جنگل و فرآورده های چوب
سال:1390 | دوره:64 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

از بدو تاسیس قطعه خزر باغ گیاه شناسی ملی ایران (1351) گونه های مختلف موجود در جنگل های طبیعی شمال کشور به این قطعه منتقل و کاشته شده اند که امروزه حدود 30 تا 40 سال سن دارند. با توجه به اینکه تاکنون مطالعه ای در مورد وضعیت رویش و سازگاری گونه های کاشته شده در باغ انجام نشده است، در این پژوهش با هدف بررسی این موضوع، تغییرات رویش گونه توسکای ییلاقی بعنوان یکی از گونه های اصلی این قطعه در شرایط باغ گیاه شناسی ملی ایران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از بین درختان توسکای قطع شده، 30 پایه بطور کاملا تصادفی انتخاب و از محل کنده آنها دیسکی به ضخامت 3 سانتیمتر تهیه شد. پس از خشک کردن و آماده سازی دیسک ها، با استفاده از بینوکولار و کولیس پهنای دوایر سالیانه در چهار جهت اصلی جغرافیایی و با دقت 0.01 میلیمتر اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بدست آمده میانگین رویش قطری جاری سالانه و میانگین رویش جاری سطح مقطع سالانه درختان مورد بررسی که بین 30 الی 47 سانتیمتر قطر برابر سینه و 22 الی 30 سال سن داشتند، به ترتیب 11.99 میلیمتر و 0.34 سانتیمتر مربع بدست آمد. حداکثر رویش قطری جاری و رویش جاری سطح مقطع نیز بترتیب در سنین 5 و 11 سالگی صورت گرفته بود. همچنین مشخص شد که دوره های خشکسالی باعث افت رویش قطری در درختان توسکا شده اند. بررسی میانگین رویش قطری درختان مورد بررسی با استفاده از روش مقایسه های چندگانه دانکن نیز نشان داد که روند رویش قطری این گونه کاملا با مراحل رویشی از نظر جنگل شناسی تطبیق دارد.

امروزه استفاده از فناوری های جدید در صنایع مختلف اهمیت بسیاری یافته است. در این راستا پیشرفت های صورت گرفته در فناوری نانو‏، افق های جدیدی پیش روی ما گشوده اند. در این مطالعه از ذرات نانو سیلیکای آنیونی همراه با نشاسته کاتیونی به عنوان یک سیستم دوتایی، در بازیافت خمیر کاغذ حاصل از کارتن باطله کنگره ای(OCC)  استفاده گردید. با وجودی که سیستم نشاسته کاتیونی - نانوسیلیکا به عنوان سیستمی جدید تا حدود زیادی جایگاه خوبی در مبحث استفاده از الیاف بکر پیدا کرده، تاکنون در بازیافت مورد توجه نبوده است. در این تحقیق تلاش شد تا اثر این سیستم بر فاکتورهای مهمی نظیر آبگیری و ماندگاری نرمه در خمیر کاغذ شسته شدهOCC ، جهت ساخت تست لاینر بررسی شود. نتایج نشان داد که استفاده از این سیستم به میزان قابل توجهی سبب بهبود آبگیری از خمیر کاغذ شسته شده OCC می گردد، به طوری که آبگیری از 342 میلی لیتر (در خمیر کاغذ پایه) بر اساس استاندارد درجه روانی کانادا (CSF) به حدود 550 میلی لیتر، در تیمار 1.5 درصد نشاسته کاتیونی و 0.9 درصد نانو سیلیکا رسید. همچنین ماندگاری نرمه که در خمیر کاغذهای بازیافتی درصد بالایی از کل خمیر کاغذ را تشکیل می دهد نیز افزایش یافت. در این مطالعه، پتانسیل زتا نیز به عنوان یک شاخص در شیمی پایانه تر مورد ارزیابی قرار گرفت.

چوب صنوبر (تبریزی) (Popoulus nigra) با برش تجاری به ضخامت اسمی 5 سانتی متر از منطقه طالقان واقع در غرب کرج، تحت سه برنامه مختلف شامل T8-F4 (برنامه پیشنهادی FPL برای تبریزی) T9-F4, T8-F5 در کوره خشک گردید. برنامه اول به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. در برنامه دوم کلاسه بالاتر رطوبت و در برنامه سوم کلاسه بالاتر دمای خشک انتخاب شد. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر الگوی برش تخته ها (شعاعی، مماسی و بینابینی) بر کیفیت تخته های خشک شده در کوره انجام گردید. دمای خشک اولیه در سه برنامه به ترتیب 54، 54 و 60 درجه سانتی گراد و دمای خشک نهایی به ترتیب 82، 82 و 71 درجه سانتی گراد منظور شد. شدت تغییر شکل، ترک داخلی و ترک سطحی در تخته های خشک شده اندازه گیری و تجزیه و تحلیل نتایج انجام شد. نتایج نشان داد که تخته های مماسی سریع تر از تخته های شعاعی خشک می شوند. شدت انواع تغییر شکل بر حسب الگوی برش تفاوت معنی داری نشان نداد ولی ترک های سطحی بیشتر در تخته های مماسی به چشم خورد.

مهیا نمودن اطلاعات برای تصمیم گیری و یا پژوهش در بسیاری از علوم محیطی عموما با استفاده از آماربرداری صورت می گیرد که سهم عمده ای از بودجه را به خود اختصاص می دهد. محدود بودن منابع مالی و زمان مورد نیاز برای آماربرداری، لزوم داشتن اطلاعات از مقدار و عوامل موثر بر این امر را تشدید می کنند. همچنین جایگزین شدن ابزارهای نوین مانند سامانه تعیین موقعیت جهانی یا متر لیزری به جای ابزارهای سنتی در آماربرداری نیاز به پژوهش های جدید را گوشزد می کند. در این پژوهش با استفاده از مطالعه زمانی، زمان مورد نیاز برای عملیات آماربرداری زمینی به تفکیک زیر عملیات ها و تاثیر شرایط جوی و شرایط فیزیکی زمین بر مدت زمان پیمایش مسیر و اندازه گیری نمونه مورد بررسی قرار گرفت. روش مورد استفاده جهت مطالعه زمانی، روش پیوسته ی رابطه ای بود. به این منظور زمان های مورد نیاز فعالیت های مختلف برای 150 نمونه 10 آری با ابعاد شبکه 400×300 متر اندازه گیری گردید. زمان خالص کل برداشت یک نمونه 57 دقیقه و مقدار ناخالص آن 86 دقیقه به دست آمد. برای بررسی تاثیر شرایط جوی و فیزیکی زمین بر مدت زمان اندازه گیری و پیمایش مسیر از تحلیل کوواریانس دو طرفه استفاده گردید. تاثیر شرایط جوی و شرایط فیزیکی زمین بر مدت زمان اندازه گیری نمونه و پیمایش مسیر معنی دار گردید. شرایط نامساعد جوی و فیزیکی زمین، مدت زمان اندازه گیری نمونه را به ترتیب 33 و 43 درصد نسبت به شرایط مساعد افزایش می دهند. همچنین شرایط نامساعد جوی و فیزیکی زمین مدت زمان پیمایش مسیر بین دو نمونه را به ترتیب 20 و 47 درصد افزایش می دهند. در مجموع تاثیر شرایط فیزیکی زمین بر مدت زمان آماربرداری بیشتر از شرایط جوی بود. با استفاده از متغیرهای فاصله (D) و شیب مسیر (s) مدل رگرسیونی برای پیش بینی مدت زمان مورد نیاز برای پیمایش مسیر بین دو نمونه به دست آمد. متغیر تعداد درخت در نمونه تاثیر بسزایی در مدت زمان اندازه گیری نمونه داشت، ولی شیب قطعه نمونه در تحلیل کوواریانس نقش معنی دار نداشت.

هدف این بررسی، استفاده از پلی پروپیلن بازیافتی در تولید چند سازه های چوب / پلاستیک به روش ریزش کیک بوده است. از پلی پروپیلن بازیافتی و آرد چوب و الیاف چوب اکالیپتوس و همچنین استفاده از 3 سطح میزان ماده جفت کننده MAPP (صفر، 2.5 و 5 درصد) چندسازه های چوب - پلاستیک ساخته شده است. نتایج اندازه گیری خواص مکانیکی و فیزیکی با استفاده از طرح آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی تجزیه و تحلیل شده و میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن گروه بندی گردیدند. نتایج نشان دادند که مقاومت خمشی چند سازه های ساخته شده از الیاف بیشتر از چند سازه های ساخته شده از آرد چوب است. اثر متقابل نوع ذرات و مقدار سازگارکننده بر مدول الاستیسیته چندسازه ها معنی دار بوده و چندسازه های ساخته شده از الیاف و 5 درصد MAPP دارای بالاترین MOE بوده اند. افزایش مصرف سازگارکننده به طور معنی داری مقاومت کششی و مدول کششی چندسازه ها را زیاد کرده است. ولی اثر متقابل نوع ذرات چوب و میزان سازگارکننده فقط بر مدول کششی معنی دار بود و حداقل مدول کششی در شرایط استفاده از آرد چوب و بدون سازگارکننده و حداکثر آن در حالت استفاده از الیاف و 5 درصد سازگارکننده حاصل شده است. اندازه گیری واکشیدگی و جذب آب بعد از 2 ساعت غوطه وری در آب جوش چندسازه ها نشان داد که این ویژگی ها در چندسازه های ساخته شده از آرد چوب به طور معنی داری کمتر از چندسازه های ساخته شده از الیاف می باشد. همچنین افزایش مصرف سازگارکننده موجب کاهش این ویژگی ها شده و حداقل آنها در مصرف 5 درصد سازگارکننده مشاهده گردید.

بررسی ویژگی های مکانیکی خاک از مهم ترین مشخصه ها در گزینش نوع ماشین های بهره برداری و روش های بهره گیری از آنها می باشد، از سوی دیگر تناسب ماشین ها با قابلیت های مکانیک خاک می تواند نقش مهمی در تولید مستمر جنگل داشته باشد. به منظور دستیابی به هدف های بالا، در جنگل خیرود (بخش پاتم) اقدام به بررسی ویژگی های مکانیک خاک شد که نتیجه این بررسی، تعیین حدود آتربرگ، تعیین ایندکس روانی، ایندکس خمیری و ایندکس سفتی، دانه بندی عناصر درشت دانه و ریزدانه، و در نهایت طبقه بندی خاک به روش یونیفاید است. نتایج نشان داد که خاک منطقه مورد بررسی به طور کلی ریزدانه بوده و درصد رس نمونه های برداشت شده در بیشتر نمونه ها بیش از %5 می باشد، بنابراین از این نظر حساس به یخبندان هستند. میزان ایندکس روانی برای بیشتر نمونه ها تا 0.5 می باشد. بنابراین برای قسمت اعظم منطقه می توان از اسکیدرهای چرخ لاستیکی و برای نمونه هایی که ایندکس روانی بیش از 0.5 دارند از اسکیدرهای چرخ زنجیری بهره گیری کرد. همه نمونه ها دارای حد روانی بیش از 30 می باشند. بنابراین خاک دارای چسبندگی زیاد است که در هنگام کاربرد ماشین ها باید به آن توجه شود. با توجه به ایندکس خمیری، خاک منطقه دارای قابلیت جذب آب زیاد بوده و به کندی خشک می شود. بنابراین در برنامه ریزی سالیانه باید درحد امکان ماشین ها در شرایط آب و هوایی و زمان مناسب به کار گرفته شوند. خاک منطقه برای کارهای جاده سازی بدون اصلاح ویژگی های فیزیکی و مکانیکی حتی به عنوان بستر جاده و خاکریز قابل استفاده نیست و برای ساختن جاده در روی این نوع خاک ها باید اقدام هایی برای بهبود ویژگی های مکانیکی خاک انجام داد. با توجه به اینکه منطقه مورد بررسی در ارتفاعات پایین و بیشینه ارتفاع تا 900 متر قرار دارد، احتمال یخبندان در آن خیلی کم بوده و به همین دلیل حساسیت خاک های CH و CL به یخبندان در این منطقه اهمیت زیادی ندارد.

در این تحقیق ارزیابی غیرمخرب دو نوع اتصال انگشتی و مورب ساخته شده از چوب راش با روش فراصوت مورد بررسی قرار گرفت و با چوب (بدون اتصال) مقایسه شد. بدین منظور ابتدا اتصالات سالم انگشتی و مورب ساخته شدند. سپس از روش عبوری فراصوت برای ارزیابی اتصالات استفاده شد که طی آن متغیرهای فراصوتی شامل سرعت، ضریب تضعیف، دامنه بیشینه و ولتاژ RMS در جهات طولی و عرضی اتصال اندازه گیری شدند. کلیه اندازه گیری ها در فرکانس 40kHz انجام شدند. نتایج نشان دادند که در جهت عرضی اتصالات اختلاف معنی داری بین متغیرهای فراصوتی در منطقه اتصال و بدون اتصال وجود ندارد؛ اما در جهت طولی سرعت موج فراصوت در نمونه های بدون اتصال بیشتر از نمونه های دارای اتصال مورب و انگشتی است. در جهت طولی اتصال انگشتی، ضریب تضعیف به طور معنی داری بیشتر و دامنه بیشینه و ولتاژ RMS به طور معنی داری کمتر از اتصال مورب و چوب (بدون اتصال) می باشد.

پایداری منابع طبیعی یکی از چالش های برنامه ریزان و سیاست گزاران توسعه به خصوص در مناطق روستایی کمتر توسعه یافته است چرا که ارتباط بهره برداران با محیط در این مناطق، پیچیده تر از مناطق توسعه یافته است. هدف کلی این بررسی مطالعه عوامل موثر بر بهره برداری پایدار از چوب جنگلی در روستای دژن در شهرستان کامیاران بود. پارادایم حاکم بر تحقیق کمی و روش به کار رفته روش توصیفی بود. جامعه آماری تحقیق 535 نفر از بهره برداران روستای دژن شهرستان کامیاران بود که با استفاده از جدول مورگان نمونه ای 222 نفری به طور تصادفی انتخاب شد. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی آن توسط گروهی از متخصصان به روش روایی محتوایی بررسی گردید و برای تعین پایایی آن ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید0.81) ). داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS پردازش و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که بیشتر بهره برداران از چوب های جنگلی مردان میانسال بودند (57.2 درصد) که بیشتر افراد این گروه (46.5 درصد) در حد زیاد از چوب جنگلی استفاده کرده اند. نتایج نشان داد که به طور کلی 30.6 درصد بهره برداران در حد زیاد از چوب های جنگلی استفاده کرده اند. بیشترین کاربرد چوب های جنگلی استفاده در صنعت و صنایع دستی بود (33.9 درصد).نتایج نشان داد که قطع بی رویه درختان برای مصارف مختلف، چرای دام و قطع درختان به منظور گسترش زمین های زراعی مهمترین عوامل تخریب جنگل از دیدگاه پاسخگویان بوده است. همچنین نتایج نشان داد که بین نگرش نسبت به استفاده از چوب جنگلی و جنسیت رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت و تعداد مردان با نگرش مثبت به استفاده از چوب های جنگلی برای مصارف مختلف بیشتر از زنان بوده است. بین نگرش و سن بهره برداران رابطه مثبت و معنی داری وجود داشته و هر چه سن بالاتر رفته تعداد افراد با نگرش مثبت به بهره برداری از چوب های جنگلی بیشتر شده است. برای تحلیل عوامل موثر بر بهره برداری پایدار از منابع جنگلی از تحلیل عاملی (نوع R) استفاده شد. پنج عامل شامل: مدیریتی- نظارتی، اقتصادی، تشویقی- انگیزشی، آموزشی- اطلاع رسانی و نگرشی- فرهنگی شناسایی شدند که در مجموع 54.15 درصد واریانس کل عوامل موثر بر بهره برداری پایدار از چوب های جنگلی را تبیین کرده اند.