پژوهش های حفاظت آب و خاک
سال:1392 | دوره:20 | شماره:1 |تعداد مقالات:17

تناوب لس - خاک قدیمی یکی از بهترین شواهد از رویدادهای زمین شناسی و زیست محیطی در طول دوران کواترنر به شمار می آید. در این پژوهش به منظور شناسایی شرایط محیطی گذشته در توالی لس - خاک قدیمی منطقه ای در جنوب گرگان (شهرک خوارزمی)، 14 مقطع در طول دیواره توالی های لسی بین طول های جغرافیایی 36 درجه و 49 دقیقه و 6 ثانیه تا 36 درجه و 49 دقیقه و 20 ثانیه شرقی و عرض های جغرافیایی 54 درجه و 26 دقیقه و 45 ثانیه تا 54 درجه و 26 دقیقه و 52 ثانیه شمالی تشخیص داده شد. نمونه های خاک دست خورده برای آزمایش های فیزیکی و شیمیایی و کانی شناسی نمونه های دست نخورده برای آزمایش های میکرومورفولوژیکی انتخاب شدند. نتایج آزمایش های فیزیکوشیمیایی (میزان آهک، توزیع اندازه ذرات و میزان ظرفیت تبادل کاتیونی، نسبتFeo/Fed ) نشان داد که این خاک ها چندین مرحله خاک سازی را سپری کرده اند. نتایج کانی شناسی نشان داد در خاک های قدیمی وجود رس های هوادیده ای مانند اسمکتیت در مقادیر بیشتر، ورمی کولیت و کانی های مختلط اسمکتیت - ایلیت بیانگر شرایط مرطوب تر و مساعد هوادیدگی در عصر بین یخچالی است و حضور رس های اولیه و بدون تحول در لس ها شرایط سرد و خشک یخچالی را تایید می نماید. نوسانات اقلیمی آثار خود را به صورت پدوژنیک در این توالی به ارث گذاشته است. مشاهده های میکرومورفولوژیکی شواهد مختلفی از وقوع فرایندهای پدوژنیک را در این توالی نشان داد. از مهمترین شاخص های خاک سازی، وجود پوشش های رسی دور حفرات در خاک های قدیمی، شواهدی از شرایط اقلیمی مرطوب برای آب شویی و انتقال رس می باشند. تشکیل لس و خاک های قدیمی مورد مطالعه احتمالا به ترتیب مربوط به دوره های یخچالی و بین یخچالی با شرایط اقلیمی متفاوت بوده است.

با توجه به این که بخش عظیمی از تلفات آب در مسیر انتقال آن به مزارع اتفاق می افتد. بنابراین به کارگیری کانال های مدرن آبیاری به منظور استفاده بهینه از منابع آب کشور امری ضروری می باشد. هدف این پژوهش ارزیابی الگوهای پیش بینی کننده پذیرش کانال های مدرن آبیاری در بین کشاورزان می باشد. به این منظور الگوهای نشر، تنگناهای اقتصادی و چندبعدی مورد بررسی قرار گرفتند. روش پژوهش توصیفی و همبستگی بوده و از تکنیک تحلیل تشخیصی استفاده شده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده، نمونه پژوهش 207 نفر (51 نفر نپذیرنده و 156 نفر پذیرنده) از کشاورزان منطقه سیاخ دارنجان استان فارس انتخاب گردیدند. داده های لازم برای این پژوهش از طریق پرسشنامه جمع آوری گردید. روایی صوری آن، بر اساس نظرسنجی از اساتید صاحب نظر و کارشناسان صورت گرفت. همچنین برای تعیین میزان اعتماد ابزار اندازه گیری با یک نمونه 28 نفری خارج از نمونه اصلی مصاحبه حضوری به عمل آمد و ضرایب آلفای کرونباخ محاسبه شده پایایی سازه های پژوهش را تایید کرد. نتایج بررسی الگوها بیانگر آن است که متغیر درک کنترل رفتاری در الگوهای چندبعدی و تنگناهای اقتصادی و متغیر نگرش نسبت به فعالیت های سازمان آب در الگوهای چندبعدی و نشر مهمترین متغیرهای متمایزکننده دو گروه پذیرنده و نپذیرنده می باشند. همچنین یافته ها بیانگر آن است که الگوی چندبعدی توانایی بالاتری برای طبقه بندی کشاورزان پذیرنده و نپذیرنده کانال های مدرن آبیاری دارد و با دقت و مطلوبیت بالاتری این کار را انجام می دهد. بنابراین کاربرد این الگو در نشر کانال های مدرن آبیاری بسیار مهم و کارساز می باشد و این امکان را برای متولیان بخش آب فراهم می نماید که به منظور افزایش پذیرش کانال های آبیاری حداکثر بهره وری را به عمل آورده و با توجه به تابع به دست آمده از این الگو احتمال پذیرش کانال های مدرن آبیاری را محاسبه نموده و بر اساس آن اقدام های لازم را به عمل آورند. در پایان بر مبنای یافته ها پیشنهادهای کاربردی ارایه شده است.

فرسایش بادی یکی از عوامل اصلی آسیب به خاک و منابع طبیعی، فقیر شدن خاک های کشاورزی، آلودگی هوا، انتقال ذرات معلق، آسیب رساندن به تاسیسات و ماشین آلات و عملیات اجرایی می باشد. گرچه در سال های اخیر استفاده از مواد پلیمری مصنوعی، به منظور افزایش پایداری قطر خاک دانه ها و تثبیت خاک مورد توجه جدی قرار گرفته است اما در انتخاب یک پلیمر به عنوان تثبیت کننده خاک در برابر فرسایش بادی، فاکتورهای زیادی باید مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش، کارآیی ماده پلیمری با پایه پلی وینیل استات بر روی سه نوع خاک با بافت متفاوت در برابر باد همراه با ماسه ساینده به صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور پس از طراحی و ساخت تونل باد، نمونه های تیمار شده با ماده پلیمری تحت آزمایش های فرسایش در برابر باد با سرعت 26 متر بر ثانیه در ارتفاع 15 سانتی متری داخل تونل باد همراه با ماسه ساینده قرار داده شد و با نمونه های تیمار شده با آب مورد مقایسه قرار گرفت. تیمارهای مورد مطالعه در این آزمایش عبارت از ماده تثبیت کننده در 2 سطح 0 و 25 گرم بر مترمربع و نوع خاک در 3 سطح شامل بافت سبک شنی، متوسط لوم سیلتی و سنگین رس سیلتی در 3 تکرار بودند. نتایج به دست آمده نشان داد که از نظر آماری اختلاف معنی داری بین مقاومت به سایش و میزان فرسایش در نمونه های خاک تیمار شده با ماده پلیمری و نمونه های تیمار شده با آب وجود داشته است. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده، افزودن ماده پلیمری پلی وینیل استات به میزان 25 گرم در مترمربع در شرایط آزمایشگاهی، با توسعه ارتباط بین ذرات و تشکیل یک لایه سطحی بر روی خاک، میزان فرسایش در برابر باد همراه با ذرات را کاهش داده است. با افزودن این ماده پلیمری میزان فرسایش بادی در نمونه های ماسه بادی به صفر رسیده و در خاک با بافت متوسط لوم سیلتی و سنگین رس سیلتی، حداقل 76 درصد نسبت به نمونه های تیمار شده با آب کاهش یافته است.

از مهمترین عوامل موثر در توسعه پایدار یک آب خیز، فراهمی منابع آب مناسب از نظر کمی و کیفی می باشد. همگام با پیشرفت صنایع، افزایش جمعیت و کنترل نکردن مناسب زیست محیطی، خطرات زیادی از نظر آلودگی منابع آبی را تهدید می کند. خصوصیات کیفی آب از مولفه های بسیار مهم در مدیریت منابع آب و ارزیابی سلامت آب خیز می باشد. در مطالعه توصیفی و موردی انجام پذیرفته، بر اساس داده های موجود در ایستگاه زرین گل واقع در رودخانه گرگان رود استان گلستان و نمونه های به دست آمده از سال آبی 1377 تا 1386 با ترسیم نمودارهای پایپر، شولر، ویلکوکس، دروو، گیبس و استیف، آنالیز کیفی آب صورت پذیرفت. برای مقایسه تیمارها از تجزیه واریانسANOVA ، برای آزمون تفاوت در بین سال های آماری از LSD و برای تعیین روند در داده ها از آزمون من کندال استفاده شد. نتایج نشان داد که آب رودخانه زرین گل مربوط به تیپ آب های شورمزه بوده و به سمت کلریده میل می کند. یون های کلسیم و منیزیم نقش مهمی در تعیین تیپ آب رودخانه داشته اند. آب این رودخانه از نظر شرب در حد متوسط به پایین ارزیابی شد که در کلاس C3S1 قرار داشته و برای آبیاری زمین های درشت بافت و با زه کشی خوب مناسب می باشد. کیفیت شیمیایی رودخانه زرین گل تحت تاثیر واکنش های تبخیر و تعرق در حوضه بوده است. خطر منیزیم در رودخانه افزایش یافته و خطر شوری نیز بالا می باشد. به طور کلی می توان گفت به دلیل دست کاری های شدید در محیط طبیعی از جمله جاده سازی و حفر معادن کیفیت آب در رودخانه زرین گل کاهش یافته است. پیشنهاد می شود پایش کیفیت آب در سرشاخه های رودخانه زرین گل صورت پذیرد، تا تاثیر هر سرشاخه در کیفیت رودخانه مشخص شود.

آزمون گاما ابزاری مناسب برای تعیین ترکیب بهینه ورودی ها و تعداد داده های مناسب برای رسیدن به کمترین میانگین مربعات خطا در هر گونه مدل سازی غیرخطی پیوسته می باشد. در این پژوهش از فن آوری آزمون گاما برای انتخاب ورودی های بهینه از میان 12 پارامتر ورودی (شامل ویژگی های خاک، توپوگرافی و پوشش گیاهی) موثر در برآورد مقاومت برشی خاک استفاده شد. سپس با استفاده از دو گروه داده های ورودی مختلف، دو مدل شبکه عصبی مصنوعی برای برآورد مقاومت برشی خاک طراحی شد (مدل های 1 و 2). در مدل 1 از هر 12 پارامتر اندازه گیری شده به عنوان ورودی و در مدل 2 از 5 پارامتر بهینه به دست آمده از مطالعات آزمون گاما برای مدل سازی استفاده شد. بر اساس نتایج آزمون گاما، پارامتر شن ریز دارای کمترین مقدار گاما و میانگین وزنی قطر خاک دانه ها (MWD) دارای بیشترین مقدار گاما و نسبت v بودند. همچنین شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، درصد شن، شن خیلی ریز و جهت شیب، 4 پارامتر دیگری بودند که دارای کمترین مقدار گاما نسبت به سایر پارامترهای اندازه گیری شده بودند. مقدار گاما برای این پارامترها به ترتیب 0.2177، 0.2280، 0.2313 و 0.2318 بود. بنابراین بر اساس نتایج آزمون گاما 5 پارامتر شن خیلی ریز، شن ریز، درصد شن، NDVI و جهت شیب به عنوان ورودی های بهینه برای مدل سازی مقاومت برشی خاک با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی انتخاب شدند. مدل شبکه عصبی طراحی شده با استفاده از 5 پارامتر ورودی بهینه به دست آمده از مطالعات آزمون گاما (مدل 2)، دارای دقتی معادل با مدل شبکه عصبی طراحی شده با استفاده از 12 پارامتر ورودی (مدل 1) بود. مقادیر ضریب هم بستگی (r) و ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) برای مدل 2 به ترتیب 0.885 و 0.045 بود در حالی که مقدار این شاخص ها برای مدل 1 به ترتیب برابر 0.891 و 0.058 بود. بنابراین به نظر می رسد که بتوان از آزمون گاما برای انتخاب ورودی های بهینه موثرتر بر برآورد مقاومت برشی خاک برای کاهش حجم محاسبه ها و صرفه جویی در وقت و هزینه ها استفاده نمود.

پتاسیم به عنوان یکی از عناصر پرمصرف، به طور عمده از هوادیدگی آلومینوسیلیکات هایی مانند فلدسپات های پتاسیم و میکاها در خاک تامین می شود. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر اندازه و نوع عصاره گیر بر شکل های مختلف پتاسیم در تعدادی از کانی های میکایی و فلدسپات پتاسیم و تعیین ارتباط بین پتاسیم آزاد شده توسط تیزاب سلطانی با نوع کانی های پتاسیم دار انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل دربر گیرنده 5 نوع کانی پتاسیم دار (بیوتیت، فلوگوپیت، موسکویت، فلدسپات زنجان و فلدسپات یزد)، دو اندازه (100-50 و کوچک تر از 50 میکرون) و 3 نوع عصاره گیر (آب مقطر، استات آمونیوم و اسید نیتریک) با 3 تکرار انجام شد. مقدار پتاسیم رها شده از این کانی ها با دستگاه فلیم فتومتر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که فلدسپات ها، به اندازه میکاهای سه جایی (بیوتیت و فلوگوپیت) در تامین پتاسیم محلول و تبادلی خاک مهم می باشند ولی کانی دوجایی موسکویت، اهمیت کمتری حتی نسبت به فلدسپات ها دارد. میزان پتاسیم غیر تبادلی که ذخیره پتاسیم خاک می باشد در بیشترین مقدار خود، در میکاهای سه جایی بیش از 17 گرم بر کیلوگرم بود اما در میکای دوجایی و فلدسپات ها 3 گرم بر کیلوگرم می باشد. نتایج عصاره گیری با تیزاب سلطانی نشان داد که این عصاره گیر مقدار زیادی از پتاسیم موجود در کانی های سه جایی را آزاد می کند (81 گرم بر کیلوگرم) ولی قادر نیست پتاسیم چندانی از کانی های موسکویت و فلدسپات خارج کند (حدود 4 گرم بر کیلوگرم). کوچک شدن اندازه تاثیری بر آزادسازی پتاسیم عصاره گیری شده با تیزاب سلطانی در کانی های سه جایی ندارد اما در کانی های موسکویت و فلدسپات باعث افزایش قابل توجه پتاسیم آزاد شده تا بیش از 3.5 برابر می گردد. ذرات کوچک تر در آزادسازی شکل های مختلف پتاسیم، اختلاف معنی داری با ذرات درشت نشان دادند. پتاسیم آزاد شده توسط تیزاب سلطانی می تواند شاخصی از نوع کانی های پتاسیم دار خاک و قدرت خاک برای تامین پتاسیم باشد البته پژوهش ها بیشتر، در این باره ضروری به نظر می رسد.

سرریز جانبی یکی از معمول ترین سازه های کنترل و انحراف جریان در آزمایشگاه های هیدرولیک، شبکه های آبیاری و زه کشی، کانال های انتقال آب و فاضلاب است. سرریزها عموما لبه تیز بوده و از نظر دقت اندازه گیری دبی و نیز تخلیه جریان، دارای محدودیت می باشند، به همین دلیل در این پژوهش برای اولین بار سرریزهای جانبی لبه تیز با مقطع مرکب (ترکیبی) پیشنهاد شده است. اندازه گیری دقیق تر جریان در محدوده وسیعی از دبی ها نسبت به سرریزهای جانبی ساده از جمله موارد برتری این گونه سرریزها می باشد. در این پژوهش برای برآورد ضریب دبی، آزمایش هایی بر روی یک سرریز جانبی مرکب مستطیلی - مستطیلی و با عرض و ارتفاع متغیر انجام شده است. تحلیل ابعادی پارامترهای موثر بر دبی جریان عبوری از سرریز مرکب نشان داد که ضریب دبی این سرریز تابعی از عدد فرود در بالادست جریان، نسبت میانگین وزنی ارتفاع تاج سرریز به عمق جریان در بالادست سرریز و عرض کانال به عمق جریان در بالادست سرریز است. ابتدا بر اساس نتایج آزمایشگاهی و نیز اصول بهینه سازی، رابطه ای بدون بعد برای محاسبه ضریب دبی سرریز استخراج شده و سپس رابطه جدیدی برای محاسبه دبی جریان عبوری از سرریزهای جانبی مرکب مستطیلی پیشنهاد شده است. با مقایسه آماری نتایج این رابطه با داده های آزمایشگاهی، ضریب تبیین معادله در مراحل واسنجی و صحت سنجی به ترتیب 0.96 و 0.98 به دست آمد. همچنین متوسط خطای نسبی این رابطه حدود 6.4 درصد به دست آمده است.

کمبود منابع آب در دسترس از یک سو و از سوی دیگر افزایش مداوم تقاضای آب، موجب بر هم خوردن تعادل در سیستم های عرضه - تقاضای منابع آب شده است. بنابراین برنامه ریزی برای تخصیص کارآمد منابع آب اهمیت بسیاری پیدا کرده است. در سال های اخیر مدل ها و ابزارهای متعددی به منظور شبیه سازی مسایل تخصیص آب توسعه یافته است. از مدل های مطرح در این خصوص، مدل های MIKE BASIN و WEAP می باشند که ارزیابی توانایی آنها هدف این پژوهش را رقم می زند. در این پژوهش ابتدا قابلیت ها و امکانات مدل سازی دو مدل بررسی گردید و سپس با تعریف دو مثال، مدل ها در زمینه تخصص اولویت محور و همچنین بر اساس بهره برداری مخزن، بررسی و در نهایت بر اساس شاخص اطمینان پذیری، عملکرد و نتایج دو مدل مقایسه و تحلیل شدند. علاوه بر مثال های فرضی، مدل ها برای بخشی از رودخانه تالوار از سرشاخه های رودخانه قزل اوزن نیز اجرا شدند که این سیستم با 10 گره مصرف (شرب و کشاورزی) و 3 مخزن تعریف گردید. در زمینه تخصیص اولویت محور و تعریف اولویت ها، هر دو مدل رفتار و عملکرد متفاوتی اعمال می کنند اما در زمینه قوانین بهره برداری و همچنین شبیه سازی مخزن نتایج دو مدل کاملا یکسان می باشد. نتایج شاخص اطمینان پذیری نشان می دهد که در شبیه سازیMIKE BASIN ، با توجه به در دسترس گذاشتن آب بیشتر به گره های بالاتر تا حدی با آن چه در واقعیت اتفاق می افتد انطباق بیشتری دارد، اما در زمینه بهینه سازی و توزیع یکسان کمبودهای بین گره ها، مدل WEAP بهتر عمل کرده است.

توزیع اندازه ذرات رسوبات معلق، نقش به سزایی در درک تغییرات فرآیندهای زیست محیطی، مدل سازی و انتقال رسوبات و آلودگی های همراه رسوبات مثل فلزات سنگین، مواد غذایی، رادیونوکلوئیدها و آفت کش ها در سیستم های رودخانه ای دارد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات مکانی ارتباط بین انتقال فلزات سنگین آهن، کروم، نیکل و روی همراه رسوبات معلق به وسیله توزیع اندازه رسوبات معلق در حوزه آبخیز آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس با مساحت حدود 50000 هکتار انجام گرفت. در این مطالعه 22 نمونه رسوب معلق از ابتدا و انتهای بازه ای به طول 700 متر طی دی ماه 1386 تا اردیبهشت ماه 1387 برداشت شد. سپس نمونه ها هضم شیمیایی و در نهایت فلزات سنگین آنها توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. توزیع اندازه ذرات رسوبات معلق نیز با استفاده از قانون استوکس و به روش پیپت اصلاح شده اندازه گیری شد. سپس ارتباط بین دانه بندی رسوب معلق و فلزات سنگین همراه رسوب معلق با استفاده از رگرسیون دومتغیره بررسی و برترین روابط تهیه شده بر اساس شاخص های آماری انتخاب شدند. نتایج به دست آمده از پژوهش نشانگر برقراری ارتباط بسیار خوب فلزات سنگین (آهن، کروم، نیکل و روی) با لای و رس (اجزاء کوچکتر از 63 میکرومتر) در ابتدا و انتهای بازه با حدود اعتماد 95 درصد و ضریب همبستگی بالای 71 درصد بود. ولی تغییرپذیری نوع و کیفیت ارتباطات در دو نقطه مطالعاتی نیز به خوبی مورد تایید قرار گرفت.

سازه ترکیبی سرریز - دریچه دارای برتری هایی نسبت به استفاده جداگانه از سازه ها، از جمله عبور هم زمان مواد شناور (چوب، یخ و ...) و رسوبات است. یکی از انواع مدل های ترکیبی، سازه ترکیبی استوانه ای است که دارای ویژگی هایی از جمله اقتصادی بودن، طراحی آسان، سهولت ساخت، ضریب دبی بالا و ... می باشد. در این مقاله به بررسی آزمایشگاهی تاثیر پارامترهای هیدرولیکی و هندسی بر ضریب دبی مدل ترکیبی سرریز - دریچه استوانه ای و نیم استوانه ای (در دو حالت انحنا در سمت بالادست و انحنا در پایین دست سازه) پرداخته شده است. آزمایش ها در فلومی به طول 6 متر و عرض 75 میلی متر و با استفاده از لوله های استوانه ای و نیم استوانه ای با قطرهای 40، 50، 60، 70 و 85 میلی متر انجام شده است. نتایج نشان داد که در هر سه حالت با افزایش مقادیر بی بعد نسبت عمق بالادست جریان به میزان بازشدگی دریچه (H/a) و نسبت عمق بالادست جریان به قطر استوانه (H/D) ضریب دبی افزایش می یابد. همچنین محقق شد که در یک (H/D) ثابت، ضریب دبی استوانه کامل تقریبا برابر با ضریب دبی نیم استوانه با انحنا در بالادست و حدود 12 درصد بیشتر از ضریب دبی نیم استوانه با انحنا در پایین دست است و برای هر سه حالت در محدوده آزمایش ها ضریب دبی بین 96-38 درصد متغیر است.

از آن جا که راندمان سیستم آبیاری قطره ای به خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی و به ویژه به یکنواختی توزیع آب قطره چکان ها بستگی دارد، بنابراین ارزیابی قطره چکان ها به عنوان مهمترین بخش سیستم آبیاری قطره ای به منظور داشتن یک سیستم آبیاری کارآمد بسیار مهم خواهد بود. هدف از انجام این پژوهش اندازه گیری دبی سه نوع قطره چکان مختلف ساخت خارج کشور (Siplast, Inline168 and Katif8) در 4 فشار کارکرد مختلف برای بیان ارزیابی هیدرولیکی، محاسبه ضریب تغییرات ساخت و یکنواختی توزیع آب قطره چکان ها برای تعیین حساسیت دبی قطره چکان ها به فشار آب و مقایسه نتایج به دست آمده با نتایج ارایه شده توسط سازندگان بود. بر اساس نتایج و مطابق انتظار، Katif8 به عنوان قطره چکان تنظیم کننده دبی و Siplast و Inline168 به صورت قطره چکان غیرقابل تنظیم طبقه بندی گردیدند. هر سه نوع قطره چکان آب را به صورتی کاملا یکنواخت توزیع نمودند. نتایج نشان داد که طراحی آبیاری قطره ای به ویژه رابطه دبی - فشار بایستی بر اساس نتایج واقعی آزمایشگاهی باشد نه بر اساس آن چه که در کاتالوگ قطره چکان ها از طرف شرکت سازنده ارایه می گردد.

به منظور تعیین حد بحرانی روی در خاک و ارزیابی وضعیت تغذیه روی در باغ های هلو از 39 باغ هلو در استان، نمونه های مرکب خاک (از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی متر) تهیه شد. بر اساس آزمایش های پایه و میزان روی استخراجی، نمونه های خاک 24 باغ برای آزمایش های بعدی انتخاب شدند. عصاره گیرهای مورد استفاده برای اندازه گیری روی در این پژوهش DTPA، SB-DTPA بودند. آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور در 4 تکرار انجام گردید. فاکتور اصلی، خاک 24 باغ و فاکتور فرعی، تیمارهای روی در سطوح 0، 10 و 20 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات روی (34 درصد) بود که به صورت نواری و در سایه انداز درخت، به تیمارها داده شد. نمونه های برگی در اواسط فصل رشد، از تیمارهای آزمایشی به صورت تصادفی جمع آوری و میزان روی در آنها تعیین گردید. علایم ظاهری کمبود روی باغ ها در زمان نمونه برداری برگی یادداشت گردید. حد بحرانی روی در خاک باغ ها برای دو عصاره گیر DTPA و SB-DTPA با روش بازرسی چشمی به ترتیب 0.90 و 1.00 و با روش تصویری کیت - نلسون به ترتیب 0.7 و 0.85 میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد.

زمین لغزش ها یکی از انواع مخرب فرسایش در دامنه ها می باشند که موجب ایجاد خسارت های مالی و جانی در جاده ها می شود. امروزه زمین لغزش ها بیشتر از این که جنبه طبیعی داشته باشد، تحت تاثیر عوامل انسانی است. از عوامل انسانی موثر در وقوع زمین لغزش می توان به جاده سازی اشاره نمود. در این پژوهش به بررسی نقش جاده سازی در وقوع زمین لغزش در بخشی از حوضه سد ایلام، واقع در جنوب شرقی ایلام به مساحت 18360 هکتار با استفاده از مدل پایداری دامنه FLAC SLOP پرداخته شد. پس از تعیین دامنه های مورد نظر به منظور تعیین پارامترهای مورد نیاز نمونه برداری از خاک این دامنه ها صورت گرفت. برای تعیین ضریب پایداری (FS) دامنه این پارامترها در مدل تحلیل پایداری شیب وارد شد و مقادیر FS برای هر دامنه استخراج شد. در مرحله بعد تاثیر جاده سازی بر دامنه مورد نظر در مدل اعمال شد. نتایج نشان داد که جاده سازی در دامنه های با شیب تندتر (بیش از 15 درصد) باعث کاهش پایداری دامنه ها می شود. همچنین، با استفاده از مدل ارایه شده می توان دامنه های ناپایدار را شناسایی نموده و نوع عملیات حفاظتی برای افزایش ضریب پایداری را مشخص نمود. بر اساس نتایج به دست آمده، عملیات هایی مانند میخ کوبی و تراس بندی می تواند پایداری (FS) دامنه ها را تا 20 درصد افزایش دهد.

ترسیب کربن در خاک از طریق احیای مرتع و کاشت گیاهان جدید، از نظر اقتصادی یکی از عملی ترین راه کارها برای کاهش دی اکسیدکربن اتمسفری می باشد. مطالعه در مورد هزینه ترسیب کربن و شناسایی گونه گیاهی با هزینه پایین از نظر ترسیب کربن برای توصیه گونه کم هزینه در احیای مراتع ضرورت دارد. به این منظور در منطقه چپرقویمه گنبد جنبه های اقتصادی هزینه ترسیب کربن خاک توسط دو گونه آتریپلکس لنتی فورمیس و آگروپایرون الونگاتم در دو سایت مرتعی کاشت شده ارزیابی گردید. به این ترتیب که با نمونه برداری تصادفی از خاک دو سایت تحت کاشت گونه ها و اندازه گیری کربن آن در آزمایشگاه و مقایسه با کربن خاک سایت شاهد میزان کربن ترسیب شده سالانه در هر هکتار به دست آمد. سپس با استفاده از داده های مربوط به هزینه و سودهای احیای مراتع مربوط به کاشت گونه ها که از کتابچه های مرتع داری و مصاحبه با کارشناسان مربوطه به دست آمده بودند، هزینه نهایی سالانه ترسیب هر تن کربن توسط هر دو گونه مشخص گردید. نتایج کلی ارزیابی این پژوهش نشان داد، که احیای مراتع مورد مطالعه تحت کاشت آتریپلکس و آگروپایرون در هر هکتار از خاک عرصه به ترتیب در حدود 21.974 و 12.872 تن کربن ذخیره کرده است. از نظر اقتصادی هزینه ترسیب سالانه هر تن کربن در خاک سایت آتریپلکس 17056172 ریال و برای آگروپایرون در حدود 20115109 ریال می باشد بنابراین آتریپلکس گونه مفید و ارزان تری در امر احیای مراتع منطقه از دیدگاه ترسیب کربن خاک است و ادامه احیای منطقه از طریق کاشت گونه آتریپلکس هزینه کمی را برای ترسیب کربن خاک در بر خواهد داشت.

برای ارزیابی روش عصاره گیر هم زمان سلطانپور برای استخراج فسفر قابل استفاده گیاه در خاک در مقایسه با روش عصاره گیری متداول در آزمایشگاه های کشور (اولسن) در خاک های استان اصفهان، آزمایشی گل خانه ای بر روی گیاه گندم با تعداد 30 نمونه خاک که از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوت در محدوده وسیعی قرار داشتند، صورت گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به اجرا در آمد. این روش همبستگی بالایی با عصاره گیر اولسن در استخراج فسفر قابل استفاده (r=0.97**) و نیز با فاکتورهای گیاهی مختلف داشت. حد بحرانی فسفر در خاک های مورد مطالعه در مورد گیاه گندم برای عصاره گیرهای سلطانپور و اولسن به ترتیب برابر با 6.5 و 15 میلی گرم بر کیلوگرم خاک به دست آمد.