علوم زیستی گیاهی
سال:1398 | دوره:11 | شماره:39 |تعداد مقالات:6

به منظور ارزیابی تأثیر غلظت های اسید جاسمونیک و دی اکسید تیتانیوم به عنوان دو القاء کننده بر فعالیت سیستم دفاع آنتی اکسیدانی (آنزیمی و غیر-آنزیمی) و صفات فیزیولوژیکی مریم گلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح محلولپاشی اسید جاسمونیک ( صفر (شاهد)، 75 و150 میلی گرم در لیتر) و دی اکسید تیتانیوم (صفر (شاهد)، 50 و 100 میلی گرم در لیتر) بود. نتایج مقایسه میانگین داده ها نشان داد که با افزایش میزان مصرف نانو دی اکسید تیتانیوم مقدار صفات مورد بررسی به طور معنی داری افزایش یافت. به طوری که که با افزایش غلظت نانو دی اکسید تیتانیوم (100 میلی گرم در لیتر) مقدار صفات مورد بررسی از قبیل اسانس، کلروفیل a، کلروفیلb، کلروفیل کل، محتوی نسبی آب برگ، پرولین، فنول کل، آنزیم های پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز روند افزایشی نسبت به تیمار شاهد داشتند. همچنین با افزایش غلظت اسید جاسمونیک (150 میلی گرم در لیتر) مقدار صفات مورد بررسی از قبیل محتوی نسبی آب برگ، کلروفیل a، کلروفیل b و کل، پرولین، اسانس، فنول، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز روند افزایشی نسبت به تیمار شاهد داشتند. نتایج همبستگی نشان داد که میزان اسانس و ترکیبات فنولی با میزان کلروفیل کل و همچنین بین آنزیم های آنتی اکسیدانی، همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. بنابراین با توجه به نتایج حاصله، استفاده از جاسمونیک اسید و دی اکسید تیتانیوم به تنهایی می تواند اثر مثبتی بر فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی و صفات فیزیولوژیکی مریم گلی داشته باشد.

به منظور بررسی تاثیر پیش تیمارهای آبی و هورمونی بر جوانه زنی، رشد و شاخص های بیوشیمیایی گیاهچه های گاوزبان اروپایی تحت تنش کادمیوم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش کادمیوم (صفر (شاهد)، 10، 50 و 100 میلی گرم در لیتر) و پیش تیمار بذر (پیش تیمار آبی به مدت 48 ساعت، پیش تیمار هورمونی با غلظت های 150 پی پی ام جیبرلین به مدت 48 ساعت و اسید سالیسیلیک 4 میلی مولار به مدت 60 ساعت و شاهد) بود. نتایج نشان داد که کاربرد کادمیوم موجب کاهش درصد و سرعت جوانه زنی، وزن خشک و طول گیاهچه ها و فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز گردید که نشان دهنده ی تأثیر منفی کادمیوم بر جوانه زنی، رشد و فعالیت آنزیم های پاداکساینده ی گیاهچه های گاوزبان اروپایی است. تنش کادمیوم، همچنین موجب افزایش پرولین و درصد گیاهچه های غیر نرمال شد. پیش تیمار آبی و هورمونی سبب افزایش معنی دار جوانه زنی و رشد و شاخص های بیوشیمیایی گیاهچه های گاوزبان اروپایی تحت تنش کادمیوم گردید. در بین بذور پیش تیمار شده، بیشترین سرعت جوانه زنی، طول و وزن خشک گیاهچه و محتوای پرولین در بذور پیش تیمار شده با اسیدسالیسیلیک 4 میلی مولار به مدت 60 ساعت مشاهده شد که بطور معنی داری بیشتر از شاهد بود. علاوه بر این در تمام سطوح کادمیوم، پیش تیمار بذر با 150 پی پی ام جیبرلین به مدت 48 ساعت موجب افزایش 25/2 تا 3/14 برابری فعالیت آنزیم کاتالاز و 6/1 تا 85/1 برابری پراکسیداز نسبت به شاهد گردید. به طور کلی، پیش تیمار بذر از طریق افزایش قدرت بذر و خصوصیات بیوشیمیایی گیاهچه ها، از اثرات منفی کادمیوم کاسته و موجب بهبود جوانه زنی و رشد گیاهچه ها در شرایط مساعد و تحت تنش کادمیوم می شود.

به منظور بررسی القای جنین زایی سوماتیکی، ریز نمونه های کوتیلدون بالغ، نابالغ و آندوسپرم ارقام نظنزی، قوسی، درگزی و ویلیامز حاصل از میوه های 40 تا 100 روز پس از گرده افشانی، در محیط کشت های MS)، SH و (White حاوی غلظت های مختلف 2, 4-D (3/2، 9 و 18 میکرومولار) کشت شدند. سپس به منظور افزایش بازدهی جنین زایی، آندوسپرم رقم قوسی به عنوان ریز نمونه برگزیده از آزمایش قبل، در محیط کشت MS با تیمار های هورمونی شامل 2, 4-D (0-2 میکرومولار) و تیدیازورون (0-9 میکرومولار) کشت شد. به منظور جوانه زنی و باززایی گیاه، از تیمار های شاهد، 150 میلی گرم بر لیتر سکوسترین آهن، 2 میلی گرم بر لیتر نیترات نقره و 1 میلی گرم بر لیتر اسید جیبرلیک استفاده شد. در نهایت، جهت سازگاری گیاهان، دو آزمایش متوالی شامل تاثیر مایکوریزا (Glomus mosseae) (صفر و 25/0 گرم بر کیلوگرم بستر کشت)، سپس دو رویه ی کود آبیاری بررسی شد. نتایج آزمایشات نشان داد که تنها آندوسپرم رقم قوسی حاصل از میوه های برداشت شده در 50 روز بعد از گرده افشانی در محیط کشت MS، جنین های سوماتیکی مستقیم ایجاد کرد. 5/0 میکرومولار 2, 4-D بالاترین فراوانی تولید جنین های سوماتیکی (66/12درصد) را داشت و بالاترین فراوانی تولید جنین هنجار در همین تیمار (71 درصد) و تیمار 5/0 میکرومولار2, 4-D + 5/4 میکرومولار تیدیازورون (70 درصد) بدست آمد. بالاترین میزان جوانه زنی (66/9 درصد) و باززایی گیاه (12درصد) در سکوسترین آهن بدست آمد. در مرحله ی سازگاری، استفاده از مایکوریزا و رویه ی دوم کود آبیاری بهترین شناخته شدند. در مجموع، از روش ارائه شده در این تحقیق می توان در مطالعات مولکولی این رقم استفاده نمود.

شوری یکی از تنش های محیطی است که با تاثیر منفی بر فرآیند رشد و نمو، منجر به القاء تنش اکسایشی در گیاهان می شود. اکسید نیتریک رادیکال گازی نسبتاً پایداری است که در غلظت های پایین از تولید رادیکال های فعال اکسیژن جلوگیری می-کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات فیتوشیمیایی ایجاد شده در پاسخ به کاربرد برگی اکسید نیتریک (صفر و 100 میکرومولار) در بوته های انگور رقم بیدانه سفید، تحت غلظت های مختلف شوری (صفر، 25، 50 و 100 میلی مولار کلریدسدیم) در شرایط گلخانه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. با توجه به نتایج کاربرد اکسید نیتریک منجر به افزایش غلظت کلروفیل، پرولین، قند محلول کل، فنل کل، فلاونوئید کل، پروتئین های محلول و همچنین موجب افزایش معنی دار در فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی شد. اکسید نیتریک با تأثیر بر اسمولیت های سازگار، آنزیم های آنتی اکسیدانی، پتاسیم و منیزیم میزان تحمل بوته های انگور را تحت شرایط تنش شوری افزایش داد. در نتیجه غلظت 100 میکرومولار اکسید نیتریک برای افزاش تحمل به تنش شوری (تا غلظت100 میلی مولار کلرید سدیم) توصیه می شود.

بررسی فلوریستیک هر منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا فهرست فلوریستیک شناسنامه ای برای هر منطقه است که وجود گیاهان و وضعیت آنها را نشان می دهد. منطقه غرب لوداب با مساحتی حدود 20000 هکتار، محدوده ای کوهستانی( کوه های زاگرس) واقع در 120 کیلومتری شمال غرب یاسوج از استان کهگیلویه و بویراحمد و در موقعیت  50،  30 تا  08،  31 عرض جغرافیایی و  40،  50 تا  59،  50 طول جغرافیایی قرار گرفته است. با برخورداری از اختلاف ارتفاع شدید دارای اقلیم های مختلف آب و هوایی و تنوع زیستی فوق العاده ای است. بررسی فلوریستیک منطقه غرب لوداب از اسفندماه 1393 تا مردادماه 1395 صورت گرفت. گونه های گیاهی شناسایی شده به 60 تیره و 164 جنس و 249 گونه تعلق دارند. بزرگترین تیره های گیاهی منطقه به ترتیب عبارتند از: تیره کاسنی (Asteraceae) با 37 گونه، پروانه آسا (Fabaceae) با 28 گونه، نعناع (Lamiaceae) با 22 گونه. متنوع ترین جنس ها شامل Euphorbia با 8 گونه، Astragalus با 7 گونه و Salvia با 6 گونه می باشند. همچنین بر اساس سیستم طبقه بندی رانکیه 77/41 درصد از گونه ها همی کریپتوفیت، 71/27 درصد تروفیت، 85/12 درصد فانروفیت، 45/12 درصد ژئوفیت، 41/4 درصد کامفیت و 81/0 درصد پارازیت می باشند. اکثر گونه های منطقه به ناحیه رویشی ایرانو-تورانی (53 درصد) تعلق دارند. در این منطقه 49 گونه سمی، 38 گونه نادر، 56 گونه دارویی و 45 گونه اندمیک از مجموع 249 گونه معرفی شدند.

زمان بسیار زیادی از اولین تجربه تکثیر درون شیشه زیتون می گذرد اما وجود چیرگی انتهایی بسیار قوی در مرحله نوساقه زایی که از طریق تیمارهای مختلف سایتوکنینی نیز قابل کنترل نیست، امکان تکثیر آن را به روش درون شیشه محدود ساخته است. تعیین غلظت مناسب دایک گولاک سدیم برای کاهش اثر چیرگی انتهایی ودر نتیجه افزایش راندمان نوساقه زایی، و همزمان امکان افزایش توانایی تکثیر جوانه های جانبی تحت تاثیر دو کیفیت نوری مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی، تیمار های آزمایشی با 4 تکرار و 4 نمونه در هر تکرار انحام شد. بعلاوه، حداقل زمان مناسب برای کاهش چیرگی انتهایی توسط دایک گولاک سدیم و در عین حال تحریک رشد جوانه های جانبی زیتون رقم زرد مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین میانگین نوساقه زایی (22/ 0 ± 10/3 عدد به ازای هر ریزنمونه) در غلظت 5 میلی گرم بر لیتر دایک گولاک سدیم در نور فلورسنت سفید و طی مدت 21 روز پس از کشت مشاهده شد. تعداد نوساقه های ایجاد شده بیانگر اثر منفی کاربرد همزمان نور قرمز و دایک گولاک سدیم بود. با اینکه رشد طولی ریزنمونه ها در هر دو کیفیت نوری روند نزولی را با افزایش غلظت دایک گولاک سدیم نشان داد اما، رشد طولی جوانه ها در نور قرمز و در غلظت های ثابت دایک گولاک سدیم در مقایسه ی با نور فلورسنت سفید بیشتر بود. براساس نتایج بدست آمده به نظر می رسد دایک گولاک سدیم و نور قرمز نوعی اثر بازدارندگی در تقابل با یکدیگر اعمال می کنند و اثر دایک گولاک سدیم در افزایش نوساقه زایی تنها در نور فلورسنت سفید مشاهده می شود.