هویت شهر
سال:1391 | دوره:6 | شماره:11 |تعداد مقالات:8

شهرها مانند موجودات زنده، حیات دارند و اگر در بستر زمان، عوامل برهم زننده تعادل زیستی آنها کنترل نشود، زمینه های زوالشان پدید می آید. یکی از این عوامل برهم زننده، فرسودگی کالبدی بافت ها است. همچنین گسترش روزافزون شهرها و تنوع داده ها، کنترل کلانشهرها را با معضلات اساسی روبرو نموده است. در این میان سیستم اطلاعات مکان با دو ویژگی مدیریت و تحلیل داده ها می تواند در این زمینه راهگشا باشد. هدف از این پژوهش به طور کلی تشخیص بافت های فرسوده کالبدی و تعیین اولویت های مداخله و به طور جزیی کاربست مدل تحلیل عاملی و دلفی با استفاده از GIS می باشد. تحلیل عاملی با توانمندی خود در خلاصه سازی تعداد زیاد شاخص ها و دلفی هم با اولویت بندی شاخص ها بر اساس نظر کارشناسان برنامه ریزان را در رسیدن به هدف هدایت می کنند. محله خاک سفید تهران به سان مصداقی بارز و خصیصه نما، واجد پهنه های فرسوده است. بر این اساس خروجی ها نشان از آن دارد که هر دو مدل به میران بالایی شبیه یکدیگر است و ضریب همبستگی آنها 0.895 است.

نظریه تهیه "طرح های ساختاری- راهبردی" در شروع فعالیت در دفتر طرح ریزی شهری وزارت مسکن و شهرسازی در اواخر سال 1369 ارائه گردید و بر این اساس تهیه طرح های "توسعه و عمران شهرستان (ناحیه ای)" در چارچوب نظریه مذکور به عنوان اولین گام در ایجاد تحول در نظام شهرسازی کشور آغاز شد. دومین گام در ایجاد تحول در نظام شهرسازی کشور با پیشنهاد تهیه "طرح های ساختاری- راهبردی شهر" به جای طرح های جامع شهری به صورت سنتی و تهیه طرح های تفصیلی "پایه"، "موضعی" و "موضوعی" به جای طرح های تفصیلی (مقیاس محلی)، در سال 1376 برداشته شد. در دوره مسوولیت معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران در اواخر سال 1380 اواین اقدام برای تهیه "طرح ساختاری- راهبردی" و طرح های تفصیلی "پایه"، "موضعی" و "موضوعی" برای شهر تهران صورت گرفت و این مهم با تهیه شرح خدمات و انتخاب مهندسین مشاور برای کلیه مناطق شهر تهران آغاز شد.

تخریب رود- دره های شهری از مهم ترین مسائلی است که پایداری اکولوژیکی شهر تهران را تهدید می کند. در این راستا هدف از طراحی پارک های پایدار، ایجاد مکان هایی است که نیاز به انرژی های تجدیدناپذیر را به حداقل ممکن برساند و رابطه مردم با محیط زیست را بهبود بخشد. در این مطالعه یکی از رود- دره های شهر تهران؛ دره وردیج جهت طراحی انتخاب شد و فرایند برنامه ریزی و طراحی پایدار با تاکید بر لایه پردازی ساده اطلاعات انجام شد. با شناسایی امکانات و محدودیت های بستر طرح، محل های مناسب جهت توسعه شناسایی گردید و کاربری های سازگار جهت توسعه مشخص و اقدام به جانمایی و طراحی آن ها گردید. با توجه به اینکه رود- دره ها نقش مستقیم بر محیط پایین دست خود دارند؛ طراحی موثر چنین محیط هایی راهکاری جهت رسیدن به پایداری شهری نیز محسوب می شود.

هدف نوشتار بررسی چرایی و چگونگی تغییر دیدگاه انسان درباره نظم در طبیعت، علم و معماری از عالم قدیم به جدید، بوده است. قواعد الگوهای جدید نظم بیشتر از سرچشمه های غیر قابل پیش بینی، غیرغایتمند و متکی به دریافت انسان نشات می گیرند. در حالی که در گذشته، نظم طبیعت ضمن این که ریشه در نظم الهی داشت، وسیله تجلی آن نیز می شد. در آن معماری ها "هندسه" باعث تعیین و پردازش حقیقت و وجود در اثر معماری می گردید و "نظم" چگونگی های قرارگیری آن حدود را در کنار هم مشخص می کرد. "رمز" میزان آشکارگی حقیقت در آن معماری ها را متبادر می شاخت.نتیجه نوشتار پل زدن بر شکاف همواره در حال گسترش میان دین و علم است. با توجه به رویکرد دوگانه در مقاله، روش تحقیق به فراخور مطلب، کمی و مبتنی بر علوم و محض یا کیفی بوده است.

امروزه بیش از یک سوم مردم جهان در ابنیه خاکی زندگی می کنند. آیین نامه های موجود در ایران استفاده از خشت را علی رغم قابلیت های بسیار محدود کرده است. این در شرایطی است که امکان ساخت بنا با اسکلت فولادی یا بتنی برای بسیاری افراد وجود ندارد. در صورتی که مقاومت کششی ابنیه خشتی تقویت گردد، استفاده عمومی در ساخت این گونه ابنیه مقدور خواهد گردید. در غالب نمونه های باقیمانده از معماری گذشته ایران به کمک تبدیل نیروهای کششی به فشاری این ضعف برطرف شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد همنشینی خشت، سیمان و میل گرد جهت تثبیت ساختمان های خشتی مناسب است و اگرچه دیوار خشت فشرده تثبیت شده به لحاظ مقاومت و میزان تغییر مکان رکوردها، واجد امتیاز کمتری از دیوار بنایی است، ولی انطباق لازم با آیین نامه های موجود را دارا است. همچنین این سامانه واجد کارایی ساختمان های آجری با کلاف فولادی نیز می باشد.

بازشناسی انگاره زیبایی از نگرشی حکایت دارد که بر پشتوانه های فکری منبعث از ارزش های فرهنگی و بر شناسایی مضامین پایداری که سازنده کهن الگوهاست تاکید می نماید. نگرشی که فرآورده های معماری متاثر از آن را، واجد توانمندی های لازم در پاسخگویی به نیازهای روحی آدمی در مواجهه با محیط می سازد. رضایتی حاصل انطباق پشتوانه های فرهنگی (مقولات ذهنی) و محیط ساخته شده (عینیت موجود). از این رو نحوه بروز زیبایی در معماری ایرانی، مقوله ای است قابل مطالعه زیرا در صورت هماوایی با پشتوانه های ذهنی ایرانی از زیبایی و فضا، می تواند موجبات حس انبساط خاطر از این مواجهه به همراه داشته باشد. در این پژوهش تنها بر پشتوانه های ذهنی (با اتکا بر یافته های موکد در جهان بینی و فرهنگ) تمرکز شده است. آنچه که در هر دو عرصه مورد تاکید باشد می تواند پرده از راز توانمندی مصادیق معماری در پاسخ به نیاز زیبایی بردارد.

پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- پیمایشی و با استفاده از تکنیک های AHP و Topsiss به بررسی عوامل هویت بخش بافت تاریخی شهر خرم آباد پرداخته است. نتایج بررسی ها نشان داد عامل طبیعی با امتیاز 0.419 در میان سایر عوامل به عنوان عامل برتر شناخته شد. از میان شاخص هایی که در بررسی عامل طبیعی مورد بررسی قرار گرفت شاخص رودخانه با 0.013 فاصله با ایده آل مثبت و مقدار Ci 0.806 به عنوان مهم ترین شاخص طبیعی معرفی گردید، عامل تاریخی- فرهنگی با شاخص هایی نظیر وجود محلات تاریخی، وجود قلعه فلک الافلاک و امامزاده زیدبن علی به عنوان عامل دوم و عامل اجتماعی- اقتصادی با شاخص هایی از قبیل: ارزش زمین در بافت، وجود مراکز تجاری و وضعیت سواد ساکنان به عنوان عامل سوم مطرح گردید. حفظ و تقویت شاخص های هویت بخش خرم آباد گامی موثر در جهت حفظ ارتباطات محله ای، امنیت و آسایش شهروندان است.

بافت تاریخی بوشهر حاصل عوامل متعددی است که مهم ترین آن ها خلیج فارس و گذشته تاریخی آن به عنوان یک عنصر ملی است. این بافت ارگانیک، متراک، درونگرا و برونگراست و در میان سایر بافت های موجود منحصر به فرد است.معماری گذشته جنوب ایران بر فرهنگ و معماری کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تاثیر گذاشته و موجب پیشرفت و تعالی اعراب در زمینه های مختلف از جمله معماری را فراهم آورده است. معماری بافت تاریخی البستکیه دبی نمونه برداری از هنر معماران ایرانی است. کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس سعی دارند تجربیات منتقل شده توسط نیاکان هنرمند ایرانی را در سرزمین های کنونی خود با نام معماری عرب در محافل فرهنگی و هنری معرفی نمایند. حفظ آثار معماری با هویت نیاکان، بازسازی و زنده نگه داشتن آنها، استفاده از فرصت ها جهت معرفی بافت های با ارزش کشور در مجامع فرهنگی، هنری و توسعه این میراث ملی امری مهم پیش رو است.