تاکسونومی و بیوسیستماتیک (مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان)
سال:1391 | دوره:4 | شماره:12 |تعداد مقالات:7

در یک مطالعه فونستیک که طی سال های 1388 و 1389 در شهرستان نوشهر (غرب استان مازندران) انجام شد، در مجموع، 23 گونه متعلق به هشت جنس و سه خانواده از کنه های بالاخانواده Eviphidoidea از خاک زیستگاه های مختلف و کودهای دامی جمع آوری و شناسایی شدند که از میان آن ها، پنج گونه Pachylaelaps insularis (Berlese)، Olopachys compositus Koroleva، Olopachys caucasicus Koroleva، Onchodellus cf alpinus (Willmann)، Gamasholaspis incisus Petrova و جنس Gamasholaspis Berlese برای فون کنه های ایران جدید بودند. از میان خانواده های جمع آوری شده، خانواده Macrochelidae از بیش ترین درصد فراوانی نسبی (55.77 درصد) برخوردار بود و خانواده های Pachylaelapidae و Parholaspididae به ترتیب با فراوانی های نسبی 30.21 و 14.02 درصد در رتبه های بعدی قرار داشتند. در این مطالعه، از خانواده Eviphididae هیچ نمونه ای به دست نیامد. فراوان ترین گونه ها در سه خانواده اول به ترتیب عبارت بودند از: (Glyptholaspis americana (Berlese (8.52 درصد)، Olopachys caucasicus Koroleva (9.3 درصد) وHolaspina alstoni Evans (13.25 درصد).

گرگ (Canis lupus) گوشتخواری با گستره پراکنش وسیع در سطح زیستگاه های کشور است که تنوع ریختی بالایی را در این گستره نشان می دهد. مطالعه حاضر، به بررسی رشد آلومتریک و تغییرات هندسی در فک بالایی جمجمه این گونه همراه همزمان با افزایش رشد پرداخته است. بدین منظور 35 جمجمه از مناطق مختلف کشور جمع آوری و به دو گروه بالغ و نابالغ تقسیم بندی شدند. هشت نقطه قابل تعیین بر روی دید پشتی جمجمه تعیین و یک شبکه تراس بر روی جمجمه ترسیم شد. سپس 17 زاویه حاصل از اتصال این نقاط ترسیم و در پنج شکل هندسی از قسمت های عقبی، جلویی و کل جمجمه مورد بررسی قرار گرفت و همبستگی هر زاویه با نمایه جمجمه و دیگر زاویه های هر شکل بررسی شد. کاهش زاویه های بین بیرونی ترین نقطه قسمت پسین جمجمه بر روی تیغه ساجیتال، نقطه اتصال خطوط بینی در محل پیشانی، بیرونی ترین نقاط جانبی دو محور زیگوماتیک و بیرونی ترین نقطه پیشین جمجمه میان دندان های پیشین و همبستگی منفی زاویه های این قسمت از جمجمه نشان داد که افزایش پهنای زیگوماتیک در جمجمه گرگ ها در مقایسه با طول کلی جمجمه رشد بیشتری دارد که این امر سبب افزایش نمایه جمجمه همزمان با افزایش رشد گونه می شود. نتایج بررسی های هندسی نشان داد که قسمت عقبی جمجمه همزمان با افزایش رشد، رشد طولی بیشتری نسبت به افزایش پهنای جعبه جمجمه دارد. از طرف دیگر قسمت های پیشین جمجمه رشد عرضی بیشتری در مقایسه با رشد طولی این قسمت داشته که سبب پهن تر شدن این قسمت از جمجمه همزمان با افزایش رشد می شود.

شناسایی و تفکیک رقم های برنج، کمک مفیدی به بهبود کیفیت غذایی این محصول می نماید. در مطالعه حاضر، چهار رقم برنج به نام های لنجانی، فریدون کنار، طارم و هندی از نظر الگوی الکتروفورزی پروتئین های گلوتلین، گلوبولین، پرولامین و آلبومین بررسی شدند. گلوتلین ها و گلوبولین های برنج نوارهای پروتئینی نسبتا زیادی نشان داد در حالی که آلبومین ها باند کمتری داشتند. کمترین مقدار پروتئین و تعداد نوار مربوط به پرولامین ها بود. روابط خویشاوندی پروتئین های گلوتلین و گلوبولین نشان داد که رقم های لنجانی و فریدون کنار بسیار نزدیک به یکدیگر و رقم هندی (سرآشپز) دورتر از این دو رقم و رقم طارم حد واسط بین رقم هندی و دو رقم دیگر قرار می گیرد.

Catabrosa جنسی علفی و پایا از خانواده Poaceae و طایفه Poeae، با دو گونه .C. aquatic (L.) P. Beauv و C. capusii Franch گزارش شده از ایران است. در این مقاله به مطالعه کروموزومی این جنس در ایران پرداخته شده است. عدد دیپلوئیدی شمارش شده در بین 10 جمعیت متعلق به دو گونه این جنس در ایران 2n=20 است که با منابع پیشین و عدد پایه کروموزومی x=5 مطابقت دارد و نشان از تتراپلوئید بودن این جنس در ایران است. شاخص های کاریوتیپ مختلف بررسی شده در این مطالعه در بین جمعیت های مختلف مطالعه شده اختلافی نشان نمی دهند. با توجه به یکنواختی ریخت شناسی در این مطالعه و الحاق گونه C. capusii در گونه C. aquatica، این جنس با یک گونه C. aquatica و دو زیرگونه C. aquatica subsp. aquatic و C. aquatica subsp. capusii در ایران پیشنهاد می شود.

جنس گون (.Astragalus L) بزرگترین جنس گیاهان گل دار در کشور است که دارای پیچیدگی های تاکسونومیک بسیاری است. بخش Hololeuce Bunge متعلق به گروه گون های کرک دوشاخه ای ایران است که قرابت زیادی را با بخش مجاور آن .Onobrychoidei DC نشان می دهد. مجموعه گونه های این دو بخش یک گروه پیچیده تاکسونومیک را تشکیل داده اند. به طوری که تعیین حدود اعضای مختلف این دو بخش چالش برانگیز بوده و جایگاه دقیق تاکسونومیک آنها مورد بحث است. در این مطالعه با استفاده از 38 صفت ریخت شناسی تحلیل فیلوژنتیک گونه های این بخش (9 گونه) به همراه 10 گونه از بخش مجاور انجام گردید. نتایج حاصل در رویکرد ریخت شناسی تعدادی از صفات جدید را برای سهولت تفکیک بخش ها ارائه نموده است و در رویکرد فیلوژنتیک نشان دهنده تک نیا بودن مجموعه این دو بخش است. در حالی که برخی تصحیحات تاکسونومیک نیز پیشنهاد شده است.

جنس .Anchusa L با چهار گونه و دو واریته از علف های هرز تیره گاو زبان در ایران است. گونه های مختلف این جنس در زیستگاه های متفاوت و در زراعت ها به صورت خودرو حضور دارد. تفکیک گونه های آن عمدتا بر مبنای صفاتی چون، منظم یا نامنظم بودن جام، افراشته بودن لوله جام و شکل فندقه است. در این پژوهش، به ارزیابی صفات ریخت شناسی در جمعیت های مختلف این گونه ها در ایران پرداخته شد. در مجموع، 31 صفت کمی و کیفی ریختی از 12 جمعیت از چهار گونه بررسی شد. بررسی های آماری چند متغیره شامل تجزیه خوشه ای و رسته بندی بر روی صفات ریختی با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 19.0 انجام شد. نتایج آماری موید آن است که با صفات انتخابی می توان کلید کارآمدی ارائه داد و به خوبی این گونه ها را از یکدیگر تفکیک نمود. تجزیه به مولفه های اصلی انجام شد و دو مولفه (عامل) بیشترین سهم را داشتند که مهم ترین صفات عبارت بودند از: موقعیت پرچم ها، طول کاسه گل، شکل برگ میانی، محل بساک ها، شکل لوله جام، طول جام و قطر قاعده کرک ها. با استفاده از نتایج حاصل از مطالعات ریختی و صفات افتراقی به دست آمده، کلید شناسایی جدیدی برای گونه های این جنس در ایران تهیه گردید. این پژوهش، نخستین بررسی مورفومتریک در خصوص گونه های Anchusa در ایران است.

جنس Hymenocrater، از تیره Lamiaceae و قبیله Mentheae، بوته ای با پایه چوبی یا درختچه هایی با برگ های چرمی خاکستری رنگ و پر شاخه اند. این جنس در فلورا ایرانیکا دارای 11 گونه است که بر اساس گزارش این فلور، 9 گونه از این جنس در ایران است که 5 گونه آن در استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی موجود است. از بین گونه های موجود در این سه استان، چهار گونه H. calycinus، H. bituminosus، H. platystegius و H. elegans از نظر تاکسونومیکی بررسی و مطالعه شدند. در بررسی مورفومتریک، 80 صفت رویشی و زایشی روی 44 نمونه اندازه گیری شد. با استفاده از آزمون Kruskal-Wallis صفاتی که به طور معنی داری در جدایی گونه ها موثر بودند، انتخاب شدند. به این ترتیب، 42 صفت برای تجزیه های بعدی استفاده شدند. روابط بین گونه ها و جمعیت ها با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی بررسی گردید و بر اساس دو مولفه اصلی اول، جمعیت های H. bituminosus، H. platystegius، H. calycinus و H. elegans تفکیک شدند و در دو گروه تقریبا مجزا قرار گرفتند. ترکیبی از بهترین صفات جدا کننده گونه ها نیز با کمک تجزیه افتراقی به دست آمد.