اقیانوس شناسی
سال:1392 | دوره:4 | شماره:13 |تعداد مقالات:13

پیش بینی تغییرات کشند، به دلیل اهمیتی که در برنامه ریزی های ناوگان دریایی و نظامی، حمل و نقل و کشتیرانی، طراحی بنادر و سایر مسایل مرتبط با امور دریا دارد؛ از دیرباز مورد توجه بوده است. هدف این مطالعه بررسی عملکرد مدل های شبکه های عصبی پیش خور با 3 الگوریتم یادگیری کاهش شیب، شیب مزدوج و لونبرگ - مارکوارد در پیش بینی ساعتی تغییرات کشند است. به علاوه در تحقیق حاضر، نتایج حاصل از مدل رگرسیون خطی چندمتغیره نیز مد نظر قرار گرفته است. برای این منظور داده های ساعتی مشاهداتی ایستگاه ساحلی خلیج چابهار در دریای عمان و ایستگاه های جزیره کیش و بندر امام خمینی (ره) در سواحل شمالی خلیج فارس در یک بازه 90 روزه مورد استفاده قرار گرفته اند. به منظور تعیین مقدار وقفه مناسب در مدل سازی زمانمند، شیوه خودهمبستگی جزئی به کار گرفته شده است. نتایج ارزیابی مدل ها بر اساس شاخص های ریشه میانگین مجذور خطا و درصد مطلق خطا حاکی از آن است که مدل شبکه عصبی مبتنی بر الگوریتم لونبرگ - مارکوارد بالاترین دقت را در پیش بینی تغییرات کشند در هر 3 ایستگاه مطالعاتی دارا است. این الگوریتم به طور متوسط به میزان 22، 4 و 2 درصد دقت پیش بینی های مدل های رگرسیون خطی چندمتغیره، الگوریتم کاهش شیب و شیب مزدوج را بهبود بخشیده است. در نهایت تحلیل خطای مربوط به مجموع باقیمانده ها، بیش پیش بین بودن مدل های شبکه عصبی در ایستگاه های جزیره کیش و بندر امام خمینی (ره) و کم پیش بین بودن آن ها را در ایستگاه خلیج چابهار را آشکار می سازد.

امروزه با گسترش پایگاه های ثبت داده های دریایی و حجم بالای داده های ذخیره شده، نیاز به ابزاری است تا بتوان داده های ذخیره شده را پردازش کرد. وقتی که حجم داده ها بالا باشد، نمی توان الگوهای مفید را در میان حجم انبوه داده ها تشخیص داد. بنابراین نیاز به روش های داده کاوی (Neural Network & Data Mining) است که اصطلاحا به کشف دانش بپردازند و با کمترین دخالت کاربر و به صورت خودکار الگوهای مفید در داده ها و رابطه های منطقی را پیدا نمایند. یکی از رایج ترین روش های داده کاوی در فیزیک دریا، خوشه بندی (Clustering) است. جهت خوشه بندی خلیج چابهار بر اساس چگالی از الگوریتم دو مرحله ای (Two-step) استفاده شد. همچنین برای بررسی تاثیرات دما و شوری در توزیع مکانی و زمانی چگالی آب خلیج و یافتن موثرترین پارامتر بر چگالی آب خلیج از میان پارامترهای موثر (عمق، دما و شوری)، یازده شبکه عصبی در نرم افزار کلمنتاین (Clementine) تشکیل شد. نتایج به طور واضحی نشان دهنده یک مورد استثنا در آبان ماه است که با رسم منحنی های همتراز چگالی، شوری و دما توسط نرم افزار سرفر (Surfer) نتایج به دست آمده از داده کاوی تایید شد.

فلزات سنگین موجود در محیط آبی پس از جذب در بافت آبزیان تجمع یافته و از طریق زنجیره غذایی وارد بدن انسان شده و متناسب با سمیت و غلظت فلزات جذب شده، آثار بالینی مشاهده می شود. هدف از انجام این بررسی، مطالعه الگوی تجمع فلزات شامل Ni، Pb،Cu  و Zn در بافت های عضله، آبشش، فلس، کبد و کلیه ماهی کپور نقره ای چاه نیمه های سیستان بود. همچنین مقایسه غلظت فلزات در عضله ماهی با استانداردهای غذایی نیز صورت گرفت. پس از نمونه برداری، آماده سازی هر یک از بافت ها و هضم توسط اسید نیتریک غلیظ، غلظت هر یک از فلزات بر حسب میکروگرم بر گرم وزن خشک با استفاده از دستگاه جذب اتمی Konik مدل Novaa 300 اندازه گیری شد. روند تجمع فلزات ضروری (Zn و Cu) در کبد و آبشش و فلزات غیرضروری مانند نیکل در کبد و کلیه مشاهده شد. بیشترین تجمع فلز مس در کبد (63.42 میکروگرم بر گرم)، روی در آبشش (74.40 میکروگرم بر گرم)، نیکل در کلیه (0.41 میکروگرم بر گرم) و سرب در کبد (0.19 میکروگرم بر گرم) به دست آمد. تجمع بیشتر فلزات ضروری (مس و روی) در کبد و آبشش به دلیل نیاز آبزی به فلزات فوق جهت انجام فعالیت های زیستی است. فلز نیکل، تجمع بیشتری در کلیه داشت، که می تواند به دلیل مکانیسم دفع این فلز باشد. روند تجمع فلزات غیرضروری در بافت های کبد و کلیه با فلس مشابه بود. بنابراین فلس نیز می تواند شاخص مناسبی برای تعیین میزان آلودگی تجمع یافته در آبزیان باشد. غلظت فلزات عضله کمتر از استاندارد بوده و بنابراین نمی تواند برای مصرف کننده ماهی خطرساز باشد.

ماهی صبیتی یکی از ماهیان باارزش از نظر اقتصادی در خلیج فارس است که در آبزی پروری نیز مورد توجه زیادی است. سطوح بهینه اجزای جیره غذایی تضمین کننده رشد و سلامتی ماهی است. در مطالعه حاضر تغذیه با سطوح متفاوت پروتئین و اسید آمینه به منظور بررسی اثرات آن بر پارامترهای خون شناسی ماهی صبیتی انجام گرفت. برای این منظور ماهیان 30 تا 35 گرمی پس از 2 هفته تطابق با یک جیره غذایی بدون چربی، به مدت 8 هفته در 36 تانک 300 لیتری با جیره های غذایی آزمایشی حاوی مقادیر مختلف پروتئین و لیپید تغذیه شدند. به طوری که تغذیه ماهیان 2 بار در روز در ساعات 10 صبح و 17 بعد از ظهر با 4 سطح پروتئین مختلف (%45، %50، %55 و %60) و سه تکرار برای هر تیمار غذایی در نظر گرفته شد و ماهیان به مدت 60 روز با جیره های فوق الذکر تغذیه شدند. در پایان دوره آزمایش، نمونه های خونی با سرنگ های هپارینه دریافت و پس از انتقال به آزمایشگاه و شمارش گلبول های سفید و قرمز، اندازه گیری هماتوکریت، هموگلوبین و اندیس های خونی طی بررسی آنالیز واریانس یک طرفه، تفاوت هایی بین گروه های مختلف با جیره متفات مشاهده گردید اما از لحاظ آماری معنی دار نبوده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که در خصوص پرورش ماهی صبیتی از نظر مطالعات خون شناسی، رژیم های مورد نظر دارای شرایط بهینه برای گونه مورد نظر هستند.

این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر سطوح متفاوت پربیوتیک ایمنووال بر شاخص های رشد و ترکیب لاشه فیل ماهیان پرورشی (Huso huso) به مدت 8 هفته انجام گرفت. پس از یک ماه سازگاری با شرایط پرورشی و جیره پایه، 270 عدد فیل ماهی با میانگین وزنی 95.30±8.99 گرم به 9 تانک فایبر گلاس 2000 لیتری و با تراکم 30 عدد در هر تانک در قالب 3 تیمار (شاهد (%0)، ایمنووال %1 و ایمنووال %3) با 3 تکرار (طرح کاملا تصادفی) توزیع شدند. در پایان هفته هشتم، وزن نهایی، طول نهایی، درصد افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه، میانگین رشد روزانه، ضریب کارایی پروتئین، ضریب تبدیل غذایی و ضریب چاقی در ماهیان تغذیه شده با پربیوتیک ایمنووال در سطوح %1 و %3 اختلافات معنی داری را نسبت به شاهد نشان دادند (P<0.05). پروتئین لاشه در ماهیان تغذیه شده با پربیوتیک ایمنووال %3 افزایش معنی داری را نسبت به شاهد نشان داد (P<0.05). نتایج نشان داد که پربیوتیک ایمنووال در سطح %3 می تواند در افزایش عملکرد رشد و کارایی تغذیه فیل ماهیان جوان پرورشی تاثیرگذار باشد.

آبسنگ های مرجانی دارای رابطه همزیستی با جلبک (zooxanthellae) می باشند که ریختن مداوم آلاینده های انسان ساز به داخل محیط زیست آبی و اثرات تغییر جهانی آب و هوا، سلامتی مرجان ها را با به خطر انداختن این رابطه همزیستی تهدید می کند. هدف از این بررسی اندازه گیری تراکم زوگزانتلا در مرجان های Porites compressa به منظور بررسی وضعیت سلامت آبسنگ های مرجانی در منطقه شمال خلیج نایبند و جنوب خلیج نایبند است. این مناطق به ترتیب در نزدیکی منطقه ویژه پارس جنوبی و در فاصله ای دورتر نسبت به این صنایع قرار دارند. مرجان های شمال خلیج نایبند علائم بیشتری از تخریب را نشان دادند. بیشترین میزان زوگزانتلا 3607849±229894 در سانتی مترمربع در ماه بهمن در جنوب خلیج نایبند به دست آمد. میانگین تراکم زوگزانتلا به طور چشمگیری در ماه بهمن در جنوب خلیج نایبند زیادتر از ماه های دیگر بود که نشان دهنده وجود مرجان های سالم تر در این منطقه است.

آب های ساحلی شهر بندرعباس به منظور مطالعه جوامع دوکفه ای ها و شکم پایان به 5 ترانسکت تقسیم و به صورت فصلی از زمستان 88 لغایت پاییز 89 به روش نمونه برداری تصادفی ساده مطالعه شد و میانگین فراوان 7991±3241.12 بوده است. ازگرب پیترسون با سطح مقطع 0.04 مترمربع و قایق در هر گشت استفاده شد. تعداد 8 خانواده از دوکفه ای ها و 11 خانواده متعلق به شکم پایان در این مطالعه شناسایی شد. اگرچه نتایج حاصل از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه تست توکی در سطح 95 درصد در ایستگاه های مورد مطالعه اختلاف معنی داری در میزان فراوانی دوکفه ای ها و شکم پایان بین ایستگاه 1 و 2 با سایر ایستگاه ها نشان داد (p<0.05)، اما نتایج حاصل از همین آزمون و در همین سطح اطمینان هیچ گونه اختلافی را در مقدار فراوانی دوکفه ای ها و شکم پایان مشاهده شده در ایستگاه 1 و 2 با یکدیگر و هم چنین در بین 3 ایستگاه دیگر مورد بررسی نشان نداد (p>0.05). به علاوه نتایج حاصل از همین آزمون و در همین سطح احتمال در فصول مورد بررسی نشان از اختلاف در میزان فراوانی خانواده های مطالعه شده در بهار 89 نسبت به سایر فصول مورد مطالعه دارد (p<0.05). نتایج حاصل از دانه بندی ذرات رسوبی در فصول مورد مطالعه، نشان داد که مقادیر بیشینه و کمینه ذرات سیلتی مربوط به فصول پاییز و تابستان 89 به ترتیب برابر با 50.68 درصد و 43.2 درصد است. هم چنین مقادیر بیشینه و کمینه خاک رس و شن به ترتیب 11.38 درصد، 9.64 درصد (زمستان 88 و پاییز 89) و 39.56 درصد، 40.34 درصد (بهار 89 و زمستان 88) در فصول مورد مطالعه مشاهده شد. نتایج حاصل از بررسی مقادیر شاخص شانون در ایستگاه های مورد مطالعه نشان دهنده بیشینه مقدار شاخص شانون (0.99) برای دوکفه ای ها در ایستگاه 2 در فصل بهار 89 و مقدار 0.61 در ایستگاه 5 در فصل تابستان 89 برای شکم پایان است.

حقوق دریاها، نقطه تلاقی منافع حقوق دانان بین المللی و منافع اقیانوس شناسان به یکدیگر است. این پیوند و تلاقی به ویژه در زمینه تحقیقات علمی دریایی به اوج خود ﻣﻲ رسد. انعقاد کنوانسیون 1982 ملل متحد حقوق دریاها، و به ویژه بخش سیزدهم این کنوانسیون درباره تحقیقات علمی دریایی، تاثیر بسزایی بر علوم دریایی به طور کلی داشته است. برخی حقوق دانان بین المللی این تاثیر را محدودکننده آزادی انجام تحقیقات و دست و پا گیر برای دانشمندان علوم دریایی دانسته و آن را منفی می پندارند. این گروه عمدتا حقوق دانان کشورهای قدرتمند دریایی به ویژه آمریکا هستند. اما گروه دوم، حقوق دانانی هستند که این تاثیر را مثبت و مطلوب قلمداد می کنند و مقررات کنوانسیون 1982 حقوق دریاها را موجب نظام مندی و قاعده مند شدن این تحقیقات می دانند که موجبات مشارکت و بهره مندی عادلانه تمامی کشورها اعم از ساحلی، غیرساحلی، قدرتمند و غیرقدرتمند دریایی را از برآیند تحقیقات علمی دریایی فراهم ساخته است.

هدف مطالعه حاضر مقایسه کارایی نسبی بنادر عمده ایران و شناسایی بنادر کارا برای سال های 1388 تا 1390 است. روش تحقیق حاضر از نوع تحلیلی - کاربردی بوده و جامعه آماری تحقیق حاضر را بنادر عمده کشور تشکیل می دهند. برای جمع آوری داده های تحقیق از سایت اینترنتی سازمان بنادر و دریانوردی استفاده شد. داده ها به سال های 1388، 1389 و هشت ماه نخست 1390 مربوط هستند. روش تحلیل داده ها نیز مبتنی بر تکنیک تحلیل پوششی داده ها (DEA) بوده است و برای تعیین ضریب کارایی بنادر و مشخص کردن بنادر کارا و ناکارا از مدل CCR خروجی محور و برای رتبه بندی واحدهایی که با مدل CCR خروجی محور کارا شدند، از روش اندرسون - پیترسون  (AP)استفاده شد. جهت محاسبه مدل ها و تجزیه و تحلیل داده ها نیز از دو بسته نرم افزاریLINGO  و SPSS استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که در سال 1388، 36 درصد، در 1389، 27 درصد و در 1390، 27 درصد بنادر کارا بودند. در سال های 1388 و 1389، بندر شهید باهنر و در سال 1390، بندر شهید رجایی کاراترین بنادر بودند. در نهایت، بنادر مجازی به عنوان الگوهایی برای بنادر ناکارا معرفی و پیشنهاد شدند. بنادر ناکارا در صورت رسیدن به شرایط بنادر مجازی متناظر با خود، کارا می گردند.

در این مطالعه به بررسی و محاسبه ظرفیت برد فعالیت های قایقرانی تفریحی در منطقه حفاظت شده و تالاب بین المللی حرا رود گز پرداخته شده است. این تالاب داری جنگل های منحصر بفرد مانگرو است. متاسفانه افزایش شمار بازدیدکنندگان از مناطق حفاظت شده، جدا از فواید اقتصادی، مشکلات و آسیب های محیط زیستی فراوانی را ایجاد نموده است و لذا نیاز به مدیریت موثر و کارآمد گردشگران در مناطق حفاظت شده بیش از پیش احساس می گردد. از جمله راهکارهای موثر در جلوگیری و کاهش مشکلات گردشگری در مناطق حفاظت شده، تعیین ظرفیت برد گردشگری است. در این تحقیق، ظرفیت برد فعالیت های قایقرانی در تالاب بین المللی حرا رود گز مورد بررسی قرار گرفته و ظرفیت های برد فیزیکی، واقعی و مجاز محاسبه گردید. جهت محاسبه ظرفیت برد فیزیکی، میزان وسعت منطقه تالابی و مساحت مورد نیاز جهت هر قایق محاسبه شده و با استفاده از فرمول مربوطه محاسبات انجام شد. جهت محاسبه ظرفیت برد واقعی، در ابتدا عوامل تصحیح کننده شامل روزهای به شدت گرم، روزهای طوفانی و بارانی و همچنین فصل زادآوری پرندگان مورد محاسبه قرار گرفت و سپس این عوامل مطابق فرمول در ظرفیت برد فیزیکی اعمال گردید تا ظرفیت برد واقعی محاسبه شود و در نهایت برای محاسبه ظرفیت برد مجاز در ابتدا ظرفیت زیربنایی و ظرفیت مدیریتی تالاب محاسبه شده و مطابق فرمول در ظرفیت برد واقعی اعمال شد. نتایج نشان داد که ظرفیت برد فیزیکی تالاب 380 قایق در روز، ظرفیت برد واقعی 166 قایق در روز و ظرفیت برد مجاز، 41 قایق در روز است.