تاکسونومی و بیوسیستماتیک (مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان)
سال:1388 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

منطقه شکار ممنوع کوه گرم با وسعت حدود 80000 هکتار در شمال غرب شهرستان جهرم در استان فارس و جنوب ایران واقع شده و از سال 1374 تحت عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی گردیده است. فون خزندگان این منطقه از فروردین 1386 تا فروردین 1387 مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. برای نمونه برداری از خزندگان، 3 کوادرات در اندازه 100×100 متر در ارتفاعات مختلف انتخاب و در مجموع از 225 تله چاله ای (چال تله) (pitfall) در دو اندازه مختلف استفاده گردید. از کوادرات ها با فاصله زمانی حدود سه هفته به مدت سه ماه بازدید شد و نمونه های به دام افتاده جمع آوری، به آزمایشگاه منتقل، در محلول فرمالین ده درصد تثبیت و با استفاده از منابع معتبر مختلف شناسایی شدند. به طور کلی، بر اساس عملیات میدانی انجام شده و نیز نتایج حاصل از بررسی کوادرات ها، 20 گونه خزنده شامل 2 گونه لاک پشت متعلق به 2 جنس و 2 خانواده، 8 گونه مار متعلق به 8 جنس و 3 خانواده و نیز 10 گونه سوسمار متعلق به 10 جنس و 5 خانواده شناسایی و وضعیت حفاظتی آنها مشخص گردید.

در این مطالعه، تاکسونومی و ریخت شناسی 42 جمعیت از Salvia spinosa L. (Laniaceae) در ایران بررسی شده است. این گونه در ایران از تنوع ریخت شناختی بالایی برخوردار است که اغلب در پوشش و تراکم کرک قاعده و سطح ساقه، شکل برگ، شکل حاشیه برگ و راس آن، پوشش کرک در سطح برگ، شکل حاشیه برگک های قاعده گل، ابعاد و رنگ براکته، طول کاسبرگ، طول خامه، و شکل و رنگ فندقه متمرکز شده است. به منظور تعیین روابط درون گونه ای، از تحلیل خوشه ای با استفاده از ضریب فاصله اقلیدسی (Euclidian Distance Coefficient) و نرم افزار SPSS V.11.5 بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای، حاکی از وجود تنوع در بین جمعیت های این گونه است. بر این پایه نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که شاید تغییرپذیری ریخت شناسی در این گونه ناشی از چند شکلی، دو رگه گیری و یا وجود واریته های جدید باشد. بر این پایه، کلیه ویژگی های ریخت شناسی جمعیت های Salvia spinosa در ایران توصیف و طراحی شده است.

میکروارگانیسم هایی را که قادر به زندگی در زیستگاه هایی با دمای بالا و پایین،pH  قلیایی و اسیدی، فشار هیدروستاتیک بالا و غلظت بالای نمک هستند، اصطلاحا اکسترموفیل می نامند. میکروارگانیسم های نمک دوست یا تحمل کننده نمک گروهی از اکسترموفیل ها هستند که قادر به رشد در محیط واجد نمک سدیم کلراید هستند و برای زندگی در محیط های شور تطابق یافته اند. برای جداسازی باکتری های نمک دوست نسبی نمونه گیری از آب خلیج فارس و بخش های مختلف کارخانه چرم سازی (پوست نمک زده، روده نمک زده و پساب کارخانه) در شهریور ماه انجام شد. نمونه ها در محیط کشت اختصاصی نمک دوست ها غنی سازی شد و باکتری ها به روش کشت خطی روی پلیت خالص سازی و سپس شناسایی شدند. برای بررسی اثر تغییرات دما بر رشد آن ها، از روش قطره پلیت (Drop plate method)، و برای بررسی اثر تغییرات pH بر رشد آن ها، از روش کدورت سنجی و دستگاه قرائت گر الایزا استفاده شد. در این پژوهش 8 باکتری از کارخانه و 8 سویه از آب خلیج فارس جداسازی شد و مطالعات فنوتیپی و بیوتیپی گسترده ای روی این باکتری ها انجام گردید. در بررسی رشد کلی باکتری های جدا سازی شده بر حسب درجه حرارت محیط کشت، برابر نتایج به دست آمده، درجه حرارت 37 درجه سانتی گراد مناسبترین درجه حرارت، برای باکتری های جدا شده از آب خلیج فارس است. از طرف دیگر، مناسبترین درجه حرارت برای رشد باکتری های جدا شده از کارخانه، 28 درجه سانتی گراد و بهترین درجه pH برای رشد باکتری های جدا شده از آب خلیج فارس و کارخانه 7.2 بوده است.

در این مطالعه به منظور بررسی پارامترهای رویشی جوامع گیاهی مانگرو خلیج گواتر در جنوب شرقی ایران در استان سیستان و بلوچستان (خور گواتر و خور باهو) اقدام به نمونه برداری به شیوه سیستماتیک-تصادفی با کمک هشت ترانسکت (خط ترابرش) و 37 پلات 100 متر مربعی گردید. رویش های مانگرو در این منطقه 672 هکتار وسعت داشته، جوامع خالصی از گونه های حرا را شامل می شود. طبق اندازه گیری های انجام شده، میانگین تراکم درختان در کل رویشگاه 1623 اصله در هکتار برآورد گردید. ارتفاع متوسط درختان و ارتفاع متوسط تاج پوشش آنها به ترتیب264.90  و 180.58 سانتی متر به دست آمد. قطر متوسط تاج پوشش درختان 263.34 سانتی متر اندازه گیری شد و متوسط تراکم تاج پوشش54.60  درصد بود. ماهیت داده ها (پارامتری یا ناپارامتری) از طریق آزمون های مربوط به نرمال بودن داده ها و همگنی واریانس ها بررسی شد و سپس هر داده متناسب با ماهیت خود تحلیل گردید. تحلیل اطلاعات آماری با استفاده از نرم افزار SPSS 13 در قالب آمار توصیفی مولفه های رویشی و بررسی اختلاف ها و همبستگی های آماری بین پارامترها به انجام رسید. نتایج نشان داد که با وجود اینکه جنگل های مانگرو خلیج گواتر تنها از یک گونه به نام حرا (Avicennia marina) تشکیل شده است، این جنگل ها در بسیاری از پارامترها بین دو خور، ترانسکت (خط ترابرش) های مختلف و در امتداد دریا به سمت خشکی اختلاف معنی داری دارند که بر ناهمگنی توده های خالص حرا از نظر این پارامترها گواهی می داد.

پارک ملی کیاسر منطقه ای کوهستانی در البرز مرکزی است که در بخش کیاسر، در70 کیلومتری جنوب شهرستان ساری واقع شده است. متوسط بارندگی سالانه منطقه 650 میلی متر و دمای متوسط سالانه 12 درجه سانتی گراد است. حدود 720 نمونه گیاهی طی سال های 1386 و1387 جمع آوری شد که به 377 گونه، 321 جنس و 73 تیره تعلق دارند. بیشترین تعداد گونه ها در گروه دو لپه ای ها با 320 گونه و بعد از آن به ترتیب تک لپه ای ها با تعداد 49 گونه، بازدانگان 4 گونه و نهانزادان آوندی با 4 گونه قرار دارند. تیره های Asteraceae ( 43گونه) و Lamiaceae (33 گونه) و جنس های Astragalus،Salvia  و Stachys دارای بیشترین غنای گونه ای هستند. در میان گیاهان منطقه 11 گونه انحصاری ایران وجود دارد. شکل زیستی گونه ها بر اساس روش طبقه بندی رونکیه مشخص شد. در این منطقه، همی کریپتوفیت ها (37 درصد) شکل زیستی غالب بوده، پس از آن به ترتیب تروفیت ها (31 درصد) و کریپتوفیت ها (16 درصد) قرار دارند. با بررسی کورولوژی گونه ها مشخص گردید که بیشترین عناصر به ناحیه ایران- تورانی (120 گونه) تعلق دارند.

مطالعه ریخت شناسی گرده 20 گونه از بخش Onobrychis از جنس Heliobrychis در ایران انجام شد. دانه گرده نمونه های هرباریومی به روش استولیز آماده و با استفاده از میکروسکوپ نوری 8 ویژگی در آن ها مطالعه شد. تحلیل داده ها به روش خوشه ای و مولفه اصلی انجام شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که اگرچه دانه های گرده در گونه های این بخش مشابه و همگی سه شیاری و واجد تزیینات شبکه ای هستند، لیکن تنوع در خور توجهی در داده های کمی نشان می دهند. قطر قطبی و قطر استوایی از جمله ویژگی هایی هستند که ارزشمند بوده، بر اساس آن ها می توان گونه های این بخش را به سه گروه تقسیم کرد.

دو مارکر چندشکلی BglII و EcoRI در اینترون 1 و اینترون 5 ژن فنیل آلانین هیدرکسیلاز (Phenylalanine | Hydroxylase, PAH) شناخته شدند. برای آزمودن اینکه آیا این چندشکلی ها به مانند آلل های خنثی عمل می کنند یا در معرض فشار انتخاب در جمعیت اصفهان قرار دارند، 110 فرد با روش PCR-RFLP تعیین ژنوتیپ گردیدند. فایل ورودی Arlequin با استفاده از اطلاعات هاپلوتیپی با فاز شناخته شده آماده شد و آزمون های Neutrality (آزمون D تاجیما و آزمون Fu’s Fs) با استفاده از برنامه Arlequin انجام شد. 42 فرد در هر دو چندشکلی هتروزیگوت بودند و فاز هاپلوتیپی آن ها ناشناخته باقی ماند. فاز هاپلوتیپی BglII-EcoRI فقط در 68 فرد شناخته شد که برای آماده سازی فایل ورودی استفاده گردید. مقدار D تاجیما و مقدار Fs در جمعیت اصفهان به ترتیب 1.7 و 1.02 است. مقدار مثبت Fs وD>0  بیانگر آن است که این چندشکلی ها در جمعیت اصفهان تحت انتخاب متعادل هستند. اگرچه این چندشکلی ها در ناحیه غیرکدکننده ژن PAH قرار دارند، ولی آن ها آلل های خنثی نیستند و مقدار مثبت این آزمون ها، شواهدی برای انتخاب متعادل این چندشکلی ها در جمعیت اصفهان فراهم می سازند. نتایج این مطالعه می تواند درک ما را از تاریخ تکاملی و ساختار جمعیت اصفهان بهبود بخشد.