانپذیر می سازد.