جنگل و فرآورده های چوب
سال:1389 | دوره:63 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

این پژوهش برای تعیین اثرات تیمارهای مواد آلی (کود دامی و خاک برگ) بر جوانه زنی بذر و زنده مانی نهال دو گونه سرو نقره ای و زربین در نهالستان کلوده آمل انجام پذیرفت. بذرها در گلدان های پلاستیکی در خاک رایج نهالستان (شاهد) و تیمارهای مختلف خاک شامل، 1) 5 قسمت خاک شاهد + یک قسمت کود دامی پوسیده جامد، 2) 5 قسمت خاک شاهد + یک قسمت خاک برگ، 3) 5 قسمت خاک شاهد + یک قسمت کود دامی پوسیده جامد + یک قسمت خاک برگ، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار کاشته شدند. نتایج بعد از یکسال نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی و قدرت جوانه زنی هر دو گونه در تیمار 3 حاصل شد. در هر دو گونه اندازه سایر صفات جوانه زنی در تیمارهای کوددهی نسبت به خاک شاهد بیشتر بود. درصد زنده مانی به طور معنی داری در تیمار 3 بیشتر از خاک شاهد بود. اغلب صفات جوانه زنی گونه زربین عکس العمل بهتری نسبت به گونه سرو نقره ای نشان دادند ولی به لحاظ درصد زنده مانی اختلافی در این خصوص بین دو گونه مشاهده نشد. پیشنهاد می شود به منظور نیل به بیشترین میزان جوانه زنی بذر و زنده مانی نهال های سرو نقره ای و زربین از تیمار 3 ‍ استفاده گردد.

در این تحقیق جوهرزدایی کاغذهای روزنامه باطله به دو روش متداول شیمیایی و آنزیمی مورد بررسی قرار گرفت. جوهرزدایی شیمیایی کاغذ روزنامه باطله تحت شرایط: زمان تیمار 10، 20 و 30 دقیقه با استفاده از مواد شیمیایی پروکسید هیدروژن %1، هیدروکسید سدیم %1، DTPA %0.3، سیلیکات سدیم %2 و ماده فعال ساز سطحی %0.15، (بر اساس وزن خشک کاغذ باطله)، درصد خشکی%10 به روش های شستشو، شناورسازی و ترکیب شستشو و شناورسازی به طور مجزا انجام شد. جوهرزدایی آنزیمی با استفاده از آنزیم سلولاز در غلظت های مختلف 0.025، 0.05، 0.1 و 0.2 درصد (بر اساس وزن خشک کاغذ باطله)، زمان تیمار 10، 15 و 20 دقیقه در محدودهpH 5-5.5 ، به روش شستشو انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که افزایش مصرف آنزیم سلولاز از 0.025 به 0.1 درصد همراه با بهبود کارآیی جوهرزدایی، موجب کاهش تعداد و سطح ذرات جوهر در دو سمت توری و رویی کاغذ شد. زمانی که غلظت آنزیم سلولاز به 0.2 درصد افزایش یافت، کارآیی جوهرزدایی کاهش یافت. نتایج به دست آمده از مقایسه ویژگی های ظاهری کاغذ روزنامه جوهرزدایی شده به روش شیمیایی و آنزیمی نشان داد که به کمک آنزیم سلولاز می توان به کاغذهای با ویژگی های ظاهری مشابه با روش شیمیایی رسید اما در مجموع، تیمارهای شیمیایی کاغذهای با تعداد و سطح ذرات کمتر و قابلیت جوهرزدایی بهتری را به وجود آوردند. در تمامی تیمارهای شیمیایی و آنزیمی انجام شده، سمت توری کاغذ تعداد ذرات جوهر بیشتر، سطح جوهر کمتر و کارآیی جوهرزدایی بهتری را در مقایسه با سمت رویی داشت.

در این تحقیق تاثیر پارافین و شرایط پرس بر خواص کاربردی و هم چنین زبری سطح تخته فیبر با دانسیته متوسط مورد بررسی قرار گرفته است. عوامل متغیر شامل پارافین در سه سطح صفر، یک و دو درصد، دمای پرس در دو سطح 170 و 180 درجه سانتی گراد و زمان پرس در دو سطح 4 و 5 دقیقه انتخاب شدند. خواص کاربردی MDF شامل مدول گسیختگی، مدول الاستیسیته، مقاومت برشی، جذب آب و واکشیدگی ضخامت پس از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب و هم چنین زبری سطح مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که استفاده از پارافین تاثیر معنی داری بر مدول گسیختگی و مدول الاستیسیته و مقاومت برشی تخته های مورد مطالعه نداشته است. در مورد تاثیر استفاده از پارافین بر خواص فیزیکی نیز مشخص شد که افزایش مصرف پارافین باعث کاهش جذب آب و واکشیدگی ضخامت MDF می شود. به علاوه استفاده از پارافین تاثیر معنی داری بر زبری سطح تخته ها نداشته است. دمای پرس بر جذب آب MDF اثر گذاشته و باعث افزایش آن شده اما بر سایر ویژگی های تخته تاثیر معنی داری نداشته است. افزایش زمان پرس نیز باعث کاهش جذب آب MDF شده ولی تاثیر معنی داری بر سایر خواص این فرآورده نداشته است.

به دلیل اهمیت کارکرد و خدمات اکوسیستم های جنگلی، تعیین ارزش واقعی منابع جنگلی حایز اهمیت می باشد. این بررسی به برآورد ارزش حفاظتی جنگل های منطقه سلیمان تنگه در استان مازندران در سال 1386 می پردازد و عوامل موثر بر ترجیحات عمومی افراد، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در این پژوهش، با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط و مدل رگرسیونی لوجیت، تمایل به پرداخت افراد برای حفاظت این جنگل ها تعیین و عوامل موثر بر آن مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که تمایل به پرداخت افراد جهت حفاظت از منطقه جنگلی سلیمان تنگه با متغیرهای درآمد، تحصیلات و دفعات بازدید رابطه مستقیم و با متغیرهای پیشنهاد (مبلغ پیشنهادی برای حفاظت از جنگل سلیمان تنگه) و سن رابطه منفی و معنی داری داشته است. متغیر دفعات بازدید، بیشترین کشش و اثر نهایی را به خود اختصاص داده است، لذا، می توان آن را به عنوان مهمترین عامل جهت پذیرش مبالغ پیشنهادی جهت حفاظت از جنگل های سلیمان تنگه ساری تلقی کرد. پس از برآورد تابع لوجیت، متوسط تمایل به پرداخت ماهیانه هر فرد 7360.15 ریال و همچنین متوسط تمایل به پرداخت سالانه هر خانواده جهت حفاظت از این جنگل ها 274613.20 ریال برآورد شد.

منابع جنگلی نقش مهمی در رفاه و کاهش فقر در مناطق روستایی و عشایری دارند. در این تحقیق اثر درآمد حاصل از منابع جنگلی بر شاخص های فقر و توزیع درآمد در حوزه آبخیز تنگ تامرادی در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفت. برای گردآوری داده های تحقیق از پرسشنامه استفاده شد. با استفاده از خط فقر در مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد سال 1383 و تعدیل آن برای سال تحقیق، شاخص های فقر نسبت سرشمار، شکاف فقر، فوستر گریک و توربک (a=2)، سن و همچنین ضریب جینی در دو مرحله: اول با در نظر گرفتن درآمد حاصل از جنگل در درآمد کل خانوار و دوم؛ بدون در نظر گرفتن این درآمد، محاسبه شد. با استناد به سند توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد، مشاهدات محلی و نظر کارشناسان محلی؛ تعدادی فعالیت مناسب برای توسعه محلی انتخاب شده و با استفاده از شبیه سازی، اثر توسعه هر فعالیت بر وضعیت فقر و توزیع درآمد، همزمان با حذف درآمد جنگل (حفاظت جنگل) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کلیه شاخص های فقر و نابرابری با حذف درآمد جنگل افزایش می یابند. بنابراین سیاست های سخت گیرانه حفاظت از محیط زیست با محدود کردن دسترسی مردم محلی به منابع جنگلی، می تواند فقر و نابرابری را در بین خانوارهای روستایی و عشایری در مناطق جنگلی افزایش دهد. در میان فعالیت های مناسب برای توسعه محلی اقداماتی نظیر توسعه باغداری (با حذف وابستگی به منابع جنگلی)، توسعه جاده و استخرهای پرورش ماهی (با کاهش میزان وابستگی به منابع جنگلی)، احیا و بهره برداری از گیاهان دارویی (با اصلاح وابستگی مردم به منابع جنگلی) می تواند در کاهش فقر و حفاظت جنگل در منطقه مورد مطالعه موثر باشد. نتایج این تحقیق می تواند برای سیاستگذاران حفاظت جنگل و برنامه ریزان توسعه روستایی مفید باشد.

گونه پده (Populus euphratica Oliv.) در مناطق وسیعی از ایران به طور طبیعی انتشار یافته است. با توجه به دو پایه بودن این گونه، امکان تلاقی های درون گونه ای در شرایط طبیعی وجود دارد. بنابراین تکثیر جنسی و کشت نهال های حاصل از بذر به منظور دستیابی به توانمندی های ژنتیکی موجود در درون گونه و نیز انتخاب ژنوتیپ های پرمحصول و سازگار اهمیت دارد. به منظور تولید نهال بذری پده در دو شرایط کشت گلخانه (ماسه بادی) و شرایط آزمایشگاهی (درون شیشه ای) بذرهای درخت پده با هفت مبدا جغرافیایی انتخاب و به لحاظ درصد قوه نامیه و درصد زنده مانی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که مبداهای جغرافیایی بذور در دو شرایط کشت، دارای اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد بودند ولی درصد قوه نامیه بذرهای مبداهای مختلف اختلاف معنی داری را نشان نداد. در شرایط کشت آزمایشگاهی در کلیه مناطق بیش از 70 درصد بذر ها تبدیل به نهال شدند که در شرایط کشت گلخانه ای این رقم کمتر از 50 درصد بود. با توجه به این که هزینه ها برای کشت در شرایط آزمایشگاهی بالا است، بنابراین کشت در شرایط گلخانه ای برای تولید نهال بذری منطقی تر به نظر می رسد. بذرهای با مبدا گتوند در شرایط کشت گلخانه ای با میانگین 44.46 درصد بالاترین بازده تولید نهال را داشت که این امر می تواند به دلیل توان تلقیح پذیری درختان این رویشگاه باشد. نتایج اندازه گیری طول ساقه و ریشه نهال های بذری نشان داد که نسبت طول ساقه به طول ریشه برای نهال های بذری مبداهای مختلف دارای اختلاف معنی داری بوده ولی ارتباط رگرسیونی معنی داری بین طول ساقه و ریشه مشاهده نشد.

شبکه جاده به عنوان نخستین مبنای سازماندهی زمین در طرح های جنگلداری نقش انکارناپذیری دارد. با طراحی مناسب شبکه جاده می توان کارایی آن را افزایش و در عین حال هزینه ها را کاهش داد. به این منظور بررسی گزینه های مختلف در یک منطقه و گزینش گزینه بهینه بر مبنای عملکرد، ضروری است. طراحی شبکه با بهره گیری از روش های سنتی کند، وقت گیر و پرهزینه است. به همین دلیل برای کاهش هزینه و زمان طراحی از شمار گزینه ها کاسته که همین موضوع به کیفیت طراحی لطمه می زند. از طرفی روش های نوین طراحی با بهره گیری از GIS قابلیت تحلیل حجم بالایی از داده ها به صورت لایه های مختلف رقومی را با سرعت و دقت بالایی دارد و در نتیجه می تواند کیفیت، سرعت، هزینه و دقت طراحی را بهبود بخشد. هدف از این ارزیابی بهره گیری از GIS در طراحی و ارزیابی گزینه های مختلف شبکه جاده جنگلی برای بخش چلیر جنگل خیرود و ارزیابی قابلیت اجرایی آنها بر روی زمین بوده که ضمن حفظ اصول اولیه در طراحی، با کمینه طول جاده، بیشینه پوشش را به منطقه بدهد. ارزیابی نهایی بر پایه بررسی قابلیت اجرایی گزینه های مورد نظر بر روی زمین صورت گرفت. به این منظور ابتدا جاده موجود در بخش مورد بررسی با بهره گیری از GPS برداشت شد و از آن در طراحی گزینه های مختلف شبکه جاده بهره گیری شد. 18 گزینه شبکه جاده با بهره گیری از ضمیمه PEGGER در نرم افزار ArcView بر پایه اصول فنی و نیازهای جنگلداری طراحی و سپس همه گزینه ها به صورت رقومی در محیط GIS به روش های بکموند و زگبادن ارزیابی شدند. گزینه ای که با توجه به معیار ارزیابی بکموند و نیازهای مدیریتی، به عنوان بهترین گزینش شد، در جنگل شیب سنجی و تغییرات لازم بر آن اعمال شد. طراحی و ارزیابی گزینه های مختلف بدون بهره گیری از GIS با توجه به حجم بالای داده های قابل تصور نیست و بهره گیری از این ابزار بررسی بهبود روش های طراحی را اثبات می نماید.

پتانسیل استفاده از پسماندهای لیگنوسلولزی ساقه کلزا برای حذف رنگ واکنشی Remazol Black B از محیط آبی با استفاده از محلول رنگ مصنوعی بررسی شد. نتایج نشان داد که با کاهش pH و دما، کارایی جذب این رنگ افزایش می یابد و از طرف دیگر با افزایش غلظت رنگ در محیط، ظرفیت جذب بیشتر می شود. سرعت جذب رنگ توسط این ماده نسبتا سریع است و در تمامی آزمون ها، غلظت تعادل در 20 دقیقه اول تیمار حاصل شد. مطالعات ایزوترم جذب با غلظت های مختلف نشان داد که فرایند جذب این رنگ بر روی پسماندهای ساقه کلزا هم از مدل لانگمویر و هم از مدل فروندلیچ تبعیت می کند ولی مدل لانگمویر با ضریب همبستگی بیش از 0.99 بهتر از مدل فروندلیچ با ضریب همبستگی 0.98 است. با استفاده از مدل لانگمویر، حداکثر ظرفیت جذب این رنگ 32.8 میلی گرم بر گرم محاسبه شد که در مقایسه با سایر مواد لیگنوسلولزی مطالعه شده، مقدار قابل قبول و مناسبی است.