مطالعات سیاسی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

در چند سال اخیر مساله پایبندی به قواعد نظام بین الملل در نظریه های روابط بین الملل و به نوعی در بخشی از مطالعات حقوق بین الملل مورد توجه قرار گرفته است. نظریه های موجود رهیافت های متفاوتی را در مورد چرایی و یا چگونگی پایبندی یا عدم پایبندی بازیگران داخلی و بین المللی به قواعد نظام بین الملل ارایه می دهند که برای ارتقا درک انگیزه های رفتاری مرتبط با آن مفید هستند. این نظریه ها بر اساس منطق تاثیرگذار بر رفتار همراه با پایبندی به صورت کلی قابل تفکیک به دو دسته نظریه های خردگرا و نظریه های هنجاری هستند. در این نوشتار نظریه های مختلف خردگرا در مورد پایبندی بررسی خواهد شد.

در دوره  پس از جنگ سرد، در وضعیت قدرت تغییرات شگرفی ایجاد شده است. این تغییرات نظم جدیدی را در روابط قدرت های بزرگ منطقه شرق آسیا حاکم کرده است و روابط دو جانبه میان چین، ژاپن، روسیه و آمریکا را باز تعریف نموده است. این نوشتار به بررسی جایگاه هر یک از این قدرت ها در شرق آسیا با توجه به منافع و اهداف استراتژیک امنیتی و اقتصادی آن ها بعد از فروپاشی شوروی می پردازد.

نوشتار حاضر با بهره گیری از اصل هم فراخوانی تلاش دارد ارتباط متقابل میان نظریات اخیر جامعه شناسی غرب و از جمله نظریات چهار جامعه شناس برجسته آنتونی گیدنز، ارونیگ گافمن، میشل فوکو و اریک فروم را با تحولات تاریخی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دهه های 1950 تا 2000 میلادی نشان دهد.

در نوشتار حاضر و با توجه به برخی نظریات افراطی و تقابلی علیه دنیای اسلام همچون نظریه برخورد تمدن های ساموئل هانتینگتون و گسترش دامنه اتهام تروریسم و اقدامات تروریستی به کشورهای اسلامی و مسلمانان، تلاش شده مقوله تروریسم و واکنش دنیای اسلام به آن در اسناد و قطعنامه های مصوب سازمان کنفرانس اسلامی در حد فاصل سال های 1994 الی 2006 میلادی مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

نوشتار حاضر به بررسی «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» که اخیرا ایجاد شده می پردازد.این نوشتار همچنین آغازی برای تحقیق و تجزیه و تحلیل بیشتر پیرامون این پرسش است که آیا در اوپک و مجمع کشورهای صادرکننده گاز با هم همکاری دارند و یا به طور مستقل کار می کنند؟ و دیگر این که آیا مجمع کشورهای صادرکننده گاز یک کارتل مانند بقیه کارتل های جهانی است یا خیر؟

وقتی فیلسوف بزرگی همچون ملاصدرا را دارای دستگاهی فلسفی بدانیم، نمی توانیم وی را بدون فلسفه  سیاسی بدانیم، حتی اگر صدرا هیچ سخنی هم در سیاست نگفته باشد « با توجه به سخنان بسیار زیاد وی در این موضوع » ما می توانیم بر اساس فضای تفکر و افقی که برای ما باز می کند به تفکر سیاسی بپردازیم، در این فضا تمامی اصـولی که اساس فلسفه صدرا را تشکیل می دهند حضور دارند، در نتیجه بر اساس دستور زبـان مفهومی این دستگاه که بر گرفته از اصول راستـین در حقیقت وجود می باشد می توان حقایقی را در خصوص سیاست و حکومت به دست داد.فلسفه  ملاصدرا دارای چنان قوتی است که می توان بر اساس آن تعریف حکومت، جامعه، فرهنگ رفتاری، تربیت سیاسی، حقوق، قوانین، قدرت، مرجعیت، مشروعیت، حقوق بشر، آزادی، برابری، عدالت و سایر موضوعات مطرح در فلسفه سیاست را از نو در جهان اسلام نشان داد.در نوشتار حاضر این موضوع مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت که چگونه می توان موضوعات فلسفه  سیاسی را در فلسفه  ملاصدرا به دست داد؟

ابونصر محمد فارابی (339 259 هـ)، معلم ثانی و به نظر برخی صاحب نظران بنیانگذار فلسفه اسلامی برای نخستین بار در جهان اسلام اصطلاح فلسفه سیاسی را مورد استفاده قرار داد. وی در حقیقت نخستین اندیشمند بزرگ دوره‏اسلامی است که از دیدگاه تاریخ تحول اندیشه سیاسی و حکمت عملی و با تاثیرپذیری از فیلسوفان یونانی، مذهب تشیع و اندیشه ایرانشهری، به تاملی ژرف در سرشت سیاست و ارتباط انسان با آن پرداخته است.او در هر دو کتاب آرا اهل المدینه الفاضله و السیاسه المدنیه، متاثر از هستی شناسی فلسفی خود که نظام مدنی را در ذیل نظام عمومی عالم توضیح می دهد، ابتدا نظام خلقت و پیدایش اجسام آسمانی و شکل گیری افلاک را توضیح می دهد و سپس، پیدایش انسان و در نهایت شکل گیری جامعه و مدینه را به بحث می گذارد.در نوشتار حاضر و در راستای پاسخ به چیستی و ماهیت فلسفه سیاسی فارابی تلاش می شود جایگاه مفاهیم بنیادین سیاست همچون عدالت، مدینه فاضله، فرد مدنی، سلسله مراتب اجتماعی، نظام اجتماعی و سیاسی، قانون، نبوت و شریعت در اندیشه و فلسفه سیاسی او توضیح داده شود.

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در 1991 میلادی فرآیند روسی کردن مناطقی که روس ها به زور در سده نوزدهم میلادی با گسترش ارضی به سوی همسایگان، به ویژه از اراضی شمالی ایران متصرف شده بودند به اتمام رسید و نظمی نوین شکل گرفت که ایالات متحده آمریکا کارگردان این صحنه است. چیزی که از آن با عناوینی همچون فرایند جهانی شدن یا جهانی سازی، پایان تاریخ پایان جهان و پایان زمین یاد می شود. اما هیچ کدام به معنی واقعی تاکنون محقق نشده است. آن چه امروزه بیش از هر چیزی در عرصه نظام بین الملل به چشم می خورد. رقابت ابرقدرت ها در مناطق حساس جهان است که به بازی قدرت های بزرگ معروف شده است. بازی امروزی قدرت های بزرگ یادآور بازی بزرگ آنها در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم در اذهان می گردد. یکی از این مناطق، منطقه قفقاز (در شمال ایران) است. قفقاز با داشتن روابط و علایق و مناسبات چندین هزار ساله با ایران در عرصه های مختلف تاریخی، فرهنگی، اقتصادی، علمی، نظامی و سیاسی از بخش هایی است که قطعاً ایران در این منطقه دارای منافع است. نوشتار حاضر با بهره گیری از تئوری بازی ها به مدیریت بحران قفقاز و نقش ایران در این منطقه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می پردازد.