مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1383 | دوره:10 | شماره:3 (پیاپی 39) ویژه نامه اعتیاد |تعداد مقالات:14

هدف: هدف از انجام این بررسی نشان دادن تاثیر باکلوفن در نگهداشتن معتادان مواد افیونی در درمان نگهدارنده و کاهش مصرف مواد افیونی و برتری آن بر دارونما است. روش: در یک بررسی آزمایشی دوسوکور 40 بیمار با تشخیص وابستگی به مواد افیونی (بر پایه معیارهای DSM-IV) پس از دوره سم زدایی به تصادف در دو گروه جای داده شدند. در یک گروه ، 20 نفر باکلوفن (60 میلی گرم روزانه در 3 دوز جداگانه) و درگروه دیگر 20 نفر دارونما، به مدت 12 هفته دریافت کردند. سنجه های اصلی شامل ماندن بیماران در درمان نگهدارنده و آزمایش های ادراری مثبت بودند. داده های پژوهش به کمک آزمون های آماری من – ویتنی و خی دو تحلیل گردید. یافته ها: ماندن بیماران در درمان در گروه باکلوفن از گروه دارونما به طور معنی داری بیشتر بود. بیماران گروه باکلوفن کمتر از گروه دارونما، علایم ترک و افسردگی داشتند. دو گروه از نظر آزمایشهای ادراری مثبت ، شدت گرایش به مصرف مواد افیونی، عوارض جانبی دارویی و میانگین روزهای مصرف مواد افیونی و الکل در طی درمان تفاوت معنی داری نداشتند. نتیجه: اثر بخشی باکلوفن از نظر ماندن بیماران در درمان و کاهش علایم ترک و افسردگی بر دارونما برتری چشم گیری دارد.

هدف: هدف از این پژوهش بررسی کارآیی تجویز یک روزه بوپرنورفین با دوز بالا در مقایسه با روش رایج آن بود.روش: در یک بررسی دوسوکور 40 بیمار با تشخیص وابستگی به مواد افیونی (برپایه معیارهای  (DSM -IV بستری و به تصادف در دو گروه جای داده شدند. 20 نفر 12 میلی گرم بوپرنورفین را طی یک روز به صورت عضلانی و در دوز های جداگانه دریافت کردند و 20 نفر دیگر این دارو را طی پنج روز به میزان رایج دریافت نمودند. میزان موفقیت در سم زدایی، روزهای ماندن در درمان، شدت علایم ذهنی ترک، شدت علایم عینی ترک، میزان میل به مصرف مواد، میزان مصرف دارو های کمکی، عوارض جانبی، میزان مثبت شدن تست ادراری برای مواد افیونی و سطوح آنزیم های کبدی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های پژوهش به کمک آزمون های آماری خی دو،t ، من - ویتنی و فیشر تحلیل گردیدند. یافته ها: دو گروه در بیشتر متغیرها تفاوت معنی داری نداشتند. تفاوت دیده  شده تنها در زمان بروز بیشترین علایم ترک بود که در گروه درمان یک روزه در آغاز سم زدایی و در گروه درمان پنج روزه در پایان دوره بروز نمود.نتیجه: می توان از دوز بالا و یک روزه بوپرنورفین برای کوتاه نمودن دوره سم زدایی بهره گرفت، گر چه بررسی هایی با حجم نمونه بیشتر لازم است. با این حال، مصرف بوپرنورفین تزریقی به دلیل احتمال سوءمصرف و عوارض جدی در کار بالینی روزمره پیشنهاد نمی شود.

هدف: این بررسی با هدف مقایسه دو برنامه درمانی سم زدایی سریع (نالترکسون/کلونیدین) و سم زدایی مرسوم (کلونیدین) انجام شده است.روش: این بررسی بر روی 54 نفر بیمار وابسته به مواد افیونی مراجعه کننده به درمانگاه مرکز آموزشی- درمانی روانپزشکی ایران که به تصادف در دو گروه جای داده شده بودند، انجام گردید. 28 نفر در گروه A (نالترکسون/کلونیدین) و 26 نفر در گروه B (کلونیدین) بررسی شدند. گردآوری داده ها به کمک مصاحبه بالینی بر پایه معیارهای تشخیصی DSM-IV و یک پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی و الگوی مصرف مواد انجام شده است. برای بررسی آماری از آزمون های توصیفی،t  و خی دو بهره گرفته شد. یافته ها: این بررسی نشان داد که دو گروه ازنظر ویژگی های جمعیت شناختی، الگوی مصرف مواد و میزان ریزش در پی گیری یک ماهه همسان بودند. شدت علایم محرومیت در دو گروه یکسان و به طور کلی در سطح متوسط ارزیابی گردید. میزان تکمیل دوره درمان نیز در دو گروه تفاوتی نداشت (گروه 94% A و گروه (96% B، اما مدت زمان بستری در گروه A به طور معنی داری کمتر از گروه B بود (پنج روز در برابر نه روز). عوارض جانبی شدید در دو گروه دیده نشد. از نظر میزان باقی ماندن در درمان و عود در پی گیری یک ماه پس از درمان دو گروه تفاوت معنی داری نداشتند. میزان عود پس از یک ماه در گروه 50% A و در گروه 46% B برآورد گردید. نتیجه: با توجه به شدت علایم محرومیت در سطح متوسط، دوره کوتاه سم زدایی، نبود عوارض شدید و امکان شروع سریع درمان با نالترکسون برای درمان نگهدارنده، برنامه درمانی سم زدایی سریع با نالترکسون به همراه کلونیدین به عنوان روشی موثر پیشنهاد می گردد.

هدف: این بررسی جهت ارزیابی قابلیت اجرا و پیامدهای روش سم زدایی سریع انجام شده است.روش: 41 بیمار وابسته به مواد افیونی (37 مرد و 4 زن) با سن متوسط 1/29 سال (44-17) که طی مدت یک سال به طور متوالی به مرکز آموزشی - درمانی روانپزشکی ایران مراجعه نموده و بستری شده بودند به کمک دو داروی اصلی نالوکسون زیرجلدی ( 11نفر) و یا نالترکسون خوراکی (30 نفر) مورد سم زدایی قرار گرفتند و در نهایت با تجویز 50 میلی گرم نالترکسون خوراکی مطالعه خاتمه یافته تلقی می شد.یافته ها: زمان لازم برای انجام این سم زدایی کمتر از 72 ساعت بود. به جز دو مورد، کلیه بیماران طرح را تا پایان ادامه دادند (95%). از عوارض جدی تنها در 2 نفر از بیماران دلیریوم دیده شد (5%).نتیجه: عوارض اندک، طول کوتاه درمان، اثربخشی قابل توجه، هزینه ی کمتر و امکان ارایه درمان به گروه بیشتری از بیماران از مزایای این روش سم زدایی به شمار می رود. پیشنهاد می شود با توجه به این مزایا، این الگوی درمانی در بررسی های کنترل شده مورد ارزیابی قرار گیرد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی نقش داروی نالترکسون و ارتباط آن با عوامل جمعیت شناختی و روانشناختی در پیش گیری از عود در بیماران وابسته به موادافیونی پس از مرحله سم زدایی انجام شده است. روش: در این بررسی مقطعی 107 بیمار مرد وابسته به مواد افیونی که دوره سم زدایی را در بخش دوگانه بیمارستان شهید بهشتی کرمان گذرانده بودند، در زمینه مصرف نالترکسون آموزش دیدند و یک ماه و سه ماه پس از ترخیص از بیمارستان، به کمک تماس تلفنی درباره تداوم مصرف آن پی گیری شدند. ویژگی های جمعیت شناختی نمونه مورد بررسی به کمک یک پرسش نامه جمعیت شناختی و ویژگی های روان شناختی آنها به کمک پرسش نامهSCL-90-R  پیش از آغاز علایم ترک بررسی شدند.یافته ها: میانگین سنی بیماران مورد بررسی 86/7±75/33 سال بود. با افزایش میزان تحصیلات، مدت زمان مصرف داروی نالترکسون نیز افزایش یافت. 1/27% بیماران کمتر از یک ماه، 8/59% یک ماه و 1/13% سه ماه کامل دارو را مصرف نمودند. همه مقیاس های آزمون SCL-90-R در بیماران گروه اول به طور معنی داری از دو گروه دیگر بیشتر بود.نتیجه: تجویز نالترکسون برای بیماران تحصیل کرده سودمندتر است. همراه نمودن درمان دارویی با درمان های غیردارویی می تواند باعث افزایش زمان مصرف نالترکسون گردد.

هدف: در این پژوهش فراوانی مصرف مواد افیونی در بیماران بستری در یک بیمارستان عمومی در ایران بررسی شده است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی – مقطعی بود و در آن 494 بیمار بستری در دوازده بخش بیمارستان عمومی حضرت رسول اکرم (ص) که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. بخش های کودکان، اورژانس،ICU  و CCU از پژوهش کنار گذاشته شدند. ابزار گردآوری داده ها یک پرسش نامه پژوهشگر ساخته بود. داده ها به کمک روش های آمار توصیفی و آزمون آماری خی دو تحلیل گردید.یافته ها: فراوانی طول عمر مصرف مواد افیونی 7/11% (9/%10 مرد و 8/0% زن) و فراوانی مصرف کنونی مواد افیونی 1/7% بود. بیشترین فراوانی مصرف مواد افیونی در بخش جراحی مغز و اعصاب (8/23%)، گروه سنی 44-30 سال (7/13%) و افراد با تحصیلات دبیرستانی (8/14%) دیده شد. 1/12% متاهل ها، 8/10% مجردها و 7/%7 مطلقه ها مواد مصرف می کرده اند. الگوی مصرف روزانه شایع ترین الگوی مصرف مواد افیونی (3/48%) و شایع ترین روش مصرف، تدخینی (8/63%) بود.نتیجه: این بررسی نشان داد که مصرف مواد افیونی در بیماران بستری در بیمارستان عمومی شایع است و بررسی های بیشتری در این زمینه ضروری به نظر می رسد.

هدف: این بررسی با هدف تعیین فراوانی و شدت روان پریشی گرایی یا آسیب پذیری نسبت به روان پریشی در مصرف کنندگان حشیش انجام شده است. روش: 100 مصرف کننده حشیش ( 98مرد و 2 زن) به روش نمونه گیری در دسترس برگزیده شدند و پرسش نامه شخصیت آیزنک را که بعد روان پریشی گرایی را افزون بر ابعاد روان نژندی گرایی و برون گرایی می سنجد اجرا نمودند. برخی ویژگی های جمعیت شناختی آزمودنی ها مانند سن، الگوی مصرف و به کار بردن سایر مواد نیز گرد آوری شدند. داده های پژوهش به کمک روش های آمار توصیفی تحلیل و ارایه گردید.یافته ها: این بررسی روان پریشی گرایی قابل توجه را در 50 درصد از افراد نمونه نشان داد. میانگین نمره ی روان پریشی گرایی به دست آمده در این پژوهش از عددی که آیزنک در جمعیت ایرانی گزارش نموده بود، بیشتر بود. نتیجه: با توجه به داده های به دست آمده در زمینه ی مصرف حشیش و روان پریشی گرایی به نظر می رسد که حشیش می تواند اثرات روان شناختی نامطلوبی بر مصرف کنندگان سنگین این ماده بگذارد و به عنوان یک عامل خطرزا در بروز روان پریشی به شمار رود.

هدف: این پژوهش با هدف مقایسه برداشت افراد سوء مصرف کننده سیگار، تریاک و هرویین از شیوه های انضباطی والدین خود با افراد بهنجار انجام شده است. روش: در این پژوهش به کمک یک شیوه گذشته نگر و مقایسه ای و با بهره گیری از پرسش نامه «محیط خانوادگی»، برداشت چهار گروه 30 نفره از آزمودنی ها (سوء مصرف کنندگان سیگار، تریاک، هرویین و افراد بهنجار) از شیوه های انضباطی والدین خود مورد بررسی قرار گرفته اند.یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، هر سه گروه سوء مصرف کننده مواد در روش انضباطی والدین خود بیشتر از افراد بهنجار عامل های «خشم و خشونت» و «طرد» و کمتر «ابراز محبت» و «مشارکت دادن در امور زندگی» را یادآور شدند. گروه های سوءمصرف کننده تریاک و هرویین نمره ای کمتر از گروه بهنجار در خرده مقیاس «حمایت عاطفی» و بیشتر از گروه یادشده در خرده مقیاس «نادیده گرفتن فرزند» به والدین خود دادند. گروه سوءمصرف کننده هرویین نسبت به سایر گروه ها نمره کمتری در خرده مقیاس «انضباط ملایم» به والدین خود دادند. هم چنین، یافته ها گویای آن بودند که الگوی انضباطی حاکم بر خانواده های افراد سوءمصرف کننده هرویین و تریاک روش خشونت آمیز و محدود کننده می باشد.نتیجه: یافته ها نشان دهنده ارتباط روش انضباطی والدین و سوء مصرف مواد در فرزندان می باشد.

هدف: هدف این پژوهش کیفی تبیین نظرات نوجوانان پیرامون سلامت و اعتیاد بوده است. روش: 41 نوجوان تهرانی (22 پسر، 19 دختر) 11 تا 19 ساله با استفاده از مصاحبه های باز و نیمه ساختار یافته مورد بررسی قرار گرفتند. این افراد با نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گفتگو با افراد مورد بررسی بر روی نوار صوتی ضبط و سپس دست نویس شد و بر پایه روش آنالیز محتوایی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: تحلیل دست نوشته ها نشان داد که 87% افراد مورد بررسی، دوستی ها و ارتباط با دوستان و 15%، خانواده را دلیل رواج اعتیاد دانسته اند. رهایی از مشکلات و بی خیالی، احساس بزرگی و قدرت، جبران محدودیت های اجتماعی، نداشتن کار و تفریح، تمایل به هنجارشکنی و کنجکاوی نیز از دیگر دلایل مورد نظر نوجوانان مورد بررسی بود.نتیجه: با توجه به اهمیت نوجوانان به عنوان آینده سازان و رواج مشکل اعتیاد، آگاهی از دیدگاه های این گروه آسیب پذیر در مورد ارتباط مفهوم سلامت با اعتیاد ضروری است و می تواند در زمینه برنامه ریزی های فرهنگی، بهداشتی، اجتماعی و برآورد نیازها و اولویت ها سودمند باشد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی وضعیت مهارت های ارتباطی و تطابقی در معتادان مقیم مرکز اجتماع درمان مدار و ارتباط میان نمره مهارت های ارتباطی و نمره مهارت های تطابقی انجام شده است.روش: در این بررسی توصیفی – تحلیلی، 25 نفر از معتادان مرد مقیم مرکز اجتماع درمان مدار تهران مورد بررسی قرار گرفتند. این افراد (سم زدایی شده) به کمک چک لیست عملکرد تطابقی که از سه مقوله «مقابله متمرکز بر حل مساله»، «مقابله متمرکز بر هیجان» و «مقابله کمتر مؤثر و غیرسودمند» تشکیل شده و آزمون ارزیابی مهارت های ارتباطی و تعاملی که به صورت مشاهده ای انجام شده است و شامل سه بخش «ویژگی های جسمانی»، «مبادله اطلاعات» و «روابط و مناسبات» می باشد، ارزیابی شدند. از روش آماری همبستگی پیرسون بهره گرفته شد.یافته ها: این بررسی نشان داد که میانگین نمره مقابله متمرکز بر حل مساله، بالاتر از میانگین نمره مقابله متمرکز بر هیجان و مقابله کمتر موثر و غیرسودمند می باشد. میانگین نمره مهارت های ارتباطی بسیار بالابود. هم چنین رابطه معنی داری میان بخش های فهرست مهارت های تطابقی و آزمون ارزیابی مهارت های ارتباطی و تعاملی به دست نیامد. نتیجه: مهارت های ارتباطی در معتادان در سطح مناسب و قابل قبولی است و به نظر نمی رسد این گروه، هر چند که نماینده کاملی از جمعیت سوء مصرف کنندگان مواد مخدر نمی باشند، از نظر مهارت های ارتباطی دچار مشکلات مهمی باشند. این موضوع در برنامه ریزی محتوای آموزش مهارت های زندگی دارای اهمیت است و بهتر است برای این گروه از بیماران، شیوه های مناسب تری برای بهبود عملکرد تطابقی به کار گرفته شود.