فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری (شیلات)
سال:1390 | دوره:5 | شماره:3 (پیاپی 19) |تعداد مقالات:17

این پژوهش به منظور حفظ کیفیت ماهی کیلکا در سردخانه انجام شد. هدف از این پژوهش بررسی امکان استفاده از فیلم خوراکی برای بسته بندی ماهی کیلکای سر زده شکم خالی و ارزیابی کیفی آن از نظر ارزش غذایی، باکتریابی، شیمیایی و حسی بود. 3 تیمار و 3 تکرار انجام شد. برای پوشش کردن ماهی از غلظت 6 درصد پروتئین آب پنیر استفاده شد. از کیلکای بدون پوشش به عنوان نمونه شاهد استفاده شد. نمونه ها به مدت 6 ماه در سردخانه 18- درجه سلسیوس نگهداری شدند. شمارش کلی باکتری ها و باکتری Staphylococcus در نمونه های پوشش دار زمان شروع (2.96 و (logCFU/g 1.56 در مقایسه با سایر نمونه ها کاهش و در زمان 2 ساعت (3.10 و logCFU/g 1.82) در مقایسه با سایر نمونه ها افزایش داشتند. آلودگی به باکتری های Colifrm، Escherichia coli و Pseudomonas در نمونه ها مشاهده نشد. رطوبت در نمونه های پوشش دار زمان شروع در مقایسه با زمان 4 ساعت (70.14 و 72.73 درصد) کاهش داشت. در این نمونه ها در مقایسه با زمان 4 ساعت مقادیر پراکسید، اسید چرب آراد، تیوباربیتوریک اسید، TVN و 2.13) pH و meq/kgoil 1.70، 3.75 و 2.44 g/100، 0.02 و mg/kg tissue 0.01، 16.9 و 12.48 mg/100meat،  6.37و 6.20) افزایش نشان داد. پروتئین، چربی و خاکستر در نمونه های پوشش دار زمان 4 ساعت (19.25، 4.83 و 2.97 درصد) در مقایسه با سایر نمونه ها افزایش داشت. در فاکتورهای یاکتریایی و شیمیایی در این نمونه ها تفاوت معنی دار آماری وجود داشت (0.05>P). آزمایش های حسی به روش رتبه بندی انجام شد. در شاخص پذیرش کلی در بین تیمارهای پوشش دار و شاهد تفاوت معنی دار آماری وجود داشت (0.05>P). نمونه های پوشش دار تا پایان مدت زمان ماندگاری در سردخانه از کیفیت خوبی برخوردار بودند، اما براساس آنالیز حسی، نمونه شاهد پس از 3 ماه کیفیت خود را از دست داد.

در این پژوهش یک دوره آزمایش 60 روزه به منظور ارزیابی تاثیر اسیدآمینه ال- آلانین جیره بر روی برخی شاخص های خونی بچه تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) به مدت 8 هفته انجام شد. برای این منظور 96 عدد بچه ماهی با وزن متوسط 23.6 گرم پس از عادت دهی به غذای کنسانتره در 12 حوضچه فایبرگلاس 500 لیتری تقسیم و تحت تیمار با سطوح ال- آلانین افزوده شده به جیره پایه، در مقادیر 1، 2 و 3 درصد جیره قرار گرفتند. غذادهی به مقدار 4 درصد وزن بدن و در 6 نوبت انجام شد. خون گیری در ابتدای دوره به طور تصادفی از تعدادی ماهی انجام شد، اما در انتهای دوره از هر تیمار 6 ماهی یعنی از هر تکرار 2 ماهی و در مجموع 24 ماهی خون گیری به عمل آمد. اندازه گیری وزن و طول کل به صورت ماهیانه انجام شد. شاخص های هماتولوژیکی شامل تعداد گلبول های سفید و قرمز و شمارش افتراقی گلبول های سفید و تعیین هماتوکریت، هموگلوبین، حجم متوسط یاخته ای (MCV)، میانگین غلظت هموگلوبین ذره ای (MCHC) و غلظت هموگلوبین ذره ای (MCH) مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخص های هماتولوژیکی خون به استثنا لنفوسیت، مونوسیت، هماتوکریت و MCH اختلاف معنی داری را در میان تیمارهای مختلف ال- آلانین نشان دادند (P<0.05). به طورکلی نتایج نشان می دهد که کاربرد ال- آلانین می تواند کارایی رشد و برخی شاخص های خونی را در بچه تاس ماهی ایرانی تحت تاثیر قرار دهد.

قزل آلای خال قرمز جمعیتی آسیب پذیر از ماهی آزاد دریای خزر بوده و معمولا در بالادست بیش تر رودخانه های حوزه دریای خزر، رودخانه لیقوان چای تبریز و دریاچه سد کرج انتشار دارد. در دریاچه سد لار استان مازندران این ماهی دارای ذخایر خوبی است، به طوری که در تابستان 1385 تعداد 17862 فقره پروانه صید این ماهی صادر گردید. هدف از این مطالعه، بررسی خصوصیات ریخت شناختی این گونه در حوزه دریاچه سد لار بوده و به این منظور 190 نمونه قزل آلای خال قرمز از رودخانه های الرم، آب سفید، کمردشت و دلیچایی این حوزه به وسیله دستگاه الکتروشوکر در پاییز 1387 و تابستان و پاییز 1388 صید و مورد بررسی قرار گرفتند. ماهیان مورد بررسی دارای میانگین وزن 103.4±136.86 گرم و طول چنگالی 49.6±212.81 میلی متر بودند. نتایج نشان داد که در بین 17 متغیر شمارش شده در ماهی قزل آلا، تعداد فلس های روی خط جانبی 134-108 عدد، تعداد شعاع های غیرمنشعب و منشعب در باله پشتی به ترتیب 5-2 و 11-8 عدد و در باله مخرجی به ترتیب 5-2 و 9-6 عدد، خارهای آبششی 21-15 عدد و تعداد مهره های ستون فقرات 60-57 عدد می باشد. در بین 31 عامل سنجشی، میانگین های طول سر 1.4±22.34، ارتفاع سر 1.1±14.80، ارتفاع بیشینه بدن 1.7±20.87، طول قاعده باله پشتی 1.2±12.52، طول باله سینه ای 1.2±15.60، طول باله شکمی 1.0±12.39، طول قاعده باله مخرجی 0.9±9.38، فاصله پیش پشتی 1.9±41.24 و فاصله پیش شکمی 2.3±46.84 درصد طول چنگالی بدن می باشد. بین دو جنس نر و ماده تفاوت مریستیکی مشاهده نگردید اما از نظر مورفومتریک در 18 عامل اختلاف آماری مشاهده گردید که در 9 عامل اختلاف در حد a=0.001، در 5 عامل اختلاف در حد  a=0.01و در 4 عامل اختلاف در حد a=0.05 وجود دارد. در یک جمع بندی می توان گفت که نتایج داده های مورفومریستیک بررسی کنونی اختلافات زیادی با نتایج بررسی در آب های جمهوری آذربایجان داشته و به احتمال قوی جمعیت حوزه دریاچه سد لار، جمعیت مجزایی می باشد.

رودخانه اشمک یکی از مهم ترین رودخانه های استان گیلان است که پس از عبور از شهرهای کوچصفهان، لشت نشا و زیباکنار و تلاقی با خروجی تالاب بین المللی بوجاق از داخل پارک ملی بوجاق به دریای خزر می ریزد. در سال 1385 کیفیت آب رودخانه اشمک شامل خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و میکروبی مورد اندازه گیری قرار گرفت. برای این منظور 8 ایستگاه انتخاب شد و در طی 4 فصل، عمل نمونه برداری و اندازه گیری فاکتورهای مختلف آب طبق روش استاندارد صورت گرفت. به طوری که میانگین دمای هوا 19.63 درجه سانتی گراد، میانگین دمای آب 17.65 درجه سانتی گراد، میانگین کدورت FTU 29.40، میانگین هدایت الکتریکی 1114.95 میکروموس بر سانتی متر، میانگین TDS معادل 678.03 میلی گرم در لیتر، میانگین TSSبرابر 38.58 میلی گرم در لیتر، میانگین قلیائیت کل 77.75 میلی گرم در لیتر، میانگین سختی کل 412.25 میلی گرم در لیتر، میانگین کلسیم 68.14 میلی گرم در لیتر، میانگین منیزیم 60.44 میلی گرم در لیتر، میانگین کلراید 133.45 میلی گرم در لیتر، میانگین سولفات 152.64 میلی گرم در لیتر، میانگین ارتوفسفات 0.08 میلی گرم در لیتر، میانگین توتال فسفات 0.63 میلی گرم در لیتر، میانگین آمونیوم 0.34 میلی گرم در لیتر، میانگین نیتریت 0.05 میلی گرم در لیتر، میانگین نیترات 0.81 میلی گرم در لیتر، میانگین اکسیژن محلول 7.24 میلی گرم در لیتر، میانگین 9.83 BOD میلی گرم در لیتر، میانگین  34.61 CODمیلی گرم در لیتر، میانگین شوری 490 میلی گرم در لیتر، میانگین  ،7.75 pHمیانگین اسیدیته 5.50 میلی گرم در لیتر، میانگین CO2 آزاد 4.86 میلی گرم در لیتر، میانگین توتال کلی فرم 33541 عدد در 100 میلی لیتر و میانگین فکال کلی فرم 5363 عدد در 100 میلی لیتر، به دست آمد.

این پژوهش برای بررسی زی توده و فراوانی طولی ذخایر کفزیان در پاییز و تابستان 1379 در آب های دریای عمان محدوده استان سیستان و بلوچستان برای تخمین ذخایر 3 گونه حسون (کریشو) (Saurid tumbil)، کفشک تیزدندان (Psettodes erumei) و زمین کن خال باله (Grammoplites suppositus) به روش مساحت جاروب شده به اجرا در آمد. محدوده اجرای پروژه از منطقه میدانی با طول جغرافیایی 58 درجه و 55 دقیقه شرقی تا منطقه خلیج گواتر با طول جغرافیایی 61 درجه و 30 دقیقه شرقی بود. این محدوده از شرق به غرب (از میدانی به سمت خلیج گواتر) به 5 منطقه تقسیم گردید. فاصله هر منطقه 30 دقیقه طول جغرافیایی (فقط منطقه آخری یا 35 دقیقه شرقی) بود. هر منطقه به 4 لایه عمقی 20-10، 30-20، 50-30 و 100-50 متری تقسیم شد. در منطقه A به ترتیب حروف A1، A2،A3  و A4 معرف 4 لایه عمقی بالا بودند و مساحت هر لایه عمقی با پلانی متر تعیین شده بود. در هر گشت تحقیقاتی 65 ایستگاه تعیین و با تور ترال کف به مدت 1 ساعت در هر ایستگاه با شناور تحقیقاتی فردوس 1 تورکشی انجام و به دنبال آن نمونه بردای از کف زیان صورت گرفت. زی توده آبزیان صید شده در تور ترال به تفکیک لایه های عمقی برآورد شد. میزان زی توده کل سالانه در سال 1379 برابر 41830.3 تن برآورد گردید که به تفکیک لایه های عمقی 20-10، 30-20، 50-30 و 100-50 متری به ترتیب 22393.5، 5492.9، 1398.1 و 12545.7 تن بود. حداکثر و حداقل زی توده به ترتیب در لایه های 20-10 متر و 50-30 متر به دست آمد. طی این مطالعه، گونه های یاد شده شناسایی، تفکیک، توزین و بیومتری شده و اطلاعات به دست آمده با نرم افزار اکسل (Excel) به صورت رسم نمودار ارائه و توده زنده هر یک از گونه ها به تفکیک عمق و منطقه تخمین زده شد. مجموع توده زنده ماهی حسون 847.3 تن، کفشک تیزدندان 162.4 تن و زمین کن خال باله 279.9 تن برآورد و بیش ترین فراوانی طولی این ماهیان به ترتیب در طول های 35-32 سانتی متر، 40-35 سانتی متر و 16-14 سانتی متر اندازه گیری شد.

هدف این پژوهش مطالعه بیوتکنیک روش صید سرک و کارآیی آن در افزایش تولید سالیانه پرورش میگوی سفید هندی (Fenerropenaeus indicus) در مرکز پرورش میگوی گواتر چابهار بود. به این منظور در 3 مزرعه (مشتمل بر 42 استخر) روش صید سرک اجرا شد و نتایج به دست آمده با نتایج به دست آمده از پرورش یک و دو دوره در سال در 6 مزرعه دیگر مقایسه شد. مزارع با صید سرک با 240 هزار عدد پست لارو در هر استخر و با تراکم 22 عدد در واحد سطح ذخیره سازی شد. به طور متوسط در روز 108 پرورش از هر مزرعه به طور میانگین 6304 کیلوگرم سرک برداشته شد و همه مزارع پس از 138 روز صید شدند. میانگین میگوهای برداشت شده در صید سرک و نهایی به ترتیب 11.6 و 14.9 گرم بود. میانگین تولید کل هر مزرعه و تولید در واحد هکتار به ترتیب 36626 و 2354 کیلوگرم به دست آمد. ضریب تبدیل غذایی در مزارع صید سرک 1.66 بود. نتایج این پژوهش نشان داد که مزارع با صید سرک حدود 6 تن بیش از مزارع یک دوره در سال، ولی حدود 11 تن کم تر از مزارع دو دوره در سال تولید داشتند. براساس نتایج این پژوهش برنامه ای جهت اجرای صید سرک در سال های آتی در منطقه مورد مطالعه (گواتر چابهار) پیشنهاد شد.

این پژوهش با هدف ایجاد جمعیت های تک جنسی نر در بچه ماهیان مولی در پاییز و زمستان 1388 با مصرف خوراکی 3 دوز مختلف از هورمون 17- آلفا متیل تستوسترون در 4 تیمار و 3 تکرار به مدت 60 روز انجام شد. پس از پایان دوره این آزمایش بررسی های بافت شناسی و مورفولوژیک ماهیان همراه با محاسبه های نرخ رشد روزانه و ویژه نمونه ها، درصد تلفات، درصد نرسازی، جنسیت بینابینی و عقیمی ماهیان به منظور تعیین بهترین بازده در تولید تجاری صورت گرفت. نتایج نشان داد: تیمار B (200 میلی گرم هورمون در کیلوگرم غذا) با ایجاد 97.06 درصد جمعیت نر از نظر مورفولوژیک و 14.38 درصد تلفات همراه با حداکثر SGR،ADG  و 90 درصد جمعیت نر از دیدگاه بافت شناسی بالاترین جمعیت تک جنسی نر را تولید نموده و مقرون به صرفه است (P<0.05). حال آن که تیمار C (مصرف 300 میلی گرم هورمون در کیلوگرم غذا) به رغم ایجاد جمعیت تمام نر از نظر ریخت شناسی حداکثر تلفات و 90 درصد جمعیت نر از نظر بافت شناسی را به دنبال دارد.

این مطالعه برای تعیین اثر اندازه مولدین ماهی شیربت (Barbus grypus) روی هم آوری کاری، لقاح، تفریخ و بازماندگی لارو صورت گرفته است. برای این منظور 3 گروه وزنی مولدین ماده (3 تیمار) برای تکثیر انتخاب شد. تیمار 1 مولدین با وزن 780±2212.5 گرم، تیمار 2 مولدین با وزن 780±4518 گرم، تیمار 3 با وزن 1171±7712.5 گرم و مولدین نر (با وزن 100±1400 گرم) برای همه تیمارها مشترک بوده است. مولدین ماده در دو نوبت و با فاصله زمانی 10 ساعت با عصاره غده هیپوفیز به میزان 3 میلی گرم بر کیلوگرم و مولدین نر در یک مرحله همراه با مرحله دوم مولدین ماده و به میزان 2 میلی گرم بر کیلوگرم تزریق شدند. شاخص های تولیدمثلی هم آوری کاری، لقاح، تفریخ، بازماندگی لارو، در گروه های وزنی یاد شده اندازه گیری گردید. حداکثر میزان هم آوری کاری 4651.57±13000.37، لقاح 1.51±94 درصد، تفریخ 2.77±83.62 درصد و بازماندگی لارو 1.28±84.75 درصد در تیمار 2 مشاهده شده است. حداقل هم آوری مربوط به تیمار 3، 2325.29±4897 عدد و کم ترین لقاح، تفریخ و بازماندگی لارو نیز مربوط به تیمار 1 به ترتیب با میانگین 10.48±82.66، 3.65±64.16 و 1.63±71.6 اندازه گیری شد. با افزایش وزن مولدین این شاخص ها افزایش و در محدوده وزنی 780±4518 گرم (تیمار 2) به بعد کاهش می یابد. در تمامی موارد بالا اختلاف بین تیمار 2 با تیمارهای 1 و 3 معنی دار بوده است. بنابراین مولدین تیمار 2 بهترین گزینه در بین 3 تیمار برای تکثیر می باشد.

طی پژوهشی 35 روزه اثر افزایش سرعت آب بر پرورش قزل آلای رنگین کمان به وسیله کاربرد مجدد آب خروجی در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار بررسی گردید. در این تحقیق تغییرات وزن، طول، نرخ رشد ویژه، افزایش وزن روزانه، ضریب چاقی و نرخ بقاء ماهی های پرورشی مورد مطالعه قرار گرفتند. وزن و طول اولیه ماهی ها به ترتیب 5.5 گرم و 6.7 سانتی متر بود. تیمارها را سرعت های مختلف آب (صفر، 3.5، 7 و 10.5 سانتی متر بر ثانیه) تشکیل می دادند. نتایج تجزیه واریانس فاکتورهای مورد بررسی در بچه ماهی ها بیان گر آن بود که طی هفته اول آزمایش، تیمارهای چهارگانه اختلافات بسیار معنی داری را در همه فاکتورها سبب شده بودند (P<0.01). این در حالی بود که چنین نتیجه ای در سایر هفته ها مشاهده نشد. در عین حال نتایج تجزیه واریانس شاخص های مورد بررسی طی کل دوره 35 روزه آزمایش نشان داد که تیمارها در مورد تمام فاکتورها به غیر از فاکتور طول و ضریب چاقی اختلافات بسیار معنی داری را سبب شده اند (P<0.01). نتایج آزمون دانکن شاخص های مورد بررسی نیز طی 35 روز آزمایش نشان داد که سرعت آب 10.5 سانتی متر بر ثانیه، بهترین میانگین وزن (24 گرم)، نرخ رشد ویژه (6 درصد)، افزایش وزن روزانه (1) و بقا (97 درصد) را سبب شده اند، ولی در مورد شاخص طول تمامی تیمارها هم سطح بودند.

این پژوهش در زمستان 1388 به منظور تعیین و مقایسه غلظت فلزات سنگین منگنز، روی، آهن و مس در بافت های عضله، کبد و آبشش ماهی بیاح صید شده از رودخانه کرخه در استان خوزستان انجام شد. بافت عضله، کبد و آبشش 36 نمونه صید شده پس از انجام زیست سنجی تفکیک شدند. اندازه گیری غلظت فلزات بافت های مورد مطالعه توسط روش هضم مرطوب و با کمک دستگاه جذب اتمی Perkin Elmer 4100 در آزمایشگاه کیمیا پژوه البرز شهرکرد انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد میانگین غلظت فلزات سنگین در بافت عضله حداقل و در بافت آبشش حداکثر می باشد. غلظت آهن به ترتیب بیش از روی، منگنز و مس در اندام های مختلف ماهی بیاح بود (P≤0.05). بین میزان تجمع فلز آهن در بافت های عضله، کبد و آبشش دارای یک رابطه خطی مثبت و معنی دار (P≤0.05) وجود داشت. منگنز و مس در عضله و کبد اختلاف معنی داری نداشت، اما در عضله و کبد با آبشش اختلاف معنی داری داشت (P≤0.05). روی در عضله، کبد و آبشش اختلاف معنی داری نداشت (P≥0.05). نتایج به دست آمده از سنجش فلزات سنگین در عضله ماهی بیاح و مقایسه آن با استانداردهای WHO، FDA، (MAFF) UK،NHMRC  و NFA نشان دهنده آلودگی به فلز منگنز و آهن در مقایسه با استانداردهای WHO و FDA می باشد.

به منظور بررسی امکان کاربرد دومنظوره کارگاه پرورش ماهیان گرمابی در تولید کرم خاکی به عنوان غذای زنده، آزمایشی صورت گرفت که در آن 3 تن کود گاوی در 3 کرت به ابعاد 12×3 متر تقسیم و سپس کرم های خاکی به میزان 50 عدد در هر مترمربع به توده کودها معرفی گردید. پس از 3 ماه، 36 کیلوگرم کرم خاکی در کل توده ها تولید شد. سپس اثر کرم های تولید شده، بر میزان رشد ماهی کپور معمولی طی یک دوره 2 ماهه و در قالب یک طرح کاملا تصادفی با 2 تیمار و 6 تکرار بررسی شد. کرت های آزمایش را 12 قفس توری با ابعاد 1.5×1×1.5 مترمکعب تشکیل می داد که بدون بستر بودند. به هر کرت، 10 عدد بچه ماهی کپور معمولی 30 گرمی با طول متوسط 9.1 سانتی متر معرفی شد. تیمارهای این پژوهش را، غذای تجاری کپور (4 درصد وزن بدن در روز) و مخلوط کرم خاکی (1 درصد وزن بدن) و غذای تجاری کپور (3 درصد وزن بدن) تشکیل می دادند. نتایج آزمایش بیانگر آن بود که تیمارهای آزمایشی در مورد فاکتورهای طول و وزن کل و افزایش وزن روزانه، اختلافات بسیار معنی داری را سبب شدند (P<0.01)، ولی در مورد نرخ رشد ویژه، این اختلافات فقط در 15 روز اول آزمایش مشاهده شد. در عین حال تیمار شامل کرم خاکی با کسب بهترین میانگین ها در مورد شاخص های طول کل (با میانگین 278 میلی متر)، وزن (با میانگین 266.4 گرم)، افزایش وزن روزانه (با میانگین 5.3 گرم)، نرخ رشد ویژه (با میانگین 2.36 درصد) و ضریب چاقی (با میانگین 1.36) نسبت به تیمار دیگر رتبه بهتری را کسب نمود. نتایج نشان داد که امکان تولید هم زمان کرم خاکی و ماهی کپور در کارگاه های پرورشی کاملا میسر است.

در طی سالیان گذشته به منظور حفظ تنوع گونه ای ماهیان خاویاری و ذخایر آن ها به تکثیر مصنوعی روی آورده شده است. یکی از موارد مهم در تکثیر، شرایط محیطی مثل دما، اکسیژن، شدت جریان و... است. در این مطالعه اثر شدت جریان آب در روند انکوباسیون تخم تاس ماهی ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور 4 شدت جریان انتخاب شد که به ترتیب برابر 2.4، 3.4، 4.4 و 5.4 لیتر در دقیقه بوده است. این شدت جریان ها با کنترل صفحات زیگزاگ انکوباتور یوشچنکو تنظیم می شدند. در هر سینی انکوباتور یوشچنکو میزان 1000 گرم تخم تاس ماهی ایرانی انتقال داده شد، در مجموع برای هر شدت جریان 4 سینی در نظر گرفته شد. در ابتدا تعداد تخم در گرم قبل و بعد از لقاح مشخص شد و سپس میزان درصد لقاح ثانویه تعیین گردید که به ترتیب برابر 75، 82، 84 و 80 بود. در ادامه پس از 4 روز تفریخ صورت گرفت. در نتیجه در سرعت 2.4 درصد قارچ موجود بالاتر و درصد تفریخ پایین ترین بود. در سرعت 3.4 بهترین سرعت و بیش ترین لارو تولید شد و در زمان بیش تری تفریخ صورت گرفت. در سرعت 4.4 درصد تفریخ پایین تر بود و در نهایت در سرعت 5.4 به علت شدت جریان زیاد تخم ها همگی تلف شدند.